Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yusuf bin Ebi'l Sâc (ö. 928), 901 yılından ölümüne kadar Azerbaycan'ın Sâcoğulları emiridir. Ebü’s-Sâc Dîvdâd'ın oğludur.
| Yusuf bin Ebü’s-Sâc | |
|---|---|
 Yusuf bin Ebü’s-Sâc'ın sikkesi, Varis Ebu'l-'Abbas, vezir ve halife Muktedir'den alıntı yaparak. Erdebil Darphanesi H. 276 (MS 889/90) | |
| Sâcoğulları emiri | |
| Hüküm süresi | 901–928 |
| Önce gelen | |
| Sonra gelen | |
| Doğum | Bilinmiyor |
| Ölüm | 928 |
| Hanedan | Sâcoğulları |
| Babası | Ebü’s-Sâc Dîvdâd |
| Dini | Sünni İslam |
Ermeniler ve Gürcülerle Savaş
Yusuf, 901 yılında yeğeni 'i devirerek iktidara gelmiştir. Meraga surlarını yıktırıp başkenti Erdebil'e taşımıştır. Kısa bir süre sonra Ermenistan'ın Bagratlı Kralı I. Smbat, halife Müktefî'nin doğrudan vasalı olmayı teklif etmiştir. Bu durumun Sâcoğulları'nın Ermenistan'daki çıkarlarını tehdit ettiğini düşünen Yusuf, Smbat'ın huzuruna çıkmasını istemiştir. Bagratlılar bunu kabul etmeyince Ermenistan'ı işgal etmiştir. Sonunda 903 yılında iki taraf arasında bir anlaşmaya varılmış; Smbat, Yusuf'tan bir taç almış ve onu hükümdar olarak tanımıştır.
Yusuf, halifeyle ilişkilerini hiçbir zaman resmileştirmemiş ve birbirlerine karşı düşmanca tavırlar sergilemişlerdir. 908 yılında Yusuf'a karşı bir halife ordusu gönderilmiş, ancak Muktefi ölmüş ve yerine geçen Muktedir, Sâcoğulları ile barış yaptı. Muktedir'in veziri Ali bin el-Furât, barışın sağlanmasında etkili olmuş; o günden sonra Yusuf, onu Bağdat'ta koruyucusu olarak görmüş ve sık sık sikkelerinde adını kullanmıştır. Barış, Yusuf'un 909 yılında halife tarafından Azerbaycan ve Ermenistan'ın idaresine getirilmesine olanak tanımıştır.
Yusuf ile halife arasındaki çekişme sırasında halife, Kral Smbat'ı Sâcoğulları'na karşı çıkmaya teşvik etmiştir. Halife Yusuf'la ilişkilerini düzelttikten sonra intikam almaya karar vermiştir. Nahçıvan eyaleti konusunda Bagratlılar ile anlaşmazlık içinde olan Vaspuragan Prensi Gagik Artsruni müttefik olmuştur. Gagik, Yusuf'un vasalı olmuş ve ona bir taç vermiştir. 909 yılında Yusuf, Nahçıvan'ı ve Gagik ile birlikte Siyunih'i de ele geçirmiştir. Daha sonra ülkenin her tarafına doğru Smbat'ı takip etmiş ve kışı Divin'de geçirdikten sonra 910 yılında Smbat'ın iki oğlu Aşot ve Müşel komutasındaki bir orduyu Erivan'ın kuzeyinde bozguna uğratmıştır. Müşel yakalanıp, zehirlenmiştir.
Sâcoğulları ile Bagratidler arasındaki savaş devam etmiş; bu savaş sırasında ülke harap olmuştur. 913 yılı civarında Yusuf, Smbat'ı kalelerinden birinde tuzağa düşürmeyi başarmıştır. Kuşatma kalenin teslimini sağlamaya yetmese de Smbat, savaşı sona erdirmek amacıyla gönüllü olarak Yusuf'a teslim olmaya karar vermiştir. Yusuf önce onu serbest bırakmış, ancak daha sonra yakalayıp bir yıl hapiste tutmuştur. Elince kuşatması sırasında Yusuf, kuşatma altındakileri teslim olmaya ikna etmek için Smbat'ı kale surları önünde idam ettirmiştir. Cesedi daha sonra Dvin'e gönderilerek orada asılmıştır. Smbat'ın yerine oğlu II. Aşot geçmiştir. Yusuf başlangıçta onu da yenmeye çalışmış; Gagik işbirliği yapmayı reddetmiş ve bunun üzerine Sparapet Aşot'u Dvin'e rakip kral olarak koymuştur. II. Aşot, Ermenilerin sadakatini kazanmayı başarmış ve aynı zamanda Bizanslıların desteğine de güvenmiştir. Yusuf'un halifelikle ilgili yine kendi sorunları olması üzerine, 917'de Aşot'la barış yaparak ona bir taç vermiştir.
914 yılında Gürcüler arasında Ebü'l-Kasım olarak bilinen Yusuf bin Ebü’s-Sâc da Gürcü topraklarına sefere çıkmıştır. Bu sefer, Abbasi Halifeliği'nin, o dönemde rakip yerli devletler ile Müslümanların elindeki topraklar üzerinde giderek zayıflayan hakimiyetini korumak için yaptığı son büyük girişimlerden birisidir. Yusuf, Tiflis'i operasyonlarının üssü yapmıştır. Önce Kaheti'yi işgal etmiş ve Ucarma ve Boçorma kalelerini ele geçirmiş, ancak daha sonra barış talebi üzerine Ujarma, Kaheti hükümdarı Kvirike'ye geri verilmiştir. Yusuf daha sonra Kartli'ye doğru yola çıkmış ve Uplistsihe'nin surlarının savunucuları tarafından yıkıldığını görmüştür. Yusuf oradan Mesheti ve Cavaheti'ye doğru ilerlemiştir. Tmogvi kalesinin kontrolünü ele geçiremeyince Q'ueli kalesini ele geçirmiş ve savunucusu Gobron'u öldürmüştür. Müslüman kaynakları bu olaylar hakkında sessiz kalmaktadır.
Hapis, iade ve ölüm
Vezir İbnü'l-Furat'ın azledilmesinden sonra Yusuf, halifeye ödenmesi gereken yıllık verginin bir kısmını tutmaya başlamıştı. 915 veya 916 yılında halifenin bir elçisini hapse attıysa da daha sonra serbest bırakarak hediyeler ve parayla geri göndermiştir. İbnü'l-Furât 917 yılında vezirliği tekrar ele geçirdikten sonra Samanîler'den Zencan, Ebher, Kazvin ve Rey'i fethetmiş ve İbnü'l-Furât'ın Muktedir'le işleri düzelteceğini ummuştur. Fakat halife öfkelenerek Yusuf'un üzerine bir ordu göndermiştir ancak Yusuf bu orduyu mağlup etmiştir. Mu'nis el-Hadim komutasındaki ikinci Abbasi ordusunun gelişi, Yusuf'un Erdebil'e çekilmesine neden olmuştur. İbnü'l-Furât, Muktedir'i Yusuf'u vali olarak tanımaya ikna etmeye çalıştıysa da halife bunu reddetmiştir. 918 yılında Abbasi ordusu Erdebil yakınlarında Yusuf tarafından yenilgiye uğratıldı, 919 yılında ise Sâcoğulları yenildi. Yusuf yakalanarak Bağdat'a getirildi ve üç yıl boyunca burada hapsedildi. Bu sırada sadık gulâm Subuk Azerbaycan'ın kontrolünü ele geçirdi ve efendisi Bağdat'ta iken eyaleti elinde tuttu ve kendisine karşı gönderilen Abbasi ordusunu yendi.
922 yılında Yusuf serbest bırakıldı ve halife ona Azerbaycan'ın ve Samanoğulları'ndan aldığı eyaletlerin valiliğini verdi. Azerbaycan'a döndüğünde Subuk'un öldüğünü öğrendi. 924 yılında Sâmânîlere karşı isyan eden Rey valisinden şehri aldı. Bölgeyi terk edip Hemedan'ı işgal eden Rey halkı, oradaki yetkilileri kovdu. 925 yılında Yusuf bin Ebü’s-Sâc kısa bir süreliğine Rey'e döndü.
926 yılında Yusuf, halife tarafından El-Ahsa'daki Karmatîlere karşı yapılacak seferin komutasını üstlenmekle görevlendirildi. 927 yılında Yusuf'un ordusu sayıca büyük bir üstünlüğe sahip olmasına rağmen Kufe yakınlarında Karmatiler tarafından bozguna uğratıldı. Yusuf bin Ebü’s-Sâc esir alındı ve 928 yılında öldürüldü. Azerbaycan'da yerine yeğeni geçti.
Kaynakça
- Özel
- ^ (2000), , pp. 48–49. Routledge, .
- ^ Minorsky, Vladimir, "Tiflis", in: M. Th. Houtsma, E. van Donzel (1993), E. J. Brill's First , 1913–1936, p. 754. Brill, .
- Genel
- (1975). "The Minor Dynasties of Northern Iran". Frye, R.N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 198-249. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yusuf bin Ebi l Sac o 928 901 yilindan olumune kadar Azerbaycan in Sacogullari emiridir Ebu s Sac Divdad in ogludur Yusuf bin Ebu s SacYusuf bin Ebu s Sac in sikkesi Varis Ebu l Abbas vezir ve halife Muktedir den alinti yaparak Erdebil Darphanesi H 276 MS 889 90 Sacogullari emiriHukum suresi901 928Once gelenSonra gelenDogumBilinmiyorOlum928HanedanSacogullariBabasiEbu s Sac DivdadDiniSunni IslamErmeniler ve Gurculerle SavasAzerbaycan ve Kafkasya Haritasi Yusuf 901 yilinda yegeni i devirerek iktidara gelmistir Meraga surlarini yiktirip baskenti Erdebil e tasimistir Kisa bir sure sonra Ermenistan in Bagratli Krali I Smbat halife Muktefi nin dogrudan vasali olmayi teklif etmistir Bu durumun Sacogullari nin Ermenistan daki cikarlarini tehdit ettigini dusunen Yusuf Smbat in huzuruna cikmasini istemistir Bagratlilar bunu kabul etmeyince Ermenistan i isgal etmistir Sonunda 903 yilinda iki taraf arasinda bir anlasmaya varilmis Smbat Yusuf tan bir tac almis ve onu hukumdar olarak tanimistir Yusuf halifeyle iliskilerini hicbir zaman resmilestirmemis ve birbirlerine karsi dusmanca tavirlar sergilemislerdir 908 yilinda Yusuf a karsi bir halife ordusu gonderilmis ancak Muktefi olmus ve yerine gecen Muktedir Sacogullari ile baris yapti Muktedir in veziri Ali bin el Furat barisin saglanmasinda etkili olmus o gunden sonra Yusuf onu Bagdat ta koruyucusu olarak gormus ve sik sik sikkelerinde adini kullanmistir Baris Yusuf un 909 yilinda halife tarafindan Azerbaycan ve Ermenistan in idaresine getirilmesine olanak tanimistir Yusuf ile halife arasindaki cekisme sirasinda halife Kral Smbat i Sacogullari na karsi cikmaya tesvik etmistir Halife Yusuf la iliskilerini duzelttikten sonra intikam almaya karar vermistir Nahcivan eyaleti konusunda Bagratlilar ile anlasmazlik icinde olan Vaspuragan Prensi Gagik Artsruni muttefik olmustur Gagik Yusuf un vasali olmus ve ona bir tac vermistir 909 yilinda Yusuf Nahcivan i ve Gagik ile birlikte Siyunih i de ele gecirmistir Daha sonra ulkenin her tarafina dogru Smbat i takip etmis ve kisi Divin de gecirdikten sonra 910 yilinda Smbat in iki oglu Asot ve Musel komutasindaki bir orduyu Erivan in kuzeyinde bozguna ugratmistir Musel yakalanip zehirlenmistir Sacogullari ile Bagratidler arasindaki savas devam etmis bu savas sirasinda ulke harap olmustur 913 yili civarinda Yusuf Smbat i kalelerinden birinde tuzaga dusurmeyi basarmistir Kusatma kalenin teslimini saglamaya yetmese de Smbat savasi sona erdirmek amaciyla gonullu olarak Yusuf a teslim olmaya karar vermistir Yusuf once onu serbest birakmis ancak daha sonra yakalayip bir yil hapiste tutmustur Elince kusatmasi sirasinda Yusuf kusatma altindakileri teslim olmaya ikna etmek icin Smbat i kale surlari onunde idam ettirmistir Cesedi daha sonra Dvin e gonderilerek orada asilmistir Smbat in yerine oglu II Asot gecmistir Yusuf baslangicta onu da yenmeye calismis Gagik isbirligi yapmayi reddetmis ve bunun uzerine Sparapet Asot u Dvin e rakip kral olarak koymustur II Asot Ermenilerin sadakatini kazanmayi basarmis ve ayni zamanda Bizanslilarin destegine de guvenmistir Yusuf un halifelikle ilgili yine kendi sorunlari olmasi uzerine 917 de Asot la baris yaparak ona bir tac vermistir 914 yilinda Gurculer arasinda Ebu l Kasim olarak bilinen Yusuf bin Ebu s Sac da Gurcu topraklarina sefere cikmistir Bu sefer Abbasi Halifeligi nin o donemde rakip yerli devletler ile Muslumanlarin elindeki topraklar uzerinde giderek zayiflayan hakimiyetini korumak icin yaptigi son buyuk girisimlerden birisidir Yusuf Tiflis i operasyonlarinin ussu yapmistir Once Kaheti yi isgal etmis ve Ucarma ve Bocorma kalelerini ele gecirmis ancak daha sonra baris talebi uzerine Ujarma Kaheti hukumdari Kvirike ye geri verilmistir Yusuf daha sonra Kartli ye dogru yola cikmis ve Uplistsihe nin surlarinin savunuculari tarafindan yikildigini gormustur Yusuf oradan Mesheti ve Cavaheti ye dogru ilerlemistir Tmogvi kalesinin kontrolunu ele geciremeyince Q ueli kalesini ele gecirmis ve savunucusu Gobron u oldurmustur Musluman kaynaklari bu olaylar hakkinda sessiz kalmaktadir Hapis iade ve olumVezir Ibnu l Furat in azledilmesinden sonra Yusuf halifeye odenmesi gereken yillik verginin bir kismini tutmaya baslamisti 915 veya 916 yilinda halifenin bir elcisini hapse attiysa da daha sonra serbest birakarak hediyeler ve parayla geri gondermistir Ibnu l Furat 917 yilinda vezirligi tekrar ele gecirdikten sonra Samaniler den Zencan Ebher Kazvin ve Rey i fethetmis ve Ibnu l Furat in Muktedir le isleri duzeltecegini ummustur Fakat halife ofkelenerek Yusuf un uzerine bir ordu gondermistir ancak Yusuf bu orduyu maglup etmistir Mu nis el Hadim komutasindaki ikinci Abbasi ordusunun gelisi Yusuf un Erdebil e cekilmesine neden olmustur Ibnu l Furat Muktedir i Yusuf u vali olarak tanimaya ikna etmeye calistiysa da halife bunu reddetmistir 918 yilinda Abbasi ordusu Erdebil yakinlarinda Yusuf tarafindan yenilgiye ugratildi 919 yilinda ise Sacogullari yenildi Yusuf yakalanarak Bagdat a getirildi ve uc yil boyunca burada hapsedildi Bu sirada sadik gulam Subuk Azerbaycan in kontrolunu ele gecirdi ve efendisi Bagdat ta iken eyaleti elinde tuttu ve kendisine karsi gonderilen Abbasi ordusunu yendi 922 yilinda Yusuf serbest birakildi ve halife ona Azerbaycan in ve Samanogullari ndan aldigi eyaletlerin valiligini verdi Azerbaycan a dondugunde Subuk un oldugunu ogrendi 924 yilinda Samanilere karsi isyan eden Rey valisinden sehri aldi Bolgeyi terk edip Hemedan i isgal eden Rey halki oradaki yetkilileri kovdu 925 yilinda Yusuf bin Ebu s Sac kisa bir sureligine Rey e dondu 926 yilinda Yusuf halife tarafindan El Ahsa daki Karmatilere karsi yapilacak seferin komutasini ustlenmekle gorevlendirildi 927 yilinda Yusuf un ordusu sayica buyuk bir ustunluge sahip olmasina ragmen Kufe yakinlarinda Karmatiler tarafindan bozguna ugratildi Yusuf bin Ebu s Sac esir alindi ve 928 yilinda olduruldu Azerbaycan da yerine yegeni gecti KaynakcaOzel 2000 pp 48 49 Routledge 0700711635 Minorsky Vladimir Tiflis in M Th Houtsma E van Donzel 1993 E J Brill s First 1913 1936 p 754 Brill 9004082654 Genel 1975 The Minor Dynasties of Northern Iran Frye R N Ed The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Cambridge Cambridge University Press ss 198 249 ISBN 978 0 521 20093 6