Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halk arasında ‘karanfil sigarası’ ya da ‘karanfilli sigara’ adı ile bilinen kretek, karanfil ve tütünün harmanlanmasıyla elde edilen, Endonezya’ya özgü bir tütün mamülüdür. Normal sigara görünümünde olup, yaklaşık 1/3 oranında kuru karanfil ve 2/3 oranında tütün içerir. Filtreli ya da filtresiz çeşitleri mevcuttur. Büyük çoğunluğu Endonezya’da üretilen kretekler tüm dünyaya ihraç edilir. Kretek ismini almasının nedeni, içindeki karanfilin yanarken çıkardığı sestir. Yoğun karanfil tadı ve kokusuna ek olarak, her kretek markasının tadını belirleyen ve sır gibi saklanan özel bir sosu bulunmaktadır. Endonezya’da sigara içenlerin yaklaşık %90’ının tercih ettiği kretek, kültürel bir simge ve yüzyıllık bir gelenektir.
Tarihi
İlk kretek, 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmıştır. Kreteğin yaratıcısı olarak da Endonezya'nın Orta Cava eyaletine bağlı Kudüs kasabasında yaşayan ’den bahsedilir. Nefes darlığı şikayeti olan Hacı Jamhari, rahatlamak için göğsüne karanfil yağı sürermiş. Bu rahatlamayı, daha derinden hissetmek için yeni bir yöntem denemiş ve elde sardığı sigarasının içine kuru karanfil tomurcuklarını katarak içmiş. Hikâyeye göre, nefes darlığı ve çektiği göğüs ağrıları bir anda kaybolmuş. Şaşırtıcı keşfini Kudüs’teki komşularına anlatmaya başlamış ve rokok cengkeh –karanfilli sigara- adıyla eczanelerde satılmaya başlanmış. İlaç olarak keşfedilen kretek, zamanla keyif verici olarak da ilgi görmeye başlamış.
O yıllarda, yerel halkın kendi evlerinde imal ettikleri kretekler sipariş üzerine satılırdı. Özel bir marka ya da paketleri yoktu. Kudüs sakinlerinden ise ilk defa seri üretimi ve kretekleri bir marka adı altında satma fikrini geliştiren kişidir. Diğer üreticilerin aksine, 1906 yılında markasını yaratan Nitisemito, gofreli paketleri ve promosyon eşyaları dağıtmak gibi Endonezya’da daha önce görülmemiş pazarlama tekniklerini uygulayarak büyük başarı kazandı.
Ayrıca, denilen bir üretim sistemi de geliştirerek yeterli sermayesi olmayan diğer girişimcilerin de önünü açtı. Bu sistemde ‘’ denilen kişi, parça başına ücret ödeyerek yaptırdığı ürünleri firmaya teslim etmekle görevlidir. Firma ise çalışanlara dağıtılmak üzere, üretim için gerekli olan malzemeleri temin etmekle yükümlüdür. Bu sistem, yaşlılara ya da çocuklara bakmak için evde bulunması gereken kişileri de istihdama katması bakımından önemlidir.
Fakat endüstri geliştikçe, ürünün kalitesinden ve standardından emin olmak isteyen üreticiler, işçilerinin fabrika çatısı altında çalışmalarını tercih ettiler. Günümüzde sadece birkaç kretek üreticisi abon sistemini uygulamaktadır.
1960 ve 1970 yılları arasında, ‘beyaz sigaralar’ karşısında ulusal bir sembol haline geldi. 1980’lerin ortalarına gelindiğinde, makine üretimi nicelik olarak elde sarma sigaraların önüne geçmişti. Endonezya’nın en büyük gelir kaynaklarından birini yaratan kretek endüstrisi, irili ufaklı 500 üreticiyi ve 10 milyon çalışanı kapsar.
Yapısı ve İçindekiler
Kretek imalatında, tütünün kalitesi ve çeşitliliği önemli bir rol oynar. Bir kretek markası, 30’dan fazla tütün çeşidini içerebilir. Tütün harmanının yaklaşık 1/3’ü kadar kıyılmış kuru karanfil tomurcuğu eklenir. Elde edilen bu yeni harman, ‘sos’ ile tatlandırılır. Çoğu kretek üreticisinin sır olarak sakladığı bu özel sosların yapımında meyve ve baharat özleri ile çeşitli doğal aromalardan faydalanılır. Makinede ya da elde sarılan kreteklere uygulanan son işlem, üstlerine sakarin püskürtülmesidir.
Sağlık Üzerindeki Etkileri
Sağlık üzerinde normal sigara içmenin getirdiklerinin dışındaki ve üzerindeki etkiler bilinmemektedir. Çalışmalara göre her ne kadar kretekler normal sigaralardan daha az nikotin içerse de, bu nikotinin verilmesinde daha etkilidirler ve daha uzun süre yanmaktadırlar. Sigara içen on kişinin venöz kan nikotini ve karbon monoksit seviyeleri kretek içtikten sonra ölçülmüş ve normal sigara markalarına benzer değerler bulunmuştur.
Farelere kısa bir süre boyunca Amerikan sigaralarından ve kreteklerden eşit inhalasyon dozları verilmiştir. Kretekler Amerikan sigaralarına kıyasla sağlık üzerinde daha kötü etkiler yaratmamıştır. Bu çalışma 14 günlük bir maruziyet süresi ile tekrar edilmiş ve kreteklerin Amerikan sigaralarına kıyasla sağlık üzerinde daha kötü etki göstermediği tespit edilmiştir.
Solunum yollarında enfeksiyon olanlar dikkatli olmalıdır zira karanfil dumanındaki boğazda öğürme refleksini azaltabilen bir uyuşukluk hissi yaratabilmektedir. Aynı zamanda normal solunum yoluna sahip bazı bireylerde muhtemelen azalan öğürme refleksine bağlı olarak iki aspirasyon akciğer iltihabı vakası da görülmüştür. Karanfil alerjisi olan kişiler de bu sigaralardan kaçınmalıdır.
Türkiye'de Kretek
Türkiye'de satışta olan tek kretek markası olan Djarum, sadece 'duty free' mağazalarında bulunmaktadır.
Dünyada Kretek
Philip Morris International, yılında Endonezyalı kretek üreticilerinden ’yı satın aldığını açıklamıştır.
Endonezya dışında tüketilmek üzere özel markalar geliştirmeye ve ihracata 1972 yılında başlayan PT Djarum, Amerika Birleşik Devletleri’nde %70’lik pazar payı ile lider kretek markası konumundadır. İlk kretek cigarillo’sunu ve ilk ‘light’ kretekleri geliştiren PT Djarum, yabancı tüketiciye hitap eden Djarum Cherry gibi meyve aromalı kretekler de üretmektedir.
Notlar
- ^ . 2 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2007.
- ^ a b c Hanusz, Mark (2000) Kretek: The Culture and Heritage of Indonesia's Clove Cigarettes, Equinox Publishing
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2007.
- ^ Website of US Embassy in Jakarta, JUNE 3, 1999: WHERE THERE'S SMOKE, THERE'S KRETEK: THE CIGARETTE INDUSTRY IN INDONESIA,
- ^ . 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2007.
- ^ G.C. Clark (1989). "Comparison of the inhalation toxicity of kretek (clove cigarette) smoke with that of American cigarette smoke. I. One day exposure.". Archives of toxicology. 63 (1). ss. 1-6. PMID 2742495.
- ^ G.C. Clark (1990). "Comparison of the inhalation toxicity of kretek (clove cigarette) smoke with that of American cigarette smoke. II. Fourteen days, exposure". Archives of toxicology. 64 (7). ss. 515-521. PMID 2073125.
- ^ __ (Aralık 1988). "Evaluation of the health hazard of clove cigarettes. Council on Scientific Affairs". Journal of the American Medical Association. 260 (24). ss. 3641-36444. PMID 3057254.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2007.
- ^ International Directory of Company Histories, Vol.62. St. James Press, 2004.
- ^ http://findarticles.com/p/articles/mi_gx5202/is_1991/ai_n19121994 30 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . International Directory of Company Histories, Volume 62 (1991) by M. Cohen
Kaynakça
- Smoke: a global history of smoking (2004) edited by Sander L. Gilman and Zhou Xun, Reaktion
- Hanusz, Mark (2000) Kretek: The Culture and Heritage of Indonesia's Clove Cigarettes, Equinox Publishing
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kretek ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- en:Kretek
- http://www.equinoxpublishing.com/kretek/default.htm 23 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Djarum-blacks-kretek.jpg 26 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.djarum.com23 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.djarumonline.com 11 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halk arasinda karanfil sigarasi ya da karanfilli sigara adi ile bilinen kretek karanfil ve tutunun harmanlanmasiyla elde edilen Endonezya ya ozgu bir tutun mamuludur Normal sigara gorunumunde olup yaklasik 1 3 oraninda kuru karanfil ve 2 3 oraninda tutun icerir Filtreli ya da filtresiz cesitleri mevcuttur Buyuk cogunlugu Endonezya da uretilen kretekler tum dunyaya ihrac edilir Kretek ismini almasinin nedeni icindeki karanfilin yanarken cikardigi sestir Yogun karanfil tadi ve kokusuna ek olarak her kretek markasinin tadini belirleyen ve sir gibi saklanan ozel bir sosu bulunmaktadir Endonezya da sigara icenlerin yaklasik 90 inin tercih ettigi kretek kulturel bir simge ve yuzyillik bir gelenektir Populer bir kretek markasi TarihiIlk kretek 19 yuzyilin sonlarinda ortaya cikmistir Kretegin yaraticisi olarak da Endonezya nin Orta Cava eyaletine bagli Kudus kasabasinda yasayan den bahsedilir Nefes darligi sikayeti olan Haci Jamhari rahatlamak icin gogsune karanfil yagi surermis Bu rahatlamayi daha derinden hissetmek icin yeni bir yontem denemis ve elde sardigi sigarasinin icine kuru karanfil tomurcuklarini katarak icmis Hikayeye gore nefes darligi ve cektigi gogus agrilari bir anda kaybolmus Sasirtici kesfini Kudus teki komsularina anlatmaya baslamis ve rokok cengkeh karanfilli sigara adiyla eczanelerde satilmaya baslanmis Ilac olarak kesfedilen kretek zamanla keyif verici olarak da ilgi gormeye baslamis O yillarda yerel halkin kendi evlerinde imal ettikleri kretekler siparis uzerine satilirdi Ozel bir marka ya da paketleri yoktu Kudus sakinlerinden ise ilk defa seri uretimi ve kretekleri bir marka adi altinda satma fikrini gelistiren kisidir Diger ureticilerin aksine 1906 yilinda markasini yaratan Nitisemito gofreli paketleri ve promosyon esyalari dagitmak gibi Endonezya da daha once gorulmemis pazarlama tekniklerini uygulayarak buyuk basari kazandi Ayrica denilen bir uretim sistemi de gelistirerek yeterli sermayesi olmayan diger girisimcilerin de onunu acti Bu sistemde denilen kisi parca basina ucret odeyerek yaptirdigi urunleri firmaya teslim etmekle gorevlidir Firma ise calisanlara dagitilmak uzere uretim icin gerekli olan malzemeleri temin etmekle yukumludur Bu sistem yaslilara ya da cocuklara bakmak icin evde bulunmasi gereken kisileri de istihdama katmasi bakimindan onemlidir Fakat endustri gelistikce urunun kalitesinden ve standardindan emin olmak isteyen ureticiler iscilerinin fabrika catisi altinda calismalarini tercih ettiler Gunumuzde sadece birkac kretek ureticisi abon sistemini uygulamaktadir 1960 ve 1970 yillari arasinda beyaz sigaralar karsisinda ulusal bir sembol haline geldi 1980 lerin ortalarina gelindiginde makine uretimi nicelik olarak elde sarma sigaralarin onune gecmisti Endonezya nin en buyuk gelir kaynaklarindan birini yaratan kretek endustrisi irili ufakli 500 ureticiyi ve 10 milyon calisani kapsar Yapisi ve IcindekilerKretek imalatinda tutunun kalitesi ve cesitliligi onemli bir rol oynar Bir kretek markasi 30 dan fazla tutun cesidini icerebilir Tutun harmaninin yaklasik 1 3 u kadar kiyilmis kuru karanfil tomurcugu eklenir Elde edilen bu yeni harman sos ile tatlandirilir Cogu kretek ureticisinin sir olarak sakladigi bu ozel soslarin yapiminda meyve ve baharat ozleri ile cesitli dogal aromalardan faydalanilir Makinede ya da elde sarilan kreteklere uygulanan son islem ustlerine sakarin puskurtulmesidir Saglik Uzerindeki EtkileriSaglik uzerinde normal sigara icmenin getirdiklerinin disindaki ve uzerindeki etkiler bilinmemektedir Calismalara gore her ne kadar kretekler normal sigaralardan daha az nikotin icerse de bu nikotinin verilmesinde daha etkilidirler ve daha uzun sure yanmaktadirlar Sigara icen on kisinin venoz kan nikotini ve karbon monoksit seviyeleri kretek ictikten sonra olculmus ve normal sigara markalarina benzer degerler bulunmustur Farelere kisa bir sure boyunca Amerikan sigaralarindan ve kreteklerden esit inhalasyon dozlari verilmistir Kretekler Amerikan sigaralarina kiyasla saglik uzerinde daha kotu etkiler yaratmamistir Bu calisma 14 gunluk bir maruziyet suresi ile tekrar edilmis ve kreteklerin Amerikan sigaralarina kiyasla saglik uzerinde daha kotu etki gostermedigi tespit edilmistir Solunum yollarinda enfeksiyon olanlar dikkatli olmalidir zira karanfil dumanindaki bogazda ogurme refleksini azaltabilen bir uyusukluk hissi yaratabilmektedir Ayni zamanda normal solunum yoluna sahip bazi bireylerde muhtemelen azalan ogurme refleksine bagli olarak iki aspirasyon akciger iltihabi vakasi da gorulmustur Karanfil alerjisi olan kisiler de bu sigaralardan kacinmalidir Turkiye de KretekTurkiye de satista olan tek kretek markasi olan Djarum sadece duty free magazalarinda bulunmaktadir Dunyada KretekPhilip Morris International yilinda Endonezyali kretek ureticilerinden yi satin aldigini aciklamistir Endonezya disinda tuketilmek uzere ozel markalar gelistirmeye ve ihracata 1972 yilinda baslayan PT Djarum Amerika Birlesik Devletleri nde 70 lik pazar payi ile lider kretek markasi konumundadir Ilk kretek cigarillo sunu ve ilk light kretekleri gelistiren PT Djarum yabanci tuketiciye hitap eden Djarum Cherry gibi meyve aromali kretekler de uretmektedir Notlar 2 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Kasim 2007 a b c Hanusz Mark 2000 Kretek The Culture and Heritage of Indonesia s Clove Cigarettes Equinox Publishing ISBN 979 95898 0 0 Arsivlenmis kopya 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2007 Website of US Embassy in Jakarta JUNE 3 1999 WHERE THERE S SMOKE THERE S KRETEK THE CIGARETTE INDUSTRY IN INDONESIA 25 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Kasim 2007 G C Clark 1989 Comparison of the inhalation toxicity of kretek clove cigarette smoke with that of American cigarette smoke I One day exposure Archives of toxicology 63 1 ss 1 6 PMID 2742495 G C Clark 1990 Comparison of the inhalation toxicity of kretek clove cigarette smoke with that of American cigarette smoke II Fourteen days exposure Archives of toxicology 64 7 ss 515 521 PMID 2073125 Aralik 1988 Evaluation of the health hazard of clove cigarettes Council on Scientific Affairs Journal of the American Medical Association 260 24 ss 3641 36444 PMID 3057254 Arsivlenmis kopya 22 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2007 International Directory of Company Histories Vol 62 St James Press 2004 http findarticles com p articles mi gx5202 is 1991 ai n19121994 30 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde International Directory of Company Histories Volume 62 1991 by M CohenKaynakcaSmoke a global history of smoking 2004 edited by Sander L Gilman and Zhou Xun Reaktion ISBN 1 86189 200 4 Hanusz Mark 2000 Kretek The Culture and Heritage of Indonesia s Clove Cigarettes Equinox Publishing ISBN 979 95898 0 0Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kretek ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir en Kretek http www equinoxpublishing com kretek default htm 23 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde http en wikipedia org wiki Image Djarum blacks kretek jpg 26 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi http www djarum com23 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www djarumonline com 11 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde