Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Şubat 2020) () |
Afiş (Fransızca: affiche) veya poster, Türk Dil Kurumu'nun tanımına göre; "bir şeyi duyurmak veya tanıtmak için hazırlanan, kalabalığın görebileceği yere asılmış, genellikle resimli duvar ilanı, ası" şeklinde tanımlanmaktadır.
Afiş, reklam ya da propaganda yapmak, bir oyun, sergi, ürün ve benzerlerinin duyurulmasında kullanılır. Aynı zamanda güzel sanatlarda bir daldır. Afiş sanatı 19. yüzyıl başında iki ana unsurun bir araya gelmesiyle ortaya çıktı; bir yandan taşbaskı sayesinde metin ve resmin birleşmesi, çoğaltılabilir olması (yüzyılın ikinci yarısında renkli baskı olanağı doğdu), diğer yandan afişin gelişmesi, tüketim mallarının toplu üretiminin ve rekabete dayalı ekonominin ilerlemesine bağlı kaldı. Başlarda küçük boyutlu olup, kitap resimlerini, basın bültenlerini andıran afiş, modern sanat anlayışıyla beraber kendi estetiğini oluşturdu. Kısa ve çarpıcı bir metnin, sade ve resimle beraberliği afişin temel kavramıdır.
Sanatsal anlamda posterin icadı Jules Chéret'e atfedilmektedir. Fransız hükûmeti Cheret'i, 1890 yılında Fransa'nın en büyük ulusal nişanı kabul edilen Légion d'honneur Nişanı ile ödüllendirmiştir. Bu ödül kendisine Ticaret ve endüstrinin ihtiyaçlarını karşılayan bir sanat formu yarattığı için verilmiştir.
Manet, Gavarni, Daumier, Toulouse Lautrec gibi sanatçılar, afişin gelişmesine önemli katkılarda bulundular. Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde ve Amerika'da afiş sanatına farklı bakış açıları doğdu. Cheret, William Bradley, Beggarstaff kardeşler gibi isimler, kendi yöntem ve bakış açılarını geliştirdiler. I. Dünya Savaşı süreciyle birlikte, Sovyetler Birliği'nde Ekim Devrimi'nin ardından El Lisitskiy gibi isimler, "soyut afiş" kavramını oluşturdular.
Almanya'da tipografi ve fotoğrafçılığın ilerlemesi afiş anlayışına katkıda bulundu. İki savaş arası kübizmin, fotomontaj ve kompozisyon uygulamanın ve II. Dünya Savaşının etkileri, afişin ilerlemesine yol açmadı. Savaş sonrasında fotoğrafçılıkta yapılan büyük atılımlarla birlikte afiş de bir devrim sürecine girdi. İtalya ve İsviçre'de dizayn atakları, estetik tasarımı ortaya çıkardı. 1950'lerde gerçeküstücü ve didaktik akımların etkisinde kalan afiş sanatı, yeni isimlerin sivrilmesine yol açtı. 2000'li yıllara gelinirken "pop - art" kültürü, afişin tarihinde belirleyici rol oynadı.
Türkiye'de afiş
Türkiye'de ilk örnekler Osmanlıların son dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarında görülmeye başlandı. Ağırlığı metne dayanan tiyatro, sinema, yardım dernekleri ve Türkiye'de üretilmeyen ürünlerin reklamları afiş yapılıyordu. İlk dönem büyük çoğunluğu yurt dışından gelen afişler, yarı - kapalı ortamlarda (tiyatro girişi, dükkân vitrinleri vb.) sergilendi. İlk Türk afiş sanatçısı, yurt dışında eğitim görüp, 1925 yılında Türkiye'ye dönen İhap Hulusi Görey olmuştur. 1927'de Güzel Sanatlar Akademisi'nde ilk afiş atölyesi açıldı. Hulusi, Alman afiş sanatından etkilenmelerini yapıtlarına yansıttı. Aynı dönemin sanatçılarında Mithat Özar, Paris'te eğitim alarak Akademi'deki atölyenin başına getirildi.
Özar'ın etkisiyle 1930 - 1945 yıllarında Fransız estetik akımı Türk afişinde yönlendirici oldu. 1950'lerin sonunda konu ve içeriğin önem kazanmasıyla, Türk afiş sanatı ulusallaşmanın yanı sıra uluslararasılaşmayı da birlikte götürdü. Basım endüstrisinin gelişmesi, reklam ajanslarının çoğalması, Türkiye'de afişe büyük boyutta hız kazandırdı. Televizyon ve diğer medya reklamlarının darbesine karşın; gerek Billboard yaygınlaşması, gerek maliyetler açısından afiş gelişimini sürdürdü, Türk afiş sanatçıları uluslararası bienallere katılıp birçok ödül aldı. Afiş sergileri açıldı. Geçmiş yıllara ait bazı zor bulunan afişler, açık artırmalarda çok yüksek bedellere satılarak koleksiyoncular arasında alıcı bulmaktadır
Propaganda Afişi
Bir kampanyaya (alkollü içeceklerle mücadele, kara yolu kazalarını önleme) hizmet etmek ve siyasi mesajlar vermek için hazırlanan propaganda afişleri, ender olarak bilgi verici niteliktedir. Örnek işçilerin adlarını açıklayan Sovyet afişleri, emekçiler arasında rekabeti körükleme amacındaydı. Çin'de Mao Zedong'un Sovyetler birliği'nde Karl Marx ve Vladimir Lenin'in dev portreleri, bunların yüzlerinden çok ideolojilerini hatırlatıyordu. Bu ülkeler, piyasa ekonomisine açılınca ticari afişleri keşfetti. Çin'de bunların ilklerinden biri Coca Cola'yı övüyordu. Görüntünün genellikle ikinci planda kaldığı propaganda afişleri pek sanat eseri sayılmaz. Devrimin ilk yıllarına ait Sovyet afişleri veya çoğunlukla serigrafi yöntemiyle tek tek elle basılan Küba afişleri dikkat çekicidir. Nihayet afişler sık sık, graffiti biçiminde kendiliğinden bir propagandaya tabi olur. Reklamcılar graffitinin ek bir grafizm olarak girdiği, bilerek saptırılmış afişlerle bu modaya uydular.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Afiş ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Subat 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Afis Fransizca affiche veya poster Turk Dil Kurumu nun tanimina gore bir seyi duyurmak veya tanitmak icin hazirlanan kalabaligin gorebilecegi yere asilmis genellikle resimli duvar ilani asi seklinde tanimlanmaktadir Butun ulkelerin iscileri birlesin Yasasin emekcinin uluslararasi ordusu Sadece halktan gelen komutanlar Kizil Ordu yu zafere goturur Rusya Ic Savasi donemine ait Rusya SFSC afisi 1905 te Liege sehrinde duzenlenen Belcika Kralliginin bagimsizliginin 75 yildonumu anma Dunya Fuari nin resmi afisi Ihap Hulusi nin bir calismasiTortona dan ressam Cesare Saccaggi tarafindan tasarlanan Art Nouveau reklam afisi Afis reklam ya da propaganda yapmak bir oyun sergi urun ve benzerlerinin duyurulmasinda kullanilir Ayni zamanda guzel sanatlarda bir daldir Afis sanati 19 yuzyil basinda iki ana unsurun bir araya gelmesiyle ortaya cikti bir yandan tasbaski sayesinde metin ve resmin birlesmesi cogaltilabilir olmasi yuzyilin ikinci yarisinda renkli baski olanagi dogdu diger yandan afisin gelismesi tuketim mallarinin toplu uretiminin ve rekabete dayali ekonominin ilerlemesine bagli kaldi Baslarda kucuk boyutlu olup kitap resimlerini basin bultenlerini andiran afis modern sanat anlayisiyla beraber kendi estetigini olusturdu Kisa ve carpici bir metnin sade ve resimle beraberligi afisin temel kavramidir Sanatsal anlamda posterin icadi Jules Cheret e atfedilmektedir Fransiz hukumeti Cheret i 1890 yilinda Fransa nin en buyuk ulusal nisani kabul edilen Legion d honneur Nisani ile odullendirmistir Bu odul kendisine Ticaret ve endustrinin ihtiyaclarini karsilayan bir sanat formu yarattigi icin verilmistir Manet Gavarni Daumier Toulouse Lautrec gibi sanatcilar afisin gelismesine onemli katkilarda bulundular Avrupa nin cesitli ulkelerinde ve Amerika da afis sanatina farkli bakis acilari dogdu Cheret William Bradley Beggarstaff kardesler gibi isimler kendi yontem ve bakis acilarini gelistirdiler I Dunya Savasi sureciyle birlikte Sovyetler Birligi nde Ekim Devrimi nin ardindan El Lisitskiy gibi isimler soyut afis kavramini olusturdular Almanya da tipografi ve fotografciligin ilerlemesi afis anlayisina katkida bulundu Iki savas arasi kubizmin fotomontaj ve kompozisyon uygulamanin ve II Dunya Savasinin etkileri afisin ilerlemesine yol acmadi Savas sonrasinda fotografcilikta yapilan buyuk atilimlarla birlikte afis de bir devrim surecine girdi Italya ve Isvicre de dizayn ataklari estetik tasarimi ortaya cikardi 1950 lerde gercekustucu ve didaktik akimlarin etkisinde kalan afis sanati yeni isimlerin sivrilmesine yol acti 2000 li yillara gelinirken pop art kulturu afisin tarihinde belirleyici rol oynadi Turkiye de afisTurkiye de ilk ornekler Osmanlilarin son donemi ve Cumhuriyetin ilk yillarinda gorulmeye baslandi Agirligi metne dayanan tiyatro sinema yardim dernekleri ve Turkiye de uretilmeyen urunlerin reklamlari afis yapiliyordu Ilk donem buyuk cogunlugu yurt disindan gelen afisler yari kapali ortamlarda tiyatro girisi dukkan vitrinleri vb sergilendi Ilk Turk afis sanatcisi yurt disinda egitim gorup 1925 yilinda Turkiye ye donen Ihap Hulusi Gorey olmustur 1927 de Guzel Sanatlar Akademisi nde ilk afis atolyesi acildi Hulusi Alman afis sanatindan etkilenmelerini yapitlarina yansitti Ayni donemin sanatcilarinda Mithat Ozar Paris te egitim alarak Akademi deki atolyenin basina getirildi Ozar in etkisiyle 1930 1945 yillarinda Fransiz estetik akimi Turk afisinde yonlendirici oldu 1950 lerin sonunda konu ve icerigin onem kazanmasiyla Turk afis sanati ulusallasmanin yani sira uluslararasilasmayi da birlikte goturdu Basim endustrisinin gelismesi reklam ajanslarinin cogalmasi Turkiye de afise buyuk boyutta hiz kazandirdi Televizyon ve diger medya reklamlarinin darbesine karsin gerek Billboard yayginlasmasi gerek maliyetler acisindan afis gelisimini surdurdu Turk afis sanatcilari uluslararasi bienallere katilip bircok odul aldi Afis sergileri acildi Gecmis yillara ait bazi zor bulunan afisler acik artirmalarda cok yuksek bedellere satilarak koleksiyoncular arasinda alici bulmaktadirPropaganda AfisiBir kampanyaya alkollu iceceklerle mucadele kara yolu kazalarini onleme hizmet etmek ve siyasi mesajlar vermek icin hazirlanan propaganda afisleri ender olarak bilgi verici niteliktedir Ornek iscilerin adlarini aciklayan Sovyet afisleri emekciler arasinda rekabeti korukleme amacindaydi Cin de Mao Zedong un Sovyetler birligi nde Karl Marx ve Vladimir Lenin in dev portreleri bunlarin yuzlerinden cok ideolojilerini hatirlatiyordu Bu ulkeler piyasa ekonomisine acilinca ticari afisleri kesfetti Cin de bunlarin ilklerinden biri Coca Cola yi ovuyordu Goruntunun genellikle ikinci planda kaldigi propaganda afisleri pek sanat eseri sayilmaz Devrimin ilk yillarina ait Sovyet afisleri veya cogunlukla serigrafi yontemiyle tek tek elle basilan Kuba afisleri dikkat cekicidir Nihayet afisler sik sik graffiti biciminde kendiliginden bir propagandaya tabi olur Reklamcilar graffitinin ek bir grafizm olarak girdigi bilerek saptirilmis afislerle bu modaya uydular Ayrica bakinizGrafikKaynakca 2 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Nisan 2020 Open Digital Gallery 16 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2022 Axis Turkce Ansiklopedi Afis Maddesi Wikimedia Commons ta Afis ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir