Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya bölüm Dünya'nın yapısı adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{}} şablonunu ekleyiniz. |
Dünya'nın iç yapısı küresel katmanlardan: bir dış (silikat) katı kabuk, son derece viskoz astenosfer ve üst manto, alt manto ve daha az viskoziteye sahip bir sıvı dış çekirdek ve katı bir iç çekirdekten oluşmaktadır. Dünya'nın iç yapısının bilimsel anlayışı topografya ve kaya gözlemleri, volkanlar veya volkanik aktivite tarafından daha büyük derinliklerden yüzeye getirilen örnekler, Dünya'nın içinden geçen sismik dalgaların analizi, Dünya'nın yerçekimi ve manyetik alanlarının ölçümleri ve basınç ve sıcaklıklarda değişiklik gibi deneyler Dünya'nın derin iç karakteristik özelliklerini oluşturmaktadır.
Kütle
Dünya'nın yerçekimi tarafından uygulanan kuvvet yer kütlesini hesaplamak için kullanılabilir. Gök bilimciler ayrıca yörüngedeki uyduların hareketini gözlemleyerek Dünya'nın kütlesini hesaplayabilmişlerdir.. Dünya'nın ortalama yoğunluğu tarihsel sarkaç dahil olan gravimetrik deneyler ile belirlenebilir.
Dünya'nın kütlesi yaklaşık 6×1024 kg'dır.
Yapı
Bu terim, geniş anlamda yer şekillerinin hammaddesini ve özelliklerini tanımlamaktadır. Örneğin bir bölgede dağılım gösteren kayaçların litolojisi ve tektonik özellikleri yer şekillerinin oluşumunu ilk seviyede kontrol etmektedir.
Jeomorfoloji'de Jeolojik Yapının Etkileri
- Kaya Litolojisi (mineralojik ve kimyasal bileşimi)
- Kayaların fiziksel özellikleri (çatlaklı, tabakalı, masif vs.)
- Jeolojik formasyonların tekdüzeliği (jeolojik dönemde oluşmuş tabaka dizisi) ya da kompleks ve masif yapılar.
- Geçmiş tektonik dönemlerden miras kalan kıvrımlı ya da faylı yapı.
- Gençleşmeyi denetleyen genç-tektonik faktörler.
Katmanları ayırt ederken, jeologlar reolojik veya kimyasal olarak iki kategoriye ayırırlar. Reolojik farklılaşma muazzam basınç ve sıcaklık altında: Örneğin, kaya, binlerce kilometreden daha az bir kayaya kıyasla normal atmosferik sıcaklık ve basınç altında zorlanmaya çok farklı tepki verecektir.
Kabuk
Kalınlığı, okyanus kabuğunun 5–10 km, kıtasal dağ sıralarının 30–45 km kalınlığında olması nedeniyle yerin neresinde olduğunuza bağlı olarak değişir. İnce okyanus kabuğu kalın kıta kabuğundan daha yoğundur ve bu nedenle kıtasal kabukla karşılaştırıldığında mantoda yüzer. Yerkabuğundaki sıcaklıklar yüzeydeki hava sıcaklıklarından daha derin bölümlerde yaklaşık 870 santigrat dereceye kadar değişecektir. Bu sıcaklık, kayayı eritmeye ve aşağıda yatan mantoyu oluşturmaya başlar.
Okyanus kabuğu bazalttan oluşur ve kıtasal kabuk granite benzer kayalardan oluşur. Kabuk altında litosfer tabakası ile birleşir, üst manto katı nispeten soğuk kısmıdır. Litosfer, soğuk havası nedeniyle fiziksel olarak aşağıdaki tabakalardan farklıdır ve genellikle derinliği 70–100 km'dir.
Manto
Manto da viskozite de büyük ölçüde değişir. Çoğunlukla katı kaya, ama tektonik kayalar var yumuşak ve plastik (milyonlarca yıl boyunca) büyük derinlik ve basınç hareket etmektedir.
Dünya'nın mantosu 2.890 km derinliğe kadar uzanır. Manto üst ve alt manto olarak geçiş bölgesi ile ayrılmıştır. Üst manto kabuğun bittiği yerden yaklaşık 670 km'ye kadar uzanır.
Litosfer
Litosfer, Dünya'nın katı, dış kısmıdır ve yaklaşık 100 kilometre (62 mil) derinliğe kadar uzanır. Litosfer hem kabuk ve manto kırılgan üst kısmını içerir.
Bu alan viskoz olarak kabul edilse de, daha kesin olması için peridotite adı verilen bir kaya olan kayadan oluşur. Kabuk ve manto arasındaki litosferdeki bölünmeye Mohorovicic süreksizlik denir ya da sadece Moho. Moho tek tip derinlikte mevcut değildir, çünkü Dünya'nın tüm bölgeleri izostatik dengede eşit derecede dengeli değildir.
Astenosfer
Astenosfer litosferik manto altında yoğun, zayıf tabakadır. Dünya yüzeyinin yaklaşık 100 kilometre (62 mil) ile 410 kilometre (255 mil) arasında yer alır. Astenosferin sıcaklığı ve basıncı o kadar yüksektir ki kayalar yumuşar ve kısmen erir ve yarı erimiş olur. Astenosfer üzerinde çok yavaş hareket tektonik nedenidir, kıtasal sürüklenme ile ilişkili bu süreç, depremleri, dağların oluşumunu ve volkanları meydana getirir.. Aslında, volkanik çatlaktan fışkıran lav aslında astenosfer'in kendisidir.
Bunun altında, alt manto yüzeyin altında 670'ten neredeyse 2900 kilometreye kadar uzanır. Isı genellikle yumuşatıcı kayaçlara karşılık olsa da, yoğun basınç alt manto katı tutar. Manto tabanında, yaklaşık 2.900 kilometre (1.802 mil) yüzeyin altında, çekirdek-manto sınırı ya da Gutenberg süreksizliği olarak adlandırılan bu nokta, mantonun sonunu ve Dünya'nın sıvı dış çekirdeğinin başlangıcını işaretler.
Çekirdek
Doğru uzanan sıvı bir dış çekirdek 3.400 km.'lik bir yarıçapa kadar uzanır. Yoğunluklar dış çekirdekte 9.900 ile 12.200 kg/m3, iç çekirdekte ise 12.600-13.000 kg/m3 arasındadır. İç çekirdek 1936 yılında Inge Lehmann tarafından keşfedildi ve genellikle öncelikle demir ve nikel elementlerinden oluşur.
Dış çekirdek
Dış çekirdek sıcaktır ancak iç çekirdekte görüldüğü gibi demiri tekrar katı yapacak kadar basınç altında değildir. Dış çekirdeğin sıcaklığı 4.030 ile 5.730 santigrat derece arasında değişmektedir. Dış çekirdek tüm Dünya'dan daha hızlı dönebilecek kadar akışkan ve viskozite açısından yeterince düşüktür. Bu diferansiyel dönme 17 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . hızı ile demir dış çekirdeğin konveksiyon uyanış ve çalkantılı akışı ile birlikte, Dünya'nın manyetik alanını oluşturur.
İç çekirdek
Dünya'nın merkezinde iç çekirdek vardır. İç çekirdek ortalama dış çekirdekten daha sıcak olmasına rağmen - 5,000 santigrat dereceye yaklaşan - katıdır çünkü Dünya'nın merkezi dış katmanlardan daha yüksek basınç altındadır. İç çekirdek, yerkabuğunda karada deneyimlediğimizden 3 milyon kat daha fazla basınçtadır. İç çekirdek 1.250 km kalınlığındadır.
Kaynakça
- ^ a b "What are the layers of the Earth?". Mihai Andrei. Geology, Science ABC. 17 Şubat 2023. 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "Earth's Structure From the Crust to the Inner Core". Lisa Chinn. Sciencing. 25 Nisan 2017. 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2023.
- ^ . Erkan Karaca. Bilgihanem. 12 Haziran 2019. 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dünya'nın manyetik alanı". 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dünya'nın Katmanları". 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ "Yerçekimi". 20 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Lithology". 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ ab"Internal structure of Earth". 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Layers Of The Earth: What Lies Beneath Earth's Crust". Trevor Nace. Forbes. 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ "Layers Of The Earth: What Lies Beneath Earth's Crust". 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ . 22 Aralık 2016. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ a b c d "Mantle". 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ "Dünya'nın Şematik görünümü". Wikipedia.[]
- ^ a b . 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya bolum Dunya nin yapisi adli maddeye cok benzemektedir ve bu iki maddenin tek baslik altinda birlestirilmesi onerilmektedir Birlestirme islemi yapildiktan sonra sayfaya Gecmis birlestir sablonunu ekleyiniz Dunya nin ic yapisi kuresel katmanlardan bir dis silikat kati kabuk son derece viskoz astenosfer ve ust manto alt manto ve daha az viskoziteye sahip bir sivi dis cekirdek ve kati bir ic cekirdekten olusmaktadir Dunya nin ic yapisinin bilimsel anlayisi topografya ve kaya gozlemleri volkanlar veya volkanik aktivite tarafindan daha buyuk derinliklerden yuzeye getirilen ornekler Dunya nin icinden gecen sismik dalgalarin analizi Dunya nin yercekimi ve manyetik alanlarinin olcumleri ve basinc ve sicakliklarda degisiklik gibi deneyler Dunya nin derin ic karakteristik ozelliklerini olusturmaktadir KutleDunya nin yercekimi tarafindan uygulanan kuvvet yer kutlesini hesaplamak icin kullanilabilir Gok bilimciler ayrica yorungedeki uydularin hareketini gozlemleyerek Dunya nin kutlesini hesaplayabilmislerdir Dunya nin ortalama yogunlugu tarihsel sarkac dahil olan gravimetrik deneyler ile belirlenebilir Dunya nin kutlesi yaklasik 6 1024 kg dir YapiBu terim genis anlamda yer sekillerinin hammaddesini ve ozelliklerini tanimlamaktadir Ornegin bir bolgede dagilim gosteren kayaclarin litolojisi ve tektonik ozellikleri yer sekillerinin olusumunu ilk seviyede kontrol etmektedir Jeomorfoloji de Jeolojik Yapinin Etkileri Kaya Litolojisi mineralojik ve kimyasal bilesimi Kayalarin fiziksel ozellikleri catlakli tabakali masif vs Jeolojik formasyonlarin tekduzeligi jeolojik donemde olusmus tabaka dizisi ya da kompleks ve masif yapilar Gecmis tektonik donemlerden miras kalan kivrimli ya da fayli yapi Genclesmeyi denetleyen genc tektonik faktorler Katmanlari ayirt ederken jeologlar reolojik veya kimyasal olarak iki kategoriye ayirirlar Reolojik farklilasma muazzam basinc ve sicaklik altinda Ornegin kaya binlerce kilometreden daha az bir kayaya kiyasla normal atmosferik sicaklik ve basinc altinda zorlanmaya cok farkli tepki verecektir KabukKalinligi okyanus kabugunun 5 10 km kitasal dag siralarinin 30 45 km kalinliginda olmasi nedeniyle yerin neresinde oldugunuza bagli olarak degisir Ince okyanus kabugu kalin kita kabugundan daha yogundur ve bu nedenle kitasal kabukla karsilastirildiginda mantoda yuzer Yerkabugundaki sicakliklar yuzeydeki hava sicakliklarindan daha derin bolumlerde yaklasik 870 santigrat dereceye kadar degisecektir Bu sicaklik kayayi eritmeye ve asagida yatan mantoyu olusturmaya baslar 20 yuzyilin ikinci yarisinda haritalanan Dunya nin baslica tektonik levhalarinin basitlestirilmis haritasi kirmizi oklar levha sinirlarindaki hareketin yonunu gosterir Okyanus kabugu bazalttan olusur ve kitasal kabuk granite benzer kayalardan olusur Kabuk altinda litosfer tabakasi ile birlesir ust manto kati nispeten soguk kismidir Litosfer soguk havasi nedeniyle fiziksel olarak asagidaki tabakalardan farklidir ve genellikle derinligi 70 100 km dir MantoManto da viskozite de buyuk olcude degisir Cogunlukla kati kaya ama tektonik kayalar var yumusak ve plastik milyonlarca yil boyunca buyuk derinlik ve basinc hareket etmektedir Dunya nin mantosu 2 890 km derinlige kadar uzanir Manto ust ve alt manto olarak gecis bolgesi ile ayrilmistir Ust manto kabugun bittigi yerden yaklasik 670 km ye kadar uzanir Litosfer Litosfer Dunya nin kati dis kismidir ve yaklasik 100 kilometre 62 mil derinlige kadar uzanir Litosfer hem kabuk ve manto kirilgan ust kismini icerir Bu alan viskoz olarak kabul edilse de daha kesin olmasi icin peridotite adi verilen bir kaya olan kayadan olusur Kabuk ve manto arasindaki litosferdeki bolunmeye Mohorovicic sureksizlik denir ya da sadece Moho Moho tek tip derinlikte mevcut degildir cunku Dunya nin tum bolgeleri izostatik dengede esit derecede dengeli degildir Astenosfer Astenosfer litosferik manto altinda yogun zayif tabakadir Dunya yuzeyinin yaklasik 100 kilometre 62 mil ile 410 kilometre 255 mil arasinda yer alir Astenosferin sicakligi ve basinci o kadar yuksektir ki kayalar yumusar ve kismen erir ve yari erimis olur Astenosfer uzerinde cok yavas hareket tektonik nedenidir kitasal suruklenme ile iliskili bu surec depremleri daglarin olusumunu ve volkanlari meydana getirir Aslinda volkanik catlaktan fiskiran lav aslinda astenosfer in kendisidir Bunun altinda alt manto yuzeyin altinda 670 ten neredeyse 2900 kilometreye kadar uzanir Isi genellikle yumusatici kayaclara karsilik olsa da yogun basinc alt manto kati tutar Manto tabaninda yaklasik 2 900 kilometre 1 802 mil yuzeyin altinda cekirdek manto siniri ya da Gutenberg sureksizligi olarak adlandirilan bu nokta mantonun sonunu ve Dunya nin sivi dis cekirdeginin baslangicini isaretler CekirdekDogru uzanan sivi bir dis cekirdek 3 400 km lik bir yaricapa kadar uzanir Yogunluklar dis cekirdekte 9 900 ile 12 200 kg m3 ic cekirdekte ise 12 600 13 000 kg m3 arasindadir Ic cekirdek 1936 yilinda Inge Lehmann tarafindan kesfedildi ve genellikle oncelikle demir ve nikel elementlerinden olusur Dis cekirdek Dis cekirdek sicaktir ancak ic cekirdekte goruldugu gibi demiri tekrar kati yapacak kadar basinc altinda degildir Dis cekirdegin sicakligi 4 030 ile 5 730 santigrat derece arasinda degismektedir Dis cekirdek tum Dunya dan daha hizli donebilecek kadar akiskan ve viskozite acisindan yeterince dusuktur Bu diferansiyel donme 17 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde hizi ile demir dis cekirdegin konveksiyon uyanis ve calkantili akisi ile birlikte Dunya nin manyetik alanini olusturur Ic cekirdek Dunya nin merkezinde ic cekirdek vardir Ic cekirdek ortalama dis cekirdekten daha sicak olmasina ragmen 5 000 santigrat dereceye yaklasan katidir cunku Dunya nin merkezi dis katmanlardan daha yuksek basinc altindadir Ic cekirdek yerkabugunda karada deneyimledigimizden 3 milyon kat daha fazla basinctadir Ic cekirdek 1 250 km kalinligindadir Kaynakca a b What are the layers of the Earth Mihai Andrei Geology Science ABC 17 Subat 2023 12 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Earth s Structure From the Crust to the Inner Core Lisa Chinn Sciencing 25 Nisan 2017 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2023 Erkan Karaca Bilgihanem 12 Haziran 2019 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dunya nin manyetik alani 21 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dunya nin Katmanlari 5 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Yercekimi 20 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 30 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 25 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lithology 11 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 12 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Internal structure of Earth 15 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Layers Of The Earth What Lies Beneath Earth s Crust Trevor Nace Forbes 5 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Layers Of The Earth What Lies Beneath Earth s Crust 5 Mart 2020 tarihinde kaynagindan 22 Aralik 2016 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2020 a b c d Mantle 14 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Dunya nin Sematik gorunumu Wikipedia olu kirik baglanti a b 4 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi