Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Temmuz 2022) () |
Barut, enerjiyi biriktirmek, taşımak ve harekete geçirmek için kullanılan ilk teknolojilerden biridir.
Tarihçe
1800'lerin ikinci yarısı boyunca barut, güherçile, kükürt ve odun kömürünün bir karışımı olan "karabarut" anlamına geldi.
Baruta ilk gönderme, geçici olarak 800'lerin ortasına tarihlenen bir Taocu metinden, 'den bir bölüm olabilir. Günümüze kalan en eski barut formülleri 1040'lardan bir askeri kitapta, 'da bulunabilir. Bu kitaptaki üç formül en fazla %50 güherçile içerir; bu, patlama için yeterli değildir; ama yanıcı etki için yeterlidir. Patlayıcı barut için en uygun formül, %75 güherçile, %10 kükürt, %15 yumuşak odun kömürü içerir. Çinliler barutu silah olarak ilk defa 904 yılında patlayıcı olarak kullandılar. Adını "uçan ateş" koymuşlardı. Ardından barut bombalarını mancınıklarda da kullanmaya başladılar. Barutun kayıtlı ilk itici güç olarak kullanılması 1132 yılında bambudan yapılmış toplarda kullanılması denemeleridir. Metal boruya sahip topların kullanımı 1268-1279 tarihleri arasında Moğollar ile Song Hanedanlığı arasındaki savaşta görülür.
Barutun Araplar tarafından kullanılması 13. yüzyılda gerçekleşmiştir.
Barutun Avrupa'ya nasıl geldiği hakkında fazla bir bilgi yoktur. Bazı tarihçiler İpek Yolu yoluyla geldiğine inanmakta, bir grup da, barutun Avrupa'da Çin'den bağımsız olarak icat edildiğini savunmaktadır.
1846 yılında İtalya'da Soprero,İsveç'te Schönbein ve Fransa'da Böttger adlı kimyagerler ayrı ayrı çalışarak nitrogliserin ve nitroselüloz (veya pamuk barutu) adı verilen barut çeşidini buldular. Bu patlayıcılar olumlu olduğundan, birçok kişi bunları tekamül ettirmek için çaba sarf etti. 1886'da Fransız kimyager Vielle silahlarda kullanılabilen ilk dumansız barutu yaptı.
(Kara barut) Barut ağırlıkça 15 birim potasyum nitrat (bazen yerine sodyum nitrat), 3 birim odun kömürü tozu ve 2 birim kükürdün karışımından oluşur. Bu oran yüzyıllar boyunca değişiklikler göstermiştir. Amaca göre oranı değiştirilebilir. Barut imalinde kullanılan bu üç kimyasal madde kolayca öğütülüp toz haline getirilebilir ve karıştırılır.
Bu suretle yapılan baruta (un barutu) denilmekteydi. Bunun birçok sakıncası bulunmaktaydı. Bu karışım fıçılar içerinde nakledilirken patlama tehlikesi vardı. Ayrıca barutun yapıldığı maddelerin farklı özgül ağırlıkları olduğundan, fıçıda durduğu sürece ayrılarak bozuluyordu. Son olarak da rutubetten etkilenerek topraklaşıyor ve yanma özelliğini kaybediyordu. Bu sorun da yine 1400 yıllarında taneli barut yapılarak çözüldü. Şöyle ki toz haline getirilen üç kimyasal madde alkol ile karıştırılarak sulandırıldı ve sonra basınç ile kurutularak taneler haline getirildi.
Bu tane barutun daha çabuk yandığı ve daha güçlü olduğu görüldü. Bu barut yine de mükemmel değildi. Atış yapıldığı zaman etrafı kesif bir beyaz duman kaplıyor ve birkaç top salvosundan sonra savaş alanı simsiyah oluyordu. Ayrıca tüfeklerde ve toplardan çıkan duman silahların yerini belli ediyordu. Bunlardan başka kara barut namlularda yapışkan bir tortu bırakıyor ve bir süre sonra bu birikintiler yüzünden gülle veya kurşun (ağızdan dolma) silaha sığmaz oluyordu. Atıştan hemen sonra namlu temizlenmezse,bu yapışkan tortunun içindeki kükürt kalıntıları rutubet alarak sülfürik aside dönüşüyor ve namlu içini kemirerek çürütüyordu. Ayrıca duman ve tortular yüzünden doğan sorunlar başka bir barutun yapılmasını zorunlu kıldı
(Dumansız barut): 1886'da Fransız kimyager Vielle silahlarda kullanılabilen ilk dumansız barutu yaptı.
Nitroselüloz (pamuk barutu): alkolle karıştırılıp hamur haline getirildikten sonra ince şeritler ve taneler halinde kesilerek kurumaya terk edilir.
Karakteristiği ve kullanım alanı
Barutun yanma hızı basınçtan etkilenmediğinden dolayı, patlayıcı özelliği gösterir ama yavaş ayrışmasından dolayı da oldukça güçsüz bir patlayıcı sayılır. Bu özelliğinden dolayı daha çok itici bir güç olarak kullanılması tercih edilmiştir. Yandığında silahın namlusuna zarar veremez ama mermiyi itecek yeterli kuvveti yaratır.Fakat kayaların parçalanması gibi uygulamalar için gücü yetersizdir ve bu gibi durumlar için dinamit gibi baruttan daha güçlü patlayıcılar kullanılır.Toz taneciklerinin büyüklüğü, barutun yanma hızını belirler. Daha küçük tanecikler, daha fazla yüzey alanı yaratır bu da daha hızlı yanma demektir. Kovan içinde sıkılaştırılması yanma başladığında patlama yaratır. İşaret fişeklerinde de tercih edilir.
Barut yapılışı
% Cinsiyle hesaplama
- %75 KNO3 veya NaNO3
- %15 C
- %10 S
Kabaca hesaplama
- 15x KNO3 veya NaNO3
- 3x C
- 2x S
KNO3 = potasyum nitrat
NaNO3 = sodyum nitrat
C = karbon (kömür)
S = kükürt
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Turgay Aydın, Kara avcılığı Teknikleri; İzmir, 1999, 2015
- Turgay Aydın, Kara avcılı-ğın Tarihi Felsefesi; İzmir, 1005
- Avcının Sesi Mart 1999 sy 86-87
- Kenneth Chase, Ateşli Silahlar Tarihi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Temmuz 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Barut enerjiyi biriktirmek tasimak ve harekete gecirmek icin kullanilan ilk teknolojilerden biridir KarabarutTarihce1800 lerin ikinci yarisi boyunca barut guhercile kukurt ve odun komurunun bir karisimi olan karabarut anlamina geldi Baruta ilk gonderme gecici olarak 800 lerin ortasina tarihlenen bir Taocu metinden den bir bolum olabilir Gunumuze kalan en eski barut formulleri 1040 lardan bir askeri kitapta da bulunabilir Bu kitaptaki uc formul en fazla 50 guhercile icerir bu patlama icin yeterli degildir ama yanici etki icin yeterlidir Patlayici barut icin en uygun formul 75 guhercile 10 kukurt 15 yumusak odun komuru icerir Cinliler barutu silah olarak ilk defa 904 yilinda patlayici olarak kullandilar Adini ucan ates koymuslardi Ardindan barut bombalarini manciniklarda da kullanmaya basladilar Barutun kayitli ilk itici guc olarak kullanilmasi 1132 yilinda bambudan yapilmis toplarda kullanilmasi denemeleridir Metal boruya sahip toplarin kullanimi 1268 1279 tarihleri arasinda Mogollar ile Song Hanedanligi arasindaki savasta gorulur Barutun Araplar tarafindan kullanilmasi 13 yuzyilda gerceklesmistir Barutun Avrupa ya nasil geldigi hakkinda fazla bir bilgi yoktur Bazi tarihciler Ipek Yolu yoluyla geldigine inanmakta bir grup da barutun Avrupa da Cin den bagimsiz olarak icat edildigini savunmaktadir 1846 yilinda Italya da Soprero Isvec te Schonbein ve Fransa da Bottger adli kimyagerler ayri ayri calisarak nitrogliserin ve nitroseluloz veya pamuk barutu adi verilen barut cesidini buldular Bu patlayicilar olumlu oldugundan bircok kisi bunlari tekamul ettirmek icin caba sarf etti 1886 da Fransiz kimyager Vielle silahlarda kullanilabilen ilk dumansiz barutu yapti Kara barut Barut agirlikca 15 birim potasyum nitrat bazen yerine sodyum nitrat 3 birim odun komuru tozu ve 2 birim kukurdun karisimindan olusur Bu oran yuzyillar boyunca degisiklikler gostermistir Amaca gore orani degistirilebilir Barut imalinde kullanilan bu uc kimyasal madde kolayca ogutulup toz haline getirilebilir ve karistirilir Bu suretle yapilan baruta un barutu denilmekteydi Bunun bircok sakincasi bulunmaktaydi Bu karisim ficilar icerinde nakledilirken patlama tehlikesi vardi Ayrica barutun yapildigi maddelerin farkli ozgul agirliklari oldugundan ficida durdugu surece ayrilarak bozuluyordu Son olarak da rutubetten etkilenerek topraklasiyor ve yanma ozelligini kaybediyordu Bu sorun da yine 1400 yillarinda taneli barut yapilarak cozuldu Soyle ki toz haline getirilen uc kimyasal madde alkol ile karistirilarak sulandirildi ve sonra basinc ile kurutularak taneler haline getirildi Bu tane barutun daha cabuk yandigi ve daha guclu oldugu goruldu Bu barut yine de mukemmel degildi Atis yapildigi zaman etrafi kesif bir beyaz duman kapliyor ve birkac top salvosundan sonra savas alani simsiyah oluyordu Ayrica tufeklerde ve toplardan cikan duman silahlarin yerini belli ediyordu Bunlardan baska kara barut namlularda yapiskan bir tortu birakiyor ve bir sure sonra bu birikintiler yuzunden gulle veya kursun agizdan dolma silaha sigmaz oluyordu Atistan hemen sonra namlu temizlenmezse bu yapiskan tortunun icindeki kukurt kalintilari rutubet alarak sulfurik aside donusuyor ve namlu icini kemirerek curutuyordu Ayrica duman ve tortular yuzunden dogan sorunlar baska bir barutun yapilmasini zorunlu kildi Dumansiz barut 1886 da Fransiz kimyager Vielle silahlarda kullanilabilen ilk dumansiz barutu yapti Nitroseluloz pamuk barutu alkolle karistirilip hamur haline getirildikten sonra ince seritler ve taneler halinde kesilerek kurumaya terk edilir Karakteristigi ve kullanim alaniBarutun yanma hizi basinctan etkilenmediginden dolayi patlayici ozelligi gosterir ama yavas ayrismasindan dolayi da oldukca gucsuz bir patlayici sayilir Bu ozelliginden dolayi daha cok itici bir guc olarak kullanilmasi tercih edilmistir Yandiginda silahin namlusuna zarar veremez ama mermiyi itecek yeterli kuvveti yaratir Fakat kayalarin parcalanmasi gibi uygulamalar icin gucu yetersizdir ve bu gibi durumlar icin dinamit gibi baruttan daha guclu patlayicilar kullanilir Toz taneciklerinin buyuklugu barutun yanma hizini belirler Daha kucuk tanecikler daha fazla yuzey alani yaratir bu da daha hizli yanma demektir Kovan icinde sikilastirilmasi yanma basladiginda patlama yaratir Isaret fiseklerinde de tercih edilir Barut yapilisi Cinsiyle hesaplama 75 KNO3 veya NaNO3 15 C 10 S Kabaca hesaplama 15x KNO3 veya NaNO3 3x C 2x S KNO3 potasyum nitrat NaNO3 sodyum nitrat C karbon komur S kukurtAyrica bakinizPatlayicilarin patlama hizlarinin listesiKaynakcaTurgay Aydin Kara avciligi Teknikleri Izmir 1999 2015 Turgay Aydin Kara avcili gin Tarihi Felsefesi Izmir 1005 Avcinin Sesi Mart 1999 sy 86 87 Kenneth Chase Atesli Silahlar Tarihi