Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Postmodern mimari ilk örneklerinin 1950'lerde başlıdığı varsayılan ve günümüz mimarisinde de etkisini sürdüren uluslararası bir üsluptur. Mimarlıkla postmodernitenin habercisi, genellikle modernizmin sahip olduğu uluslararası üslubun biçimciliğine bir yanıt olarak "nüktenin, süslemenin ve göndermenin" geri dönüşüdür. Pek çok kültürel hareket gibi, postmodernizmin en fazla dillendirilen ve görünür olan fikirleri mimaride gözlemlenebilir. Modernizmin işlevsel olan ve resmileştirilen şekilleri ve alanları tam aksi yöndeki bir estetikle yer değiştirmiştir: üsluplar çarpışır, kendi için biçim anlayışı ortaya çıkar ve tanıdık üslup ve alanlara bakmanın yeni biçimleri fazlalaşır.
Modern mimarinin klasik örnekleri arasında, ticari alanda Lever House ve Seagram Binası, özel yahut kamu alanları arasında da Frank Lloyd Wright veya Bauhaus gösterilebilir. Postmodern mimarinin geçiş örnekleri arasında Oregon, Portland'daki Portland Binası ve New York'taki Sony Binası gösterilebilir. Bu yapılar geçmişten bileşenler ve referanslar alır, rengi ve sembolizmi mimariye yeniden sokar. Postmodern mimariden etkilenim taşıyan birincil örnekler arasında Las Vegas'tan Öğrenmek adlı ve 1977 tarihli kitabında Robert Venturi tarafından üzerinde durulan Las Vegas Strip adlı bina vardır. Venturi kitabında binanın sıradan ve evrensel mimarisine alkış tutmaktadır.
Postmodern mimari yeni-eklektik mimari olarak da tanımlanmıştır; binaların cephesi göndermeler ve süslemelerle doludur ve sert süslemesiz modern üslubu karşısına alır. Bu eklektizm, Stuttgart Devlet Galerisinde ve tarafından yapılan Piazza d'Italia'da en belirgin halini alan, dik olmayan açıların ve alışıldık olmayan yüzeylerin kullanımı ile kendini gösterir. Edinburgh'taki İskoç Parlamento binası da postmodern modanın bir örneği olarak gösterilmektedir.
Modernist mimarlar postmodern binaları kaba ve cicibiciyle süslü binalar olarak görürler. Postmodern mimarlar da modern alanları ruhsuz ve kişiliksiz olarak nitelendirir. Bu fikir ayrılığı amaçlar söz konusu olduğunda da kendini gösterir: Modernizm süslemenin yoksunluğu kadar malzemenin minimalist ve yerinde kullanımıyle dikkati çekerken, postmodernizm erken modernistler tarafından konulan kesin kuralların bir reddidir ve inşa tekniklerinin, açılarının ve üslupsal göndermelerin bolluğunu tercih eder.
Önceki üsluplarla kurulan ilişki
Halkın bunları pek dost canlısı görmediğini iddia eden ve modern işlevselciliği sıkıcı bulan bazı mimarların modern işlevselcilikten yüz çevirmeye başlamasıyla birlikte, 20. yüzyılın son çeyreğinde yeni trendler ortaya çıkmaya başladı. Bu mimarlar geriye baktılar, çeşitli binaların geçmişte kalan bölümlerine baktılar ve onları yeni bina tasarımları yaratmak üzere bir araya getirdiler, hatta bazen bunu uyumsuz bütünler oluşturarak yaptılar. Bu yeni yaklaşımın canlı bir örneği modern öncesi tasarımlardaki sütunların ve diğer bileşenlerin (ancak neoklasikçi mimaride yapıldığı gibi aynen alınarak değil) postmodern mimariye uygulanmasıydı. Modernizmde bir tasarım özelliği olarak sütunlar dirsekler gibi teknolojik araçlarla yer değiştiriyordu veya tamamen duvar perdelerinin arkasına gizleniyordu. Sütunun geri dönüşü teknolojik bir gereklilik olmaktan ziyade estetik bir tercihti. Modernist dönemdeki yüksek binalar monolitiktiler, baştan aşağıya kadar çeşitli tasarımların aynı bina içinde bulunması hoş karşılanmıyordu, öyle ki kimi durumlarda sanki tüm bina tek parçaymış gibiydi. Buna en doğrudan örnek Minoru Yamasaki'nin Dünya Ticaret Merkezi binalarıydı.
Süslemenin dönüşüne ve önceki dönemlere yapılan göndermeye başka bir örnek de daha eski binaların cephelerine Beaux Arts mimarisinde ve Art Deco dönemlerinde inşa edilen, bronz veya paslanmaz çelikten yapılmış süslemelerdi. Postmodern binalarda bu çoğunlukla önceki inşa üsluplarından alınan birbirine zıt şeylerin yan yana kullanılması ve hatta daha büyük ölçekte bunların yeni bir üslup oluşturması söz konusudur. Şaşırtıcıdır, bu binalar genellikle zevk verici bir estetik yakalamayı başarmışlardır. Bununla birlikte, her yeni üslupta olduğu gibi genel kabul görebilmesi için biraz zaman geçmesi gerekmektedir.
20. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan bir düşünce akımı olan bağlamcılık genellikle postmodern ideolojileri etkiledi. Bağlamcılık tüm bilginin bağlama duyarlı olduğu inancını temel alır. Bu fikir bir bilginin bağlamından koparıldığında anlaşılmaz hale geldiğini söyleyecek kadar ileri gider. Bu Postmodern mimariyi aşağıda da tartışıldığı üzere, bağlam konusunda daha duyarlı olmaya itti.
Postmodernizm
Postmodernist hareket öncelikle 1960 ila 70'lerde Amerika Birleşik Devletleri'nde başladı ve daha sonra Avrupa'ya dek yayılarak günümüzde de varlığını devam ettiren bir akım oldu. Postmodernizmin ya da Geç-modernizmin özellikleri arasında Modernizme duyduğu tepki vardır; selefinin sınırlılıklarına işaret eder. Hedefleri arasında kamuyla daha nüktedan bir şekilde bağlantı kurmak vardır. Mimaride bu önceki üslupların, genellikle de aynı anda, alıntılanmasını içerir. Modernizmden kopuş meselesinde binaların içlerinde bulundukları bağlama uygun olarak inşa edilmesi de vardır.
Postmodernizm kökenlerini modern mimarinin başarısızlığı dediği şeyde bulur. İşlevselci ve ekonomik inşaya olan ilgisi binaların ruhsuz ve kişiliksiz akılcı bir görünüşe yol açmıştır. Postmodernistler bu binaların insanların hem göz hem de beden konforuna yönelik ihtiyaçlarını karşılayamadığını düşünür. Modernizm bedenin arzularına önem vermemektedir. Pek çok apartman binasının gecekonduya dönüşmesi problemi daha da kötüleştirmiştir. Postmodernizm bu durumun üstesinden kendi için süsleme ve dekorasyon anlayışını savunarak gelmeye çalışır. Biçim artık yalnızca onun işlevsel gereklilikleri bakımından tanımlanmayacak; mimarın arzu ettiği gibi olacaktır.
Robert Venturi
Robert Venturi bu hareketin başını çekenlerdendir. Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki (1966) adlı kitabı postmodernist hareket ve mimari için oldukça kullanışlıydı ve baskın işlevselci mimarinin saldırgan bir eleştirisiydi. Modernizmin işlevselciliğinden kopuş Venturi'nin Mies van der Rohe'nin ünlü düsturu "Az, çoktur" (less is more) sözünü nükteli bir şekilde uyarlamasında da görülüyordu: "Az, sıkıcıdır" (less is bore). Postmodernlerin geri kalanıyla birlikte süslemeyi geri getirmeye çalıştı çünkü onu gerekli görüyordu. Bunu Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki adlı kitabında bunu ve Modernizm eleştirisini şöyle diyerek açıklıyordu:
Mimarlar (binalardaki dekoratif bileşenlerden) şikâyet edebilir veya onları görmezden gelmeye çalışabilirler hatta onları ortadan kaldırmaya çalışabilirler ama onlar kaybolmayacaktır. Uzun bir süre için bile kaybolmayacaklar çünkü mimarların ne onları yok etme gücü vardır (ne de yerine ne koyacaklarını bilirler).
Robert Venturi Postmodern olarak bilinen anti-modernist başkaldırının öncülerindendi. Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki ve Las Vegas'tan Öğrenmek (1972) adlı kitapları (ikisi de aslında Postmodern mimari manifestoları olmamakla birlikte) postmodernizmdeki pek çok hedefi güzel bir biçimde ifade ettiler. İkinci kitabı ve eşi Denise Scott Brown'la birlikte yazmıştı.
Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki adlı kitap, süsün ve dekoratif bileşenlerin "çeşitliliğe ve iletişime ilişkin var olan ihtiyaçları karşılamasına" yönelik amaçlara ışık tutmaktadır. Burada Venturi kamuya bir anlam iletmenin önemini vurgular. Postmodernistler genelde bu iletişimi binalar aracılığıyla kurmaya çalışır ve bu iletişim anlamın doğrudan aktarılması amacını gütmez. Venturi daha çok pek çok şekilde yorumlanabilecek bir iletişim kurmaya niyetlidir. Her yorum diğerinden daha az ya da doğru olabilir çünkü bu nitelikteki bir işin pek çok boyutu ve anlam katmanı olacaktır.
Bu anlam çoğulluğu çağdaş toplumun benzer doğasını yansıtmaya çalışmaktadır.
Anlamsal çoğulluk binalarında çeşitlilik arayan postmodern mimarlarca da yankılanır. Venturi "Campidoglio'dan Bir Görünüş" adlı makalesinde böyle bir etkiden bahseder:
(Ben) gençken büyük mimarları diğerlerinden ayırmanın en güvenilir yolu çalışmalarının tutarlılığı ve orijinalliğiydi… Artık iş böyle değildir. Modern ustaların gücü tutarlılıkta iken, bizimki farklılıktadır.
Sahip olduğu çeşitlilikle birlikte postmodernizm, binanın bağlamına, tarihine ve müşterinin gerekliliklerine bir duyarlılık geliştirmiştir. Postmodernist mimarlar kentteki binaların ve çevrelerindeki alanların gerekliliklerini tasarım süreci boyunca gözönünde bulundurur. Örneğin Frank Gehry'nin Venedik Plaj Evi'nde çevredeki evlerin renkleri de parlak bir tonu vardır. Yerel duyarlılıklar kimi Postmodern binalarda açık seçiktir
Hedefler ve Karakteristikler
Modernizmin problemlerini çözmek de dâhil olmak üzere, postmodernizmin hedefleri arasındaki anlamda belirsizlik, binanın bağlamına duyarlılık gibi şeyler, bir dönem birbirleriyle asla işbirliği içinde olmamış mimarların yaptığı binalar arasında şaşırtıcı derecede sık rastlanan özelliklerdi.
Postmodernizmin karakteristikleri onun hedeflerinin pek çok farklı yönde ifade edilmesine izin verdi. Bu karakteristikler arasında heykel formlarının, süslerin ve Trompe l'oeil özelliği gösteren materyallerin kullanımı vardı. Bu fiziksel karakteristikler anlamın kavramsal karakteriyle birleşiyordu. Anlamın bu karakteristikleri arasında, çoğulluk, çift anlamlılık, ironi ve paradoks ve bağlamcılık vardı.
Her zaman organik olması gerekmeyen bu heykelsi biçimler büyük bir şevkle yaratılıyordu. Bunların örnekleri Hans Hollein'in Abteiberg Müzesinde (1972–1982) görülebilir. Bina hepsi birbirinden farklı olan çeşitli yapı üniteleri tarafından oluşturulmuştu. Tüm yapıların biçimi Modernizmin katı biçimlerinden farklıydı. Bu biçimler heykelsiydi ve tabiri caizse oyunbazlardı. Mutlak bir asgariye indirilmemişler, kendileri için şekillendirilmiş ve üretilmişlerdi. Bu yapı üniteleri birbirlerine çok organik bir biçimde uyuyorlar bu da onların etkisini arttırıyordu.
Uzun yıllar göz ardı edilmişse de, süsleme geri döndü. Frank Gehry'nin, 1986 yılında inşa edilen Venedik Plaj evi ufak süslemelere sahipti ancak bu kadarı bile modernizm için gereksiz ve aşırı olarak görülürdü. Venedik Plaj Evi çoğunlukla dekorasyon için kullanılan yuvarlak kütüklere sahipti. Tepedeki kütüklerin çerçeveleri tutmakta pek işlevli değildi. Bununla birlikte onların görünmeyen çivilere tercih edilmiş olması, abartılı varlıklarının yalnızca süs için kullanıldığı göstermektedir. Michael Graves'in Portland Kamu Hizmetleri Binası (1980) daha meşhurdur. İçerideki iki üçgensel şekil çoğunlukla süs özelliği taşır ve kendileri için, estetik kaygılarla orada bulunmaktadır.
Binanın bağlamını duyarlı oluşuyla, postmodernizm insanların binadan beklediklerini tamamen göz ardı etmiş de değildir. 'nın (1970-1972) buna bir örnek teşkil eder. İnsanların bir mezarlıktan beklediği kutsal bir hava taşırken, ziyaretçileri depresif hissettirmemesidir. Scarpa'nın mezarlığı duvarların mat gri rengi ve zarif şekilleriyle kutsal bir hava sağlarken, parlak yeşil çimenler mekânın çok bunaltıcı olmasını da engeller.
Postmodern binalar bazen eski trompe l'oeil'i de kullanarak, Rönesans'ta yapıldığı gibi, aslında var olmayan bir derinlik etkisi yaratırlar. Portland Kamu Hizmetleri Binası, kenarlarda duran ve gerçekten sütunmuş gibi görünen sahte sütunlara sahiptir.
Hood Sanat Müzesi'nin (1981-1983) o dönem tüm Postmodern binalara hakim olan tipik bir simetrik cephesi vardır.
Robert Venturi'nin Vanna Venturi Evi (1962–1964) postmodernist bir amaç olan bir anlam iletme amacını ve sembolist bir karakteri üzerinde taşır. Binanın cephesi Venturi'ye göre, 18'inci yüzyıla ait sembolik bir ev resmidir. Bu görüntü kısmen simetrinin kullanımı ve girişteki arkla sağlanmıştır.
Postmodern binalardaki ironiye en iyi örnek her hâlde 'un (1978) adlı tasarımıdır. Moore İtalyan Rönesansı'nın mimarisinden ve Roma mimarisinden alıntılar yapar. Bu göndermeler yapıda kullanılan burgulardadır. Buradaki ironi burguların çelikle kaplanmış olmasıdır. İtalyan antikitesini New Orleans (Yeni Orleans) adlı şehirde kullanması da ayrıca paradoksal olarak nitelendirilir.
Çifte kodlama yahut ikili kodlama yöntemi, binanın aynı anda birden çok anlamı iletmesi demektir. AT&T Binası bunu başarıyla gerçekleştirir. Bina son teknolojiden alıntılar yapan uzun bir gökdelendir. Yine de gökdelenin tepesi binanın diğer bölümleriyle çelişir bir biçimde antik bir çağrışıma sahiptir.
Etki yaratan mimarlar
Postmodern tarzın en etkili mimarları arasında şu isimler vardır:
- Michael Graves postmodern hareketin belki de en tanınmış ismidir.
- Jon Jerde
- Philip Johnson
- Ricardo Bofill
- William Pereira
- James Stirling
- Robert Venturi
- Peter Eisenman
Eleştiriler
Fredric Jameson Postmodernizm, Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı adlı makalesinde, 2. Dünya Savaşı'nın sonrasına tarihlediği postmodernizmin ve mimarisinin, savaşla birlikte bir paradigma değişimi arayan kapitalizmin ve özellikle de onun ABD versiyonunun icatlarından biri olduğunu iddia etmiştir.
David Harvey Postmodernliğin Durumu adlı kitabında, Jameson'unkine benzer bir yorumla, özellikle 1960 sonrası kapitalizminin bir zaman ve mekân sıkışmasına neden olduğunu, Keynesyen ekonominin daha esnek ve neo-liberal bir ekonomik mantıkla yer değiştirdiğini söyler. Özellikle de SSCB'nin yıkılışının ardından ABD'de Reaganizm ve İngiltere'de Teatcherizm'le birlikte refah devleti- sosyal devlet politikalarının terkedildiğini (örneğin İngiltere'deki işçi bloklarının özelleştirilmesi) ve bunların yerini bir tüketim mantığının aldığını iddia eder. Harvey'e göre bu tüketim mantığı işlevden çok biçime önem vermiş, tüketim nesnelerini olduğu kadar etiğin de estetikleştirilmesini sağlayarak derinliksiz bir imajlar dünyası yaramıştır. Harvey işlevden çok biçime önem veren bu mantığın gelişimini, talep üretimi olarak da adlandırabileceğimiz, kendisinin "arzuların ve zevklerin manipüle edilmesi" dediği şeye bağlar. Yani Harvey'e göre mimarideki bu değişim, binaların daha güzelleşmesini isteyen mimarların iyi niyetinin değil, ekonomideki ve sınıf mücadelesindeki gerilemenin bir sonucu olmaktadır.
Kaynakça
- Wikipedia'nın ilgili maddesi
- Learning from Las Vegas: The Forgotten Symbolism of Architectural Form. Robert Venturi, Cambridge, MA: MIT Press, 1977
- History of Post-Modern Architecture. Heinrich Klotz, Cambridge, MA: MIT Press, 1998.
Dış bağlantılar
- Postmodernizm üzerine, İngilizce20 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Postmodern Evler Galerisi21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Postmodern mimari ilk orneklerinin 1950 lerde baslidigi varsayilan ve gunumuz mimarisinde de etkisini surduren uluslararasi bir usluptur Mimarlikla postmodernitenin habercisi genellikle modernizmin sahip oldugu uluslararasi uslubun bicimciligine bir yanit olarak nuktenin suslemenin ve gondermenin geri donusudur Pek cok kulturel hareket gibi postmodernizmin en fazla dillendirilen ve gorunur olan fikirleri mimaride gozlemlenebilir Modernizmin islevsel olan ve resmilestirilen sekilleri ve alanlari tam aksi yondeki bir estetikle yer degistirmistir usluplar carpisir kendi icin bicim anlayisi ortaya cikar ve tanidik uslup ve alanlara bakmanin yeni bicimleri fazlalasir Philip Johnson tarafindan tasarlanan Modern mimarinin klasik ornekleri arasinda ticari alanda Lever House ve Seagram Binasi ozel yahut kamu alanlari arasinda da Frank Lloyd Wright veya Bauhaus gosterilebilir Postmodern mimarinin gecis ornekleri arasinda Oregon Portland daki Portland Binasi ve New York taki Sony Binasi gosterilebilir Bu yapilar gecmisten bilesenler ve referanslar alir rengi ve sembolizmi mimariye yeniden sokar Postmodern mimariden etkilenim tasiyan birincil ornekler arasinda Las Vegas tan Ogrenmek adli ve 1977 tarihli kitabinda Robert Venturi tarafindan uzerinde durulan Las Vegas Strip adli bina vardir Venturi kitabinda binanin siradan ve evrensel mimarisine alkis tutmaktadir Postmodern mimari yeni eklektik mimari olarak da tanimlanmistir binalarin cephesi gondermeler ve suslemelerle doludur ve sert suslemesiz modern uslubu karsisina alir Bu eklektizm Stuttgart Devlet Galerisinde ve tarafindan yapilan Piazza d Italia da en belirgin halini alan dik olmayan acilarin ve alisildik olmayan yuzeylerin kullanimi ile kendini gosterir Edinburgh taki Iskoc Parlamento binasi da postmodern modanin bir ornegi olarak gosterilmektedir Modernist mimarlar postmodern binalari kaba ve cicibiciyle suslu binalar olarak gorurler Postmodern mimarlar da modern alanlari ruhsuz ve kisiliksiz olarak nitelendirir Bu fikir ayriligi amaclar soz konusu oldugunda da kendini gosterir Modernizm suslemenin yoksunlugu kadar malzemenin minimalist ve yerinde kullanimiyle dikkati cekerken postmodernizm erken modernistler tarafindan konulan kesin kurallarin bir reddidir ve insa tekniklerinin acilarinin ve uslupsal gondermelerin bollugunu tercih eder Onceki usluplarla kurulan iliskiHalkin bunlari pek dost canlisi gormedigini iddia eden ve modern islevselciligi sikici bulan bazi mimarlarin modern islevselcilikten yuz cevirmeye baslamasiyla birlikte 20 yuzyilin son ceyreginde yeni trendler ortaya cikmaya basladi Bu mimarlar geriye baktilar cesitli binalarin gecmiste kalan bolumlerine baktilar ve onlari yeni bina tasarimlari yaratmak uzere bir araya getirdiler hatta bazen bunu uyumsuz butunler olusturarak yaptilar Bu yeni yaklasimin canli bir ornegi modern oncesi tasarimlardaki sutunlarin ve diger bilesenlerin ancak neoklasikci mimaride yapildigi gibi aynen alinarak degil postmodern mimariye uygulanmasiydi Modernizmde bir tasarim ozelligi olarak sutunlar dirsekler gibi teknolojik araclarla yer degistiriyordu veya tamamen duvar perdelerinin arkasina gizleniyordu Sutunun geri donusu teknolojik bir gereklilik olmaktan ziyade estetik bir tercihti Modernist donemdeki yuksek binalar monolitiktiler bastan asagiya kadar cesitli tasarimlarin ayni bina icinde bulunmasi hos karsilanmiyordu oyle ki kimi durumlarda sanki tum bina tek parcaymis gibiydi Buna en dogrudan ornek Minoru Yamasaki nin Dunya Ticaret Merkezi binalariydi Suslemenin donusune ve onceki donemlere yapilan gondermeye baska bir ornek de daha eski binalarin cephelerine Beaux Arts mimarisinde ve Art Deco donemlerinde insa edilen bronz veya paslanmaz celikten yapilmis suslemelerdi Postmodern binalarda bu cogunlukla onceki insa usluplarindan alinan birbirine zit seylerin yan yana kullanilmasi ve hatta daha buyuk olcekte bunlarin yeni bir uslup olusturmasi soz konusudur Sasirticidir bu binalar genellikle zevk verici bir estetik yakalamayi basarmislardir Bununla birlikte her yeni uslupta oldugu gibi genel kabul gorebilmesi icin biraz zaman gecmesi gerekmektedir 20 yuzyilin sonlarinda ortaya cikan bir dusunce akimi olan baglamcilik genellikle postmodern ideolojileri etkiledi Baglamcilik tum bilginin baglama duyarli oldugu inancini temel alir Bu fikir bir bilginin baglamindan koparildiginda anlasilmaz hale geldigini soyleyecek kadar ileri gider Bu Postmodern mimariyi asagida da tartisildigi uzere baglam konusunda daha duyarli olmaya itti PostmodernizmPostmodernist hareket oncelikle 1960 ila 70 lerde Amerika Birlesik Devletleri nde basladi ve daha sonra Avrupa ya dek yayilarak gunumuzde de varligini devam ettiren bir akim oldu Postmodernizmin ya da Gec modernizmin ozellikleri arasinda Modernizme duydugu tepki vardir selefinin sinirliliklarina isaret eder Hedefleri arasinda kamuyla daha nuktedan bir sekilde baglanti kurmak vardir Mimaride bu onceki usluplarin genellikle de ayni anda alintilanmasini icerir Modernizmden kopus meselesinde binalarin iclerinde bulunduklari baglama uygun olarak insa edilmesi de vardir Postmodernizm kokenlerini modern mimarinin basarisizligi dedigi seyde bulur Islevselci ve ekonomik insaya olan ilgisi binalarin ruhsuz ve kisiliksiz akilci bir gorunuse yol acmistir Postmodernistler bu binalarin insanlarin hem goz hem de beden konforuna yonelik ihtiyaclarini karsilayamadigini dusunur Modernizm bedenin arzularina onem vermemektedir Pek cok apartman binasinin gecekonduya donusmesi problemi daha da kotulestirmistir Postmodernizm bu durumun ustesinden kendi icin susleme ve dekorasyon anlayisini savunarak gelmeye calisir Bicim artik yalnizca onun islevsel gereklilikleri bakimindan tanimlanmayacak mimarin arzu ettigi gibi olacaktir Robert VenturiRobert Venturi bu hareketin basini cekenlerdendir Mimarlikta Karmasiklik ve Celiski 1966 adli kitabi postmodernist hareket ve mimari icin oldukca kullanisliydi ve baskin islevselci mimarinin saldirgan bir elestirisiydi Modernizmin islevselciliginden kopus Venturi nin Mies van der Rohe nin unlu dusturu Az coktur less is more sozunu nukteli bir sekilde uyarlamasinda da goruluyordu Az sikicidir less is bore Postmodernlerin geri kalaniyla birlikte suslemeyi geri getirmeye calisti cunku onu gerekli goruyordu Bunu Mimarlikta Karmasiklik ve Celiski adli kitabinda bunu ve Modernizm elestirisini soyle diyerek acikliyordu Mimarlar binalardaki dekoratif bilesenlerden sikayet edebilir veya onlari gormezden gelmeye calisabilirler hatta onlari ortadan kaldirmaya calisabilirler ama onlar kaybolmayacaktir Uzun bir sure icin bile kaybolmayacaklar cunku mimarlarin ne onlari yok etme gucu vardir ne de yerine ne koyacaklarini bilirler Robert Venturi Postmodern olarak bilinen anti modernist baskaldirinin onculerindendi Mimarlikta Karmasiklik ve Celiski ve Las Vegas tan Ogrenmek 1972 adli kitaplari ikisi de aslinda Postmodern mimari manifestolari olmamakla birlikte postmodernizmdeki pek cok hedefi guzel bir bicimde ifade ettiler Ikinci kitabi ve esi Denise Scott Brown la birlikte yazmisti Mimarlikta Karmasiklik ve Celiski adli kitap susun ve dekoratif bilesenlerin cesitlilige ve iletisime iliskin var olan ihtiyaclari karsilamasina yonelik amaclara isik tutmaktadir Burada Venturi kamuya bir anlam iletmenin onemini vurgular Postmodernistler genelde bu iletisimi binalar araciligiyla kurmaya calisir ve bu iletisim anlamin dogrudan aktarilmasi amacini gutmez Venturi daha cok pek cok sekilde yorumlanabilecek bir iletisim kurmaya niyetlidir Her yorum digerinden daha az ya da dogru olabilir cunku bu nitelikteki bir isin pek cok boyutu ve anlam katmani olacaktir Bu anlam cogullugu cagdas toplumun benzer dogasini yansitmaya calismaktadir Anlamsal cogulluk binalarinda cesitlilik arayan postmodern mimarlarca da yankilanir Venturi Campidoglio dan Bir Gorunus adli makalesinde boyle bir etkiden bahseder Ben gencken buyuk mimarlari digerlerinden ayirmanin en guvenilir yolu calismalarinin tutarliligi ve orijinalligiydi Artik is boyle degildir Modern ustalarin gucu tutarlilikta iken bizimki farkliliktadir Sahip oldugu cesitlilikle birlikte postmodernizm binanin baglamina tarihine ve musterinin gerekliliklerine bir duyarlilik gelistirmistir Postmodernist mimarlar kentteki binalarin ve cevrelerindeki alanlarin gerekliliklerini tasarim sureci boyunca gozonunde bulundurur Ornegin Frank Gehry nin Venedik Plaj Evi nde cevredeki evlerin renkleri de parlak bir tonu vardir Yerel duyarliliklar kimi Postmodern binalarda acik seciktirHedefler ve KarakteristiklerModernizmin problemlerini cozmek de dahil olmak uzere postmodernizmin hedefleri arasindaki anlamda belirsizlik binanin baglamina duyarlilik gibi seyler bir donem birbirleriyle asla isbirligi icinde olmamis mimarlarin yaptigi binalar arasinda sasirtici derecede sik rastlanan ozelliklerdi Postmodernizmin karakteristikleri onun hedeflerinin pek cok farkli yonde ifade edilmesine izin verdi Bu karakteristikler arasinda heykel formlarinin suslerin ve Trompe l oeil ozelligi gosteren materyallerin kullanimi vardi Bu fiziksel karakteristikler anlamin kavramsal karakteriyle birlesiyordu Anlamin bu karakteristikleri arasinda cogulluk cift anlamlilik ironi ve paradoks ve baglamcilik vardi Her zaman organik olmasi gerekmeyen bu heykelsi bicimler buyuk bir sevkle yaratiliyordu Bunlarin ornekleri Hans Hollein in Abteiberg Muzesinde 1972 1982 gorulebilir Bina hepsi birbirinden farkli olan cesitli yapi uniteleri tarafindan olusturulmustu Tum yapilarin bicimi Modernizmin kati bicimlerinden farkliydi Bu bicimler heykelsiydi ve tabiri caizse oyunbazlardi Mutlak bir asgariye indirilmemisler kendileri icin sekillendirilmis ve uretilmislerdi Bu yapi uniteleri birbirlerine cok organik bir bicimde uyuyorlar bu da onlarin etkisini arttiriyordu Uzun yillar goz ardi edilmisse de susleme geri dondu Frank Gehry nin 1986 yilinda insa edilen Venedik Plaj evi ufak suslemelere sahipti ancak bu kadari bile modernizm icin gereksiz ve asiri olarak gorulurdu Venedik Plaj Evi cogunlukla dekorasyon icin kullanilan yuvarlak kutuklere sahipti Tepedeki kutuklerin cerceveleri tutmakta pek islevli degildi Bununla birlikte onlarin gorunmeyen civilere tercih edilmis olmasi abartili varliklarinin yalnizca sus icin kullanildigi gostermektedir Michael Graves in Portland Kamu Hizmetleri Binasi 1980 daha meshurdur Icerideki iki ucgensel sekil cogunlukla sus ozelligi tasir ve kendileri icin estetik kaygilarla orada bulunmaktadir Binanin baglamini duyarli olusuyla postmodernizm insanlarin binadan beklediklerini tamamen goz ardi etmis de degildir nin 1970 1972 buna bir ornek teskil eder Insanlarin bir mezarliktan bekledigi kutsal bir hava tasirken ziyaretcileri depresif hissettirmemesidir Scarpa nin mezarligi duvarlarin mat gri rengi ve zarif sekilleriyle kutsal bir hava saglarken parlak yesil cimenler mekanin cok bunaltici olmasini da engeller Postmodern binalar bazen eski trompe l oeil i de kullanarak Ronesans ta yapildigi gibi aslinda var olmayan bir derinlik etkisi yaratirlar Portland Kamu Hizmetleri Binasi kenarlarda duran ve gercekten sutunmus gibi gorunen sahte sutunlara sahiptir Hood Sanat Muzesi nin 1981 1983 o donem tum Postmodern binalara hakim olan tipik bir simetrik cephesi vardir Robert Venturi nin Vanna Venturi Evi 1962 1964 postmodernist bir amac olan bir anlam iletme amacini ve sembolist bir karakteri uzerinde tasir Binanin cephesi Venturi ye gore 18 inci yuzyila ait sembolik bir ev resmidir Bu goruntu kismen simetrinin kullanimi ve giristeki arkla saglanmistir Postmodern binalardaki ironiye en iyi ornek her halde un 1978 adli tasarimidir Moore Italyan Ronesansi nin mimarisinden ve Roma mimarisinden alintilar yapar Bu gondermeler yapida kullanilan burgulardadir Buradaki ironi burgularin celikle kaplanmis olmasidir Italyan antikitesini New Orleans Yeni Orleans adli sehirde kullanmasi da ayrica paradoksal olarak nitelendirilir Cifte kodlama yahut ikili kodlama yontemi binanin ayni anda birden cok anlami iletmesi demektir AT amp T Binasi bunu basariyla gerceklestirir Bina son teknolojiden alintilar yapan uzun bir gokdelendir Yine de gokdelenin tepesi binanin diger bolumleriyle celisir bir bicimde antik bir cagrisima sahiptir Etki yaratan mimarlarPostmodern tarzin en etkili mimarlari arasinda su isimler vardir Michael Graves postmodern hareketin belki de en taninmis ismidir Jon Jerde Philip Johnson Ricardo Bofill William Pereira James Stirling Robert Venturi Peter EisenmanElestirilerFredric Jameson Postmodernizm Gec Kapitalizmin Kulturel Mantigi adli makalesinde 2 Dunya Savasi nin sonrasina tarihledigi postmodernizmin ve mimarisinin savasla birlikte bir paradigma degisimi arayan kapitalizmin ve ozellikle de onun ABD versiyonunun icatlarindan biri oldugunu iddia etmistir David Harvey Postmodernligin Durumu adli kitabinda Jameson unkine benzer bir yorumla ozellikle 1960 sonrasi kapitalizminin bir zaman ve mekan sikismasina neden oldugunu Keynesyen ekonominin daha esnek ve neo liberal bir ekonomik mantikla yer degistirdigini soyler Ozellikle de SSCB nin yikilisinin ardindan ABD de Reaganizm ve Ingiltere de Teatcherizm le birlikte refah devleti sosyal devlet politikalarinin terkedildigini ornegin Ingiltere deki isci bloklarinin ozellestirilmesi ve bunlarin yerini bir tuketim mantiginin aldigini iddia eder Harvey e gore bu tuketim mantigi islevden cok bicime onem vermis tuketim nesnelerini oldugu kadar etigin de estetiklestirilmesini saglayarak derinliksiz bir imajlar dunyasi yaramistir Harvey islevden cok bicime onem veren bu mantigin gelisimini talep uretimi olarak da adlandirabilecegimiz kendisinin arzularin ve zevklerin manipule edilmesi dedigi seye baglar Yani Harvey e gore mimarideki bu degisim binalarin daha guzellesmesini isteyen mimarlarin iyi niyetinin degil ekonomideki ve sinif mucadelesindeki gerilemenin bir sonucu olmaktadir KaynakcaWikipedia nin ilgili maddesi Learning from Las Vegas The Forgotten Symbolism of Architectural Form Robert Venturi Cambridge MA MIT Press 1977 ISBN 0 262 22015 6 History of Post Modern Architecture Heinrich Klotz Cambridge MA MIT Press 1998 ISBN 0 262 11123 3Dis baglantilarPostmodernizm uzerine Ingilizce20 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Postmodern Evler Galerisi21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde