Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yoğunluk irtifası (DA), atmosfer yoğunluğunun Uluslararası Standart Atmosfer (ISA) şartlarına oranla irtifa cinsinden ifadesi. DA kısaltması, İngilizce density altitute kavramının akronimidir.
Atmosfer yoğunluğu, belirli bir hacimdeki havadaki molekül miktarıdır. Sıcaklık değişimleri, basınç ve nem oranı yoğunluğu doğrudan etkiler.
Atmosfer yoğunluğu, hava taşıtlarının performansını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Hava yoğunluğunun azalması motor performansını, taşıma (L) ve sürükleme (D) kuvvetlerini azaltır. Bunlara bağlı olarak kalkış ve iniş mesafeleri uzar, düşer. Bu nedenle yoğunluk irtifası ile taşıtın performansı "ters orantılıdır". Örneğin bir uçak 1000 feet AMSL irtifada uçmasına rağmen, hava şartlarından dolayı o irtifaya karşılık gelen yoğunluk irtifası 2500 feet ise, uçağın performansı 2500 feette uçuyormuş gibi (daha düşük) gerçekleşecektir.
Hesaplanması
Yoğunluk irtifası hava sıcaklığındaki her 1 °C değişiklik için aynı yönde yaklaşık olarak 120 feet değişir. Atmosfer basıncı ve haricî hava sıcaklığı biliniyorsa (havanın nemsiz olduğu kabul edilerek) DA şu formülle hesaplanır:
![{\displaystyle DA[ft]=PA[ft]+120(OAT[{}^{o}C]-T_{ISA}[{}^{o}C])}](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkzYVd0cGJXVmthV0V1YjNKbkwyRndhUzl5WlhOMFgzWXhMMjFsWkdsaEwyMWhkR2d2Y21WdVpHVnlMM04yWnk4eE1EUmhZalE1WXpWa1lUZ3pZbVJrTUdNek1XRmtZV1ppWmpFek9USTVNVGhtTkdRNU5UVXouc3Zn.svg)
Formülde:
![image]()
Yoğunluk irtifası (feet)![image]()
Basınç irtifası (feet)![image]()
Haricî hava sıcaklığı (°C)![image]()
PA'da beklenen ISA sıcaklığı (°C)
Yoğunluk irtifasını pratik olarak 3 farklı yöntemle hesaplamak mümkündür. Bu hesaplamalarda nem oranı ihmal edilir:
- Ölçülmek istenen rakım veya irtifa (örneğin meydan irtifası) basınç irtifasına çevirilir. Gerçek hava sıcaklığının (OAT) o irtifada olması beklenen ISA sıcaklığından farkı 120 ile çarpılıp basınç irtifasına (feet cinsinden) eklenir.
- Yoğunluk irtifası hesap grafiğinde; basınç irtifası, haricî hava sıcaklığı ve yoğunluk irtifası hattı eşleştirilir.
- Uçuş kompüterinin hesap yüzündeki hava sürati penceresinde, basınç irtifası ile haricî hava sıcaklığı eşleştirilir. Yoğunluk irtifası penceresindeki değer okunur.
Örnek 1
- Meydan irtifası: 825 feet
- Haricî hava sıcaklığı (OAT): +28 °C
- QNH: 999 mb
Çözüm:
- PA=825+[(1013-999)x30]=1245 ft.
- Bu PA'daki ISA sıcaklığı=15-(2x1,245)=12,5 °C.
- Meydandaki hava sıcaklığının ISA'dan sapması=28-12,5=15 °C.
- DA=1245+(120x15,5)=3105 ft.
Bu değer, DA hesaplama grafiği ile veya uçuş kompüteri ile bulunan sonuçlara oldukça yakın çıkacaktır.
NOT: Eğer meydan irtifası standart basınç hattının (1013,24 mb) altında ise basınç irtifası eksi (-) işaretli olacaktır. Hesaplamalarda basınç irtifasının ve sıcaklıkların işaretlerine dikkat edilmelidir.
Örnek 2
- Meydan irtifası: 6 feet
- Haricî hava sıcaklığı (OAT): -2 °C
- QNH: 1031 mb
Çözüm:
- PA=6+[(1013-1031)x30]=-534 ft.
- Bu PA'da beklenen ISA sıcaklığı=15+1=+16 °C.
- Meydandaki hava sıcaklığının ISA'dan sapması=ISA-18 °C.
- DA=-534+(120x-18)=-2694 ft.
Yoğunluk irtifası meydan irtifasının altında bulunduğu için, hava taşıtlarının performansı bu meydan irtifasında beklenenden yüksek olacaktır.
Kaynakça
- Pooley, Dorothy ve David Robson. The Air Pilot's Manual 3: Air Navigation. 6. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2010.
Dipnotlar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yogunluk irtifasi DA atmosfer yogunlugunun Uluslararasi Standart Atmosfer ISA sartlarina oranla irtifa cinsinden ifadesi DA kisaltmasi Ingilizce density altitute kavraminin akronimidir FAA nin yayinladigi yogunluk irtifasi hesaplama cetveli Cetvelde basinc irtifasi ile harici hava sicakligi eslestirilir Yogunluk irtifasi egik hatlar arasinda oranlanarak tespit edilir Atmosfer yogunlugu belirli bir hacimdeki havadaki molekul miktaridir Sicaklik degisimleri basinc ve nem orani yogunlugu dogrudan etkiler Atmosfer yogunlugu hava tasitlarinin performansini etkileyen en onemli faktorlerden biridir Hava yogunlugunun azalmasi motor performansini tasima L ve surukleme D kuvvetlerini azaltir Bunlara bagli olarak kalkis ve inis mesafeleri uzar duser Bu nedenle yogunluk irtifasi ile tasitin performansi ters orantilidir Ornegin bir ucak 1000 feet AMSL irtifada ucmasina ragmen hava sartlarindan dolayi o irtifaya karsilik gelen yogunluk irtifasi 2500 feet ise ucagin performansi 2500 feette ucuyormus gibi daha dusuk gerceklesecektir HesaplanmasiYogunluk irtifasi hava sicakligindaki her 1 C degisiklik icin ayni yonde yaklasik olarak 120 feet degisir Atmosfer basinci ve harici hava sicakligi biliniyorsa havanin nemsiz oldugu kabul edilerek DA su formulle hesaplanir DA ft PA ft 120 OAT oC TISA oC displaystyle DA ft PA ft 120 OAT o C T ISA o C Formulde DA displaystyle DA Yogunluk irtifasi feet PA displaystyle PA Basinc irtifasi feet OAT displaystyle OAT Harici hava sicakligi C TISA displaystyle T ISA PA da beklenen ISA sicakligi C Yogunluk irtifasini pratik olarak 3 farkli yontemle hesaplamak mumkundur Bu hesaplamalarda nem orani ihmal edilir Olculmek istenen rakim veya irtifa ornegin meydan irtifasi basinc irtifasina cevirilir Gercek hava sicakliginin OAT o irtifada olmasi beklenen ISA sicakligindan farki 120 ile carpilip basinc irtifasina feet cinsinden eklenir Yogunluk irtifasi hesap grafiginde basinc irtifasi harici hava sicakligi ve yogunluk irtifasi hatti eslestirilir Ucus komputerinin hesap yuzundeki hava surati penceresinde basinc irtifasi ile harici hava sicakligi eslestirilir Yogunluk irtifasi penceresindeki deger okunur Ornek 1 Ornek 1 Sekildeki meydanin irtifasi 825 feet olmasina ragmen hava tasitinin performansi 3105 feet irtifadaymis gibi gerceklesecektir Meydan irtifasi 825 feet Harici hava sicakligi OAT 28 C QNH 999 mb Cozum PA 825 1013 999 x30 1245 ft Bu PA daki ISA sicakligi 15 2x1 245 12 5 C Meydandaki hava sicakliginin ISA dan sapmasi 28 12 5 15 C DA 1245 120x15 5 3105 ft Bu deger DA hesaplama grafigi ile veya ucus komputeri ile bulunan sonuclara oldukca yakin cikacaktir NOT Eger meydan irtifasi standart basinc hattinin 1013 24 mb altinda ise basinc irtifasi eksi isaretli olacaktir Hesaplamalarda basinc irtifasinin ve sicakliklarin isaretlerine dikkat edilmelidir Ornek 2 Ornek 2 Sekildeki meydanin irtifasi 6 feet olmasina ragmen hava tasitinin performansi 2694 feet irtifadaymis daha alcakmis gibi gerceklesecektir Ornek 2 Grafikte basinc irtifasi 534 ft ile harici hava sicakligi 2 C eslestirilir ve hayali DA hattinda yesil yaklasik olarak 2700 degeri okunur Meydan irtifasi 6 feet Harici hava sicakligi OAT 2 C QNH 1031 mb Cozum PA 6 1013 1031 x30 534 ft Bu PA da beklenen ISA sicakligi 15 1 16 C Meydandaki hava sicakliginin ISA dan sapmasi ISA 18 C DA 534 120x 18 2694 ft Yogunluk irtifasi meydan irtifasinin altinda bulundugu icin hava tasitlarinin performansi bu meydan irtifasinda beklenenden yuksek olacaktir KaynakcaPooley Dorothy ve David Robson The Air Pilot s Manual 3 Air Navigation 6 baski Shoreham West Sussex Pooley s Air Pilot Publishing 2010 Dipnotlar a b c Pooley s sf 127 a b Density altitude calculator 22 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pilotfriend com Erisim 17 Nisan 2012 Pooley s CRP 5 Computer Handbook for the CRP 5 5W 9 sf 23 Pooley s sf 128 Pooley s sf 129