Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İrtifa, havacılık ve astronomide bir cisim ile referans alınan nokta arasındaki dikey mesafeyi ifade eden bir yükseklik kavramı. Coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı olarak, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile astronomide gök cisimlerinin ufuk hattından açısal yüksekliğini ifade etmede kullanılır.
Atmosfer basıncının yükseklik arttıkça azalması hava araçlarının herhangi bir referans noktasına göre yüksekliğini (irtifa) hesaplamada yaygın olarak kullanılır. Hava araçlarında kullanılan basınç altimetresi, üzerinde yükseklik değerleri skalası bulunan aneroid bir barometredir. Altimetrenin ayar penceresine herhangi bir basınç değeri girilir. Altimetre aracın, pencereye girilen bu basınç hattından o andaki yüksekliğini gösterir.
Seviye, irtifa ve yükseklik
Havacılıkta uçuş seviyesi, irtifa ve yükseklik kavramları eşanlamlı değildir.
- Uçuş seviyesi: Bir hava taşıtının standart basınç hattından (1013,2 hPA) yüksekliği. Gerçek bir yükseklik değil, atanmış bir değerdir.
- İrtifa: Bir nesnenin ortalama deniz seviyesinden yüksekliği
- Yükseklik: Bir nesnenin herhangi bir referans noktasına göre dikey mesafesi. Havacılıkta çoğunlukla yer seviyesinden yüksekliği belirtmekte kullanılır.
Yüksekliklerin tespitinde kullanılan atmosferik basınç seviyelerini belirtmek için kullanılan en yaygın Q kodları QNH, QFE ve QNE'dir.
Ortalama deniz seviyesinden yükseklik (AMSL)
QNH, herhangi bir bölgede ortalama deniz seviyesindeki (MSL) atmosfer basıncı değeridir. Altimetreye bölgesel QNH değeri girildiğinde aracın ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini gösterir. Haritalarda kullanılan yükseklikler de ortalama deniz seviyesine göre tespit edildiği için QNH değeri yeryüzüne yakın uçuşlarda yaygın olarak kullanılır.
Yerden yükseklik (AGL)
Yerden yükseklik, herhangi bir hava taşıtının dikey olarak tam altında kalan yeryüzüne göre irtifasıdır. Havacılıkta yerden yükseklik tanımlanırken AGL (Above ground level) kısaltması kullanılır. Örneğin 7000 feet rakımlı bir arazi üzerinde, AGL 1000 feette uçan bir taşıtın ortalama deniz seviyesinden yüksekliği 8000 feettir.
Yerden yüksekliğin tespitinde aneroid altimetre veya (radyo altimetresi) kullanılır. Daha gelişmiş uçaklarda görülen radar altimetresi (RA) en basit tanımıyla yere dikey olarak gönderilen dalgaların hava taşıtına geri dönme zamanının hesaplanması esasına göre çalışır ve oldukça hassastır.
Meydandan yükseklik (AAL)
AAL (above aerodrome level), hava taşıtının meydana göre yüksekliğini belirtir.
QFE, Dünya üzerindeki herhangi bir noktada ölçülen basınç değeridir. Aneroid altimetreye QFE değeri girildiğinde QFE değerinin ölçüldüğü konuma göre irtifayı gösterir. Örneğin "yerdeki" bir hava taşıtının altimetresine o meydanın QFE değeri girildiğinde altimetre yaklaşık olarak sıfır yükseklik değerini verir. QFE değeri meydan irtifasını hassas olarak verdiğinden özellikle iniş ve kalkış esnasında kullanılır. Ancak meydandan uzaklaşıldığında yerdeki maniaların yüksekliği meydandan farklı olacağı için QFE değeri ile uçmak emniyetli değildir.
Basınç irtifası (PA)
Basınç irtifası, altimetreye QNE değeri (standart basınç) bağlandığında altimetreden okunan değerdir. QNE değeri 1013,25 milibar veya 29,92 InHg'dir ve sabittir. QNE hattı, bu basınç değerindeki hayalî bir hattır. Özellikle yüksek seviyelerdeki uçuşlarda (geçiş irtifasının üzerinde) hava taşıtları standardizasyonu sağlamak için bu değeri kullanırlar. Aksi takdirde, QNH ve QFE değerleri sabit değerler olmadığı için, hava taşıtları arasında emniyetli irtifa ayrımını sağlamak güçleşir.
Geçiş irtifası (TA) ve geçiş seviyesi (TRL)
Uçuş esnasında hava taşıtının katettiği arazinin rakımı sürekli değiştiği için alçak seviyelerde altimetreye bölgesel QNH değeri girilir ve AMSL değerine göre uçuş gerçekleştirilir. Ancak bölgeler arası QNH farkları nedeniyle hava taşıtları arasında emniyetli dikey ayrımı (en az 500 feet) sağlamak güçleşir. Bu sorunu gidermek amacıyla her ülke için bir geçiş irtifası (TA) belirlenir. Örneğin Birleşik Krallık'ın geçiş irtifası 3000 feet iken ABD'ninki 18.000 feettir. Ancak bazı kontrollü hava sahalarındaki geçiş irtifaları o ülkenin standart geçiş irtifasından farklı olabilir.
Tırmanışta geçiş irtifasında altimetreye standart basınç değeri (1013,25 mb) bağlanır. Geçiş irtifası ve üzerinde altimetre AMSL irtifasını değil, uçuş seviyesini (FL) göstermeye başlar.
Alçalışta ise genellikle geçiş irtifasından 500 feet yukarıda olan geçiş seviyesinde altimetreye QNH veya bazen QFE değeri bağlanır. Bu nedenle geçiş seviyesi ve altında altimetre AMSL veya AGL irtifasını gösterir. Geçiş seviyesi irtifa değil uçuş seviyesi olarak belirlendiğinden geçiş seviyesi ile arasındaki fark gerçekte 500 feetten farklı olabilir.
Geçiş irtifası (TA) ile geçiş seviyesi (TRL) arasındaki bölgeye geçiş katmanı denir. Geçiş katmanının kalınlığı bölgesel QNH değerine göre değişir.
Uçuş seviyeleri 100 feetlik aralıklarla belirtilir. Altimetrede feet cinsinden okunan değerin 100'e bölünmesi (2 sıfır atılması) ile bulunur ve FLx formatında gösterilir. Örneğin standart basınca göre 29.500 feette uçan bir taşıtın uçuş seviyesi FL295'tir. Uçuş seviyeleri yaygın olarak 500 feetlik aralıklarla belirlenir.
Kaynakça
- Pooley, Dorothy ve David Robson. The Air Pilot's Manual 3: Air Navigation. 6. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2010.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irtifa havacilik ve astronomide bir cisim ile referans alinan nokta arasindaki dikey mesafeyi ifade eden bir yukseklik kavrami Cografi sekillerin ortalama deniz seviyesinden yuksekligini belirten rakim kavramindan farkli olarak hava tasitlarinin ortalama deniz seviyesinden yuksekligi ile astronomide gok cisimlerinin ufuk hattindan acisal yuksekligini ifade etmede kullanilir Tipik bir aneroid barometrik altimetre Altimetre hava aracinin pencereye girilen basinc hattina gore irtifasini bildirir Ornegin deniz seviyesindeki basinc degeri girilirse denizden yuksekligi bildirecektir Atmosfer basincinin yukseklik arttikca azalmasi hava araclarinin herhangi bir referans noktasina gore yuksekligini irtifa hesaplamada yaygin olarak kullanilir Hava araclarinda kullanilan basinc altimetresi uzerinde yukseklik degerleri skalasi bulunan aneroid bir barometredir Altimetrenin ayar penceresine herhangi bir basinc degeri girilir Altimetre aracin pencereye girilen bu basinc hattindan o andaki yuksekligini gosterir Seviye irtifa ve yukseklikHavacilikta ucus seviyesi irtifa ve yukseklik kavramlari esanlamli degildir Ucus seviyesi Bir hava tasitinin standart basinc hattindan 1013 2 hPA yuksekligi Gercek bir yukseklik degil atanmis bir degerdir Irtifa Bir nesnenin ortalama deniz seviyesinden yuksekligi Yukseklik Bir nesnenin herhangi bir referans noktasina gore dikey mesafesi Havacilikta cogunlukla yer seviyesinden yuksekligi belirtmekte kullanilir Yuksekliklerin tespitinde kullanilan atmosferik basinc seviyelerini belirtmek icin kullanilan en yaygin Q kodlari QNH QFE ve QNE dir Ortalama deniz seviyesinden yukseklik AMSL Ornekte ucagin AMSL AGL ve FL cinsinden yukseklikleri gosterilmistir QNH herhangi bir bolgede ortalama deniz seviyesindeki MSL atmosfer basinci degeridir Altimetreye bolgesel QNH degeri girildiginde aracin ortalama deniz seviyesinden yuksekligini gosterir Haritalarda kullanilan yukseklikler de ortalama deniz seviyesine gore tespit edildigi icin QNH degeri yeryuzune yakin ucuslarda yaygin olarak kullanilir Yerden yukseklik AGL Yerden yukseklik herhangi bir hava tasitinin dikey olarak tam altinda kalan yeryuzune gore irtifasidir Havacilikta yerden yukseklik tanimlanirken AGL Above ground level kisaltmasi kullanilir Ornegin 7000 feet rakimli bir arazi uzerinde AGL 1000 feette ucan bir tasitin ortalama deniz seviyesinden yuksekligi 8000 feettir Yerden yuksekligin tespitinde aneroid altimetre veya radyo altimetresi kullanilir Daha gelismis ucaklarda gorulen radar altimetresi RA en basit tanimiyla yere dikey olarak gonderilen dalgalarin hava tasitina geri donme zamaninin hesaplanmasi esasina gore calisir ve oldukca hassastir Meydandan yukseklik AAL AAL above aerodrome level hava tasitinin meydana gore yuksekligini belirtir QFE Dunya uzerindeki herhangi bir noktada olculen basinc degeridir Aneroid altimetreye QFE degeri girildiginde QFE degerinin olculdugu konuma gore irtifayi gosterir Ornegin yerdeki bir hava tasitinin altimetresine o meydanin QFE degeri girildiginde altimetre yaklasik olarak sifir yukseklik degerini verir QFE degeri meydan irtifasini hassas olarak verdiginden ozellikle inis ve kalkis esnasinda kullanilir Ancak meydandan uzaklasildiginda yerdeki manialarin yuksekligi meydandan farkli olacagi icin QFE degeri ile ucmak emniyetli degildir Basinc irtifasi PA Basinc irtifasi altimetreye QNE degeri standart basinc baglandiginda altimetreden okunan degerdir QNE degeri 1013 25 milibar veya 29 92 InHg dir ve sabittir QNE hatti bu basinc degerindeki hayali bir hattir Ozellikle yuksek seviyelerdeki ucuslarda gecis irtifasinin uzerinde hava tasitlari standardizasyonu saglamak icin bu degeri kullanirlar Aksi takdirde QNH ve QFE degerleri sabit degerler olmadigi icin hava tasitlari arasinda emniyetli irtifa ayrimini saglamak guclesir Gecis irtifasi TA ve gecis seviyesi TRL Ucus esnasinda hava tasitinin katettigi arazinin rakimi surekli degistigi icin alcak seviyelerde altimetreye bolgesel QNH degeri girilir ve AMSL degerine gore ucus gerceklestirilir Ancak bolgeler arasi QNH farklari nedeniyle hava tasitlari arasinda emniyetli dikey ayrimi en az 500 feet saglamak guclesir Bu sorunu gidermek amaciyla her ulke icin bir gecis irtifasi TA belirlenir Ornegin Birlesik Krallik in gecis irtifasi 3000 feet iken ABD ninki 18 000 feettir Ancak bazi kontrollu hava sahalarindaki gecis irtifalari o ulkenin standart gecis irtifasindan farkli olabilir Tirmanista gecis irtifasinda altimetreye standart basinc degeri 1013 25 mb baglanir Gecis irtifasi ve uzerinde altimetre AMSL irtifasini degil ucus seviyesini FL gostermeye baslar Alcalista ise genellikle gecis irtifasindan 500 feet yukarida olan gecis seviyesinde altimetreye QNH veya bazen QFE degeri baglanir Bu nedenle gecis seviyesi ve altinda altimetre AMSL veya AGL irtifasini gosterir Gecis seviyesi irtifa degil ucus seviyesi olarak belirlendiginden gecis seviyesi ile arasindaki fark gercekte 500 feetten farkli olabilir Gecis irtifasi TA ile gecis seviyesi TRL arasindaki bolgeye gecis katmani denir Gecis katmaninin kalinligi bolgesel QNH degerine gore degisir Ucus seviyeleri 100 feetlik araliklarla belirtilir Altimetrede feet cinsinden okunan degerin 100 e bolunmesi 2 sifir atilmasi ile bulunur ve FLx formatinda gosterilir Ornegin standart basinca gore 29 500 feette ucan bir tasitin ucus seviyesi FL295 tir Ucus seviyeleri yaygin olarak 500 feetlik araliklarla belirlenir KaynakcaPooley Dorothy ve David Robson The Air Pilot s Manual 3 Air Navigation 6 baski Shoreham West Sussex Pooley s Air Pilot Publishing 2010 a b c Altitude Flight Level and Height 14 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Skybrary Pooley s sf 122 Pooley s sf 124 Ayrica bakinizRakim Uluslararasi Standart Atmosfer