Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mayıs 2023) () |
Propaganda ya da yaymaca, çok sayıda insanın düşünce ve davranışlarını etkilemek amacını taşıyan önceden planlanmış bir mesajlar bütünüdür. Propaganda tarafsız bilgi sağlamak yerine, en temelde kendi kitlesini etkileyecek bilgiyi sunar. Mesaj doğru olsa da yönlü olabilir ve olayın tümünü dengeli bir şekilde sunmayabilir. Genellikle politikada; eski ifadeyle "seçim propagandası" ya da günümüz ifadesiyle "seçim kampanyası" şeklinde kullanılır. Hükûmetler ve politik partiler tarafından da desteklenir.
Bilginin benzer bir manipülasyonu örneğin reklamda kullanılır ama buna genellikle propaganda denilmez. Propaganda sözcüğü reklamın tersine kuvvetli bir olumsuz anlam taşır.
Propaganda ve halkla ilişkiler
Propaganda ve halkla ilişkiler, her ikisi de ikna etmeye yönelik çalışmalar yürüten disiplinler olması ve bunun yanında benzer kitle iletişim araçlarını kullanması nedeniyle gerek toplum gerekse bazı uzmanlar tarafından karıştırılan disiplinlerdendir. Oysa amaç ve ilkeler yönünden ayrışırlar. Halkla ilişkiler gerçeği abartarak farklılaştırarak doğru olmayanı yaymak değildir. Abartı ve gerçeği saklama propaganda teknikleri içinde yer alır, hatta etki bırakmak için oldukça fazla kullanılır. Propaganda ikna yoluyla kitleleri etkilemeye çalışırken, halkla ilişkiler açıklama yapıp doğruları söyler. Propaganda tek yönlü, halkla ilişkiler ise çift yönlü bir iletişim uygular.
Propaganda çeşitleri
Propaganda reklamla birçok benzer tekniği kullanır. Reklama, bir ticari ürün için yapılan propaganda denilebilir. Ancak, propaganda genellikle tüm tayftan politik, ideolojik veya örgütsel aidiyet temaları içerir. Propaganda broşürler, posterler, TV, gazete veya radyo yayınları ve bunların dışındaki her türlü bilgi taşıyan medya aracılığıyla yapılır.
Sözcüğün daha dar ve sık kullanılan anlamıyla propaganda politik bir amacı veya iktidarın çıkarlarını destekleyen bilerek çarpıtılmış veya saptırılmış bilgiye denir. Propagandacılar bir grubun istekleri yönünde halkın bir konu veya olayla ilgili görüşlerini değiştirmeyi amaçlarlar. Bu anlamda propaganda, aynı amacın insanlara istenen bilgilerin verilmesi yerine, istenmeyen bilgilerin kısıtlanmasını amaçlayan sansürün tersidir. Propagandayı diğer yöntemlerden ayıran, propagandacının halkın fikrini ikna etme ve anlatma yerine kandırma ve kafa karıştırmayla değiştirme isteğidir. Organizasyonun liderleri bilginin tek taraflı veya doğru olmadığını bilmelerine rağmen propagandayı yayan daha düşük rütbeli üyeler durumu bilmeyebilirler.
Sözcüğün dinî kökenlerine uygun olarak yeni dinî hareketler için de bu hareketlerin hem taraftarları hem de karşıtları tarafından kullanılır. Kült karşıtları kült liderlerini yeni üyeler kazanmak için propaganda kullanmakla suçlarlar.
Propaganda savaşta çok güçlü bir silahtır. Bu durumda amaç genellikle içerideki veya dışarıdaki düşmanı insanlık dışı olarak göstermek ve ona karşı nefret yaratmaktır. Bazı özel sözcükler kullanarak veya bazı özel sözcükleri kullanmaktan sakınarak düşman hiç yapmadığı şeyler için suçlanır ve bu sayede zihinlerde hatalı bir imaj oluşturulur. Çoğu propaganda düşmanın gerçek veya hayali bir haksızlığın sebebi olduğu hissini vermek ister. Aynı zamanda halkın kendi milletinin haklı olduğuna da inanması gerekir.
Propaganda psikolojik savaş yöntemlerinden biridir.
Politik propaganda örnekleri:
- İngiltere'nin Almanya'ya karşı I. Dünya Savaşı'nda uyguladığı propaganda
- Nazi Almanyası'nın Polonya'ya karşı II. Dünya Savaşı'nın başlangıcındaki propagandası
Sözcüğün daha da dar ve daha az kullanılan anlamıyla propaganda zaten inanan insanlara onlara inançlarını destekleyecek yanlış bilgi vermek anlamına gelir. Varsayıma göre insanlar doğru olmayan bir şeye inanırlarsa sürekli kuşkular yaşayacaklardır. Bu kuşkular rahatsız edici olduğundan onlardan kurtulmak isteyecekler ve dolayısıyla güç sahiplerinin onaylamalarına açık olacaklardır. Bu yüzden propaganda çoğunlukla amaca halihazırda inananlara yönelik yapılır.
Propaganda kaynağına göre sınıflandırılabilir. Beyaz propagandanın kaynağı bellidir. Kara propaganda dost bir kaynaktan geliyormuş gibi görünür ama gerçek tersidir. Gri propaganda nötr bir kaynaktan gelir gözükür ama aslında karşı taraftan gelmektedir.
Propaganda çok sinsi yollarla uygulanabilir. Örneğin yabancı ülkelerle ilgili yanlış enformasyon eğitim sisteminde desteklenebilir. Çok az insan okulda öğrendiklerini kontrol etme ihtiyacı duyacağından bu yanlış enformasyon gazeteciler ve aileler tarafından tekrar edilecek ve yanlış enformasyonun herkes tarafından bilinen bir gerçek olduğu fikri medyaya direkt bir müdahale olmadan kimse gerçeği veya kaynağı fark etmeden yayılacaktır.
Bu tip yayılan propaganda politik amaçlar için kullanılabilir. Vatandaşa ülkelerinin politikaları hakkında yanlış bir görüntü verip aksi görüşleri reddetmeleri veya görmezden gelmeleri sağlanabilir.
Rus Devrimi
19. ve 20. yy. Rus devrimcileri propaganda sözcüğünün iki farklı yönünü birbirinden ayırmışlardır. Bu farklı yönler агитация (ajitatsiya) veya ajitasyon ve пропаганда veya propaganda olarak adlandırılmıştır.
Propaganda Marksizm'in öğretileri, kuramsal ve pratik temel ekonomik bilgiler gibi devrimci fikirlerin yayılması anlamına geliyordu. Bunun yanında ajitasyon kamuoyu oluşturma veya politik rahatsızlık yaratma anlamında kullanılıyordu.
Propagandanın tarihçesi
Latincede propaganda "yayılacak şeyler" anlamına geliyordu. 1622 yılında, 30 yıl savaşlarının başlangıcından hemen sonra, Papa XV. Gregory Hristiyan olmayan ülkelere gönderilen misyonerler aracılığıyla Hristiyanlığın yayılmasını gözeten Congregatio de Propaganda Fide (İnancı Yayma Meclisi)'ni kurdu. Sözcüğün özgün anlamı yanıltıcı bilgi anlamına gelmiyordu. Modern politik anlamı I. Dünya Savaşına kadar gider ve orijinali alçaltıcı bir anlam içermemektedir.
Propaganda bilinen çok eskiden beri kullanılan bir yöntemdir. Livy gibi Roma İmparatorluğu yazıları Roma yandaşı propagandanın baş eserleri olarak kabul edilir. Terimin kendisi Katolik inancının yayılması ve Katolik olmayan ülkelerde kiliseye ait işlerin düzenlenmesiyle görevli papalık makamı olan, İnancın Yayılması için Roma Katolik Kutsal Meclisinden (sacra congregatio christiano nomini propagando veya kısaca, propaganda fide) gelmektedir. Terimin kendisi "yayılması gereken" anlamına gelen propagand- Latince kökünden gelmektedir.
Propaganda teknikleri ilk kez 20. yy'ın başında gazeteci Walter Lippmann ve halkla ilişkilerin babası kabul edilen Edward Bernays (Sigmund Freud'un yeğeni) tarafından tanımlanmış ve bilimsel bir şekilde uygulanmıştır. I. Dünya Savaşı sırasında, Lippman ve Bernays ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından görevi İngiltere yanında savaşa girmek için kamuoyunun fikrini etkilemeyi amaçlayan 'na katılmak üzere tutulmuşlardır.
Lippman ve Bernays'ın propaganda kampanyası altı ay içinde o kadar büyük anti-Alman histerisi yaratmıştı ki, Amerikan iş alemini (ve diğerlerinin yanında Adolf Hitler'i de) kamu oyunu geniş boyutlu propaganda ile kontrol etme potansiyeli ile etkilemiştir. Bernays "grup zihni" ve "niyetin tasarlanması" gibi pratik propaganda çalışmalarında kullanılan tanımları ortaya atmıştır.
Mevcut Halkla ilişkiler endüstrisi Lippman ve Bernays'ın çalışmalarının direkt sonucudur ve hâlâ ABD hükûmeti tarafından kullanılmaktadır. 20. yy'ın ilk yarısından sonra Bernays ve Lippman çok başarılı bir halkla ilişkiler şirketi işletmişlerdir.
II. Dünya Savaşı propagandanın bir silah olarak hem Hitler'in propagandacısı Joseph Goebbels hem de İngiliz Politik Savaş İdarecisi tarafından sürekli kullanıldığı bir savaş olmuştur.
Nazi Almanyası
Almanya'daki çoğu propaganda Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı (Almancadaki kısaltmasıyla "Promi") tarafından yapılmıştır. Joseph Goebbels, Hitler 1933 senesinde göreve geldikten kısa bir süre sonra bu bakanlıktan sorumlu olmuştur. Tüm gazeteciler, yazarlar ve sanatçılar bakanlığın basın, güzel sanatlar, müzik, tiyatro, film, edebiyat veya radyo alt odalarından birine kayıt olmak zorundaydı.
Naziler amaçlarına ulaşmak için propagandayı hayati bir araç olarak görmüşlerdir. Almanya'nın Führer'i Adolf Hitler, I. Dünya Savaşı'ında Müttefiklerin yaptığı propagandanın gücünden çok etkilenmiş ve moralin çökmesi ve 1918 senesinde deniz kuvvetleri ile cephede çıkan isyanların ana sebebinin bu olduğuna inanmıştı. Hitler hemen her gün Goebbels ile buluşup haberleri tartışmak için bir araya gelir ve Goebbels konuyla ilgili Hitler'in fikirlerini alırdı. Goebbels daha sonra üst düzey bakanlık yetkilileriyle görüşüp dünyada gelişen olaylarla ilgili resmi parti görüşlerini iletirdi. Yayıncılar ve gazeteciler çalışmalarını yayınlamadan önce onay almak zorundaydılar. Buna ek olarak Adolf Hitler ve Reinhard Heydrich gibi üst düzey Naziler yanlış olduğunu bildikleri bilgileri yaymakta ahlaki bir problem görmezlerdi. Gerçekten de bilerek yanlış bilgi vermek Büyük Yalan denilen doktrinin bir parçasıydı.
II. Dünya Savaşı'nın başlamasından önce nazi propagandasının hitap ettiği birkaç ayrı grup vardı:
- Alman halkına, Nazi Partisi'nin ve Almanya'nın yabancı ve iç düşmanlara (özellikle Yahudiler) karşı yaptığı mücadele hatırlatılırdı.
- Çekoslovakya, Polonya, Sovyetler Birliği ve Baltık devletleri gibi ülkelerdeki etnik Almanlara, Almanya ile kan bağlarının yeni ülkelerine olan bağlılıklarından daha güçlü olduğunu söylenirdi.
- Fransa ve Birleşik Krallık gibi potansiyel düşmanlara, Almanya'nın o ülkelerin halkları bir sorunu olmadığını ama hükûmetlerinin Almanya ile savaş başlatmak istediği söylenirdi.
- Tüm halklara Almanya'nın kültürel, bilimsel ve askeri başarıları hatırlatılırdı.
4 Şubat 1941'de Stalingrad Muharebesi'nin bitimine kadar Alman propagandası Alman güçlerinin kabiliyetleri ve Alman askerlerinin sözde insaniyetlerine vurgu yapıyordu (Toplama kamplarında Yahudilerin toplu katliamları bu noktaya kadar hemen hemen hiç bilinmiyordu). Bunun karşısında İngiliz ve Müttefik güçleri korkak katiller ve Amerikalılar ise özellikle Al Capone benzeri gangsterler olarak gösteriliyordu. Alman propagandası aynı zamanda Amerikalılar ve İngilizleri birbirine ve her iki batılı gücü Sovyetler Birliği'ne yabancılaştırmaya çalışıyordu.
Stalingrad'dan sonra ana tema Almanya'nın "Batı Avrupa kültürü"'nü "Bolşevik çeteler"'den koruyan yegane güç olmasına dönüştü. V-1 ve V-2 "intikam silahları" İngilizleri çaresizliğe ikna etmek için kullanıldı.
Soğuk Savaş propagandası
ABD ve Sovyetler Birliği Soğuk Savaş sırasında propagandayı yoğun olarak kullanmıştır. Her iki taraf da film, televizyon ve radyo programlarıyla kendi halklarını, karşı tarafı ve Üçüncü Dünya milletlerini etkilemeye çalışmışlardır. ABD Enformasyon Ajansı, resmi hükûmet istasyonu olarak Amerikanın Sesi radyosunu işletmiştir. Radio Free Europe (Özgür Avrupa Radyosu) ve Radio Liberty (Özgürlük Radyosu) kısmi olarak Central Intelligence Agency (Merkezi Haberalma Ajansı) tarafından desteklenmiş, Doğu Avrupa ve Sovyetler Birliği'ne haberler ve eğlence programlarında gri propaganda yapılmıştır. Sovyetler Birliği'nin resmi istasyonu, Radyo Moskova, beyaz propaganda yaparken, Radio Peace and Freedom (Barış ve Özgürlük Radyosu) gri propaganda yapmıştır. Her iki taraf da kriz dönemlerinde kara propaganda da yapmıştır.
Amerika kıtasında Küba hem kara hem de beyaz propagandanın hem kaynağı hem de hedefi olmuştur. Radio Habana Cuba (Radyo Havana Küba), CIA ve Kübalı gruplara karşı orijinal programlar, Moskova Radyosu'nun yayınları ve Vietnam'ın sesi yayınlarını yapıyordu.
Soğuk Savaş'ın işgörüsü en fazla olan yazarlarından biri George Orwell'dır. Onun Animal Farm ve 1984 romanları propaganda kullanımı ile ilgili bir tür ders kitabıdır. Sovyetler Birliği'nde geçmese de, roman karakterleri dilin sürekli politik amaçlar için çarpıtıldığı totaliter bir rejimde yaşarlar.
Rusya ve Çin arasındaki ideolojik tartışmalar ve sınır sorunları bazı sınır ötesi operasyonlara yol açmıştır. Bu dönemde geliştirilen tekniklerden birinde radyo programları kayıt ediliyor ve daha sonra sondan başa, yani tersine yayınlanıyordu.
Küba CIA ve sürgündeki Kübalı gruplar tarafından hem siyah hem de beyaz propagandanın kaynağı ve hedefi olmuştur. Radio Havana Cuba, bunun karşısında, Radyo Moskova'nın orijinal programlarını aktarmış ve Vietnam'ın Sesi ile ABD gemisi USS Pueblo'nun mürettebatına ait olduğunu iddia ettiği itirafları yayınlamıştır.
Propaganda oluşturma teknikleri
Sosyal psikoloji araştırmalarına dayanan bazı teknikler propaganda oluşturmak için kullanılır.
Propaganda mesajlarının hangi yollarla ulaştırılacağı önemlidir ama bilgi yayılımı stratejileri sadece propaganda mesajı ile birleştikleri zaman propaganda strateji halini alırlar. Bu mesajları tanımlamak, mesajların hangi yollardan yayıldığını çalışabilmek için şarttır. Bu yüzden propaganda oluşturmak için aşağıdaki teknikleri bilmek gereklidir:
- Korkuya başvurma: Korkuya başvurma genel nüfusta korku yaratarak bir konuya destek sağlamayı amaçlar. Örneğin, Joseph Goebbels 'ın "Almanya yok olmalı" sözlerini kullanarak Müttefiklerin Alman halkını yok etmeyi amaçladığını iddia etmiştir.
- Bir otoriteye referans: Bir fikri, görüşü veya hareket planını desteklemek için bir otorite veya makam sahibini referans vermek.
- Tren etkisi: Hedef kitleye "herkes bunu yapıyor" diyerek bir hareket tarzını kabul ettirmek.
- Kalabalığa katıl: Bu teknik insanların kazanan tarafta olma dürtüsünü kullanır. Bu teknik hedef gruba bunun bir kitle hareketine döndüğü ve onların da katılmasının kendi çıkarlarına olduğunu söylemeyi içerir.
- Kaçınılmaz zafer: Trene henüz katılmamış olanlar, kesin zafere giden yolda gidenlere katılmaya çağrılır. Halihazırda trende olan veya kısmen trende olanlara da kalmalarının en iyi hareket olduğu fikri verilmiş olur.
- Direkt emir: Bu teknik karar verme sürecini basitleştirmeyi amaçlar. Propagandacı resimler ve sözcükler kullanarak dinleyicilere tam olarak ne yapmaları gerektiğini söyler. Diğer olası seçenekleri ortadan kaldırır. Emri vermek için otorite figürleri kullanılabilir ama şart değildir. Sam amcanın "seni istiyorum" resmi bu tekniği örnektir.
- Reddin elde edilmesi: Bu teknik, bir fikrin nefret edilen, korkulan veya küçük görülen bir grupta popüler olduğu imajının verilmesiyle bu fikrin reddinin temin edilmesinin içerir. Dolayısıyla eğer, nefret edilen veya küçük görülen bir grup insanın da aynı fikri savunduğu inandırılırsa hedef kitle bu görüşü terk eder.
- Parıltılı genellemeler: Parıltılı genellemeler bilgi veya akıl yürütme gerektirmeden kabul edilmesini sağlamak için yüksek değer taşıyan olgular ve inançlarla alakalandırılmış, yoğun, duygusal olarak çekici sözlerdir. Yurt sevgisi, memleket; barış, özgürlük, onur gibi duygulara alakalandırılır. Sözler muğlak ve herkes için başka bir anlama gelebilecek olsa da anlamları hep olumludur: "Propagandacının olguları ve programları her zaman iyidir, tercih edilir, erdemlidir."
- Rasyonalizasyon: Bireyler veya gruplar tartışılır davranış veya inançları bazı genellemelerle akılcı yapmaya çalışabilirler. Muğlak ve hoş sözler genellikle böyle hareket ve inançları haklı göstermek için kullanılır.
- Kasıtlı muğlaklık: Genellemeler kasıtlı olarak muğlaktır ki, hedef kitle kendi yorumlarını katabilsin. Amaç kitleyi gerçekliğini analiz etmeden veya uygulanabilirliğini veya mantıklılığını incelemeden bazı belirsiz sözlerle harekete geçirmektir.
- Transfer: Aynı zamanda ilintilendirme olarak da bilinen bu teknik, bir birey, grup veya bir değerin iyi veya kötü özelliklerini bir diğerine hedef kitleye kabul ettirmek veya reddettirmek için aktarmaktır. Bu teknik genellikle suçu problemin bir üyesinden diğerine transfer etmek için kullanılır.
- Nedeni aşırı basitleştirmek: Karmaşık sosyal, politik, ekonomik veya askerî sorunlara popüler genellemelerle cevap vermek.
- Sokaktaki adam: Sokaktaki adam yaklaşımı propagandacının görüşünün sokaktaki adamın sağ duyusu tarafından da desteklendiğini göstermektir. Hedef kitlenin güvenini kazanmak için gayri resmi bir havada ve tarzda sunulur. Propagandacılar sokak dili ve davranışı kullanarak kendi görüşlerinin ortalama bir kişinin de görüşü olduğu izlenimi verir.
- Tanıklık: Tanıklıklar alakalı veya alakasız alıntılardır. Özellikle bir kişiyi, politikayı, hareketi veya programı desteklemek veya yermek için söylenmiş sözlerden yapılan alıntılardır. Alıntı yapılan kişinin (uzman, halk tarafından saygı duyulan bir kişi vb.) şöhreti sömürülür. Tanıklık saygı duyulan bir kişinin propaganda mesajına resmi desteğini içerir. Bu hedef kitlenin kendini bu saygı duyulan kişi ile özdeşleştirmesi ve onun fikirlerini kabullenmesi amacıyla yapılır.
- Damgalama: Bu teknik propagandanın hedefini nefret edilen veya istenmeyen bir şeyle damgalayarak onun hakkında bir önyargı oluşmasını sağlamayı içerir.
- Günah keçisi: Suçu aslında suçlu olmayan bir kişiye veya gruba atmak. Böylece gerçekten suçlu olanlar korunur veya sorunun çözümüne harcanacak çabalardan dikkat başka yere çekilir.
- Erdem sözleri: Bunlar bir kişi veya konuya başlandığı zaman hedef kitlede olumlu bir imaj sağlayacak sözlerdir. Barış, mutluluk, güvenlik, akıllı liderlik, özgürlük vb.
- Sloganlar: Slogan kısa, çarpıcı bir söz veya cümledir. Damgalama içerebilir. Slogan haline getirilmiş fikirler ikna edicidirler.
- İfade edilmemiş kabuller: Bu teknik propaganda mesajınız açıkça ifade edildiği takdirde kabul görmeyecekse kullanılır. Bunun yerine mesaj sürekli farz edilir veya kabul edilir. Pazar popülizmi bu şekilde yayılmıştır. Çok az insan çıkıp pazarın demokrasinin yerine almasını söylemiştir ama birçoğu pazarın ne kadar etkin olduğunu ve nasıl eski düzeni ortadan kaldığından söz etmiştir.
Propagandanın yayılması için teknikler
Propagandayı yaymak için kullanılan yaygın yöntemler arasında haberler, hükûmet raporları, tarihin tekrar yazılması, uydurma bilim, kitaplar, broşürler, propaganda filmleri, radyo, televizyon ve posterleri sayabiliriz. Radyo ve televizyonda propaganda haberlerde, güncel olaylarda, konuşma programlarının içinde veya reklam olarak yer alabilir.
Vikipedi'deki içeriklerin kolayca değiştirilebilir oluşu, taraflı kaynaklara ve yayınlara yer verilmesi ve bu yüzden doğru olmayan bilgilerin yayılması Vikipedi'nin de bir propaganda aracı haline gelmesine sebep olmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Dimitri Kitsikis, Yunan propagandası – İstanbul, Meydan Neşriyat, 1964. (ve İstanbul, Kaynak Kitaplar, 1974)
- Thymian Bussemer: Propaganda. Konzepte und Theorien. Wiesbaden: Verlag für Sozialwissenschaften, 2005.
- Noam Chomsky and Edward Herman: Manufacturing Consent. The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon Books, 1988.
- Patrick Conley: Der parteiliche Journalist. Berlin: Metropol, 2012.
- Stuart Ewen: PR! A Social History of Spin. New York: Basic Books, 1996.
- : Propaganda Technique in World War I. London 1927. (Yeni baskı: Cambridge, Mass: M.I. T. Press, 1971.)
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Propaganda ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
- Alman Propaganda Arşivi. (İngilizce) 24 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- II. Dünya Savaşı Propaganda Posterleri. (İngilizce) 23 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2023.
- ^ https://m.neoldu.com/secimle-ilgili-bilinmesi-gereken-bilgiler-8273h.htm []
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Mayis 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Propaganda ya da yaymaca cok sayida insanin dusunce ve davranislarini etkilemek amacini tasiyan onceden planlanmis bir mesajlar butunudur Propaganda tarafsiz bilgi saglamak yerine en temelde kendi kitlesini etkileyecek bilgiyi sunar Mesaj dogru olsa da yonlu olabilir ve olayin tumunu dengeli bir sekilde sunmayabilir Genellikle politikada eski ifadeyle secim propagandasi ya da gunumuz ifadesiyle secim kampanyasi seklinde kullanilir Hukumetler ve politik partiler tarafindan da desteklenir Tarihin en buyuk propagandalarindan biri olan Sam Amca nin parmagi ile izleyiciyi gosterdigi ve I want you for U S Army Amerikan Ordusu icin seni istiyorum dedigi propaganda afisi ile Amerika Birlesik Devletleri Ordusu on binlerce gonullu asker basvurusu aldi Bilginin benzer bir manipulasyonu ornegin reklamda kullanilir ama buna genellikle propaganda denilmez Propaganda sozcugu reklamin tersine kuvvetli bir olumsuz anlam tasir Propaganda ve halkla iliskilerPropaganda ve halkla iliskiler her ikisi de ikna etmeye yonelik calismalar yuruten disiplinler olmasi ve bunun yaninda benzer kitle iletisim araclarini kullanmasi nedeniyle gerek toplum gerekse bazi uzmanlar tarafindan karistirilan disiplinlerdendir Oysa amac ve ilkeler yonunden ayrisirlar Halkla iliskiler gercegi abartarak farklilastirarak dogru olmayani yaymak degildir Abarti ve gercegi saklama propaganda teknikleri icinde yer alir hatta etki birakmak icin oldukca fazla kullanilir Propaganda ikna yoluyla kitleleri etkilemeye calisirken halkla iliskiler aciklama yapip dogrulari soyler Propaganda tek yonlu halkla iliskiler ise cift yonlu bir iletisim uygular Propaganda cesitleriPropaganda reklamla bircok benzer teknigi kullanir Reklama bir ticari urun icin yapilan propaganda denilebilir Ancak propaganda genellikle tum tayftan politik ideolojik veya orgutsel aidiyet temalari icerir Propaganda brosurler posterler TV gazete veya radyo yayinlari ve bunlarin disindaki her turlu bilgi tasiyan medya araciligiyla yapilir Sozcugun daha dar ve sik kullanilan anlamiyla propaganda politik bir amaci veya iktidarin cikarlarini destekleyen bilerek carpitilmis veya saptirilmis bilgiye denir Propagandacilar bir grubun istekleri yonunde halkin bir konu veya olayla ilgili goruslerini degistirmeyi amaclarlar Bu anlamda propaganda ayni amacin insanlara istenen bilgilerin verilmesi yerine istenmeyen bilgilerin kisitlanmasini amaclayan sansurun tersidir Propagandayi diger yontemlerden ayiran propagandacinin halkin fikrini ikna etme ve anlatma yerine kandirma ve kafa karistirmayla degistirme istegidir Organizasyonun liderleri bilginin tek tarafli veya dogru olmadigini bilmelerine ragmen propagandayi yayan daha dusuk rutbeli uyeler durumu bilmeyebilirler Sozcugun dini kokenlerine uygun olarak yeni dini hareketler icin de bu hareketlerin hem taraftarlari hem de karsitlari tarafindan kullanilir Kult karsitlari kult liderlerini yeni uyeler kazanmak icin propaganda kullanmakla suclarlar II Dunya Savasi nda ABD nin anti Japon propagandasi Propaganda savasta cok guclu bir silahtir Bu durumda amac genellikle icerideki veya disaridaki dusmani insanlik disi olarak gostermek ve ona karsi nefret yaratmaktir Bazi ozel sozcukler kullanarak veya bazi ozel sozcukleri kullanmaktan sakinarak dusman hic yapmadigi seyler icin suclanir ve bu sayede zihinlerde hatali bir imaj olusturulur Cogu propaganda dusmanin gercek veya hayali bir haksizligin sebebi oldugu hissini vermek ister Ayni zamanda halkin kendi milletinin hakli olduguna da inanmasi gerekir Propaganda psikolojik savas yontemlerinden biridir Politik propaganda ornekleri Ingiltere nin Almanya ya karsi I Dunya Savasi nda uyguladigi propaganda Nazi Almanyasi nin Polonya ya karsi II Dunya Savasi nin baslangicindaki propagandasi Sozcugun daha da dar ve daha az kullanilan anlamiyla propaganda zaten inanan insanlara onlara inanclarini destekleyecek yanlis bilgi vermek anlamina gelir Varsayima gore insanlar dogru olmayan bir seye inanirlarsa surekli kuskular yasayacaklardir Bu kuskular rahatsiz edici oldugundan onlardan kurtulmak isteyecekler ve dolayisiyla guc sahiplerinin onaylamalarina acik olacaklardir Bu yuzden propaganda cogunlukla amaca halihazirda inananlara yonelik yapilir ABD Deniz Kuvvetleri 13 bolgesi icin kullanilan poster arka planda Alaska haritasi ustunde Ordu Donanma Sivil yazili bir fare kapanina yaklasan ve fareye benzetilmis Japonya Propaganda kaynagina gore siniflandirilabilir Beyaz propagandanin kaynagi bellidir Kara propaganda dost bir kaynaktan geliyormus gibi gorunur ama gercek tersidir Gri propaganda notr bir kaynaktan gelir gozukur ama aslinda karsi taraftan gelmektedir Propaganda cok sinsi yollarla uygulanabilir Ornegin yabanci ulkelerle ilgili yanlis enformasyon egitim sisteminde desteklenebilir Cok az insan okulda ogrendiklerini kontrol etme ihtiyaci duyacagindan bu yanlis enformasyon gazeteciler ve aileler tarafindan tekrar edilecek ve yanlis enformasyonun herkes tarafindan bilinen bir gercek oldugu fikri medyaya direkt bir mudahale olmadan kimse gercegi veya kaynagi fark etmeden yayilacaktir Bu tip yayilan propaganda politik amaclar icin kullanilabilir Vatandasa ulkelerinin politikalari hakkinda yanlis bir goruntu verip aksi gorusleri reddetmeleri veya gormezden gelmeleri saglanabilir Rus Devrimi 19 ve 20 yy Rus devrimcileri propaganda sozcugunun iki farkli yonunu birbirinden ayirmislardir Bu farkli yonler agitaciya ajitatsiya veya ajitasyon ve propaganda veya propaganda olarak adlandirilmistir Propaganda Marksizm in ogretileri kuramsal ve pratik temel ekonomik bilgiler gibi devrimci fikirlerin yayilmasi anlamina geliyordu Bunun yaninda ajitasyon kamuoyu olusturma veya politik rahatsizlik yaratma anlaminda kullaniliyordu Propagandanin tarihcesiSivilleri bilgi paylasmaya karsi uyaran ABD propaganda posteri Latincede propaganda yayilacak seyler anlamina geliyordu 1622 yilinda 30 yil savaslarinin baslangicindan hemen sonra Papa XV Gregory Hristiyan olmayan ulkelere gonderilen misyonerler araciligiyla Hristiyanligin yayilmasini gozeten Congregatio de Propaganda Fide Inanci Yayma Meclisi ni kurdu Sozcugun ozgun anlami yaniltici bilgi anlamina gelmiyordu Modern politik anlami I Dunya Savasina kadar gider ve orijinali alcaltici bir anlam icermemektedir Propaganda bilinen cok eskiden beri kullanilan bir yontemdir Livy gibi Roma Imparatorlugu yazilari Roma yandasi propagandanin bas eserleri olarak kabul edilir Terimin kendisi Katolik inancinin yayilmasi ve Katolik olmayan ulkelerde kiliseye ait islerin duzenlenmesiyle gorevli papalik makami olan Inancin Yayilmasi icin Roma Katolik Kutsal Meclisinden sacra congregatio christiano nomini propagando veya kisaca propaganda fide gelmektedir Terimin kendisi yayilmasi gereken anlamina gelen propagand Latince kokunden gelmektedir Propaganda teknikleri ilk kez 20 yy in basinda gazeteci Walter Lippmann ve halkla iliskilerin babasi kabul edilen Edward Bernays Sigmund Freud un yegeni tarafindan tanimlanmis ve bilimsel bir sekilde uygulanmistir I Dunya Savasi sirasinda Lippman ve Bernays ABD Baskani Woodrow Wilson tarafindan gorevi Ingiltere yaninda savasa girmek icin kamuoyunun fikrini etkilemeyi amaclayan na katilmak uzere tutulmuslardir Lippman ve Bernays in propaganda kampanyasi alti ay icinde o kadar buyuk anti Alman histerisi yaratmisti ki Amerikan is alemini ve digerlerinin yaninda Adolf Hitler i de kamu oyunu genis boyutlu propaganda ile kontrol etme potansiyeli ile etkilemistir Bernays grup zihni ve niyetin tasarlanmasi gibi pratik propaganda calismalarinda kullanilan tanimlari ortaya atmistir Mevcut Halkla iliskiler endustrisi Lippman ve Bernays in calismalarinin direkt sonucudur ve hala ABD hukumeti tarafindan kullanilmaktadir 20 yy in ilk yarisindan sonra Bernays ve Lippman cok basarili bir halkla iliskiler sirketi isletmislerdir II Dunya Savasi propagandanin bir silah olarak hem Hitler in propagandacisi Joseph Goebbels hem de Ingiliz Politik Savas Idarecisi tarafindan surekli kullanildigi bir savas olmustur Nazi Almanyasi Almanya daki cogu propaganda Halki Aydinlatma ve Propaganda Bakanligi Almancadaki kisaltmasiyla Promi tarafindan yapilmistir Joseph Goebbels Hitler 1933 senesinde goreve geldikten kisa bir sure sonra bu bakanliktan sorumlu olmustur Tum gazeteciler yazarlar ve sanatcilar bakanligin basin guzel sanatlar muzik tiyatro film edebiyat veya radyo alt odalarindan birine kayit olmak zorundaydi ABD nin Hitler karsiti propaganda posterlerinden biri Naziler amaclarina ulasmak icin propagandayi hayati bir arac olarak gormuslerdir Almanya nin Fuhrer i Adolf Hitler I Dunya Savasi inda Muttefiklerin yaptigi propagandanin gucunden cok etkilenmis ve moralin cokmesi ve 1918 senesinde deniz kuvvetleri ile cephede cikan isyanlarin ana sebebinin bu olduguna inanmisti Hitler hemen her gun Goebbels ile bulusup haberleri tartismak icin bir araya gelir ve Goebbels konuyla ilgili Hitler in fikirlerini alirdi Goebbels daha sonra ust duzey bakanlik yetkilileriyle gorusup dunyada gelisen olaylarla ilgili resmi parti goruslerini iletirdi Yayincilar ve gazeteciler calismalarini yayinlamadan once onay almak zorundaydilar Buna ek olarak Adolf Hitler ve Reinhard Heydrich gibi ust duzey Naziler yanlis oldugunu bildikleri bilgileri yaymakta ahlaki bir problem gormezlerdi Gercekten de bilerek yanlis bilgi vermek Buyuk Yalan denilen doktrinin bir parcasiydi II Dunya Savasi nin baslamasindan once nazi propagandasinin hitap ettigi birkac ayri grup vardi Alman halkina Nazi Partisi nin ve Almanya nin yabanci ve ic dusmanlara ozellikle Yahudiler karsi yaptigi mucadele hatirlatilirdi Cekoslovakya Polonya Sovyetler Birligi ve Baltik devletleri gibi ulkelerdeki etnik Almanlara Almanya ile kan baglarinin yeni ulkelerine olan bagliliklarindan daha guclu oldugunu soylenirdi Fransa ve Birlesik Krallik gibi potansiyel dusmanlara Almanya nin o ulkelerin halklari bir sorunu olmadigini ama hukumetlerinin Almanya ile savas baslatmak istedigi soylenirdi Tum halklara Almanya nin kulturel bilimsel ve askeri basarilari hatirlatilirdi 4 Subat 1941 de Stalingrad Muharebesi nin bitimine kadar Alman propagandasi Alman guclerinin kabiliyetleri ve Alman askerlerinin sozde insaniyetlerine vurgu yapiyordu Toplama kamplarinda Yahudilerin toplu katliamlari bu noktaya kadar hemen hemen hic bilinmiyordu Bunun karsisinda Ingiliz ve Muttefik gucleri korkak katiller ve Amerikalilar ise ozellikle Al Capone benzeri gangsterler olarak gosteriliyordu Alman propagandasi ayni zamanda Amerikalilar ve Ingilizleri birbirine ve her iki batili gucu Sovyetler Birligi ne yabancilastirmaya calisiyordu Stalingrad dan sonra ana tema Almanya nin Bati Avrupa kulturu nu Bolsevik ceteler den koruyan yegane guc olmasina donustu V 1 ve V 2 intikam silahlari Ingilizleri caresizlige ikna etmek icin kullanildi Soguk Savas propagandasi ABD ve Sovyetler Birligi Soguk Savas sirasinda propagandayi yogun olarak kullanmistir Her iki taraf da film televizyon ve radyo programlariyla kendi halklarini karsi tarafi ve Ucuncu Dunya milletlerini etkilemeye calismislardir ABD Enformasyon Ajansi resmi hukumet istasyonu olarak Amerikanin Sesi radyosunu isletmistir Radio Free Europe Ozgur Avrupa Radyosu ve Radio Liberty Ozgurluk Radyosu kismi olarak Central Intelligence Agency Merkezi Haberalma Ajansi tarafindan desteklenmis Dogu Avrupa ve Sovyetler Birligi ne haberler ve eglence programlarinda gri propaganda yapilmistir Sovyetler Birligi nin resmi istasyonu Radyo Moskova beyaz propaganda yaparken Radio Peace and Freedom Baris ve Ozgurluk Radyosu gri propaganda yapmistir Her iki taraf da kriz donemlerinde kara propaganda da yapmistir Amerika kitasinda Kuba hem kara hem de beyaz propagandanin hem kaynagi hem de hedefi olmustur Radio Habana Cuba Radyo Havana Kuba CIA ve Kubali gruplara karsi orijinal programlar Moskova Radyosu nun yayinlari ve Vietnam in sesi yayinlarini yapiyordu Soguk Savas in isgorusu en fazla olan yazarlarindan biri George Orwell dir Onun Animal Farm ve 1984 romanlari propaganda kullanimi ile ilgili bir tur ders kitabidir Sovyetler Birligi nde gecmese de roman karakterleri dilin surekli politik amaclar icin carpitildigi totaliter bir rejimde yasarlar Rusya ve Cin arasindaki ideolojik tartismalar ve sinir sorunlari bazi sinir otesi operasyonlara yol acmistir Bu donemde gelistirilen tekniklerden birinde radyo programlari kayit ediliyor ve daha sonra sondan basa yani tersine yayinlaniyordu Kuba CIA ve surgundeki Kubali gruplar tarafindan hem siyah hem de beyaz propagandanin kaynagi ve hedefi olmustur Radio Havana Cuba bunun karsisinda Radyo Moskova nin orijinal programlarini aktarmis ve Vietnam in Sesi ile ABD gemisi USS Pueblo nun murettebatina ait oldugunu iddia ettigi itiraflari yayinlamistir Propaganda olusturma teknikleriSosyal psikoloji arastirmalarina dayanan bazi teknikler propaganda olusturmak icin kullanilir Propaganda mesajlarinin hangi yollarla ulastirilacagi onemlidir ama bilgi yayilimi stratejileri sadece propaganda mesaji ile birlestikleri zaman propaganda strateji halini alirlar Bu mesajlari tanimlamak mesajlarin hangi yollardan yayildigini calisabilmek icin sarttir Bu yuzden propaganda olusturmak icin asagidaki teknikleri bilmek gereklidir Korkuya basvurma Korkuya basvurma genel nufusta korku yaratarak bir konuya destek saglamayi amaclar Ornegin Joseph Goebbels in Almanya yok olmali sozlerini kullanarak Muttefiklerin Alman halkini yok etmeyi amacladigini iddia etmistir Bir otoriteye referans Bir fikri gorusu veya hareket planini desteklemek icin bir otorite veya makam sahibini referans vermek Tren etkisi Hedef kitleye herkes bunu yapiyor diyerek bir hareket tarzini kabul ettirmek Kalabaliga katil Bu teknik insanlarin kazanan tarafta olma durtusunu kullanir Bu teknik hedef gruba bunun bir kitle hareketine dondugu ve onlarin da katilmasinin kendi cikarlarina oldugunu soylemeyi icerir Kacinilmaz zafer Trene henuz katilmamis olanlar kesin zafere giden yolda gidenlere katilmaya cagrilir Halihazirda trende olan veya kismen trende olanlara da kalmalarinin en iyi hareket oldugu fikri verilmis olur Direkt emir Bu teknik karar verme surecini basitlestirmeyi amaclar Propagandaci resimler ve sozcukler kullanarak dinleyicilere tam olarak ne yapmalari gerektigini soyler Diger olasi secenekleri ortadan kaldirir Emri vermek icin otorite figurleri kullanilabilir ama sart degildir Sam amcanin seni istiyorum resmi bu teknigi ornektir Reddin elde edilmesi Bu teknik bir fikrin nefret edilen korkulan veya kucuk gorulen bir grupta populer oldugu imajinin verilmesiyle bu fikrin reddinin temin edilmesinin icerir Dolayisiyla eger nefret edilen veya kucuk gorulen bir grup insanin da ayni fikri savundugu inandirilirsa hedef kitle bu gorusu terk eder Pariltili genellemeler Pariltili genellemeler bilgi veya akil yurutme gerektirmeden kabul edilmesini saglamak icin yuksek deger tasiyan olgular ve inanclarla alakalandirilmis yogun duygusal olarak cekici sozlerdir Yurt sevgisi memleket baris ozgurluk onur gibi duygulara alakalandirilir Sozler muglak ve herkes icin baska bir anlama gelebilecek olsa da anlamlari hep olumludur Propagandacinin olgulari ve programlari her zaman iyidir tercih edilir erdemlidir Rasyonalizasyon Bireyler veya gruplar tartisilir davranis veya inanclari bazi genellemelerle akilci yapmaya calisabilirler Muglak ve hos sozler genellikle boyle hareket ve inanclari hakli gostermek icin kullanilir Kasitli muglaklik Genellemeler kasitli olarak muglaktir ki hedef kitle kendi yorumlarini katabilsin Amac kitleyi gercekligini analiz etmeden veya uygulanabilirligini veya mantikliligini incelemeden bazi belirsiz sozlerle harekete gecirmektir Transfer Ayni zamanda ilintilendirme olarak da bilinen bu teknik bir birey grup veya bir degerin iyi veya kotu ozelliklerini bir digerine hedef kitleye kabul ettirmek veya reddettirmek icin aktarmaktir Bu teknik genellikle sucu problemin bir uyesinden digerine transfer etmek icin kullanilir Nedeni asiri basitlestirmek Karmasik sosyal politik ekonomik veya askeri sorunlara populer genellemelerle cevap vermek Sokaktaki adam Sokaktaki adam yaklasimi propagandacinin gorusunun sokaktaki adamin sag duyusu tarafindan da desteklendigini gostermektir Hedef kitlenin guvenini kazanmak icin gayri resmi bir havada ve tarzda sunulur Propagandacilar sokak dili ve davranisi kullanarak kendi goruslerinin ortalama bir kisinin de gorusu oldugu izlenimi verir Taniklik Tanikliklar alakali veya alakasiz alintilardir Ozellikle bir kisiyi politikayi hareketi veya programi desteklemek veya yermek icin soylenmis sozlerden yapilan alintilardir Alinti yapilan kisinin uzman halk tarafindan saygi duyulan bir kisi vb sohreti somurulur Taniklik saygi duyulan bir kisinin propaganda mesajina resmi destegini icerir Bu hedef kitlenin kendini bu saygi duyulan kisi ile ozdeslestirmesi ve onun fikirlerini kabullenmesi amaciyla yapilir Damgalama Bu teknik propagandanin hedefini nefret edilen veya istenmeyen bir seyle damgalayarak onun hakkinda bir onyargi olusmasini saglamayi icerir Gunah kecisi Sucu aslinda suclu olmayan bir kisiye veya gruba atmak Boylece gercekten suclu olanlar korunur veya sorunun cozumune harcanacak cabalardan dikkat baska yere cekilir Erdem sozleri Bunlar bir kisi veya konuya baslandigi zaman hedef kitlede olumlu bir imaj saglayacak sozlerdir Baris mutluluk guvenlik akilli liderlik ozgurluk vb Sloganlar Slogan kisa carpici bir soz veya cumledir Damgalama icerebilir Slogan haline getirilmis fikirler ikna edicidirler Ifade edilmemis kabuller Bu teknik propaganda mesajiniz acikca ifade edildigi takdirde kabul gormeyecekse kullanilir Bunun yerine mesaj surekli farz edilir veya kabul edilir Pazar populizmi bu sekilde yayilmistir Cok az insan cikip pazarin demokrasinin yerine almasini soylemistir ama bircogu pazarin ne kadar etkin oldugunu ve nasil eski duzeni ortadan kaldigindan soz etmistir Propagandanin yayilmasi icin teknikler Propagandayi yaymak icin kullanilan yaygin yontemler arasinda haberler hukumet raporlari tarihin tekrar yazilmasi uydurma bilim kitaplar brosurler propaganda filmleri radyo televizyon ve posterleri sayabiliriz Radyo ve televizyonda propaganda haberlerde guncel olaylarda konusma programlarinin icinde veya reklam olarak yer alabilir Vikipedi deki iceriklerin kolayca degistirilebilir olusu tarafli kaynaklara ve yayinlara yer verilmesi ve bu yuzden dogru olmayan bilgilerin yayilmasi Vikipedi nin de bir propaganda araci haline gelmesine sebep olmaktadir Ayrica bakinizKamu diplomasisiKaynakcaDimitri Kitsikis Yunan propagandasi Istanbul Meydan Nesriyat 1964 ve Istanbul Kaynak Kitaplar 1974 Thymian Bussemer Propaganda Konzepte und Theorien Wiesbaden Verlag fur Sozialwissenschaften 2005 ISBN 3 8100 4201 3 Noam Chomsky and Edward Herman Manufacturing Consent The Political Economy of the Mass Media New York Pantheon Books 1988 ISBN 0 679 72034 0 Patrick Conley Der parteiliche Journalist Berlin Metropol 2012 ISBN 978 3 86331 050 9 Stuart Ewen PR A Social History of Spin New York Basic Books 1996 ISBN 0 465 06168 0 Propaganda Technique in World War I London 1927 Yeni baski Cambridge Mass M I T Press 1971 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Propaganda ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Alman Propaganda Arsivi Ingilizce 24 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde II Dunya Savasi Propaganda Posterleri Ingilizce 23 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arsivlenmis kopya 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2023 https m neoldu com secimle ilgili bilinmesi gereken bilgiler 8273h htm yalin URL