Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Somut olmayan kültürel miras veya yaşayan kültürel miras, bir topluluğun veya bireyin kendi kültürel mirasının bir parçası olarak gördüğü her türlü bilgi, beceri, uygulama, ifade ve bunlarla ilişkili araç, gereç ve mekanı ifade eder.
2003 yılında UNESCO Genel Konferansı'nda kabul edilen "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi' ile tanımlanmış bir kavramdır.
Arka plan
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu olan UNESCO, kültürel mirasın korunması ile ilgili olarak 1972'de Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme'yi kabul etmiş; ve bu sözleşmede sadece anıtlar, yapı toplulukları, sitler "kültürel miras" olarak kabul edilmişti. Dans, sözlü gelenek gibi başka ifade formlarının daha yoğun olduğu kültürler için 1972 tarihli Sözleşme'nin uygun olmadığının görülmesi üzerine mevcut kültürel miras tanımının değiştirilmesine ihtiyaç duyuldu ve "somut olmayan kültürel miras" kavramı ortaya çıktı.
"Kültürel miras" tanımındaki boşluk, 2003 yılındaki UNESCO Genel Konferansı 32. oturumunda kabul edilen "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nin ikinci maddesindeki tanımlama ile dolduruldu.
Tanım
Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nin ikinci maddesinde somut olmayan kültürel miras şu şekilde tanımlanmıştır:
| “ | 'Somut olmayan kültürel miras' toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekanlar- anlamına gelir. | ” |
Kapsamı
Nelerin somut olmayan kültürel mirası oluşturduğu sorusu Sözleşme'nin ikinci maddesinde şöyle yanıtlanmaktadır:
- Dilin somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında bir araç işlevi gördüğü sözlü anlatımlar ve sözlü gelenekler
- Gösteri sanatları
- Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve festivaller
- Halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar
- El sanatları geleneği
Kültürel çeşitlilik kaynağı olması
Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'ne göre, somut olmayan kültürel miras - veya yaşayan miras - insanlığın kültürel çeşitliliğinin temel kaynağıdır ve sürdürülmesi, sürekli yaratıcılığın garantisidir. Sözleşme'nin, somut olmayan kültürel miras tanımını içeren ikinci maddesinde bu durum şöyle ifade edilmiştir:
| “ | Kuşaktan kuşağa aktarılan bu somut olmayan kültürel miras, toplulukların ve grupların çevreleriyle, doğayla ve tarihleriyle etkileşimlerine bağlı olarak, sürekli biçimde yeniden yaratılır ve bu onlara kimlik ve devamlılık duygusu verir; böylece kültürel çeşitliliğe ve insan yaratıcılığına duyulan saygıya katkıda bulunur. İşbu Sözleşme bağlamında, sadece, uluslararası insan hakları belgeleri esaslarına uyan ve toplulukların, grupların ve bireylerin karşılıklı saygı gereklerine ve sürdürülebilir kalkınma ilkelerine uygun olan somut olmayan kültürel miras göz önünde tutulacaktır." | ” |
Somut kültürel mirastan farkı
Genel tanımıyla kültürel miras, bir kültürün nesiller boyu korunan ve aktarılan ürün ve süreçlerini içerir. Söz konusu mirasın bir kısmı, mimari yapılar veya sanat yapıtları gibi somut eserlerden oluşan kültürel varlıklardır. Ancak kültür, somut kültürel varlıkların yanı sıra şarkı, müzik, dans, oyun, mutfak kültürü, el sanatları ve festivaller gibi birçok soyut unsur içerir. Bu soyut unsurlar, kaydedilebilen fakat bir müzedeki objeler gibi fiziksel biçimde saklanamayan ve dokunulamayan, ancak ve ancak onu ifade eden bir araç sayesinde deneyimlenen kültür biçimleridir.
Sözlü tarihten farkı
Somut olmayan kültürel miras (SOKÜM) araştırmaları, "geçmişin belleklerde kalan bilgisini derleme" işi olan sözlü tarih alanı ile benzerlik gösterir ancak birebir aynı şey değildir. Sözlü tarih, kişilerden ve topluluklardan bilgi toplamaya ve bilgileri korumaya odaklanan bir çalışma iken, SOKÜM araştırmalarında amaç, geleneklerin ve müşterek bilginin aktarılmasını sağlayan süreçleri korumak; toplumu ve kültürel mirasını yaşatmaktır. []
Listeler
UNESCO, sözleşmenin 2006'da yürürlüğe girmesinden sonra, tıpkı UNESCO Dünya Mirası Listesine benzer şekilde, insanlığın somut olmayan kültürel mirasının temsilî bir listesi hazırlanıp güncellemeye ve yayımlamaya başlamıştır.
Sözleşme'nin 16. 17. ve 18. maddeleri göre üç liste oluşturulmasını öngörmüştür
- İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi
- Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi
- Korumanın İyi Uygulamaları Kaydı
Yerel düzeyde envanteri yapılan ve böylece ulusal düzeyde koruma altına alınmış olan somut olmayan kültürel miras unsurları, bu listelerde -özellikle de Temsilî Liste'de- yer almaları sayesinde uluslararası bilinirlik kazanır. Bir unsurun listeye girmesi için UNESCO'ya başvuru Kültür ve Turizm Bakanlıkları tarafından yapılır, son söz sahibi ve karar verici olan UNESCO Dünya Miras Komitesi ‘dir.
Mutfak kültür mirası
Bir toplumun mutfak kültürü de somut olmayan kültürel miras öğelerindendir. Sürdürülebilir kalkınmanın UNESCO miras yöntemlerinin bir önceliği olarak önem kazanmasından sonra Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi başvurularında mutfak kültürü ile ilgili adaylıklar artmıştır.
Dans mirası
UNESCO'nun somut olmayan kültürel miras listelerinde danslar da bulunur. Listelere giren danslar, genellikle toplumun kutlama ve ritüelleriye ilişkisi bulunan, şarkılar eşliğinde yapılan danslardır. Örneğin Cezayir'de İslami Aşure Festivali kutlamalarının bir parçası olan Sebiba dansı; Yunanistan'ın Kozana bölgesindeki sekiz köyde yılbaşı eğlencelerinin bir parçası olan ve kılık değiştiren bir grup insanın müzik eşliğinde dans ederek icra ettiği oyunu, Batı Kenya'da Isukha ve Idakho topluluklarının düğün, cenaze, anma töreni, dini kutlama gibi birçok vesileyle davul ve şarkılar eşliğinde yaptıkları İsukuti dansı.
Bazı danslar ise ortaya çıktıkları ülkede kültürel miras olarak kabul edilirler ama dünyanın her yerinde icra edilirler. Örneğin İspanya'nın flamenko dansı, Arjantin ve Uruguay'ın tangosu hem bu toplumların yaşayan kültürel mirası, hem de uluslararası danslardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Alpaslan, İrem (Aralık 2015). "UNESCO, Sürdürülebilir Kalkınma ve Kültür: Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) Örneği" (PDF). 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ . aregem.ktb.gov.tr. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ . 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "SOKÜM Nedir?". sokumenstitusu.org.tr. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ Yang Jongsung (2003). Cultural Protection Policy in Korea: Intangible Cultural Properties and Living National Treasures. Jimoondang International. ss. 33ff. ISBN .
- ^ "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi". www.unesco.org.tr. 17 Ekim 2003. 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ Vrdoljak, Ana Filipa (6 Aralık 2017), "Indigenous peoples, intangible cultural heritage and participation in the United Nations", Intellectual Property, Cultural Property and Intangible Cultural Heritage, Routledge, ss. 50-66, doi:10.4324/9781315714288-3, ISBN , 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 18 Mayıs 2023
- ^ "UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri". UNESCO Türkiye Millî Komisyonu sistesi. unesco.org.tr. 4 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ Oğuz, M. Öcal (2017). "Onuncu Yılında Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri: Görünürlük, Değerlik ve Güvenirlik". Milli Folklor Dergisi. 15 (116): 5-17. ISSN 1300-3984. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ "UNESCO Dünya Doğal ve Kültürel Mirs Listesi'ne Başvuru Nasıl Yapılır?". Bursa Alan Başkanlığı web sitesi. alanbaskanligi.bursa.bel.tr. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ . ich.unesco.org (İngilizce). 20 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ . 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "UNESCO - Momoeria, New Year's celebration in eight villages of Kozani area, West Macedonia, Greece". ich.unesco.org (İngilizce). 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
Dış bağlantılar
- Resmî site
- UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi 8 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe çeviri)
- UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Arama 2 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Somut olmayan kulturel miras veya yasayan kulturel miras bir toplulugun veya bireyin kendi kulturel mirasinin bir parcasi olarak gordugu her turlu bilgi beceri uygulama ifade ve bunlarla iliskili arac gerec ve mekani ifade eder 2003 yilinda UNESCO Genel Konferansi nda kabul edilen Somut Olmayan Kulturel Mirasin Korunmasi Sozlesmesi ile tanimlanmis bir kavramdir Arka planSOKUM Sozlesmesi imzacisi devletler Birlesmis Milletler Egitim Bilim ve Kultur Kurumu olan UNESCO kulturel mirasin korunmasi ile ilgili olarak 1972 de Dunya Kulturel ve Dogal Mirasinin Korunmasina Dair Sozlesme yi kabul etmis ve bu sozlesmede sadece anitlar yapi topluluklari sitler kulturel miras olarak kabul edilmisti Dans sozlu gelenek gibi baska ifade formlarinin daha yogun oldugu kulturler icin 1972 tarihli Sozlesme nin uygun olmadiginin gorulmesi uzerine mevcut kulturel miras taniminin degistirilmesine ihtiyac duyuldu ve somut olmayan kulturel miras kavrami ortaya cikti Kulturel miras tanimindaki bosluk 2003 yilindaki UNESCO Genel Konferansi 32 oturumunda kabul edilen Somut Olmayan Kulturel Mirasin Korunmasi Sozlesmesi nin ikinci maddesindeki tanimlama ile dolduruldu TanimTurk kahvehane kulturu kulturel mirasin ozel bir bicimi Somut Olmayan Kulturel Mirasin Korunmasi Sozlesmesi nin ikinci maddesinde somut olmayan kulturel miras su sekilde tanimlanmistir Somut olmayan kulturel miras topluluklarin gruplarin ve kimi durumlarda bireylerin kulturel miraslarinin bir parcasi olarak tanimladiklari uygulamalar temsiller anlatimlar bilgiler beceriler ve bunlara iliskin araclar gerecler ve kulturel mekanlar anlamina gelir Kapsami Nelerin somut olmayan kulturel mirasi olusturdugu sorusu Sozlesme nin ikinci maddesinde soyle yanitlanmaktadir Antik bir Yunan vazosu uzerindeki bir resim bir muzik dersini tasvir ediyor yaklasik 510 M O Dilin somut olmayan kulturel mirasin aktarilmasinda bir arac islevi gordugu sozlu anlatimlar ve sozlu gelenekler Gosteri sanatlari Toplumsal uygulamalar ritueller ve festivaller Halk bilgisi evren ve doga ile ilgili uygulamalar El sanatlari gelenegiKulturel cesitlilik kaynagi olmasi Hayir maskesi Japonya somut olmayan mirasini korumak ve gelistirmek icin yasa cikaran ilk ulke oldu Somut Olmayan Kulturel Mirasin Korunmasi Sozlesmesi ne gore somut olmayan kulturel miras veya yasayan miras insanligin kulturel cesitliliginin temel kaynagidir ve surdurulmesi surekli yaraticiligin garantisidir Sozlesme nin somut olmayan kulturel miras tanimini iceren ikinci maddesinde bu durum soyle ifade edilmistir Kusaktan kusaga aktarilan bu somut olmayan kulturel miras topluluklarin ve gruplarin cevreleriyle dogayla ve tarihleriyle etkilesimlerine bagli olarak surekli bicimde yeniden yaratilir ve bu onlara kimlik ve devamlilik duygusu verir boylece kulturel cesitlilige ve insan yaraticiligina duyulan saygiya katkida bulunur Isbu Sozlesme baglaminda sadece uluslararasi insan haklari belgeleri esaslarina uyan ve topluluklarin gruplarin ve bireylerin karsilikli saygi gereklerine ve surdurulebilir kalkinma ilkelerine uygun olan somut olmayan kulturel miras goz onunde tutulacaktir Somut kulturel mirastan farki Genel tanimiyla kulturel miras bir kulturun nesiller boyu korunan ve aktarilan urun ve sureclerini icerir Soz konusu mirasin bir kismi mimari yapilar veya sanat yapitlari gibi somut eserlerden olusan kulturel varliklardir Ancak kultur somut kulturel varliklarin yani sira sarki muzik dans oyun mutfak kulturu el sanatlari ve festivaller gibi bircok soyut unsur icerir Bu soyut unsurlar kaydedilebilen fakat bir muzedeki objeler gibi fiziksel bicimde saklanamayan ve dokunulamayan ancak ve ancak onu ifade eden bir arac sayesinde deneyimlenen kultur bicimleridir Sozlu tarihten farki Somut olmayan kulturel miras SOKUM arastirmalari gecmisin belleklerde kalan bilgisini derleme isi olan sozlu tarih alani ile benzerlik gosterir ancak birebir ayni sey degildir Sozlu tarih kisilerden ve topluluklardan bilgi toplamaya ve bilgileri korumaya odaklanan bir calisma iken SOKUM arastirmalarinda amac geleneklerin ve musterek bilginin aktarilmasini saglayan surecleri korumak toplumu ve kulturel mirasini yasatmaktir kaynak belirtilmeli ListelerUNESCO sozlesmenin 2006 da yururluge girmesinden sonra tipki UNESCO Dunya Mirasi Listesine benzer sekilde insanligin somut olmayan kulturel mirasinin temsili bir listesi hazirlanip guncellemeye ve yayimlamaya baslamistir Sozlesme nin 16 17 ve 18 maddeleri gore uc liste olusturulmasini ongormustur Insanligin Somut Olmayan Kulturel Mirasi Temsili Listesi Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kulturel Miras Listesi Korumanin Iyi Uygulamalari Kaydi Yerel duzeyde envanteri yapilan ve boylece ulusal duzeyde koruma altina alinmis olan somut olmayan kulturel miras unsurlari bu listelerde ozellikle de Temsili Liste de yer almalari sayesinde uluslararasi bilinirlik kazanir Bir unsurun listeye girmesi icin UNESCO ya basvuru Kultur ve Turizm Bakanliklari tarafindan yapilir son soz sahibi ve karar verici olan UNESCO Dunya Miras Komitesi dir Ozbek pilavi 2016 dan beri UNESCO Temsil listesindir Mutfak kultur mirasi Bir toplumun mutfak kulturu de somut olmayan kulturel miras ogelerindendir Surdurulebilir kalkinmanin UNESCO miras yontemlerinin bir onceligi olarak onem kazanmasindan sonra Somut Olmayan Kulturel Miras Listesi basvurularinda mutfak kulturu ile ilgili adayliklar artmistir Dans mirasi Tango Arjantin ve Uruguay in yasayan kulturel mirasi olan bir danstir UNESCO nun somut olmayan kulturel miras listelerinde danslar da bulunur Listelere giren danslar genellikle toplumun kutlama ve rituelleriye iliskisi bulunan sarkilar esliginde yapilan danslardir Ornegin Cezayir de Islami Asure Festivali kutlamalarinin bir parcasi olan Sebiba dansi Yunanistan in Kozana bolgesindeki sekiz koyde yilbasi eglencelerinin bir parcasi olan ve kilik degistiren bir grup insanin muzik esliginde dans ederek icra ettigi oyunu Bati Kenya da Isukha ve Idakho topluluklarinin dugun cenaze anma toreni dini kutlama gibi bircok vesileyle davul ve sarkilar esliginde yaptiklari Isukuti dansi Bazi danslar ise ortaya ciktiklari ulkede kulturel miras olarak kabul edilirler ama dunyanin her yerinde icra edilirler Ornegin Ispanya nin flamenko dansi Arjantin ve Uruguay in tangosu hem bu toplumlarin yasayan kulturel mirasi hem de uluslararasi danslardir Ayrica bakinizYasayan insan hazinesi UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras Listeleri Somut olmayan kulturel miras tasiyicilariKaynakca Alpaslan Irem Aralik 2015 UNESCO Surdurulebilir Kalkinma ve Kultur Somut Olmayan Kulturel Miras SOKUM Ornegi PDF 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 aregem ktb gov tr 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 11 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi SOKUM Nedir sokumenstitusu org tr 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 Yang Jongsung 2003 Cultural Protection Policy in Korea Intangible Cultural Properties and Living National Treasures Jimoondang International ss 33ff ISBN 978 1931897051 Somut Olmayan Kulturel Mirasin Korunmasi Sozlesmesi www unesco org tr 17 Ekim 2003 25 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 Vrdoljak Ana Filipa 6 Aralik 2017 Indigenous peoples intangible cultural heritage and participation in the United Nations Intellectual Property Cultural Property and Intangible Cultural Heritage Routledge ss 50 66 doi 10 4324 9781315714288 3 ISBN 978 1 315 71428 8 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 18 Mayis 2023 UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras Listeleri UNESCO Turkiye Milli Komisyonu sistesi unesco org tr 4 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 Oguz M Ocal 2017 Onuncu Yilinda Somut Olmayan Kulturel Miras Listeleri Gorunurluk Degerlik ve Guvenirlik Milli Folklor Dergisi 15 116 5 17 ISSN 1300 3984 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 UNESCO Dunya Dogal ve Kulturel Mirs Listesi ne Basvuru Nasil Yapilir Bursa Alan Baskanligi web sitesi alanbaskanligi bursa bel tr 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 ich unesco org Ingilizce 20 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 28 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi UNESCO Momoeria New Year s celebration in eight villages of Kozani area West Macedonia Greece ich unesco org Ingilizce 10 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 Dis baglantilarResmi site UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras Sozlesmesi 8 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce ceviri UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras Listelerinde Arama 2 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde