Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zarar ilkesi, bireylerin eylemlerinin sadece diğer bireylere zarar vermemek için sınırlanması gerektiğini öne sürer. John Stuart Mill, 1859 tarihli "Özgürlük Üzerine" adlı denemesinde ilkeyi şu şekilde açıklamıştır: "Medeni bir toplumun herhangi bir üyesi üzerinde, isteğine karşı doğru bir şekilde uygulanabilecek gücün tek amacı, başkalarına zarar verilmemesini sağlamaktır." Bu ilke, Fransa'nın 1789 tarihli İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi'nde de şu şekilde ifade edilmiştir: "Özgürlük, başkalarına zarar vermeyen her şeyi yapma özgürlüğünde yatar; bu nedenle her insanın doğal haklarının sınırları, diğer toplum üyelerine aynı hakları sağlayanlar dışında belirlenemez. Bu sınırlar yalnızca yasalarla belirlenebilir." Bu ilke, daha önce Thomas Jefferson'ın 1785 tarihli "Virginia Eyaleti Üzerine Notlar" adlı eserinde de ifade edilmiştir. Jefferson burada, "Hükümetin meşru güçleri, sadece başkalarına zarar veren eylemlere kadar uzanır" şeklinde yazmıştır.
Tanımı
"Kimsenin, başkalarının özgür eylemlerine müdahale etmeyen herhangi bir şekilde hareket etmesinin zorla engellenmemesi gerektiği" inancı, liberteryen siyasetin temel prensiplerinden biri haline gelmiştir.
Kanada Yüksek Mahkemesi'nin R v Malmo-Levine davasında, mahkeme altındaki mahkemelerde adaletin temel prensibi olarak bulunmasına rağmen, zarar ilkesinin var olmadığını iddia etti. Zarar ilkesi, Batı toplumunda adalet kavramının oluşturulmasında yer alan temel belgeler arasında yer alan İngiliz ve Fransız Anayasaları, John Stuart Mill'in On Liberty eseri ve modern hukuk içinde bulunmuştur.
Zarar İlkesi, 1647 yılında yayınlanan ilk İngilizce anayasa olan "An Agreement of the People for a firme and present Peace, upon grounds of common right and freedome...." maddesinde bulunmaktadır. Bu anayasa, 28 Ekim 1647 tarihinde Ordu Konseyi'ne sunulmuştur.
Kanunlar eşit olmalıdır, bu nedenle insanların güvenliği ve refahı açıkça tehlikeye atmayacak şekilde iyi olmalıdır.
Zarar İlkesi, 1789'da kabul edilen ve ulusal düzeyde benimsenen ilk Fransız anayasasının (ve ilk ulusal olarak kabul edilen anayasa) 4. ve 5. maddelerinde bulunmaktadır: 26 Ağustos 1789 tarihli İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi: 7 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Özgürlük, başkalarına zarar vermeyen herhangi bir şeyi yapabilme yetisinde yatar: böylece her insanın doğal haklarının uygulanması, yalnızca diğer toplum üyelerinin bu aynı haklardan yararlanmasını sağlayan sınırlarla sınırlıdır. Bu sınırlar yalnızca Kanun tarafından belirlenmelidir. Kanun, yalnızca topluma zarar veren eylemleri yasaklama hakkına sahiptir. Kanun tarafından yasaklanmayan hiçbir şey engellenemez ve Kanunun emretmediği bir şeyi yapmaya kimse zorlanamaz.
Zarar ilkesi ilk olarak İngiliz filozof John Stuart Mill [JSM] (1806-1873) tarafından yazılan On Liberty'nin (1859) birinci bölümünde tam olarak açıklanmıştır. Burada, JSM, şu şekilde savunmuştur:
Bu Deneme'nin amacı, toplumun bireyle zorlama ve kontrol yoluyla ilişkilerini kesin bir şekilde düzenlemeye yetkili olduğunu iddia etmektedir. Kullanılan araçlar, hukuki cezaların fiziksel gücü veya toplumun ahlaki baskısı olabilir. Bu prensip, insanların, bireysel olarak veya toplu olarak, başka bir kişinin eylem özgürlüğüne müdahale etme yetkisine sahip olmaları için yalnızca bir amaçla sınırlıdır: kendini koruma. Gücün, bir medeni toplumun herhangi bir üyesi üzerinde, iradesine karşı meşru olarak kullanılabileceği tek amaç, başkalarına zarar verilmesini engellemektir. Kendi iyiliği, fiziksel veya ahlaki olsun, yeterli bir haklı sebep değildir. Başkaları için daha iyi olacağı, onu daha mutlu edeceği, başkalarının görüşüne göre yapmanın doğru veya akıllıca olacağı için, zorla bir şey yapması veya yapmaktan kaçınması meşru olarak istenemez... Herhangi bir kişinin davranışının toplum tarafından sorumlu tutulabileceği tek kısmı, başkalarını ilgilendiren kısmıdır. Kendini ilgilendiren kısmında, bağımsızlığı mutlaktır. Birey, kendi bedeni ve zihninin üzerinde, egemendir.
Mill, aynı zamanda zarar ilkesini, özgürlükten doğan haklarının listesinin içine yerleştirmiştir. Bu, politik haklarının listesinde (başkalarına zarar vermeyen politik faaliyetler) yer almıştır, ancak aynı zamanda politik olmayan özgürlük haklarında - "tad ve takıntıları" - politika içermeyen ve başkalarına zarar vermeyen faaliyetlerde de yer almıştır.
İşte bu, insan özgürlüğünün uygun alanıdır. İçsel bilinç alanını içerir; en kapsamlı anlamda vicdan özgürlüğü talep eder; düşünce ve duyguya özgürlük; tüm konularda, pratik veya kuramsal, bilimsel, ahlaki veya teolojik olarak, mutlak bir görüş ve düşünce özgürlüğü; fikirlerin ifade edilmesi ve yayılması ilkesi, diğer insanları ilgilendiren bireyin davranışının bir parçası gibi görünebilir, ancak düşünce özgürlüğü kadar önemli olması ve büyük ölçüde aynı nedenlere dayanması nedeniyle, pratik olarak ondan ayrılamaz. İkinci olarak, ilke tad ve takıntıların özgürlüğünü gerektirir; hayat planımızı kendi karakterimize uygun olarak düzenlemenin özgürlüğünü; istediğimiz gibi hareket etmeyi, olası sonuçlara tabi olmak kaydıyla; diğer insanlar tarafından engellenmeksizin, yaptıklarımızın onlara zarar vermediği sürece, hatta onlar davranışımızı saçma, tersyüz veya yanlış olarak düşünse bile.
Doğru bir şekilde söylenebilir ki, 1776 ABD Bağımsızlık Bildirisi'nde bahsedilen "Mutluluğun peşinde koşma" Mill'in aklında olan "tad ve takıntıların" biri olabilir.
Bu gerçeklerin kendiliğinden açık olduğunu kabul ediyoruz: bütün insanlar eşit yaratılmış, yaratıcıları tarafından belirli dokunulmaz haklarla donatılmıştır; bu haklar arasında yaşam, özgürlük ve mutluluğu arama hakkı bulunur...
Zarar İlkesi aynı zamanda son dönem ABD hukukunda da bulunmaktadır - California Yüksek Mahkemesi'nin Mayıs 2002 tarihli People v. Alvarez 4 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . davasında da:
Her suç davasında, savcılık corpus delicti'yi kanıtlamak zorundadır, yani suçun kendisi olan yaralanma, kayıp veya zarar gerçeğini ve bunun sebebi olarak bir suç işleyenin varlığını kanıtlamalıdır.
Zarar İlkesi,1994'te ve tekrar 2009'da Kolombiya'nın uyuşturucu yasalarına 11 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . bile yansımıştır:
Temmuz 2009'da Kolombiya Yüce Adalet Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi'nin 1994 tarihli kararını teyit ederek, "kişisel kullanım amacıyla uyuşturucu madde bulundurmanın hiçbir cezaya tabi olamayacağına" karar verdi. Olay "kişisel ve özel haklarını kullanırken, sanığın başkalarına zarar vermediği" durumda gerçekleşmişti.
Yüksek Mahkeme, R v Malmo-Levine kararında, Zarar İlkesinin hem 1) temel adalet ilkesi olmadığı, hem de 2) temel adaletin bu kaynaklarında bulunduğu konusunu açıklamamıştır. 4 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Bir kişi kendine zarar verse bile, öz-saygı eylemi hâlâ haklı olarak devletin zorlayıcı müdahalesi dışındadır.
Zarar kendisi başlı başına ahlaki olmayan bir kavram değildir. Bir başkasına zarar verme eylemi, bir eylemi yanlış yapan şeydir.
Zarar, bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi sonucunda da ortaya çıkabilir. Ahlak yükümlülükler üretir. Bir kişiden bir borç gibi bir görev istenebilir ve görev kavramının bir parçası olarak bir kişinin bunu yerine getirmesi hakkaniyetle talep edilebilir.
Kısıtlamalar
On Liberty kitabında J.S. Mill, ilkesinin ruhsal olarak hasta kabul edilen kişilere, "barbarlar"a (küçüklerle eş tuttuğu kişilere) ve küçüklere uygulanmadığını belirtirken, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi kadınları, köleleri, yabancıları ve küçükleri ilgilendirmediği için vatandaş olmadıklarını ifade etmiştir.
İlkenin modern yorumları genellikle ırk veya cinsiyet ayrımı yapmamaktadır.
Daha geniş tanımları
Aynı makalede, Mill ilkeyi ikiye ayırır:
Bu ilkelerin ilki, bireyin, kendi çıkarları dışında hiç kimsenin ilgilendirmediği eylemlerinden dolayı topluma hesap vermek zorunda olmadığıdır. Toplum, bireyin davranışlarından hoşlanmadığı veya onaylamadığı durumlarda, sadece kendi iyilikleri için gerektiğini düşünüyorsa, tavsiye, öğüt, ikna veya başkalarının kaçınması gibi önlemlerle tepkisini dile getirebilir. İkinci olarak, diğerlerinin çıkarlarına zarar veren eylemler için birey sorumludur ve toplum, kendi korunması için gerekli olduğuna inanıyorsa, sosyal veya yasal cezalara tabi tutulabilir.
İkinci ilke, sosyal otorite ilkesi olarak bilinir hale gelmiştir.
Ancak, ikinci ilke aynı zamanda daha geniş anlamlarda zararın tanımını da içerir, hatta topluma zarar verme dahil. Zarar kavramı, sadece başka bir bireye zarar vermeyle sınırlı değildir, bireylerin çoklu olarak zarar görmesi durumunu da kapsayabilir ve bu bireylerin belirli bir tanımı olmayabilir.
Bu, zaman içinde yavaşça ortaya çıkan zararı belirlemek için önemli bir ilkedir. Bu tür zararın öngörülebilir olduğu ancak zarar veren eylemin gerçekleştiği anda henüz mevcut olmadığı durumlarda uygulanır. Ayrıca, geniş kirlilik atıklarını özel mülkte boşaltma hakkından lisanslama sorunlarına ve ihanet hakkına kadar diğer konulara da uygulanır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "Freedom of Speech". Stanford Encyclopedia of Philosophy. 17 Nisan 2008. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2023.
- ^ Hamowy, Ronald, (Ed.) (2008). The Encyclopaedia of Libertarianism. Thousand Oaks, California: . s. xxi. ISBN .[]
- ^ a b Mill, John Stuart (1859). On Liberty. Oxford, England: Oxford University. ss. 21-22. 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2008.
- ^ a b Menezes Oliveira, Jorge (2012). . Oxford, England: University of Oxford. s. 13. 4 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "John Stuart Mill on the liberty of the mentally ill: a historical note". American Journal of Psychiatry (İngilizce). 134 (12): 1428-1429. December 1977. doi:10.1176/ajp.134.12.1428. ISSN 0002-953X.
- ^ Rossi, Philip J. (2012). The Social Authority of Reason. Albany, New York: . s. 60. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zarar ilkesi bireylerin eylemlerinin sadece diger bireylere zarar vermemek icin sinirlanmasi gerektigini one surer John Stuart Mill 1859 tarihli Ozgurluk Uzerine adli denemesinde ilkeyi su sekilde aciklamistir Medeni bir toplumun herhangi bir uyesi uzerinde istegine karsi dogru bir sekilde uygulanabilecek gucun tek amaci baskalarina zarar verilmemesini saglamaktir Bu ilke Fransa nin 1789 tarihli Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi nde de su sekilde ifade edilmistir Ozgurluk baskalarina zarar vermeyen her seyi yapma ozgurlugunde yatar bu nedenle her insanin dogal haklarinin sinirlari diger toplum uyelerine ayni haklari saglayanlar disinda belirlenemez Bu sinirlar yalnizca yasalarla belirlenebilir Bu ilke daha once Thomas Jefferson in 1785 tarihli Virginia Eyaleti Uzerine Notlar adli eserinde de ifade edilmistir Jefferson burada Hukumetin mesru gucleri sadece baskalarina zarar veren eylemlere kadar uzanir seklinde yazmistir Tanimi Kimsenin baskalarinin ozgur eylemlerine mudahale etmeyen herhangi bir sekilde hareket etmesinin zorla engellenmemesi gerektigi inanci liberteryen siyasetin temel prensiplerinden biri haline gelmistir Kanada Yuksek Mahkemesi nin R v Malmo Levine davasinda mahkeme altindaki mahkemelerde adaletin temel prensibi olarak bulunmasina ragmen zarar ilkesinin var olmadigini iddia etti Zarar ilkesi Bati toplumunda adalet kavraminin olusturulmasinda yer alan temel belgeler arasinda yer alan Ingiliz ve Fransiz Anayasalari John Stuart Mill in On Liberty eseri ve modern hukuk icinde bulunmustur Zarar Ilkesi 1647 yilinda yayinlanan ilk Ingilizce anayasa olan An Agreement of the People for a firme and present Peace upon grounds of common right and freedome maddesinde bulunmaktadir Bu anayasa 28 Ekim 1647 tarihinde Ordu Konseyi ne sunulmustur Kanunlar esit olmalidir bu nedenle insanlarin guvenligi ve refahi acikca tehlikeye atmayacak sekilde iyi olmalidir Zarar Ilkesi 1789 da kabul edilen ve ulusal duzeyde benimsenen ilk Fransiz anayasasinin ve ilk ulusal olarak kabul edilen anayasa 4 ve 5 maddelerinde bulunmaktadir 26 Agustos 1789 tarihli Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi 7 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ozgurluk baskalarina zarar vermeyen herhangi bir seyi yapabilme yetisinde yatar boylece her insanin dogal haklarinin uygulanmasi yalnizca diger toplum uyelerinin bu ayni haklardan yararlanmasini saglayan sinirlarla sinirlidir Bu sinirlar yalnizca Kanun tarafindan belirlenmelidir Kanun yalnizca topluma zarar veren eylemleri yasaklama hakkina sahiptir Kanun tarafindan yasaklanmayan hicbir sey engellenemez ve Kanunun emretmedigi bir seyi yapmaya kimse zorlanamaz Zarar ilkesi ilk olarak Ingiliz filozof John Stuart Mill JSM 1806 1873 tarafindan yazilan On Liberty nin 1859 birinci bolumunde tam olarak aciklanmistir Burada JSM su sekilde savunmustur Bu Deneme nin amaci toplumun bireyle zorlama ve kontrol yoluyla iliskilerini kesin bir sekilde duzenlemeye yetkili oldugunu iddia etmektedir Kullanilan araclar hukuki cezalarin fiziksel gucu veya toplumun ahlaki baskisi olabilir Bu prensip insanlarin bireysel olarak veya toplu olarak baska bir kisinin eylem ozgurlugune mudahale etme yetkisine sahip olmalari icin yalnizca bir amacla sinirlidir kendini koruma Gucun bir medeni toplumun herhangi bir uyesi uzerinde iradesine karsi mesru olarak kullanilabilecegi tek amac baskalarina zarar verilmesini engellemektir Kendi iyiligi fiziksel veya ahlaki olsun yeterli bir hakli sebep degildir Baskalari icin daha iyi olacagi onu daha mutlu edecegi baskalarinin gorusune gore yapmanin dogru veya akillica olacagi icin zorla bir sey yapmasi veya yapmaktan kacinmasi mesru olarak istenemez Herhangi bir kisinin davranisinin toplum tarafindan sorumlu tutulabilecegi tek kismi baskalarini ilgilendiren kismidir Kendini ilgilendiren kisminda bagimsizligi mutlaktir Birey kendi bedeni ve zihninin uzerinde egemendir John Stuart Mill Mill ayni zamanda zarar ilkesini ozgurlukten dogan haklarinin listesinin icine yerlestirmistir Bu politik haklarinin listesinde baskalarina zarar vermeyen politik faaliyetler yer almistir ancak ayni zamanda politik olmayan ozgurluk haklarinda tad ve takintilari politika icermeyen ve baskalarina zarar vermeyen faaliyetlerde de yer almistir Iste bu insan ozgurlugunun uygun alanidir Icsel bilinc alanini icerir en kapsamli anlamda vicdan ozgurlugu talep eder dusunce ve duyguya ozgurluk tum konularda pratik veya kuramsal bilimsel ahlaki veya teolojik olarak mutlak bir gorus ve dusunce ozgurlugu fikirlerin ifade edilmesi ve yayilmasi ilkesi diger insanlari ilgilendiren bireyin davranisinin bir parcasi gibi gorunebilir ancak dusunce ozgurlugu kadar onemli olmasi ve buyuk olcude ayni nedenlere dayanmasi nedeniyle pratik olarak ondan ayrilamaz Ikinci olarak ilke tad ve takintilarin ozgurlugunu gerektirir hayat planimizi kendi karakterimize uygun olarak duzenlemenin ozgurlugunu istedigimiz gibi hareket etmeyi olasi sonuclara tabi olmak kaydiyla diger insanlar tarafindan engellenmeksizin yaptiklarimizin onlara zarar vermedigi surece hatta onlar davranisimizi sacma tersyuz veya yanlis olarak dusunse bile Dogru bir sekilde soylenebilir ki 1776 ABD Bagimsizlik Bildirisi nde bahsedilen Mutlulugun pesinde kosma Mill in aklinda olan tad ve takintilarin biri olabilir Bu gerceklerin kendiliginden acik oldugunu kabul ediyoruz butun insanlar esit yaratilmis yaraticilari tarafindan belirli dokunulmaz haklarla donatilmistir bu haklar arasinda yasam ozgurluk ve mutlulugu arama hakki bulunur Zarar Ilkesi ayni zamanda son donem ABD hukukunda da bulunmaktadir California Yuksek Mahkemesi nin Mayis 2002 tarihli People v Alvarez 4 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde davasinda da Her suc davasinda savcilik corpus delicti yi kanitlamak zorundadir yani sucun kendisi olan yaralanma kayip veya zarar gercegini ve bunun sebebi olarak bir suc isleyenin varligini kanitlamalidir Zarar Ilkesi 1994 te ve tekrar 2009 da Kolombiya nin uyusturucu yasalarina 11 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde bile yansimistir Temmuz 2009 da Kolombiya Yuce Adalet Mahkemesi Anayasa Mahkemesi nin 1994 tarihli kararini teyit ederek kisisel kullanim amaciyla uyusturucu madde bulundurmanin hicbir cezaya tabi olamayacagina karar verdi Olay kisisel ve ozel haklarini kullanirken sanigin baskalarina zarar vermedigi durumda gerceklesmisti Yuksek Mahkeme R v Malmo Levine kararinda Zarar Ilkesinin hem 1 temel adalet ilkesi olmadigi hem de 2 temel adaletin bu kaynaklarinda bulundugu konusunu aciklamamistir 4 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bir kisi kendine zarar verse bile oz saygi eylemi hala hakli olarak devletin zorlayici mudahalesi disindadir Zarar kendisi basli basina ahlaki olmayan bir kavram degildir Bir baskasina zarar verme eylemi bir eylemi yanlis yapan seydir Zarar bir yukumlulugun yerine getirilmemesi sonucunda da ortaya cikabilir Ahlak yukumlulukler uretir Bir kisiden bir borc gibi bir gorev istenebilir ve gorev kavraminin bir parcasi olarak bir kisinin bunu yerine getirmesi hakkaniyetle talep edilebilir KisitlamalarOn Liberty kitabinda J S Mill ilkesinin ruhsal olarak hasta kabul edilen kisilere barbarlar a kucuklerle es tuttugu kisilere ve kucuklere uygulanmadigini belirtirken Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi kadinlari koleleri yabancilari ve kucukleri ilgilendirmedigi icin vatandas olmadiklarini ifade etmistir Ilkenin modern yorumlari genellikle irk veya cinsiyet ayrimi yapmamaktadir Daha genis tanimlariAyni makalede Mill ilkeyi ikiye ayirir Bu ilkelerin ilki bireyin kendi cikarlari disinda hic kimsenin ilgilendirmedigi eylemlerinden dolayi topluma hesap vermek zorunda olmadigidir Toplum bireyin davranislarindan hoslanmadigi veya onaylamadigi durumlarda sadece kendi iyilikleri icin gerektigini dusunuyorsa tavsiye ogut ikna veya baskalarinin kacinmasi gibi onlemlerle tepkisini dile getirebilir Ikinci olarak digerlerinin cikarlarina zarar veren eylemler icin birey sorumludur ve toplum kendi korunmasi icin gerekli olduguna inaniyorsa sosyal veya yasal cezalara tabi tutulabilir Ikinci ilke sosyal otorite ilkesi olarak bilinir hale gelmistir Ancak ikinci ilke ayni zamanda daha genis anlamlarda zararin tanimini da icerir hatta topluma zarar verme dahil Zarar kavrami sadece baska bir bireye zarar vermeyle sinirli degildir bireylerin coklu olarak zarar gormesi durumunu da kapsayabilir ve bu bireylerin belirli bir tanimi olmayabilir Bu zaman icinde yavasca ortaya cikan zarari belirlemek icin onemli bir ilkedir Bu tur zararin ongorulebilir oldugu ancak zarar veren eylemin gerceklestigi anda henuz mevcut olmadigi durumlarda uygulanir Ayrica genis kirlilik atiklarini ozel mulkte bosaltma hakkindan lisanslama sorunlarina ve ihanet hakkina kadar diger konulara da uygulanir Ayrica bakinizSaldirmazlik ilkesi Klasik liberalizm LiberteryenizmKaynakca a b Freedom of Speech Stanford Encyclopedia of Philosophy 17 Nisan 2008 23 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2013 Arsivlenmis kopya 7 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2023 Hamowy Ronald Ed 2008 The Encyclopaedia of Libertarianism Thousand Oaks California s xxi ISBN 978 1412965804 olu kirik baglanti a b Mill John Stuart 1859 On Liberty Oxford England Oxford University ss 21 22 1 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2008 a b Menezes Oliveira Jorge 2012 Oxford England University of Oxford s 13 4 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi John Stuart Mill on the liberty of the mentally ill a historical note American Journal of Psychiatry Ingilizce 134 12 1428 1429 December 1977 doi 10 1176 ajp 134 12 1428 ISSN 0002 953X Rossi Philip J 2012 The Social Authority of Reason Albany New York s 60 ISBN 978 0791483367