Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zaire veya resmî adıyla Zaire Cumhuriyeti, 1971 yılından 1997 yılına kadar bugünkü Kongo Demokratik Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.
Zaire Zaire Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1971-1997 | |||||||||
 (Arma) | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Kinşasa | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Fransızca | ||||||||
| Demonim | Zaireli | ||||||||
| Hükûmet | Tek partili diktatör yönetimi | ||||||||
| Devlet Başkanı | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 2345409 km2 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• Sayılan | 18,400,000 (1971) | ||||||||
| Para birimi | Yeni Zaïre | ||||||||
| |||||||||
Afrika kıtasında bulunan öncel devleti Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde darbe sonucu gerçekleştirilen yönetim değişikliği ile oluşturulan ve tek partili otoriter bir devlet konumuna bürünen Zaire mevcudiyetini günümüzde de ardılı olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti tekrar kurulana dek sürdürmüştür. Zaire ülkenin 1960 yılında elde ettiği bağımsızlık sonrası aldığı üçüncü isim olmuş, bağımsızlığına Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Kinşasa) ismi ile kavuşan ülke, komşu ülke Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Brazzaville) ile karıştırılmamak adına 1964 yılında ismini Kongo Demokratik Cumhuriyeti yapmış, 1971 yılında ise yapılan son değişiklik ile Zaire ismini almıştır.
1965 yılında Kongo'da yaşanan darbe sonrası iktidarı ele geçiren Mobutu, ülke genelindeki isimleri Afrikalılaştırma projesi kapsamında koloni döneminden kalma Avrupai isimlerden kurtarma adına şehir ve yerleşim yerlerinin isimlerini değiştirmiş, özellikle Kongo tarihinin en acımasız yıllarını yaşatan Belçika kralı II.Léopold'e atfen başkente verilen Léopoldville ismi değiştirilerek Kinşasa yapılmıştır. Mobutu bu proje kapsamında Joseph-Désiré Mobutu olan ismini de Mobutu Sese Seko Kuku Ngbendu wa za Banga olarak Zaireleştirmiştir. Bu kapsamda 27 Ekim 1971 yılında ülkenin Kongo Demokratik Cumhuriyeti olan ismini Zaire olarak değiştiren Mobutu, ülke isminin bu hali ile Afrika kökenli bir isim olduğunu ifade etmiştir. Mobutu döneminde isim değiştirme devlet politikası haline getirilmiş ve birçok yerleşim yeri ve şahıs isimlerinde değişikliğe gidilmiştir.
17 Mayıs 1997 yılına kadar bu isim ile mevcudiyetini sürdüren ülke, bu tarihte Mobutu'nun darbe ve ülkedeki iç kargaşa ile görevden uzaklaştırılması ile göreve gelen Laurent-Désiré Kabila'nın ilk icraatlarından biri de ülkenin ismini Zaire'den tekrar Kongo Demokratik Cumhuriyeti olarak değiştirmek olmuştur.
Ülke isminin kökeni
Her ne kadar Mobutu ülke isim değişikliğini Afrikalılaştırma gerekçesi ile gerçekleştirmiş olsa da, Zaire kelimesinin kökeni Avrupalılara dayanmaktadır. Portekizlilerin 15. yüzyılda bölgeye geldiklerinde yerlilerden duydukları ve tüm nehirleri yutan nehir anlamında kullandıkları nzere ya da nzadi kelimesi Avrupalılar tarafından Zaire 'ye döndürülerek değişime uğratılmış ve kullanılmıştır. Günümüzde Angola'nın bir bölgesi olan Zaire Bölgesi bu ismi kullanmaktadır.
Tarih
1965 yılında Lumumba'nın eski bir asistanı olan Joseph Mobutu tarafından gerçekleştirilen darbe ile Afrika tarihinin en uzun ve en düzeni bozuk diktatörlük sistemlerinden biri kurulmuştur. Ülkede belli dönemlerde ve belli bölgelerde Tschombé'nin Avrupa kökenli askerî birliklerinin Kongo'nun belli bölgelerini ara sıra eline geçirmesine rağmen tam anlamıyla başarıya ulaşamamıştır. Tschombé'nin Avrupa'ya ve Avrupalıya dayanan sisteminin aksine ülkeyi tamamen Afrikalılaştırma isteğinde olan Mobutu, tüm Avrupa menşeli işletmeleri kamulaştırarak ülke içerisindeki Avrupa etkisini azaltmak istemiştir. 1971 yılında ülkenin ismini Zaire olarak değiştiren Mobutu, oluşturduğu Tek parti rejimi ve kişilik kültü ile ülke içerisinde gerçekleştirdiklerinin aksine ülkenin ve genelinde Afrika'nın Sovyetler Birliği etkisine girmesinden endişelenen Avrupalı devletlerin de desteğini alarak diktatör bir yönetim ortaya koymuştur. Mobutu, 1977/78 yıllarında önderliğindeki ayrılıkçı (FLNC) tarafından gerçekleştirilen ve Shaba'nın (günümüzde Katanga) Kongo'dan koparmayı hedefleyen özellikle Fransa ve Belçika askerlerinin önderliğindeki uluslararası askerî gücü sayesinde püskürtülerek yenilgiye uğratılmıştır.
Zaire ekonomisinin tam anlamıyla çökmesiyle ve doğu-batı sorununun çözümlenmesi ile Mobutu 1990 yılında ülkenin yavaş da olsa demokratikleşmesi yönünde adımlar atmaya çalışmış ancak başarılı olamamıştır. Ülkedeki tüm olumsuzluklara rağmen Mobutu iktidarının çöküşü komşu ülke Ruanda'da gerçekleştirilen soykırım ile başlamış, Ruanda'da soykırımından sorumlu Hutu etnik grubuna mensup binlerce Ruandalının Zaire'ye kaçması Mobutu'nun gücünü olumsuz yönde etkilemiştir. Hutuluları takip eden Tutsi hükûmetine bağlı askerî birlikler ile ülke içerisindeki Mobutu karşıtlarının oluşturduğu birlik çok kısa bir süre içerisinde tüm Zaire'yi ele geçirmeyi başarmış, hasta olan ve uluslararası desteğini de kaybeden Mobutu'yu görevden kısa sürede uzaklaştırmışlardır. 1997 yılında isyancıların lideri konumunda olan Laurent-Désiré Kabila ülkenin yeni devlet başkanı olarak göreve getirilmiş, Kabila'nın ilk icraatlarından biri de ülkenin ismini Zaire'den tekrar Demokratik Kongo Cumhuriyeti olarak değiştirmek olmuştur.
Spor
Ülke, Zaire ismi ile 1974 yılında Sahra altı Afrika kıtasının ilk temsilcisi olarak Batı Almaya'da düzenlenen 1974 FIFA Dünya Kupası'nda yer alarak büyük bir başarıya imza atmıştır.
Ülke İsmi
Demokratik Kongo Cumhuriyeti geçmişinde birçok kez resmi adında değişiklik yaşanmış olup, belli dönemlerde komşu ülke Kongo Cumhuriyeti ile resmi olarak aynı isim kullanılmıştır. Aşağıdaki tabelada Kongo bölgesinin tarihsel isimleri yer almaktadır.
| Kongo Bölgesi Tarihsel İsimlendirmeleri | ||
|---|---|---|
| Eski Belçika Kolonisi (Günümüzde Demokratik Kongo Cumhuriyeti) | Eski Fransa Kolonisi (Günümüzde Kongo Cumhuriyeti)* | Eski Portekiz Sömürgesi |
| 1877'den itibaren kolonileşme | 1880'li yıllarda kolonileşme** | 1885'ten itibaren Portekiz-Kongosu |
| 1885'ten itibaren Kongo Bağımsız Devleti | 1903'ten itibaren Orta Kongo | |
| 1908'den itibaren Belçika Kongosu | 1910 Fransız Kongosu | |
| 1958'den itibaren Kongo Cumhuriyeti | ||
| Bağımsızlık 30 Haziran 1960 | Bağımsızlık 15 Ağustos 1960 | |
| 1960 Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Léopoldville olarak adlandırılan) 1960 yılında olarak direnişçiler tarafından bağımsızlık ilanı (26 ülke bağımsızlığı tanıdı, yaklaşık bir yıl sonra hükûmet yanlısı askerler tarafından yenilgiye uğratılmıştır) | 1960 Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Brazzaville olarak adlandırılan) | 1956 Angola ile ortak yönetime sahip olan Portekiz Kongosu |
| 1961 Federal Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Léopoldville olarak adlandırılan)[1] 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,[2] 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 1964'te direnişçiler tarafından Kongo Halk Cumhuriyeti'nin Stanleyville'de ilanı (sadece 7 ülke tarafından tanınmış, birkaç ay sonra hükûmet yanlısı askerler tarafından yenilgiye uğratılmıştır) | ||
| 1964 Demokratik Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Léopoldville olarak adlandırılan) [3] 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | 1965 Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Brazzaville olarak adlandırılan) | |
| 1966 Demokratik Kongo Cumhuriyeti (Kongo-Kinshasa olarak adlandırılan) | ||
| 1971 Zaire Cumhuriyeti | 1969 Kongo Halk Cumhuriyeti | 1974 Portekiz Kongosu Angola tarafından ilhak edildi |
| 1991/92 (Kongo-Zaïre) Mobutu tarafından yasaklanan Ulusal Egemenlik Meclisi tarafından Anayasa taslağı oluşturma | ||
1997'den bu yana  Kongo DC | 1991'den bu yana  Kongo Cumhuriyeti | 1975'ten bu yana Cabinda, Angola'ya bağlı bölge  Angola |
| *Fransız Ekvatoral Afrikası'nın bir parçası olarak | ||
Notlar
Kaynakça
- ^ Constitution de la République du Zaïre, article 5: "Sa devise est : Paix — Justice — Travail" Source: Journal Officiel de la République du Zaïre (N. 1 du 1er janvier 1983)
- ^ Services, United States Dept of State Office of Media (15 Temmuz 1975). Countries of the World and Their Leaders: The U.S. Department of State's Report on Status of the World's Nations, Combined with Its Series of Background Notes Portraying Contemporary Political and Economic Conditions, Governmental Policies and Personnel, Political Parties, Religion, History, Education, Press, Radio and TV, and Other Characteristics of Each Nation: Includes Central Intelligence Agency's List of Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments. Gale Research Company. ISBN . 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2022 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Peter Forbath: The River Congo. The Discovery, Exploration and Exploitation of the World's Most Dramatic River. Harper & Row, New York 1977, Sayfa 74
- ^ Dominic Johnson: Kongo. Kriege, Korruption und die Kunst des Überlebens. 2. güncellenen Baskı, Brandes & Apsel Yayınevi, Frankfurt 2009, Sayfa 44
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zaire veya resmi adiyla Zaire Cumhuriyeti 1971 yilindan 1997 yilina kadar bugunku Kongo Demokratik Cumhuriyeti sinirlari icerisinde kurulan devlet Zaire Zaire Cumhuriyeti1971 1997Bayrak ArmaSlogan Fransizca Paix Justice Travail Baris Adalet Is Milli mars La Zairoise source source track track track track track track BaskentKinsasaYaygin dil ler FransizcaDemonimZaireliHukumetTek partili diktator yonetimiDevlet Baskani 1971 1997Joseph MobutuTarihce Kurulusu1971 Dagilisi1997Yuzolcumu Toplam2345409 km2Nufus Sayilan18 400 000 1971 Para birimiYeni ZaireOnculler ArdillarKongo Demokratik Cumhuriyeti Kongo Demokratik Cumhuriyeti Afrika kitasinda bulunan oncel devleti Kongo Demokratik Cumhuriyeti nde darbe sonucu gerceklestirilen yonetim degisikligi ile olusturulan ve tek partili otoriter bir devlet konumuna burunen Zaire mevcudiyetini gunumuzde de ardili olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti tekrar kurulana dek surdurmustur Zaire ulkenin 1960 yilinda elde ettigi bagimsizlik sonrasi aldigi ucuncu isim olmus bagimsizligina Kongo Cumhuriyeti Kongo Kinsasa ismi ile kavusan ulke komsu ulke Kongo Cumhuriyeti Kongo Brazzaville ile karistirilmamak adina 1964 yilinda ismini Kongo Demokratik Cumhuriyeti yapmis 1971 yilinda ise yapilan son degisiklik ile Zaire ismini almistir 1965 yilinda Kongo da yasanan darbe sonrasi iktidari ele geciren Mobutu ulke genelindeki isimleri Afrikalilastirma projesi kapsaminda koloni doneminden kalma Avrupai isimlerden kurtarma adina sehir ve yerlesim yerlerinin isimlerini degistirmis ozellikle Kongo tarihinin en acimasiz yillarini yasatan Belcika krali II Leopold e atfen baskente verilen Leopoldville ismi degistirilerek Kinsasa yapilmistir Mobutu bu proje kapsaminda Joseph Desire Mobutu olan ismini de Mobutu Sese Seko Kuku Ngbendu wa za Banga olarak Zairelestirmistir Bu kapsamda 27 Ekim 1971 yilinda ulkenin Kongo Demokratik Cumhuriyeti olan ismini Zaire olarak degistiren Mobutu ulke isminin bu hali ile Afrika kokenli bir isim oldugunu ifade etmistir Mobutu doneminde isim degistirme devlet politikasi haline getirilmis ve bircok yerlesim yeri ve sahis isimlerinde degisiklige gidilmistir 17 Mayis 1997 yilina kadar bu isim ile mevcudiyetini surduren ulke bu tarihte Mobutu nun darbe ve ulkedeki ic kargasa ile gorevden uzaklastirilmasi ile goreve gelen Laurent Desire Kabila nin ilk icraatlarindan biri de ulkenin ismini Zaire den tekrar Kongo Demokratik Cumhuriyeti olarak degistirmek olmustur Ulke isminin kokeniHer ne kadar Mobutu ulke isim degisikligini Afrikalilastirma gerekcesi ile gerceklestirmis olsa da Zaire kelimesinin kokeni Avrupalilara dayanmaktadir Portekizlilerin 15 yuzyilda bolgeye geldiklerinde yerlilerden duyduklari ve tum nehirleri yutan nehir anlaminda kullandiklari nzere ya da nzadi kelimesi Avrupalilar tarafindan Zaire ye dondurulerek degisime ugratilmis ve kullanilmistir Gunumuzde Angola nin bir bolgesi olan Zaire Bolgesi bu ismi kullanmaktadir TarihJoseph Mobutu 1965 yilinda Lumumba nin eski bir asistani olan Joseph Mobutu tarafindan gerceklestirilen darbe ile Afrika tarihinin en uzun ve en duzeni bozuk diktatorluk sistemlerinden biri kurulmustur Ulkede belli donemlerde ve belli bolgelerde Tschombe nin Avrupa kokenli askeri birliklerinin Kongo nun belli bolgelerini ara sira eline gecirmesine ragmen tam anlamiyla basariya ulasamamistir Tschombe nin Avrupa ya ve Avrupaliya dayanan sisteminin aksine ulkeyi tamamen Afrikalilastirma isteginde olan Mobutu tum Avrupa menseli isletmeleri kamulastirarak ulke icerisindeki Avrupa etkisini azaltmak istemistir 1971 yilinda ulkenin ismini Zaire olarak degistiren Mobutu olusturdugu Tek parti rejimi ve kisilik kultu ile ulke icerisinde gerceklestirdiklerinin aksine ulkenin ve genelinde Afrika nin Sovyetler Birligi etkisine girmesinden endiselenen Avrupali devletlerin de destegini alarak diktator bir yonetim ortaya koymustur Mobutu 1977 78 yillarinda onderligindeki ayrilikci FLNC tarafindan gerceklestirilen ve Shaba nin gunumuzde Katanga Kongo dan koparmayi hedefleyen ozellikle Fransa ve Belcika askerlerinin onderligindeki uluslararasi askeri gucu sayesinde puskurtulerek yenilgiye ugratilmistir Zaire ekonomisinin tam anlamiyla cokmesiyle ve dogu bati sorununun cozumlenmesi ile Mobutu 1990 yilinda ulkenin yavas da olsa demokratiklesmesi yonunde adimlar atmaya calismis ancak basarili olamamistir Ulkedeki tum olumsuzluklara ragmen Mobutu iktidarinin cokusu komsu ulke Ruanda da gerceklestirilen soykirim ile baslamis Ruanda da soykirimindan sorumlu Hutu etnik grubuna mensup binlerce Ruandalinin Zaire ye kacmasi Mobutu nun gucunu olumsuz yonde etkilemistir Hutululari takip eden Tutsi hukumetine bagli askeri birlikler ile ulke icerisindeki Mobutu karsitlarinin olusturdugu birlik cok kisa bir sure icerisinde tum Zaire yi ele gecirmeyi basarmis hasta olan ve uluslararasi destegini de kaybeden Mobutu yu gorevden kisa surede uzaklastirmislardir 1997 yilinda isyancilarin lideri konumunda olan Laurent Desire Kabila ulkenin yeni devlet baskani olarak goreve getirilmis Kabila nin ilk icraatlarindan biri de ulkenin ismini Zaire den tekrar Demokratik Kongo Cumhuriyeti olarak degistirmek olmustur SporUlke Zaire ismi ile 1974 yilinda Sahra alti Afrika kitasinin ilk temsilcisi olarak Bati Almaya da duzenlenen 1974 FIFA Dunya Kupasi nda yer alarak buyuk bir basariya imza atmistir Ulke IsmiDemokratik Kongo Cumhuriyeti gecmisinde bircok kez resmi adinda degisiklik yasanmis olup belli donemlerde komsu ulke Kongo Cumhuriyeti ile resmi olarak ayni isim kullanilmistir Asagidaki tabelada Kongo bolgesinin tarihsel isimleri yer almaktadir Kongo Bolgesi Tarihsel IsimlendirmeleriEski Belcika Kolonisi Gunumuzde Demokratik Kongo Cumhuriyeti Eski Fransa Kolonisi Gunumuzde Kongo Cumhuriyeti Eski Portekiz Somurgesi1877 den itibaren kolonilesme 1880 li yillarda kolonilesme 1885 ten itibaren Portekiz Kongosu1885 ten itibaren Kongo Bagimsiz Devleti 1903 ten itibaren Orta Kongo1908 den itibaren Belcika Kongosu 1910 Fransiz Kongosu1958 den itibaren Kongo CumhuriyetiBagimsizlik 30 Haziran 1960 Bagimsizlik 15 Agustos 19601960 Kongo Cumhuriyeti Kongo Leopoldville olarak adlandirilan 1960 yilinda olarak direnisciler tarafindan bagimsizlik ilani 26 ulke bagimsizligi tanidi yaklasik bir yil sonra hukumet yanlisi askerler tarafindan yenilgiye ugratilmistir 1960 Kongo Cumhuriyeti Kongo Brazzaville olarak adlandirilan 1956 Angola ile ortak yonetime sahip olan Portekiz Kongosu1961 Federal Kongo Cumhuriyeti Kongo Leopoldville olarak adlandirilan 1 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1964 te direnisciler tarafindan Kongo Halk Cumhuriyeti nin Stanleyville de ilani sadece 7 ulke tarafindan taninmis birkac ay sonra hukumet yanlisi askerler tarafindan yenilgiye ugratilmistir 1964 Demokratik Kongo Cumhuriyeti Kongo Leopoldville olarak adlandirilan 3 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1965 Kongo Cumhuriyeti Kongo Brazzaville olarak adlandirilan 1966 Demokratik Kongo Cumhuriyeti Kongo Kinshasa olarak adlandirilan 1971 Zaire Cumhuriyeti 1969 Kongo Halk Cumhuriyeti 1974 Portekiz Kongosu Angola tarafindan ilhak edildi1991 92 Kongo Zaire Mobutu tarafindan yasaklanan Ulusal Egemenlik Meclisi tarafindan Anayasa taslagi olusturma1997 den bu yana Kongo DC 1991 den bu yana Kongo Cumhuriyeti 1975 ten bu yana Cabinda Angola ya bagli bolge Angola Fransiz Ekvatoral Afrikasi nin bir parcasi olarak 1888 1910 Gabun da Fransiz Kongosu nun bir parcasiydiNotlar Renamed from Democratic Republic of the Congo Fransizca Republique democratique du Congo on 27 October 1971 Kaynakca Constitution de la Republique du Zaire article 5 Sa devise est Paix Justice Travail Source Journal Officiel de la Republique du Zaire N 1 du 1er janvier 1983 Services United States Dept of State Office of Media 15 Temmuz 1975 Countries of the World and Their Leaders The U S Department of State s Report on Status of the World s Nations Combined with Its Series of Background Notes Portraying Contemporary Political and Economic Conditions Governmental Policies and Personnel Political Parties Religion History Education Press Radio and TV and Other Characteristics of Each Nation Includes Central Intelligence Agency s List of Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments Gale Research Company ISBN 9780810310469 5 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2022 Google Books vasitasiyla Peter Forbath The River Congo The Discovery Exploration and Exploitation of the World s Most Dramatic River Harper amp Row New York 1977 Sayfa 74 Dominic Johnson Kongo Kriege Korruption und die Kunst des Uberlebens 2 guncellenen Baski Brandes amp Apsel Yayinevi Frankfurt 2009 Sayfa 44