Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| |||||||||||||||||||||||
Zangezur Uyezdi (Azerice: Zəngəzur qəzası, Rusca: Зангезурский уезд) Yelizavetpol Guberniyası'nın idari bölümlerinden (uyezd) biri. Rusya İmparatorluğu tarafından 1868 yılında yaratılmış ve uyezd'in Sovyet yönetimi tarafından ortadan kaldırıldığı 1921 yılına kadar idari merkezi Goris şehri olmuştur.
Güney Kafkasya'da Sovyet yönetimi kurulduktan sonra Zangezur Uyezdi'nin toprakları Sovyet Ermenistanı ve Sovyet Azerbaycanı arasında bölündü. Sisian, Goris, Kapan ve Meğri Ermenistan'a verilirken, Laçın, Kubadlı ve Zengilan Azerbaycan'da kaldı.
Coğrafya
Yelizavetpol Guberniyası Yelizavetpol, Nuha, Şuşa, Zangezur, Kazah, Cebrayil ve Cevanşir uyezdlerinden oluşuyordu. Zangezur Uyezdi Yelizavetpol Guberniyası'nın güney-batı bölgesinde yerleşmekle birlikte, kuzeyden Cevanşir, doğudan Şuşa ve Cebrayıl, batıdan İrevan Guberniyası'yla, güneyden Kacar İmperatorluğu'yla komşuydu. Uyezdin arazisi 6,829,7 verst kareyi kapsıyordu.
Uyezdin arazisinin birçok yeri Küçük Kafkasya dağları'nın vadileri üzerinde yerleşmekle birlikte, genellikle dağlık arazilerdir. Yelizavetpol ve Erivan Guberniyaları'nı bir-birinden ayıran Kaputjugh Dağı'nda rakım 10.000 fit ile 12.855 fit arasında değişmektedir. Bu uyezdden akan nehirler Aras nehri havzasında yer almaktadır. Bergüşad, Çaundurçay, Basutçay ve Meğriçay nehirleri uyezd'in sulama sisteminde önemli bir rol oynamıştır.Goris uyezd merkezi olarak görev yaptı.
Tarih
Rus işğaline kadar Zangezur çeşitli Türk devletlerinin yönetimi altında olmuştur. 1813 yılına kadar bu topraklar Karabağ Hanlığı'nın yönetiminde olmuş, XIX yüz yılın evvellerinde Rus yönetimi altına geçmiştir.
1850 yıllarında Zangezur Uyezdi Şamahi (daha sonralar Bakü Guberniyası oldu) Guberniyası'nın bir parçasıydı. 1868 yılının 25 Şubatında Yelizavetpol Guberniyası'nın yaratılmasından sonra Bakü Guberniyası'nın Şuşa Uyezdi ve Erivan Guberniyası'nın Ordubad Uyezdi'nden alınan topraklar esasında Zangezur Uyezdi organize edildi.
1917 yılında Rus İmparatarluğu'nun dağılmasından sonra Nahçivan ve Zangezur Ermenistan'la Azerbaycan arasında sürekli savaş alanı haline geldi. İlk öncelikle Osmanlı kuvvetleri, daha sonra da Britanya kuvvetleri 1918 yılında Zangezur Uyezdiyle birlikte, Dağlık Karabağ'ın Azerbaycan toprakları olduğunu tanıdı.Bakü'deki Britanya görevlisi General William Thomson'un da rızasıyla, Hosrov Bey Sultanov Azerbaycan tarafından Karabağ'ın General-Gubernatoru tayin edildi. 1919 yılında Dağlık Karabağ'ın Ermeni Şurası bölge üzerinde Azerbaycan yönetimini resmen tanıdı. Bölgede Sovyet yönetimi kurulduktan sonra Zangezur bölgesi Kremlin tarafından Azerbaycan'dan alınarak "sosyalist dostluğunun bir nişanesi" olarak Ermenistan'a verildi.
Nüfus
Bölgede Rus yönetimi kurulana kadar Ermeni nüfus sayı düşük seviyyede olmuştur. XIX. yüzyıla kadar bölge nüfusunun 80-90 %-ni Müslüman'larn oluştuduğu düşünülüyor. Fakat Rusların 1828 yılında Kacarlar'la imzalanmış olan Türkmençay ve 1829 yılında Osmanlı İmparatorluğuyla imzalanmış Edirne Antlaşmaları esasında bölgeye İrandan ve Anadoludan yüz mine kadar Ermeni göçürülmüştür.
1897 yılında Rus yönetimi tarafından bölgede aparılan nüfus sayımına göre, uyezdin arazisinde 137,871 insan yaşamıştır. Onladan 71,206-ı Azerbaycan Türkü, 63,622-i Ermeni, 1,807-i Kürt olmuştur. 1,236 kişiyse Ruslar ve ya diger azlınlıklar olmuştur.
1918 yılına kadar bölgedeki çoğunluğu Azerbaycan Türkleri teşkil etmiştir. Fakat 1918-1920 yıllarında bölgenin demografik yapısı büyük değişikliklere uğradı. Ermeni Andronik Ozanyan genellikle Muş ve Bitlis'den olmakla, 30,000 Ermenini Anadolu'dan getirerek Zangezur Uyezdi, Erivan ve Vayots Dzor bölgelerinde yerleştirdi. Bununla beraber olarak, bölgenin Türk ve Müslüman nüfusuna karşı Ermeni'lerin sistematik etnik temizleme politikası başlatıldı. Büyük kırımlara uğrayan Türk nüfus yaşatığı arazini terk etmeye mecbur kırakıldı. Ermeni'lerin genel isteği bölgenin etnik homojenliğini sağlamaktı.
Zangezur Uyezdi'nde 326 köy vardı. Bölge nüfusu genellikle tarımla, bağçılıkla, seracılıkla, pamukculukla, hayvancılıkla, madencilikle uğraşmaktaydı. Ova alanı,pamuk yetiştirmek için kullanılıyordu ve yılda ortalama 20.000 pound pamuk üretiliyordu . Üzüm bağları 4.494 desyatina kadar araziyi kaplıyordu ve 106.860 libre üzüm üretiliyordu. 1890'da yaklaşık 3.728 libre ipek kozası toplanmıştı. 1891 istatistik verilerine göre, 9.784 at, 83.000 sığır, 780 sığır, 133.648 koyun, 4.600 keçi, 7.008 eşek, 1.505 katır vardı.
Kaynakça
- ^ Tsutsiev, Arthur (2014). Atlas of the Ethno-Political History of the Caucasus. Nora Seligman Favorov tarafından çevrildi. New Haven: Yale University Press. s. 34. ISBN .
- ^ Tsutsiev, p. 80–82.
- ^ [Administrative-territorial reforms in Caucasus in middle and second half of 19th century] (Rusça). 17 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.
- ^ a b c [Encyclopedia dictionary. Zangezur uyezd] (Rusça). 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2011.
- ^ Drobizheva, Leokadia; Gottemoeller, Rose; McArdle Kelleher, Catherine (1998). Ethnic conflict in the post-Soviet world: case studies and analysis. ABD: M.E. Sharpe. s. 230. ISBN . 3 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ağustos 2011.
- ^ (1995). Russia and Azerbaijan: A borderland in transition. ABD: Columbia University Press. ss. 75-76. ISBN . 3 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ağustos 2011.
- ^ Raymond Duncan, Walter; Holman (Jr.), G. Paul (1994). Ethnic nationalism and regional conflict: the former Soviet Union and Yugoslavia. ABD: Westview Press. ISBN .
- ^ [First All Russian Imperial Census of 1897. Population split according to languages spoken; uyezds of Russian empire except for governorates in European part of empire] (Rusça). 19 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2011.
- ^ Donald Bloxham (2005). The Great Game of Genocide: Imperialism, Nationalism, and the Destruction of the Ottoman Armenians. Oxford: Oxford University Press. s. 103-105. 9780199226887.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Elizavetpolskaya guberniya Yelizavetpol GuberniyasiRusya Imparatorlugu Uyezdi1868 1921ArmaMerkez GorisTarih Kurulus 1868 Kaldirilis 1921Nufus 1897 137 871 Zangezur Uyezdi Azerice Zengezur qezasi Rusca Zangezurskij uezd Yelizavetpol Guberniyasi nin idari bolumlerinden uyezd biri Rusya Imparatorlugu tarafindan 1868 yilinda yaratilmis ve uyezd in Sovyet yonetimi tarafindan ortadan kaldirildigi 1921 yilina kadar idari merkezi Goris sehri olmustur Guney Kafkasya da Sovyet yonetimi kurulduktan sonra Zangezur Uyezdi nin topraklari Sovyet Ermenistani ve Sovyet Azerbaycani arasinda bolundu Sisian Goris Kapan ve Megri Ermenistan a verilirken Lacin Kubadli ve Zengilan Azerbaycan da kaldi Karabag Hanligi nin 1823 yilina aid haritasi CografyaYelizavetpol Guberniyasi Yelizavetpol Nuha Susa Zangezur Kazah Cebrayil ve Cevansir uyezdlerinden olusuyordu Zangezur Uyezdi Yelizavetpol Guberniyasi nin guney bati bolgesinde yerlesmekle birlikte kuzeyden Cevansir dogudan Susa ve Cebrayil batidan Irevan Guberniyasi yla guneyden Kacar Imperatorlugu yla komsuydu Uyezdin arazisi 6 829 7 verst kareyi kapsiyordu Uyezdin arazisinin bircok yeri Kucuk Kafkasya daglari nin vadileri uzerinde yerlesmekle birlikte genellikle daglik arazilerdir Yelizavetpol ve Erivan Guberniyalari ni bir birinden ayiran Kaputjugh Dagi nda rakim 10 000 fit ile 12 855 fit arasinda degismektedir Bu uyezdden akan nehirler Aras nehri havzasinda yer almaktadir Bergusad Caundurcay Basutcay ve Megricay nehirleri uyezd in sulama sisteminde onemli bir rol oynamistir Goris uyezd merkezi olarak gorev yapti TarihRus isgaline kadar Zangezur cesitli Turk devletlerinin yonetimi altinda olmustur 1813 yilina kadar bu topraklar Karabag Hanligi nin yonetiminde olmus XIX yuz yilin evvellerinde Rus yonetimi altina gecmistir 1850 yillarinda Zangezur Uyezdi Samahi daha sonralar Baku Guberniyasi oldu Guberniyasi nin bir parcasiydi 1868 yilinin 25 Subatinda Yelizavetpol Guberniyasi nin yaratilmasindan sonra Baku Guberniyasi nin Susa Uyezdi ve Erivan Guberniyasi nin Ordubad Uyezdi nden alinan topraklar esasinda Zangezur Uyezdi organize edildi 1917 yilinda Rus Imparatarlugu nun dagilmasindan sonra Nahcivan ve Zangezur Ermenistan la Azerbaycan arasinda surekli savas alani haline geldi Ilk oncelikle Osmanli kuvvetleri daha sonra da Britanya kuvvetleri 1918 yilinda Zangezur Uyezdiyle birlikte Daglik Karabag in Azerbaycan topraklari oldugunu tanidi Baku deki Britanya gorevlisi General William Thomson un da rizasiyla Hosrov Bey Sultanov Azerbaycan tarafindan Karabag in General Gubernatoru tayin edildi 1919 yilinda Daglik Karabag in Ermeni Surasi bolge uzerinde Azerbaycan yonetimini resmen tanidi Bolgede Sovyet yonetimi kurulduktan sonra Zangezur bolgesi Kremlin tarafindan Azerbaycan dan alinarak sosyalist dostlugunun bir nisanesi olarak Ermenistan a verildi NufusBolgede Rus yonetimi kurulana kadar Ermeni nufus sayi dusuk seviyyede olmustur XIX yuzyila kadar bolge nufusunun 80 90 ni Musluman larn olustudugu dusunuluyor Fakat Ruslarin 1828 yilinda Kacarlar la imzalanmis olan Turkmencay ve 1829 yilinda Osmanli Imparatorluguyla imzalanmis Edirne Antlasmalari esasinda bolgeye Irandan ve Anadoludan yuz mine kadar Ermeni gocurulmustur 1897 yilinda Rus yonetimi tarafindan bolgede aparilan nufus sayimina gore uyezdin arazisinde 137 871 insan yasamistir Onladan 71 206 i Azerbaycan Turku 63 622 i Ermeni 1 807 i Kurt olmustur 1 236 kisiyse Ruslar ve ya diger azlinliklar olmustur 1918 yilina kadar bolgedeki cogunlugu Azerbaycan Turkleri teskil etmistir Fakat 1918 1920 yillarinda bolgenin demografik yapisi buyuk degisikliklere ugradi Ermeni Andronik Ozanyan genellikle Mus ve Bitlis den olmakla 30 000 Ermenini Anadolu dan getirerek Zangezur Uyezdi Erivan ve Vayots Dzor bolgelerinde yerlestirdi Bununla beraber olarak bolgenin Turk ve Musluman nufusuna karsi Ermeni lerin sistematik etnik temizleme politikasi baslatildi Buyuk kirimlara ugrayan Turk nufus yasatigi arazini terk etmeye mecbur kirakildi Ermeni lerin genel istegi bolgenin etnik homojenligini saglamakti Zangezur Uyezdi nde 326 koy vardi Bolge nufusu genellikle tarimla bagcilikla seracilikla pamukculukla hayvancilikla madencilikle ugrasmaktaydi Ova alani pamuk yetistirmek icin kullaniliyordu ve yilda ortalama 20 000 pound pamuk uretiliyordu Uzum baglari 4 494 desyatina kadar araziyi kapliyordu ve 106 860 libre uzum uretiliyordu 1890 da yaklasik 3 728 libre ipek kozasi toplanmisti 1891 istatistik verilerine gore 9 784 at 83 000 sigir 780 sigir 133 648 koyun 4 600 keci 7 008 esek 1 505 katir vardi Kaynakca Tsutsiev Arthur 2014 Atlas of the Ethno Political History of the Caucasus Nora Seligman Favorov tarafindan cevrildi New Haven Yale University Press s 34 ISBN 9780300153088 Tsutsiev p 80 82 Administrative territorial reforms in Caucasus in middle and second half of 19th century Rusca 17 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2011 a b c Encyclopedia dictionary Zangezur uyezd Rusca 19 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Agustos 2011 Drobizheva Leokadia Gottemoeller Rose McArdle Kelleher Catherine 1998 Ethnic conflict in the post Soviet world case studies and analysis ABD M E Sharpe s 230 ISBN 1 56324 741 0 3 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Agustos 2011 1995 Russia and Azerbaijan A borderland in transition ABD Columbia University Press ss 75 76 ISBN 0 231 07068 3 3 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Agustos 2011 Raymond Duncan Walter Holman Jr G Paul 1994 Ethnic nationalism and regional conflict the former Soviet Union and Yugoslavia ABD Westview Press ISBN 0 231 07068 3 First All Russian Imperial Census of 1897 Population split according to languages spoken uyezds of Russian empire except for governorates in European part of empire Rusca 19 Mart 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Agustos 2011 Donald Bloxham 2005 The Great Game of Genocide Imperialism Nationalism and the Destruction of the Ottoman Armenians Oxford Oxford University Press s 103 105 9780199226887