Ortalama deniz seviyesinden yükseklik veya ortalama deniz seviyesine göre yükseklik (AMSL); dağ, ova, yapı gibi coğrafi unsurların, meteorolojik olayların veya hava taşıtlarının yüksekliğini belirtmekte kullanılan bir kavram. Bunun için ortalama deniz seviyesi referans alınır. AMSL kısaltması, İngilizce above mean sea level kavramının akronimidir.
Deniz seviyesi kıyılarda da med-cezir veya yüzeysel akıntılar olmadığı halde bile çoğunlukla bir metreden daha fazla değişkendir, ancak sabit bir su seviyesi saptama aletiyle yıllar boyunca yapılan ölçümlerle ortalama değeri oldukça kesin olarak belirlenebilmektedir.
Yükseklik referansı olarak deniz seviyesinin kullanımı
Modern jeodezi'de mümkünse milimetrelerle ifade edilecek kesinlikle tanımlı olması gereken referans yüzeyinin tespit edilmesi için, ülkeler ve kullanım amacına göre değişen hesaplama yöntemleri ve referans noktaları kullanılır. Dolayısıyla bunlar aslında sadece bölgesel olarak doğru sayılabilir, ancak çoğunlukla 18. ve 19. yüzyılda ulusal olarak bir ülkenin tüm toprakları için genel geçerli olarak kabul edilmiştir.
Ulusal bazda kullanılan sistemler için, referans sıfır noktası olarak çoğunlukla en yakın kıyı şeridinde bulunan bir ölçüm noktasının ortalama deniz seviyesi kullanılır. Buradan tüm ülkeye ağ halinde dağılmış belirli noktaların rakımı nivelman ile belirlenir. Avrupa'daki bu tür önemli referans noktaların örnekleri olarak, Amsterdam ölçeği (Kuzey Denizi), Kaliningrad (Rusya) ve Kronstadt ölçekleri (ikisi Doğu Denizi) ile Akdenizde Trieste, Cenova ve Marsilya sayılabilir.
Bazı ülkelerin kullandığı resmi yükseklik sistemleri
Ülke | Sistemin adı | Yükseklik Tanımı | Seviye ölçeği | Referans noktası |
---|---|---|---|---|
Belçika | Felemenkçe: meter boven Oostends Peil (m O.P.) (Ostende ölçeği üzeri yükseklik) | ortometrik yükseklik | Ostende | Ostende |
Almanya (DHHN92)*) (Deutsches Haupthöhennetz' / Alman Temel Yükseklik Ağı)
| Meter über Normalhöhennull (m ü.NHN) (Normal deniz seviyesi üzeri yükseklik)
| normal yükseklik
| Amsterdam |
|
Finlandiya | ortometrik yükseklik | Helsinki | Helsinki | |
Fransa (NGF-IGN69) | Fransızca: mètres au-dessus du niveau de la mer (m) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik) | normal yükseklik | Marsilya | Marsilya |
Büyük Britanya | İngilizce: meters above sea level (m ASL / m a.s.l.) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik) | ortometrik yükseklik | Newlyn | Newlyn |
İrlanda | İngilizce: meters above sea level (m ASL / m a.s.l.) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik) | normal ortometrik yükseklik | Maln Head | Maln Head |
İtalya | İtalyanca: metri sul livello del mare (m s.l.m.) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik) | normal ortometrik yükseklik | Cenova ölçeği | Cenova |
Eski Yugoslavya devletleri | Hırvatça: Nadmorska visina (m/nv) (Adriyatik Denizi deniz seviyesi üzeri yükseklik) | normal ortometrik yükseklik | Molo Sartorio 1875/1900 | |
Liechtenstein (LN02) | Meter über Meer (m ü. M.) (Deniz üzeri metre miktarı) | düzeçlenmiş yükseklik | Marsilya | Repère Pierre du Niton |
Lüksemburg | ortometrik yükseklik | Amsterdam | Amsterdam | |
Hollanda | Felemenkçe: meter boven NAP (m NAP) (Amsterdam ölçeği (NAP) üzeri yükseklik) | ortometrik yükseklik | Amsterdam | Amsterdam |
Norveç | Norveççe: meter over havet (moh.) (Deniz üzeri metre miktarı) | normal ortometrik yükseklik | Tregde | Tregde |
Avusturya | Meter über Adria (m ü. Adria) (Adriyatik Denizi deniz seviyesi üzeri yükseklik) | normal ortometrik yükseklik | Molo Sartorio 1875 | Hutbiegl |
Polonya | Lehçe: metry nad poziomem morza (m n.p.m.) | normal yükseklik | Konstadt | |
Portekiz | ortometrik yükseklik | Cascais | Cascais | |
İsveç | İsveççe: Meter över havet (m ö.h.) (Deniz üzeri metre miktarı) | normal yükseklik | Amsterdam | |
İsviçre (LN02) | Meter über Meer (m ü. M.) (Deniz üzeri metre miktarı) | düzeçlenmiş yükseklik | Marsilya | Repère Pierre du Niton |
Slovakya | Slovakça: metrov nad morom (m n.m.) (Deniz üzeri metre miktarı) | normal yükseklik | Kunštát | |
Slovenya | normal ortometrik yükseklik | Triest 1900 | Ruşe | |
İspanya | İspanyolca: metros sobre el nivel del mar (msnm) (Deniz seviyesi üzeri metre miktarı) | ortometrik yükseklik | Alicante | Alicante |
Çek Cumhuriyeti | Çekçe: metrů nad mořem (m n.m.) (Deniz üzeri metre miktarı) | ortometrik yükseklik | Konstadt | |
Türkiye | Ortalama deniz seviyesine göre yükseklik | normal ortometrik yükseklik | Antalya | Antalya |
Macaristan | Macarca: Tengerszint feletti magasság (Deniz üzeri yükseklik) | normal yükseklik | Konstadt | Nadap |
*) DHHN92 standardı Almanya'nın tüm eyaletlerinde aynı anda yürürlüğe girmediği için, yeni topoğrafik haritalarda bile hem NN (batı eyaletleri) ve HN (doğu eyaletleri) rakım verileri birlikte belirtilir.
Yükseklik sistemlerinin arasındaki farklar genellikle birkaç santimetre ile birkaç desimetre arasındadır, ancak aşırı durumlarda birkaç metre de olabilir. Düzeltme değeri yükseklik sistemindeki konumundan ve farklı yükseklik tanımlarında ayrıca yüksekliğe bağlı olduğu için sabit bir değerle değişik sistemlerin arasında dönüşümler ancak düşük bir kesinlikle (>1 dm) mümkündür. Farklı yükseklik tanımları söz konusu olduğunda, dönüştürme hesaplarındaki kesinlik özellikle yüksek dağlık bölgelerinde düşer.
UELN İngilizce: sistemi ile (eski: Fransızca: Reseau Européen Unifié de Nivellement (REUN)), Avrupa çapında Amsterdam ölçeğine dayanan ortak bir sistem meydana getirildi.
Haritalarda rakım verileri
Arazi rakımı , rakım noktaları , rakım çizgileri ya da renkli rakım katmanları ile betimlenir. Yerleşimlere ait rakım veriler belirtildiğinde, çoğunlukla söz konusu yerleşimin merkezinde temsili bir noktanın rakımı seçilir. Bu örneğin bir meydan, belediye binası, istasyon veya mabet olabilir. Sulaklarda ise ortalama su seviyesinin yüksekliği belirtilir. Rakım noktaları için çoğunlukla yol kavşakları veya kıvrımları, trigonometrik nirengi noktaları veya zirve kesişmesi gibi belirgin, bulunması kolay yerler seçilir. Ancak örneğin bir nirengi noktası ya da zirve kesişmesi en yüksek noktada değilse, en yüksek ya da alçak noktalar her zaman gösterilmiyor olabilir. Haritada kullanılan yükseklik verilerinin dayandığı yükseklik sistemi genel kural olarak haritanın kenarında yazılı olmalıdır.
Denizcilikte rakım verileri
Denizcilikte ve deniz haritalarında, gelgit olgusu bulunan karasularında en düşük astronomik gelgit seviyesi ve gelgit olgusu bulunmayan karasularında ortalama deniz seviyesine göre hesaplanan esas alınır. Denizin dibindeki yüksekliklikler, referans çizgisi seviyesine göre negatif yükseklik olarak belirtilir. Kıyının deniz tarafında kalan yükseklikler de aynı şekilde referans çizgisi seviyesine göre pozitif yükseklikler olarak belirtilir. Karadaki yükseklikler ise, ortalama deniz seviyesine göre belirtilir.
Havacılıkta irtifa verileri
Havacılıkta, hava aracının irtifası veya uçuş engellerinin yüksekliği -genellikle- ortalama deniz seviyesinden yükseklik olarak ifade edilir. Ancak bu durumun istisnaları vardır. Örneğin uçuş seviyeleri standart basınç hattından (1013,25 hektopaskal) yükseklik olarak verilir. Ortalama deniz seviyesinden yükseklik QNH değeri kullanılarak hesaplanır.
Dış bağlantılar
- İngilizce: Relations between the European national height Systems and the UELN. BKG (mit Karten zu den neuen Höhensystemen in Europa)
- Beschreibungen und Transformationsparameter europäischer Höhenbezugssystem 3 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. BKG
- Umrechnung zwischen WGS84 Referenz-Ellipsoid und EGM96 Geoid19 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kartenbezugssysteme[]
Kaynakça
- ^ . 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
Bu seviyede atmosfer basıncı 1000-1013 milibar düzeyindedir. Ölçülmesi çok karışık gerektirir. Şu sıralar genellikle küresel ısınma ve ile birlikte anılmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ortalama deniz seviyesinden yukseklik veya ortalama deniz seviyesine gore yukseklik AMSL dag ova yapi gibi cografi unsurlarin meteorolojik olaylarin veya hava tasitlarinin yuksekligini belirtmekte kullanilan bir kavram Bunun icin ortalama deniz seviyesi referans alinir AMSL kisaltmasi Ingilizce above mean sea level kavraminin akronimidir Gercek deniz seviyesi gel git atmosfer basinci ve ruzgar gibi nedenlerle surekli degisiklik halinde oldugu icin rakim ve irtifalar genellikle Dunya nin ortalama deniz seviyesinden yukseklik AMSL olarak verilir ABD nin Kaliforniya eyaletindeki nda bulunan ortalama deniz seviyesinin 86 m altindaki Badwater Havzasi ABD nin en derin noktasidir Deniz seviyesi kiyilarda da med cezir veya yuzeysel akintilar olmadigi halde bile cogunlukla bir metreden daha fazla degiskendir ancak sabit bir su seviyesi saptama aletiyle yillar boyunca yapilan olcumlerle ortalama degeri oldukca kesin olarak belirlenebilmektedir Yukseklik referansi olarak deniz seviyesinin kullanimiModern jeodezi de mumkunse milimetrelerle ifade edilecek kesinlikle tanimli olmasi gereken referans yuzeyinin tespit edilmesi icin ulkeler ve kullanim amacina gore degisen hesaplama yontemleri ve referans noktalari kullanilir Dolayisiyla bunlar aslinda sadece bolgesel olarak dogru sayilabilir ancak cogunlukla 18 ve 19 yuzyilda ulusal olarak bir ulkenin tum topraklari icin genel gecerli olarak kabul edilmistir Ulusal bazda kullanilan sistemler icin referans sifir noktasi olarak cogunlukla en yakin kiyi seridinde bulunan bir olcum noktasinin ortalama deniz seviyesi kullanilir Buradan tum ulkeye ag halinde dagilmis belirli noktalarin rakimi nivelman ile belirlenir Avrupa daki bu tur onemli referans noktalarin ornekleri olarak Amsterdam olcegi Kuzey Denizi Kaliningrad Rusya ve Kronstadt olcekleri ikisi Dogu Denizi ile Akdenizde Trieste Cenova ve Marsilya sayilabilir Bazi ulkelerin kullandigi resmi yukseklik sistemleriUlke Sistemin adi Yukseklik Tanimi Seviye olcegi Referans noktasiBelcika Felemenkce meter boven Oostends Peil m O P Ostende olcegi uzeri yukseklik ortometrik yukseklik Ostende OstendeAlmanya DHHN92 Deutsches Haupthohennetz Alman Temel Yukseklik Agi Bati Almanya Eyaletleri ve Bati Berlin DHHN12 Dogu Almanya Eyaletleri ve Dogu Berlin SNN76 Meter uber Normalhohennull m u NHN Normal deniz seviyesi uzeri yukseklik Meter uber Normalnull m u NN Meter uber Hohennormal m u HN normal yukseklik normal ortometrik yukseklik normal yukseklik Amsterdam Amsterdam Kronstadt Hoppegarten Muncheberg yakininda Hoppegarten Muncheberg yakininda Finlandiya ortometrik yukseklik Helsinki HelsinkiFransa NGF IGN69 Fransizca metres au dessus du niveau de la mer m Deniz seviyesi uzeri yukseklik normal yukseklik Marsilya MarsilyaBuyuk Britanya Ingilizce meters above sea level m ASL m a s l Deniz seviyesi uzeri yukseklik ortometrik yukseklik Newlyn NewlynIrlanda Ingilizce meters above sea level m ASL m a s l Deniz seviyesi uzeri yukseklik normal ortometrik yukseklik Maln Head Maln HeadItalya Italyanca metri sul livello del mare m s l m Deniz seviyesi uzeri yukseklik normal ortometrik yukseklik Cenova olcegi CenovaEski Yugoslavya devletleri Hirvatca Nadmorska visina m nv Adriyatik Denizi deniz seviyesi uzeri yukseklik normal ortometrik yukseklik Molo Sartorio 1875 1900Liechtenstein LN02 Meter uber Meer m u M Deniz uzeri metre miktari duzeclenmis yukseklik Marsilya Repere Pierre du NitonLuksemburg ortometrik yukseklik Amsterdam AmsterdamHollanda Felemenkce meter boven NAP m NAP Amsterdam olcegi NAP uzeri yukseklik ortometrik yukseklik Amsterdam AmsterdamNorvec Norvecce meter over havet moh Deniz uzeri metre miktari normal ortometrik yukseklik Tregde TregdeAvusturya Meter uber Adria m u Adria Adriyatik Denizi deniz seviyesi uzeri yukseklik normal ortometrik yukseklik Molo Sartorio 1875 HutbieglPolonya Lehce metry nad poziomem morza m n p m normal yukseklik KonstadtPortekiz ortometrik yukseklik Cascais CascaisIsvec Isvecce Meter over havet m o h Deniz uzeri metre miktari normal yukseklik AmsterdamIsvicre LN02 Meter uber Meer m u M Deniz uzeri metre miktari duzeclenmis yukseklik Marsilya Repere Pierre du NitonSlovakya Slovakca metrov nad morom m n m Deniz uzeri metre miktari normal yukseklik KunstatSlovenya normal ortometrik yukseklik Triest 1900 RuseIspanya Ispanyolca metros sobre el nivel del mar msnm Deniz seviyesi uzeri metre miktari ortometrik yukseklik Alicante AlicanteCek Cumhuriyeti Cekce metru nad morem m n m Deniz uzeri metre miktari ortometrik yukseklik KonstadtTurkiye Ortalama deniz seviyesine gore yukseklik normal ortometrik yukseklik Antalya AntalyaMacaristan Macarca Tengerszint feletti magassag Deniz uzeri yukseklik normal yukseklik Konstadt Nadap DHHN92 standardi Almanya nin tum eyaletlerinde ayni anda yururluge girmedigi icin yeni topografik haritalarda bile hem NN bati eyaletleri ve HN dogu eyaletleri rakim verileri birlikte belirtilir Yukseklik sistemlerinin arasindaki farklar genellikle birkac santimetre ile birkac desimetre arasindadir ancak asiri durumlarda birkac metre de olabilir Duzeltme degeri yukseklik sistemindeki konumundan ve farkli yukseklik tanimlarinda ayrica yukseklige bagli oldugu icin sabit bir degerle degisik sistemlerin arasinda donusumler ancak dusuk bir kesinlikle gt 1 dm mumkundur Farkli yukseklik tanimlari soz konusu oldugunda donusturme hesaplarindaki kesinlik ozellikle yuksek daglik bolgelerinde duser UELN Ingilizce sistemi ile eski Fransizca Reseau Europeen Unifie de Nivellement REUN Avrupa capinda Amsterdam olcegine dayanan ortak bir sistem meydana getirildi Haritalarda rakim verileriArazi rakimi rakim noktalari rakim cizgileri ya da renkli rakim katmanlari ile betimlenir Yerlesimlere ait rakim veriler belirtildiginde cogunlukla soz konusu yerlesimin merkezinde temsili bir noktanin rakimi secilir Bu ornegin bir meydan belediye binasi istasyon veya mabet olabilir Sulaklarda ise ortalama su seviyesinin yuksekligi belirtilir Rakim noktalari icin cogunlukla yol kavsaklari veya kivrimlari trigonometrik nirengi noktalari veya zirve kesismesi gibi belirgin bulunmasi kolay yerler secilir Ancak ornegin bir nirengi noktasi ya da zirve kesismesi en yuksek noktada degilse en yuksek ya da alcak noktalar her zaman gosterilmiyor olabilir Haritada kullanilan yukseklik verilerinin dayandigi yukseklik sistemi genel kural olarak haritanin kenarinda yazili olmalidir Denizcilikte rakim verileriDenizcilikte ve deniz haritalarinda gelgit olgusu bulunan karasularinda en dusuk astronomik gelgit seviyesi ve gelgit olgusu bulunmayan karasularinda ortalama deniz seviyesine gore hesaplanan esas alinir Denizin dibindeki yuksekliklikler referans cizgisi seviyesine gore negatif yukseklik olarak belirtilir Kiyinin deniz tarafinda kalan yukseklikler de ayni sekilde referans cizgisi seviyesine gore pozitif yukseklikler olarak belirtilir Karadaki yukseklikler ise ortalama deniz seviyesine gore belirtilir Havacilikta irtifa verileriHavacilikta hava aracinin irtifasi veya ucus engellerinin yuksekligi genellikle ortalama deniz seviyesinden yukseklik olarak ifade edilir Ancak bu durumun istisnalari vardir Ornegin ucus seviyeleri standart basinc hattindan 1013 25 hektopaskal yukseklik olarak verilir Ortalama deniz seviyesinden yukseklik QNH degeri kullanilarak hesaplanir Dis baglantilarIngilizce Relations between the European national height Systems and the UELN BKG mit Karten zu den neuen Hohensystemen in Europa Beschreibungen und Transformationsparameter europaischer Hohenbezugssystem 3 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde BKG Umrechnung zwischen WGS84 Referenz Ellipsoid und EGM96 Geoid19 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kartenbezugssysteme olu kirik baglanti Kaynakca 26 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2009 Bu seviyede atmosfer basinci 1000 1013 milibar duzeyindedir Olculmesi cok karisik gerektirir Su siralar genellikle kuresel isinma ve ile birlikte anilmaktadir