Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zübeyde Hanım (1857, Langaza - 14 Ocak 1923, İzmir), Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi.
Zübeyde Hanım | |
|---|---|
 Zübeyde Hanım, 1922 | |
| Doğum | 1857 Langaza, Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 14 Ocak 1923 (66 yaşında) İzmir, Ankara Hükûmeti |
| Defin yeri | Zübeyde Hanım Anıt Mezarı, İzmir, Türkiye |
| Anıtlar | Zübeyde Hanım Anıt Mezarı |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Din | İslam |
| Evlilik | Ali Rıza Efendi (e. 1871; ö. 1888) Ragıp Bey (b. 1912) |
| Çocuk(lar) | Mustafa Makbule Ömer Fatma Ahmet Naciye |
Ali Rıza Efendi ile evliliğinden altı çocuk sahibi oldu, dördünü çocukluk çağında kaybetti. Eşini kaybettikten sonra Mustafa Kemal ve Makbule'yi yetiştirdi. I. Dünya Savaşı sırasında Selanik'ten ayrılıp İstanbul'a geldi. Millî Mücadeleyi başlatmak üzere Anadolu'ya geçen Mustafa Kemal'i 16 Mayıs 1919 günü İstanbul'dan uğurladı. Oğlu Mustafa Kemal'i 3 yıl sonra yeniden görebildi.
Yaşamı
Ailesi ve çocukluğu
1857’de Langaza’da doğdu. Toprak işleri ile uğraşan “Sofuzadeler” ailesinden Feyzullah Ağa ile onun üçüncü eşi Ayşe Hanım’ın (Ayşe Molla) tek kızıdır.
Aile kökeni, II. Mehmed zamanında Karaman'dan Rumeli’ye göçüp Selanik ile Manastır'ın arasındaki Vodina Sancağı'na bağlı "Sarıgöl bucağına yerleşen ve "Konyar" olarak da bilinen Yörük Türkmenleri'ne dayanır.
Zübeyde Hanım, Langaza’da Rapla Çiftliği'nde büyüdü. Çocukluğunda okuma yazmayı öğrendi. Okuryazar olduğu için annesi gibi "molla" lakabı ile anıldı. Muhafazakâr, geleneklerine bağlı, dindar bir kadın olarak yetişti.
İlk evlilliği
Genç kızlık döneminde ailesi ile birlikte Selanik'e yerleşti. Osmanlı Rüsumat (Gümrük) İdaresinde memur olarak çalışan Ali Rıza Efendi ile Selanik'te evlendi. Bu evliliğin tarihi kesin olarak bilinmez.
Çift, evlendikten sonra bir süre Ali Rıza Efendi’nin ailesinin yaşadığı Selanik’te Yenikapı mahallesindeki evlerinde yaşadı. Burada yaşadıkları dönemde Fatma, Ömer ve Ahmet adlı üç çocukları oldu ve Fatma'yı 1875'te difteriden kaybettiler.
Ali Rıza Efendi, 1876'da Osmanlı-Sırp Savaşı'nın başladığı günlerde kurulan Selanik Askerî Milliye Taburu adlı gönüllü taburda askerlik yaptı. Aynı yıl, Ali Rıza Efendi'nin babası Kızıl Hafız Ahmet Efendi Selanik Olayı'nın ele başlarından olmakla suçlandı ve dağa çıkarak Firarî Ahmet Efendi oldu.
Zübeyde Hanım ile Ali Rıza Efendi, Selanik'ten ayrılarak Ali Rıza Efendi'nin tayin olduğu, Türk-Yunan sınırındaki "Papaz Köprüsü" ya da "Çayağzı" denilen bölgede yaşamaya başladılar. Burası bir yerleşim yeri değil, sadece görevlilerin ailelerinin kaldığı birkaç ev ile gümrük kontrol noktasından ibaret bir yerdi; yaşam şartları çok ağırdı.
Bir süre sonra memurluktan ayrılarak kereste ticareti ile uğraşmaya başlayan Ali Rıza Efendi, Selanik'te Koca Kasım Paşa Mahallesi'ndeki pembe boyalı evi yaptırdı. Dördüncü çocuklarına hamile Zübeyde Hanım, rahat bir doğum yapmak için Selanik'e gitti ve 1881'de Selanik'te bir oğlan doğurdu. Ali Rıza Efendi bebeğe, çocukken ölen kendi kardeşi Mustafa'nın hatırasını yaşatmak için "Mustafa" adını verdi.
1883'te Mustafa iki yaşındayken sekiz ve dokuz yaşındaki abileri Ömer ve Ahmet, Papazköprü'de difteriden öldü. Defnedildikten sonra Ahmet'in cesedinin çakallar tarafından parçalanması Zübeyde Hanım'ı derinden etkiledi.
Bu yıllarda yöredeki Yunan eşkıyasının saldırıları yüzünden kereste ticaretinde büyük zarar gören, bir iki defa da eşkiyalar tarafından rehin alınan Ali Rıza Bey, kereste ticaretini bıraktı ve aile tekrar Selanik’te yaşamaya başladı. Zübeyde Hanım ile Ali Rıza Efendi'nin iki çocukları daha oldu. Makbule 1885'te, Naciye 1889'da doğdu.
Kereste işinden sonra tuz ticareti yapan Ali Rıza Efendi, satışlar iyi gitmeyip tuzlar depoda eriyince dükkânı kapadı ve içine kapandı. Memurluğa tekrar girme girişimi başarısız oldu. Kimi kaynaklara göre 1888'de, kimine göre 28 Kasım 1893 tarihinde bağırsak veremi nedeniyle öldü.
Zübeyde Hanım, eşinin kaybından sonra çocukları Mustafa, Makbule ve Naciye'yi büyütme görevini tek başına üstlendi.
İkinci evliliği
Zübeyde Hanım, Ali Rıza Efendi'yi kaybettikten sonra pembe boyalı evin yanındaki küçük bir eve geçti. Pembe Ev'i kiraya vererek bu gelir ile yaşamını sürdürdü. Üvey kardeşi Hüseyin Bey'in Langaza'daki bir çiftlikte kâhyalık yaptığı dönemde çocuklarıyla çiftliğe gitti. Bir süre sonra Mustafa'nın okulu nedeniyle Selanik'e döndü.
Kardeşi Hüseyin'in aracı olması ile Teselya’lı Lalot oğlu Ragıp Bey, birkaç defa Zübeyde Hanım ile evlenmek istediyse de o, oğlu Mustafa'nın tepkisi nedeniyle önce reddetti. Ardından teklifi kabul etti ve dört çocuklu dul bir bey olan reji memuru Ragıp Hayri Bey ile evlendi. Evlilikten sonra pembe boyalı eve yerleştiler.
Mustafa, annesinin evlenmesine baştan tepki göstermiş; hatta evi terk edip Horhorsu mahallesinde oturan Emine halasının yanında kalmıştı. Zamanla üvey babası ile olumlu ilişkiler kuran Mustafa Kemal, Ali Fuat Cebesoy'a, Ragıp Bey hakkında "Bana karşı hep çok saygılı davranmış, büyük adam muameleleri etmiştir. Nazik ve kibar bir insandır." demiştir.
En küçük çocuğu olan 12 yaşındaki Naciye'nin 1901'de veremden ölümü ile Zübeyde Hanım dördüncü çocuğunu da kaybetti.
Hayatta kalan tek oğlu Mustafa Kemal’in 1905'te Harp Akademisi’ni bitirip kurmay yüzbaşı olduktan sonra arkadaşlarıyla "gizli örgüt kurmak, bu amaçla para toplamak, Sultan Abdülhamid’e bombalı bir saldırı planlamak" gibi suçlamalarla tutuklanıp bir süre Bekirağa Bölüğü'nde hapsedilmiş olduğunu öğrendiğinde derhal İstanbul’a gitti ve birkaç gün görebildiği oğlunu ilk görev yeri olan Şam'a uğurladı.
Yaşadığı Selanik kenti, Balkan Savaşları'ndan sonra Osmanlı toprağı olmaktan çıktı; 10 Ağustos 1913’te imzalanan Bükreş Antlaşması ile resmen Yunanistan'a bırakıldı. Aile bu dönemde Selanik'te kalmaya devam etti.
I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yılları
Zübeyde Hanım, I. Dünya Savaşı sırasında Ragıp Bey’den ayrıldı; kızı Makbule ve üvey kızı Ruhiye ile birlikte İstanbul’a göç etti. Mustafa Kemal'in Haziran 1915'te kiraladığı Beşiktaş Akaretler’deki 76 numaralı eve yerleşti.
Mustafa Kemal Paşa, Doğu Cephesi’nde görevliyken tanıyıp evlat edindiği öksüz çocuklardan biri olan Abdurrahim’i ona bıraktı. Zübeyde Hanım, Mustafa Kemal'in emaneti Abdürrahim'i yetiştirdi. Ayrıca Zehra, Afife ve İhsan adında başka manevi evlatları da vardı ve Makbule Hanım'ın aktardığına göre Akaretler'deki evde hepsi bir arada yaşamaktaydı.
I. Dünya Savaşı sırasında Mustafa Kemal’in cephede sarılık geçirerek Halep'te tedavi olduğu sırada İstanbul'da, Mustafa Kemal'in çöl kumu nedeniyle gözünün kör olduğu söylentisi yayılmıştı. Zübeyde Hanım, oğlunun kör olduğu endişesiyle Halep'e trenle bir hafta süren yolculuk yaptı. Oğlunu ziyaret edip İstanbul'a döndü.
Savaşta mirliva rütbesi alan ve "Paşa" ünvanı ile anılmaya başlayan Mustafa Kemal, Mondros Mütarekesi'nin ardından, İtilaf donanmalarının İstanbul’a demir attıkları gün olan 13 Kasım 1918'de cepheden döndü. Ailesi için Şişli'deki Halaskargazi Caddesi'nde bulunan üç katlı evi kiraladı. Zübeyde Hanım, 28 Kasım 1918'den itibaren kızı Makbule ile birlikte bu evin üçüncü katına yerleşti. Millî mücadeleyi başlatmak üzere Anadolu'ya geçen Mustafa Kemal'i 16 Mayıs 1919 günü bu evden uğurladı.
Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919 günü Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı'nı başlattığı dönemde Zübeyde Hanım, kızı Makbule Hanım'ı, o sırada ticaretle uğraşan Mustafa Mecdi Bey ile evlendirdi.
Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışından sonra Şişli'deki evden ayrılıp yeniden Akaretler'deki eve dönen Zübeyde Hanım, Türk ordusu Anadolu'daki bağımsızlık savaşında başarılar elde ettikçe işgal kuvvetlerinin baskılarına maruz kaldı. 1920'de Mustafa Kemal ve arkadaşlarının idama mahkum edilmesi haberinden sonra üzüntüsünden kısmi felç geçirdi.
Mustafa Kemal ile buluşması
Zübeyde Hanım, oğlu Mustafa Kemal ile ancak 14 Haziran 1922’de tekrar buluşabildi. Mustafa Kemal'in Türk ordusunun Başkomutanlık Meydan Savaşı için hazırlık yaptığı dönemde Albay Halit Bey komutasındaki Kocaeli grubunu denetlemek ve Fransız gazeteci ve yazar Claude Farrére ile görüşme yapmak üzere İzmit'e geldiği sırada Zübeyde Hanım, kızı Makbule Hanım ile birlikte tebdili kıyafetle Adapazarı'na gitti. Üç yıldır görmediği oğlu Mustafa Kemal ile Askerlik Şubesi Başkanı Binbaşı Vehip Bey'in evinde buluştu.
Bu buluşmadan sonra Zübeyde Hanım, Mustafa Kemal ile Ankara'ya gidip bir bağ evine yerleşti. Büyük Taarruz'u başlatmak için Ankara'dan ayrılmadan önce onu ziyaret eden, ancak gizlilik gereği Ankara'da bir çay ziyafetine gittiğini söyleyen oğluna bir mektup yazıp onu şu sözlere savaşa uğurladı.
| “ | Oğlum, seni bekledim. Dönmedin. Çay ziyafetine gideceğini söyledin. Ama ben biliyorum, sen cepheye gittin. Sana dua ettiğimi bilesin. Harbi kazanmadan dönme. | ” |
Son günleri ve ölümü
Mustafa Kemal Paşa'nın bizzat Zafertepe'den idare ettiği Başkomutanlık Meydan Muharebesi ile savaş zaferle sonuçlandı ve vatanın kurtuluşu sağlandı. Zübeyde Hanım, Ankara'nın sert iklim koşulları sağlığını olumsuz etkilediğinden Zafer'den sonra tedavi olmak ve Mustafa Kemal’in evlenmeyi düşündüğü Latife Hanım ile tanışmak amacıyla 18 Aralık 1922'de İzmir'e gitti.
Son günlerini Latife Hanım Köşkü'nde geçiren Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923'te 66 yaşında öldü. Cenazesi, Karşıyaka'daki Ferik Osman Paşa Camii avlusuna defnedildi.
Anıt Mezarı
Zübeyde Hanım'ın mezarı 1940'ta bir anıt mezara dönüştürüldü. Çok sade olan anıt mezar, oğlu Mustafa Kemal Atatürk'ün arzusuna göre tasarlanmıştır.
Zübeyde Hanım Anıt Mezarı, 1940 yılında İzmir Belediyesi tarafından resmen açıldı. Zübeyde Hanım, her yıl 14 Ocak'ta mezarı başında anılmaktadır.
Son günlerini geçirdiği ve son nefesini verdiği Latife Hanım Köşkü, 2008'de bir anı evi olarak düzenlenerek ziyarete açılmıştır.
Zübeyde Hanım'ı konu alan eserler
Kitap
- Gölgesinde Mustafa Kemal Büyüten Kadın, Fatih Bayhan, 2008
- Zübeyde Hanım: Tek Kadın, Zafer Güler, 2009
- Selanik’ten İzmir’e Zübeyde Hanım ve Mustafa Kemal, Yılmaz Gürbüz, 2010
- Cumhuriyetin Anası Zübeyde, Tuna Serim, 2023
Film
Zübeyde Hanım'ın hayatı, ölümünün 100. yılı olan 2023 yılında Cenk Yaz'ın yönettiği Zübeyde, Analar ve Oğullar adlı filme konu oldu. Zübeyde Hanım karakterini Aslıhan Güner canlandırdı.
Kaynakça
- ^ Latife hanım, İpek çalışlar, Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık Tic. A.Ş., 48.b., Ekim 2007, , s.103
- ^ a b c Elmacı, Mehmet Emin (13 Ağustos 2021). "Zübeyde Hanım (1857-1923)". Atatürk Ansiklopedisi. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
- ^ Sevtap Gamsız, T.C.İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, 2012 İstanbul, s. 12
- ^ a b c Uca, Alaattin (28 Şubat 2010). "Atatürk'ün Doğumu ve Çocukluk Yılları (1881-1893)". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 12 (31): 1-13. ISSN 1300-9052.
- ^ "Atatürk'ün Dedesinin Hayatı! Neden Dağa Kaçtı?". Can Osman Aksoy Youtube kanlaı. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ Köksal, Orhan; Sarı, Çağhan. "Sarı, Çağhan & Köksal, Orhan, "Atatürk'ün Soy Ağacı ve Doğum Tarihi Hakkında Bir Değerlendirme", Dr. Cezmi Karasu Armağanı, Gazi Kitabevi, Ankara 2021, ss. 477-504". 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ a b Yalçın, Soner (18 Mayıs 2008). "Ali Rıza Efendi- Zübeyde Hanım Evliliğinin Trajik Hikayesi!". Hürriyet. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
- ^ a b "Atatürk ve Ailesi". Milli Savunma Üniversitesi Kara Harp Okulu web sitesi. 4 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ Akıncı, Turan. "Selanik (1869-1923)" (PDF). Remzi Kitabevi. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ 1888 veya 1893 18 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Önder, Mehmet. "Selanik'te Atatürk Evi".
- ^ a b c Çoban, İbrahim (30 Aralık 2022). "Atatürk'ün Kız Kardeşi Makbule Atadan Hanımefendi'nin Hayatı". Tarih ve Tarihçi. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ "Selânik Atatürk Evi". www.ktb.gov.tr. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ Ali Fuat Cebesoy, Sınıf Arkadaşım Atatürk - Okul ve Genç Subaylık Hâtıraları, Temel Yayınları, İstanbul, 2000, s.25.
- ^ Ardıç, Engin. . 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2008.
- ^ "Atatürk'ün Manevi Çocukları". Atatürk Ansiklopedisi. 13 Nisan 2021. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ Milliyet. "Mustafa'dan Atatürk'e: Son arzusu..." CNN TÜRK. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ Eldeniz, Perihan Naci (20 Ekim 1956). "Atatürk ve Türk Kadını". BELLETEN. 20 (80): 739-746. ISSN 0041-4255. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ a b . isteataturk.com. 17 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2018.
- ^ Şani, Ahmed Esad (10 Ekim 2023). ""Zübeyde, Analar ve Oğullar" filminin galası yapıldı". 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zubeyde Hanim 1857 Langaza 14 Ocak 1923 Izmir Turkiye Cumhuriyeti nin kurucusu Mustafa Kemal Ataturk un annesi Zubeyde HanimZubeyde Hanim 1922Dogum1857 Langaza Selanik Osmanli ImparatorluguOlum14 Ocak 1923 66 yasinda Izmir Ankara HukumetiDefin yeriZubeyde Hanim Anit Mezari Izmir TurkiyeAnitlarZubeyde Hanim Anit MezariMilliyetTurkVatandaslikOsmanli ImparatorluguDinIslamEvlilikAli Riza Efendi e 1871 o 1888 Ragip Bey b 1912 Cocuk lar Mustafa Makbule Omer Fatma Ahmet Naciye Ali Riza Efendi ile evliliginden alti cocuk sahibi oldu dordunu cocukluk caginda kaybetti Esini kaybettikten sonra Mustafa Kemal ve Makbule yi yetistirdi I Dunya Savasi sirasinda Selanik ten ayrilip Istanbul a geldi Milli Mucadeleyi baslatmak uzere Anadolu ya gecen Mustafa Kemal i 16 Mayis 1919 gunu Istanbul dan ugurladi Oglu Mustafa Kemal i 3 yil sonra yeniden gorebildi YasamiAilesi ve cocuklugu 1857 de Langaza da dogdu Toprak isleri ile ugrasan Sofuzadeler ailesinden Feyzullah Aga ile onun ucuncu esi Ayse Hanim in Ayse Molla tek kizidir Aile kokeni II Mehmed zamaninda Karaman dan Rumeli ye gocup Selanik ile Manastir in arasindaki Vodina Sancagi na bagli Sarigol bucagina yerlesen ve Konyar olarak da bilinen Yoruk Turkmenleri ne dayanir Zubeyde Hanim Langaza da Rapla Ciftligi nde buyudu Cocuklugunda okuma yazmayi ogrendi Okuryazar oldugu icin annesi gibi molla lakabi ile anildi Muhafazakar geleneklerine bagli dindar bir kadin olarak yetisti Ilk evlilligi Genc kizlik doneminde ailesi ile birlikte Selanik e yerlesti Osmanli Rusumat Gumruk Idaresinde memur olarak calisan Ali Riza Efendi ile Selanik te evlendi Bu evliligin tarihi kesin olarak bilinmez Cift evlendikten sonra bir sure Ali Riza Efendi nin ailesinin yasadigi Selanik te Yenikapi mahallesindeki evlerinde yasadi Burada yasadiklari donemde Fatma Omer ve Ahmet adli uc cocuklari oldu ve Fatma yi 1875 te difteriden kaybettiler Ali Riza Efendi 1876 da Osmanli Sirp Savasi nin basladigi gunlerde kurulan Selanik Askeri Milliye Taburu adli gonullu taburda askerlik yapti Ayni yil Ali Riza Efendi nin babasi Kizil Hafiz Ahmet Efendi Selanik Olayi nin ele baslarindan olmakla suclandi ve daga cikarak Firari Ahmet Efendi oldu Zubeyde Hanim ile Ali Riza Efendi Selanik ten ayrilarak Ali Riza Efendi nin tayin oldugu Turk Yunan sinirindaki Papaz Koprusu ya da Cayagzi denilen bolgede yasamaya basladilar Burasi bir yerlesim yeri degil sadece gorevlilerin ailelerinin kaldigi birkac ev ile gumruk kontrol noktasindan ibaret bir yerdi yasam sartlari cok agirdi Bir sure sonra memurluktan ayrilarak kereste ticareti ile ugrasmaya baslayan Ali Riza Efendi Selanik te Koca Kasim Pasa Mahallesi ndeki pembe boyali evi yaptirdi Dorduncu cocuklarina hamile Zubeyde Hanim rahat bir dogum yapmak icin Selanik e gitti ve 1881 de Selanik te bir oglan dogurdu Ali Riza Efendi bebege cocukken olen kendi kardesi Mustafa nin hatirasini yasatmak icin Mustafa adini verdi 1883 te Mustafa iki yasindayken sekiz ve dokuz yasindaki abileri Omer ve Ahmet Papazkopru de difteriden oldu Defnedildikten sonra Ahmet in cesedinin cakallar tarafindan parcalanmasi Zubeyde Hanim i derinden etkiledi Zubeyde Hanim kizi Makbule ve oglu Mustafa Kemal ile birlikte Bu yillarda yoredeki Yunan eskiyasinin saldirilari yuzunden kereste ticaretinde buyuk zarar goren bir iki defa da eskiyalar tarafindan rehin alinan Ali Riza Bey kereste ticaretini birakti ve aile tekrar Selanik te yasamaya basladi Zubeyde Hanim ile Ali Riza Efendi nin iki cocuklari daha oldu Makbule 1885 te Naciye 1889 da dogdu Kereste isinden sonra tuz ticareti yapan Ali Riza Efendi satislar iyi gitmeyip tuzlar depoda eriyince dukkani kapadi ve icine kapandi Memurluga tekrar girme girisimi basarisiz oldu Kimi kaynaklara gore 1888 de kimine gore 28 Kasim 1893 tarihinde bagirsak veremi nedeniyle oldu Zubeyde Hanim esinin kaybindan sonra cocuklari Mustafa Makbule ve Naciye yi buyutme gorevini tek basina ustlendi Ikinci evliligi Zubeyde Hanim Ali Riza Efendi yi kaybettikten sonra pembe boyali evin yanindaki kucuk bir eve gecti Pembe Ev i kiraya vererek bu gelir ile yasamini surdurdu Uvey kardesi Huseyin Bey in Langaza daki bir ciftlikte kahyalik yaptigi donemde cocuklariyla ciftlige gitti Bir sure sonra Mustafa nin okulu nedeniyle Selanik e dondu Kardesi Huseyin in araci olmasi ile Teselya li Lalot oglu Ragip Bey birkac defa Zubeyde Hanim ile evlenmek istediyse de o oglu Mustafa nin tepkisi nedeniyle once reddetti Ardindan teklifi kabul etti ve dort cocuklu dul bir bey olan reji memuru Ragip Hayri Bey ile evlendi Evlilikten sonra pembe boyali eve yerlestiler Mustafa annesinin evlenmesine bastan tepki gostermis hatta evi terk edip Horhorsu mahallesinde oturan Emine halasinin yaninda kalmisti Zamanla uvey babasi ile olumlu iliskiler kuran Mustafa Kemal Ali Fuat Cebesoy a Ragip Bey hakkinda Bana karsi hep cok saygili davranmis buyuk adam muameleleri etmistir Nazik ve kibar bir insandir demistir En kucuk cocugu olan 12 yasindaki Naciye nin 1901 de veremden olumu ile Zubeyde Hanim dorduncu cocugunu da kaybetti Hayatta kalan tek oglu Mustafa Kemal in 1905 te Harp Akademisi ni bitirip kurmay yuzbasi olduktan sonra arkadaslariyla gizli orgut kurmak bu amacla para toplamak Sultan Abdulhamid e bombali bir saldiri planlamak gibi suclamalarla tutuklanip bir sure Bekiraga Bolugu nde hapsedilmis oldugunu ogrendiginde derhal Istanbul a gitti ve birkac gun gorebildigi oglunu ilk gorev yeri olan Sam a ugurladi Yasadigi Selanik kenti Balkan Savaslari ndan sonra Osmanli topragi olmaktan cikti 10 Agustos 1913 te imzalanan Bukres Antlasmasi ile resmen Yunanistan a birakildi Aile bu donemde Selanik te kalmaya devam etti I Dunya Savasi ve Milli Mucadele yillari Zubeyde Hanim I Dunya Savasi sirasinda Ragip Bey den ayrildi kizi Makbule ve uvey kizi Ruhiye ile birlikte Istanbul a goc etti Mustafa Kemal in Haziran 1915 te kiraladigi Besiktas Akaretler deki 76 numarali eve yerlesti Mustafa Kemal Pasa Dogu Cephesi nde gorevliyken taniyip evlat edindigi oksuz cocuklardan biri olan Abdurrahim i ona birakti Zubeyde Hanim Mustafa Kemal in emaneti Abdurrahim i yetistirdi Ayrica Zehra Afife ve Ihsan adinda baska manevi evlatlari da vardi ve Makbule Hanim in aktardigina gore Akaretler deki evde hepsi bir arada yasamaktaydi I Dunya Savasi sirasinda Mustafa Kemal in cephede sarilik gecirerek Halep te tedavi oldugu sirada Istanbul da Mustafa Kemal in col kumu nedeniyle gozunun kor oldugu soylentisi yayilmisti Zubeyde Hanim oglunun kor oldugu endisesiyle Halep e trenle bir hafta suren yolculuk yapti Oglunu ziyaret edip Istanbul a dondu Savasta mirliva rutbesi alan ve Pasa unvani ile anilmaya baslayan Mustafa Kemal Mondros Mutarekesi nin ardindan Itilaf donanmalarinin Istanbul a demir attiklari gun olan 13 Kasim 1918 de cepheden dondu Ailesi icin Sisli deki Halaskargazi Caddesi nde bulunan uc katli evi kiraladi Zubeyde Hanim 28 Kasim 1918 den itibaren kizi Makbule ile birlikte bu evin ucuncu katina yerlesti Milli mucadeleyi baslatmak uzere Anadolu ya gecen Mustafa Kemal i 16 Mayis 1919 gunu bu evden ugurladi Mustafa Kemal Pasa nin 19 Mayis 1919 gunu Samsun a cikarak Kurtulus Savasi ni baslattigi donemde Zubeyde Hanim kizi Makbule Hanim i o sirada ticaretle ugrasan Mustafa Mecdi Bey ile evlendirdi Mustafa Kemal in Samsun a cikisindan sonra Sisli deki evden ayrilip yeniden Akaretler deki eve donen Zubeyde Hanim Turk ordusu Anadolu daki bagimsizlik savasinda basarilar elde ettikce isgal kuvvetlerinin baskilarina maruz kaldi 1920 de Mustafa Kemal ve arkadaslarinin idama mahkum edilmesi haberinden sonra uzuntusunden kismi felc gecirdi Mustafa Kemal ile bulusmasi Zubeyde Hanim oglu Mustafa Kemal ile ancak 14 Haziran 1922 de tekrar bulusabildi Mustafa Kemal in Turk ordusunun Baskomutanlik Meydan Savasi icin hazirlik yaptigi donemde Albay Halit Bey komutasindaki Kocaeli grubunu denetlemek ve Fransiz gazeteci ve yazar Claude Farrere ile gorusme yapmak uzere Izmit e geldigi sirada Zubeyde Hanim kizi Makbule Hanim ile birlikte tebdili kiyafetle Adapazari na gitti Uc yildir gormedigi oglu Mustafa Kemal ile Askerlik Subesi Baskani Binbasi Vehip Bey in evinde bulustu Bu bulusmadan sonra Zubeyde Hanim Mustafa Kemal ile Ankara ya gidip bir bag evine yerlesti Buyuk Taarruz u baslatmak icin Ankara dan ayrilmadan once onu ziyaret eden ancak gizlilik geregi Ankara da bir cay ziyafetine gittigini soyleyen ogluna bir mektup yazip onu su sozlere savasa ugurladi Oglum seni bekledim Donmedin Cay ziyafetine gidecegini soyledin Ama ben biliyorum sen cepheye gittin Sana dua ettigimi bilesin Harbi kazanmadan donme Son gunleri ve olumu Mustafa Kemal Pasa nin bizzat Zafertepe den idare ettigi Baskomutanlik Meydan Muharebesi ile savas zaferle sonuclandi ve vatanin kurtulusu saglandi Zubeyde Hanim Ankara nin sert iklim kosullari sagligini olumsuz etkilediginden Zafer den sonra tedavi olmak ve Mustafa Kemal in evlenmeyi dusundugu Latife Hanim ile tanismak amaciyla 18 Aralik 1922 de Izmir e gitti Son gunlerini Latife Hanim Kosku nde geciren Zubeyde Hanim 14 Ocak 1923 te 66 yasinda oldu Cenazesi Karsiyaka daki Ferik Osman Pasa Camii avlusuna defnedildi Anit MezariZubeyde Hanim in mezari 1940 ta bir anit mezara donusturuldu Cok sade olan anit mezar oglu Mustafa Kemal Ataturk un arzusuna gore tasarlanmistir Zubeyde Hanim Anit Mezari 1940 yilinda Izmir Belediyesi tarafindan resmen acildi Zubeyde Hanim her yil 14 Ocak ta mezari basinda anilmaktadir Son gunlerini gecirdigi ve son nefesini verdigi Latife Hanim Kosku 2008 de bir ani evi olarak duzenlenerek ziyarete acilmistir Zubeyde Hanim i konu alan eserlerKitap Golgesinde Mustafa Kemal Buyuten Kadin Fatih Bayhan 2008 Zubeyde Hanim Tek Kadin Zafer Guler 2009 Selanik ten Izmir e Zubeyde Hanim ve Mustafa Kemal Yilmaz Gurbuz 2010 Cumhuriyetin Anasi Zubeyde Tuna Serim 2023Film Zubeyde Hanim in hayati olumunun 100 yili olan 2023 yilinda Cenk Yaz in yonettigi Zubeyde Analar ve Ogullar adli filme konu oldu Zubeyde Hanim karakterini Aslihan Guner canlandirdi Kaynakca Latife hanim Ipek calislar Dogan Egmont Yayincilik ve Yapimcilik Tic A S 48 b Ekim 2007 ISBN 978 975 991 517 9 s 103 a b c Elmaci Mehmet Emin 13 Agustos 2021 Zubeyde Hanim 1857 1923 Ataturk Ansiklopedisi 12 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2024 Sevtap Gamsiz T C Inkilap Tarihi ve Ataturkculuk 2012 Istanbul s 12 a b c Uca Alaattin 28 Subat 2010 Ataturk un Dogumu ve Cocukluk Yillari 1881 1893 Ataturk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi 12 31 1 13 ISSN 1300 9052 Ataturk un Dedesinin Hayati Neden Daga Kacti Can Osman Aksoy Youtube kanlai 13 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Koksal Orhan Sari Caghan Sari Caghan amp Koksal Orhan Ataturk un Soy Agaci ve Dogum Tarihi Hakkinda Bir Degerlendirme Dr Cezmi Karasu Armagani Gazi Kitabevi Ankara 2021 ss 477 504 13 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 a b Yalcin Soner 18 Mayis 2008 Ali Riza Efendi Zubeyde Hanim Evliliginin Trajik Hikayesi Hurriyet 12 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2024 a b Ataturk ve Ailesi Milli Savunma Universitesi Kara Harp Okulu web sitesi 4 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Akinci Turan Selanik 1869 1923 PDF Remzi Kitabevi 10 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Mayis 2024 1888 veya 1893 18 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Onder Mehmet Selanik te Ataturk Evi Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b c Coban Ibrahim 30 Aralik 2022 Ataturk un Kiz Kardesi Makbule Atadan Hanimefendi nin Hayati Tarih ve Tarihci 12 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Selanik Ataturk Evi www ktb gov tr 2 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Ali Fuat Cebesoy Sinif Arkadasim Ataturk Okul ve Genc Subaylik Hatiralari Temel Yayinlari Istanbul 2000 s 25 Ardic Engin 17 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2008 Ataturk un Manevi Cocuklari Ataturk Ansiklopedisi 13 Nisan 2021 13 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Milliyet Mustafa dan Ataturk e Son arzusu CNN TURK 13 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Eldeniz Perihan Naci 20 Ekim 1956 Ataturk ve Turk Kadini BELLETEN 20 80 739 746 ISSN 0041 4255 13 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 a b isteataturk com 17 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ekim 2018 Sani Ahmed Esad 10 Ekim 2023 Zubeyde Analar ve Ogullar filminin galasi yapildi 12 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2024