Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mart 2022) () |
Difüzyon (Geçişme veya yayılma olarak da bilinir.), maddelerin çok yoğun ortamdan, az yoğun ortama doğru kendiliğinden yayılmasıdır. Fiziksel kimyada ise moleküllerin kinetik enerjilerine bağlı olarak rastgele hareketlerine denir.
Difüzyona olanak sağlayan kuvvet yoğunluk farkı olduğundan, difüzyon geçişi iki ortamın yoğunlukları eşitleninceye kadar devam eder.
Mürekkebin suda, kolonyanın havada, şekerin çayda, parfüm kokusunun oda içinde yayılması difüzyona örnektir.
Difüzyon, maddenin bütün hallerinde farklı hızda ve özellikte görülür.
Difüzyon, hayvan ve bitkilerde gerçekleşen birçok doğal olayda büyük önem taşır. Kandaki alyuvarlar, saf suya konulacak olursa, su hücre çeperinden alyuvarın içine dolarak hücrenin şişmesine ve patlamasına yol açar. Bu olaya hemoliz denir. Bitkilerin köklerinin suyu emmesi ve böbreklerde idrar oluşumu da difüzyon olayı sayesinde gerçekleşir. Bitki hücrelerinin şişliği, hücre zarının iki yanındaki basınç farkı (turgor basıncı) sebebi yoğunluğu yüksek olan hücrenin içine dolan su, hücrenin şişmesine neden olur.
Difüzyondan, ciddi böbrek hastalıklarında kullanılan yaygın biçimde yararlanılır.
Difüzyonun temel düşüncelerinden birini oluşturan rastgele hareket etme ilk olarak kendi adını verdiği Brown Hareketi olarak ileri sürülmüştür. Onun bu rastgele hareketi için en iyi örnek, bir futbol sahasına doldurulan coşkulu insanların üzerlerine gönderilen bir topu elleriyle havaya doğru atmalarıdır. Topun yapacağı hareket tamamen rastgele ve çeşitli yönlerde olacaktır.
Difüzyon pasif bir olay olduğundan enerji (ATP) harcanmaz.
Difüzyon kolaylaştırılmış ve basit olmak üzere ikiye ayrılır.
Basit Difüzyon
Moleküllerin çok yoğun oldukları ortamdan, az yoğun oldukları ortama, taşıyıcı bir proteine ihtiyaç duymadan, kendiliğinden geçmesine denir.
Tüm hücrelerde (canlı ve cansız) gerçekleşir. Enerji harcanmaz.
İki yolla gerçekleşir:
1. Yağda eriyen maddeler çift katlı lipit tabakasından geçer. (oksijen, karbondioksit, azot, yağ asitleri, steroid hormonlar, A vitamini, D vitamini, E vitamini, K vitamini)
2. Yağda erimeyen yeteri kadar küçük maddeler taşıyıcı proteinlerin su dolu kanallarından geçer. (üre, gliserol)
Basit difüzyonda, difüze olan maddenin yoğunluğu arttıkça difüzyon hızı da artar.
Difüzyon hızı bazı faktörlere bağlıdır:
1. Maddenin gaz ya da sıvı olması. Gazlar daha hızlı difüzyona uğrarlar.
2. Ortam sıcaklığı arttıkça moleküllerin ortalama kinetik enerjisi de artacağından difüzyon hızı da artar.
3. Molekül büyüklüğü. Küçük moleküller büyük moleküllere göre daha hızlı difüzyona uğrarlar.
4. Difüzyon alanı. Difüzyonun gerçekleştiği zar alanı arttıkça difüzyon hızı da artar.
5. Difüzyon mesafesi. Zar kalınlığı arttıkça difüzyon hızı da azalır.
Kolaylaştırılmış Difüzyon
Moleküllerin hücre zarından çok yoğun oldukları ortamdan, az yoğun oldukları ortama doğru bir taşıyıcı yardımıyla geçmesine kolaylaştırılmış difüzyon denir. Su ve suda çözünen bazı maddeler, glukoz, (permeaz taşıyıcı proteini ile) aminoasit, fruktoz, B ve C vitaminleri, tuzlar, bazı iyonlar bu şekilde geçer.
Canlı hücrelerde gerçekleşebilir. Enerji harcanmaz. Gerçekleşmesi için taşıyıcı proteinler kullanılır. Amaç difüzyonun daha hızlı gerçekleşmesini sağlamaktır.
Kolaylaştırılmış difüzyonda, difüzyon hızı maksimum bir değere ulaşır ve daha fazla artmaz, sınırlıdır. Bunun sebebi taşınan maddelerin taşıyıcı proteine bağlanma, şekil değiştirme ve bırakma olaylarının belli bir zaman almasıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Facilitated diffusion". 13 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.
- Prof.Dr. Mustafa CEBE, Fizikokimya-1 (1987)[]
- Çağdaş AKSOY, Fizikokimya Ders Notları (2006)[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Difuzyon haber gazete kitap akademik JSTOR Mart 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Difuzyon Gecisme veya yayilma olarak da bilinir maddelerin cok yogun ortamdan az yogun ortama dogru kendiliginden yayilmasidir Fiziksel kimyada ise molekullerin kinetik enerjilerine bagli olarak rastgele hareketlerine denir Difuzyona olanak saglayan kuvvet yogunluk farki oldugundan difuzyon gecisi iki ortamin yogunluklari esitleninceye kadar devam eder Murekkebin suda kolonyanin havada sekerin cayda parfum kokusunun oda icinde yayilmasi difuzyona ornektir Difuzyon maddenin butun hallerinde farkli hizda ve ozellikte gorulur Difuzyon hayvan ve bitkilerde gerceklesen bircok dogal olayda buyuk onem tasir Kandaki alyuvarlar saf suya konulacak olursa su hucre ceperinden alyuvarin icine dolarak hucrenin sismesine ve patlamasina yol acar Bu olaya hemoliz denir Bitkilerin koklerinin suyu emmesi ve bobreklerde idrar olusumu da difuzyon olayi sayesinde gerceklesir Bitki hucrelerinin sisligi hucre zarinin iki yanindaki basinc farki turgor basinci sebebi yogunlugu yuksek olan hucrenin icine dolan su hucrenin sismesine neden olur Difuzyondan ciddi bobrek hastaliklarinda kullanilan yaygin bicimde yararlanilir Difuzyonun temel dusuncelerinden birini olusturan rastgele hareket etme ilk olarak kendi adini verdigi Brown Hareketi olarak ileri surulmustur Onun bu rastgele hareketi icin en iyi ornek bir futbol sahasina doldurulan coskulu insanlarin uzerlerine gonderilen bir topu elleriyle havaya dogru atmalaridir Topun yapacagi hareket tamamen rastgele ve cesitli yonlerde olacaktir Difuzyon pasif bir olay oldugundan enerji ATP harcanmaz Difuzyon kolaylastirilmis ve basit olmak uzere ikiye ayrilir Basit DifuzyonMolekullerin cok yogun olduklari ortamdan az yogun olduklari ortama tasiyici bir proteine ihtiyac duymadan kendiliginden gecmesine denir Tum hucrelerde canli ve cansiz gerceklesir Enerji harcanmaz Iki yolla gerceklesir 1 Yagda eriyen maddeler cift katli lipit tabakasindan gecer oksijen karbondioksit azot yag asitleri steroid hormonlar A vitamini D vitamini E vitamini K vitamini 2 Yagda erimeyen yeteri kadar kucuk maddeler tasiyici proteinlerin su dolu kanallarindan gecer ure gliserol Basit difuzyonda difuze olan maddenin yogunlugu arttikca difuzyon hizi da artar Difuzyon hizi bazi faktorlere baglidir 1 Maddenin gaz ya da sivi olmasi Gazlar daha hizli difuzyona ugrarlar 2 Ortam sicakligi arttikca molekullerin ortalama kinetik enerjisi de artacagindan difuzyon hizi da artar 3 Molekul buyuklugu Kucuk molekuller buyuk molekullere gore daha hizli difuzyona ugrarlar 4 Difuzyon alani Difuzyonun gerceklestigi zar alani arttikca difuzyon hizi da artar 5 Difuzyon mesafesi Zar kalinligi arttikca difuzyon hizi da azalir Kolaylastirilmis DifuzyonMolekullerin hucre zarindan cok yogun olduklari ortamdan az yogun olduklari ortama dogru bir tasiyici yardimiyla gecmesine kolaylastirilmis difuzyon denir Su ve suda cozunen bazi maddeler glukoz permeaz tasiyici proteini ile aminoasit fruktoz B ve C vitaminleri tuzlar bazi iyonlar bu sekilde gecer Canli hucrelerde gerceklesebilir Enerji harcanmaz Gerceklesmesi icin tasiyici proteinler kullanilir Amac difuzyonun daha hizli gerceklesmesini saglamaktir Kolaylastirilmis difuzyonda difuzyon hizi maksimum bir degere ulasir ve daha fazla artmaz sinirlidir Bunun sebebi tasinan maddelerin tasiyici proteine baglanma sekil degistirme ve birakma olaylarinin belli bir zaman almasidir Ayrica bakinizOsmoz Difuzyon basinci Turgor basinci Endositoz Ekzositoz Fagositoz Pinositoz Ambipolar difuzyonKaynakca Facilitated diffusion 13 Mayis 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2020 Prof Dr Mustafa CEBE Fizikokimya 1 1987 netlestirme gerekli Cagdas AKSOY Fizikokimya Ders Notlari 2006 netlestirme gerekli