Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yunan Karanlık Çağı (yaklaşık –MÖ 750) Yunan tarihinde, Dor istilaları sonucu giderek gücünü yitirerek MÖ 11. yüzyılda yıkıldığı varsayılan Miken Uygarlığı ile MÖ 9. ve 8. yüzyıllarda ilk Yunan şehir devletlerinin görülmeye başlandığı ve Homeros tarafından Yunan dilinde ilk yazılı eserlerin verildiği çağ arasında geçen dönemdir. Bazı yayınlarda Ege Karanlık Çağı olarak da geçmektedir.
Karanlık çağların başlangıcı
Yunan Uygarlığı'ndaki çöküşün Ege Denizi içinde yaşanan çok büyük bir volkanik hareketlenmeden kaynaklandığı düşünülmektedir. Tarihin en büyük yanardağ felaketlerinden olduğu sanılan bu olay sonucunda en büyük tahribat Minos Uygarlığı'nın beşiği olan Girit Adası'nda yaşandı. Çok büyük bir açlık ve yıkım içine giren Girit, Miken toplumlarınca yağmalanınca da yıkıldı ve bunun sonrasında Mikenler de Dorlar tarafından yağmalarla yıkıldı. Bunun üzerine yüzyıllar boyunca Yunan toplumları toparlanamadı.
Arkeolojik bulgular bu dönemde doğu Akdeniz dünyasındaki uygarlıklarda genel olarak bir çöküş sürecinin gerçekleştiğini göstermektedir. Miken Uygarlığı'nın büyük şehir ve sarayları bu dönemde zarar görmüş ve terkedilmişti. Troya ve antik Gazze'de de yıkılan şehirler vardı. Bu yıkımlar sonucunda kültür ve sanat büyük bir duraksama içine girdi. Yunan ile birlikte pek çok dilin daha yazı sistemleri unutuldu. Yunan karanlık çağlarında çömlekçilikte basit geometrik şekiller kullanılıyordu ve Miken Uygarlığı'nda görülen figürler unutulmuştu ya da kullanılmıyordu. Bu dönemlerde Yunanlar kıtlığa ve kalabalıklığa yol açmamak için daha çok küçük yerleşim birimlerinde yaşıyorlardı. Yapılan arkeolojik kazılarda diğer kültürlerden ögelere rastlanmaması bu dönemde uluslararası ticaretin en aza indirgenmiş olduğunu ortaya koymaktadır.
Farklı görüşler
Bir kurama göre Miken Uygarlığı'nın yıkılmasına neden olan etmen büyük bir çevresel felaketti. Homeros ve Hesiod'un epiklerinde betimlenen yüksek tepelerde kentler kurma, ormandan av sağlayarak geçinme ve at kullanımına dayalı kültür, bu felakatten sonra yerini denizle daha içli dışlı olan bir topluma bıraktı. Bu ekolojik bozulmanın insan eliyle harap edilen ormanlardan kaynaklandığı da düşünülmektedir. Platon bu dönem ile ilgili olarak bir kuramında tüm bu bozulmanın insanların ormanlara saldığı keçiler nedeniyle erozyonun hızlanmış olabileceğini söylemiştir. Aynı dönemin araştırmacılardan, , bu doğal çevre felaketlerinin daha önceki tarihlerde gerçekleşen afetlerde dolayı olduğunu düşünür. Bunlara göre Yunan karanlık çağlarının doğmasına neden olan yıkılış süreci yalnızca Dorların Yunan topraklarına yaptığı istilalardan dolayı değil insanların çevreye verdiği zarardan ya da yaşanan doğal afetlerden kaynaklanmaktadır.
Toparlanma süreci
Bu dönemde Yunanları, aristokrasi sistemi ortaya çıkana dek krallar yönetti. Savaş sanatında köklü değişiklikler görüldü. At arabalı savaşçılar üzerindeki yoğunluk yerini yavaş yavaş piyade askerlere bırakmaya başladı. Silah ve kullanım gereçlerinde tuncun yerini, üretimdeki kolaylık ve ucuzluk ile bölgede bolca bulunmasından dolayı demir aldı. Daha önceleri Yunan toplumlarında görülen eşitlik olgusu yavaş yavaş yok olmaya başladı ve toplumun sınıflara ayrılmasının ilk adımları başladı. Krallar tahtlarından indirilmeye başladı ve toplumda çekirdek aileler yerlerini sülale kavramına bıraktı.
Bu geniş aileler kökenlerini Truva Savaşı'ndaki kahramanlara dayanıyormuş gibi göstererek kendilerine bir geçmiş tasarladırlar. Çoğu zaman Herakles ile kan bağları olduğunu öne süren bu aileler ile birlikte toplumdaki sınıf ayrımları iyiden iyiye belirgin hâle geldi.
Homeros'un bu dönemle ilgili olarak yazmış olduğu epiklerin büyük ölçüde kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan geleneksel söylencelerden oluştuğu düşünülmektedir. Bu büyük duraksama döneminin hemen sonrasında Yunan dünyası büyük bir kalkınma ve yenilenme süreci içine girdi. Bu Karadeniz ve İspanya'ya kadar o dönemde Yunanların yaşıyor olduğu her yere yayıldı.
Yeni yazı sisteminin bulunması
Girit Uygarlığı 'nda kullanılan çizgisel yazaçlar içerdiğine inanılan heceli yazma sistemi unutulmaya başlanmıştı. Uzun bir süre yazılı eserlerin de verilmediği bu karanlık çağlarda Fenikelilerin geliştirmiş olduğu abeceden Yunan Alfabesi uyarlandı. Bu sadece Yunancayı yazmak için değil Doğu Akdeniz'de konuşulan pek çok dilin yazımında da kullanıldı. Mikenlerin kullanmış olduğu Linear B tipi yazı (her yazaçın bir heceyi simgelemesi durumu) yerini tekli harf sistemine bıraktı. Etrüskler de bu yeni yazı sistemini alarak bundan yararlandı. Yunan abecesi bugün ölü bir dil olan ve Anadolu dillerin de yazımında kullanıldı. Yine de eski heceli yazım sistemi bütünüyle unutulmadı ve Kıbrıs uygarlıkları tarafından Helenistik dönem'e dek kullanılmaya devam etti.
Akdeniz Savaşları ve Deniz Halkları
Toparlanma süreci boyunca, hemen hemen tüm Akdeniz toplumlarındaki gibi yaşam sıkıntısı, açlık ve kıtlıktan bezmiş olan toplumlarca mevcut kralları tahttan indirmek amacıyla geniş çapta pek çok isyan ve girişim yaptı. Hitit Krallığı da bu dönemde Deniz Halkları denen, tamamı Akdeniz, Karadeniz ve Anadolu kıyılarından gelmiş olan toplumnlarca işgal edilip kralı ülkeden sürüldü. Buna benzer başka bir topluluk daha sonra MÖ 1224'te Mısır Kralı Merneptah ve MÖ 1186'da III. Ramses'e karşı da darbe girişiminde bulundular. Mısırlılar bu saldırıların üzerine iki savaş anıtı yaptılar. Karnak ve Luksor'da bulunan bu anıtların kalıntıları Deniz Halkları'na ilişkin bilgi veren tek kaynaklardır. Bu Halklara verilen "Deniz Halkları" ilk kez Mısırlılar ın bu anıtlarda kullandığı addır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Arkeolojik Tanımlama ve Terminoloji
- ^ Oğuz Tekin, Hellen ve Roma Tarihi 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yunan Karanlik Cagi yaklasik MO 750 Yunan tarihinde Dor istilalari sonucu giderek gucunu yitirerek MO 11 yuzyilda yikildigi varsayilan Miken Uygarligi ile MO 9 ve 8 yuzyillarda ilk Yunan sehir devletlerinin gorulmeye baslandigi ve Homeros tarafindan Yunan dilinde ilk yazili eserlerin verildigi cag arasinda gecen donemdir Bazi yayinlarda Ege Karanlik Cagi olarak da gecmektedir Karanlik caglarin baslangiciYunan Uygarligi ndaki cokusun Ege Denizi icinde yasanan cok buyuk bir volkanik hareketlenmeden kaynaklandigi dusunulmektedir Tarihin en buyuk yanardag felaketlerinden oldugu sanilan bu olay sonucunda en buyuk tahribat Minos Uygarligi nin besigi olan Girit Adasi nda yasandi Cok buyuk bir aclik ve yikim icine giren Girit Miken toplumlarinca yagmalaninca da yikildi ve bunun sonrasinda Mikenler de Dorlar tarafindan yagmalarla yikildi Bunun uzerine yuzyillar boyunca Yunan toplumlari toparlanamadi Arkeolojik bulgular bu donemde dogu Akdeniz dunyasindaki uygarliklarda genel olarak bir cokus surecinin gerceklestigini gostermektedir Miken Uygarligi nin buyuk sehir ve saraylari bu donemde zarar gormus ve terkedilmisti Troya ve antik Gazze de de yikilan sehirler vardi Bu yikimlar sonucunda kultur ve sanat buyuk bir duraksama icine girdi Yunan ile birlikte pek cok dilin daha yazi sistemleri unutuldu Yunan karanlik caglarinda comlekcilikte basit geometrik sekiller kullaniliyordu ve Miken Uygarligi nda gorulen figurler unutulmustu ya da kullanilmiyordu Bu donemlerde Yunanlar kitliga ve kalabalikliga yol acmamak icin daha cok kucuk yerlesim birimlerinde yasiyorlardi Yapilan arkeolojik kazilarda diger kulturlerden ogelere rastlanmamasi bu donemde uluslararasi ticaretin en aza indirgenmis oldugunu ortaya koymaktadir Farkli goruslerBir kurama gore Miken Uygarligi nin yikilmasina neden olan etmen buyuk bir cevresel felaketti Homeros ve Hesiod un epiklerinde betimlenen yuksek tepelerde kentler kurma ormandan av saglayarak gecinme ve at kullanimina dayali kultur bu felakatten sonra yerini denizle daha icli disli olan bir topluma birakti Bu ekolojik bozulmanin insan eliyle harap edilen ormanlardan kaynaklandigi da dusunulmektedir Platon bu donem ile ilgili olarak bir kuraminda tum bu bozulmanin insanlarin ormanlara saldigi keciler nedeniyle erozyonun hizlanmis olabilecegini soylemistir Ayni donemin arastirmacilardan bu dogal cevre felaketlerinin daha onceki tarihlerde gerceklesen afetlerde dolayi oldugunu dusunur Bunlara gore Yunan karanlik caglarinin dogmasina neden olan yikilis sureci yalnizca Dorlarin Yunan topraklarina yaptigi istilalardan dolayi degil insanlarin cevreye verdigi zarardan ya da yasanan dogal afetlerden kaynaklanmaktadir Toparlanma sureciBu donemde Yunanlari aristokrasi sistemi ortaya cikana dek krallar yonetti Savas sanatinda koklu degisiklikler goruldu At arabali savascilar uzerindeki yogunluk yerini yavas yavas piyade askerlere birakmaya basladi Silah ve kullanim gereclerinde tuncun yerini uretimdeki kolaylik ve ucuzluk ile bolgede bolca bulunmasindan dolayi demir aldi Daha onceleri Yunan toplumlarinda gorulen esitlik olgusu yavas yavas yok olmaya basladi ve toplumun siniflara ayrilmasinin ilk adimlari basladi Krallar tahtlarindan indirilmeye basladi ve toplumda cekirdek aileler yerlerini sulale kavramina birakti Bu genis aileler kokenlerini Truva Savasi ndaki kahramanlara dayaniyormus gibi gostererek kendilerine bir gecmis tasarladirlar Cogu zaman Herakles ile kan baglari oldugunu one suren bu aileler ile birlikte toplumdaki sinif ayrimlari iyiden iyiye belirgin hale geldi Homeros un bu donemle ilgili olarak yazmis oldugu epiklerin buyuk olcude kusaktan kusaga sozlu olarak aktarilan geleneksel soylencelerden olustugu dusunulmektedir Bu buyuk duraksama doneminin hemen sonrasinda Yunan dunyasi buyuk bir kalkinma ve yenilenme sureci icine girdi Bu Karadeniz ve Ispanya ya kadar o donemde Yunanlarin yasiyor oldugu her yere yayildi Yeni yazi sisteminin bulunmasiGirit Uygarligi nda kullanilan cizgisel yazaclar icerdigine inanilan heceli yazma sistemi unutulmaya baslanmisti Uzun bir sure yazili eserlerin de verilmedigi bu karanlik caglarda Fenikelilerin gelistirmis oldugu abeceden Yunan Alfabesi uyarlandi Bu sadece Yunancayi yazmak icin degil Dogu Akdeniz de konusulan pek cok dilin yaziminda da kullanildi Mikenlerin kullanmis oldugu Linear B tipi yazi her yazacin bir heceyi simgelemesi durumu yerini tekli harf sistemine birakti Etruskler de bu yeni yazi sistemini alarak bundan yararlandi Yunan abecesi bugun olu bir dil olan ve Anadolu dillerin de yaziminda kullanildi Yine de eski heceli yazim sistemi butunuyle unutulmadi ve Kibris uygarliklari tarafindan Helenistik donem e dek kullanilmaya devam etti Akdeniz Savaslari ve Deniz HalklariToparlanma sureci boyunca hemen hemen tum Akdeniz toplumlarindaki gibi yasam sikintisi aclik ve kitliktan bezmis olan toplumlarca mevcut krallari tahttan indirmek amaciyla genis capta pek cok isyan ve girisim yapti Hitit Kralligi da bu donemde Deniz Halklari denen tamami Akdeniz Karadeniz ve Anadolu kiyilarindan gelmis olan toplumnlarca isgal edilip krali ulkeden suruldu Buna benzer baska bir topluluk daha sonra MO 1224 te Misir Krali Merneptah ve MO 1186 da III Ramses e karsi da darbe girisiminde bulundular Misirlilar bu saldirilarin uzerine iki savas aniti yaptilar Karnak ve Luksor da bulunan bu anitlarin kalintilari Deniz Halklari na iliskin bilgi veren tek kaynaklardir Bu Halklara verilen Deniz Halklari ilk kez Misirlilar in bu anitlarda kullandigi addir Ayrica bakinizSantoron Girit Uygarligi Miken UygarligiKaynakca Arkeolojik Tanimlama ve Terminoloji Oguz Tekin Hellen ve Roma Tarihi 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde KaynakcaBetween Troy and Homer The so called Dark Ages in Greece in Storia Poesia e Pensiero nel Mondo antico Studi in Onore di M Gigante Roma 1994 Jan Sammer New Light on the Dark Age of Greece 1 olu kirik baglanti Archive