Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Radyoterapi, iyonlaştırıcı ışın kullanarak kanser hastalığının tedavisidir. Hedef, tümör dokusunu komşu sağlıklı dokuları koruyarak yok edilmesidir. Bu konu ile ilgili anabilim dalına Radyasyon Onkolojisi adı verilir. İyonlaştırıcı ışınların biyolojik etkilerini Radyobiyoloji bilim dalı inceler. Radyoterapi kanser tedavisinde tek başına ya da cerrahi ve/veya kemoterapi ile birlikte kullanılabilir. Cerrahi tedavi ile benzer sonuçlar elde edilen hastalıklarda, organın koruyucu yaklaşım prensibi ile organ kaybı ve ilişkili fonksiyon kaybını önlediğinden tercih edilebilen tedavi yöntemidir.
Uygulama
Radyoterapide kanser hücrelerinin bölünmesini engellemek amacıyla iyonizan radyasyon (yüksek enerjili fotonlar ya da hızlandırılmış subatomik partiküller) kullanılır. Absorbe edilen radyasyonun birimi geçmişte 'rad' olarak tanımlanmaktaydı. Bu tanımlama yaklaşık son 30 yıldır gray (kısaltması Gy) olarak değiştirilmiştir. 1 Gy, 1 kg dokuda absorblanan 1 joule'lük enerji miktarıdır. Radyoterapi gören bir hasta tedavi süresine göre 40-70 Gy'lik radyasyon dozuna maruz kalacaktır. Karşılaştırma yapılacak olursa modern mamografi aygıtlarında film çekmek için maruz kalınan x-ışını miktarı-dozu yaklaşık olarak 0.1 ile 0.2 mili Gray arasındadır.
Radyoterapi esnasında, uygulanan bölgeye x veya gama ışınları veya hızlandırılmış subatomik partiküller ile belirli oranda bir enerji verilmektedir. Hedef; oluşturulacak iyonizasyonlarla hücrelerin genetik materyallerini -DNA- bozarak, bölünmelerini engelleyerek mitotik hücre ölümüne ya da Apoptozis yolu ile hücre ölümüne yol açmaktır. Radyasyonun kanserli hücrelerin yanında sağlıklı hücrelerin DNA'larında hasar oluşturmasına rağmen, sağlıklı hücreler kendilerini tamir ederek tekrar fonksiyonel hale gelebilirler. Radyasyonun hücre DNA'sında oluşturduğu etki, fotonun ya doğrudan DNA'yı oluşturan bazların aralarındaki kimyasal bağları iyonize ederek, DNA bacağının doğrudan kırılmasına bağlıdır. Ya da hücre içerisinde bulunan su moleküllerinde oluşan iyonizasyon sonucu ortaya çıkan serbest radikallerin gene DNA'nın yapısından elektron kopartması ile oluşturduğu kırıklar yolu ile dolaylı yoldandır.
Bir kısım kırıklar subletal -ölüme neden olamayacak- hasar oluşturur. Bu durumda hücrenin kendini tamir yeteneğine bağlı olarak hasar giderilebilir. Bu daha çok kanserli olmayan hücreler için geçerlidir. Kanserli hücrelerin önemli bir kısmı bu yeteneğe sahip değildir. Bunun sonucunda biriken subletal hasarlar hücrenin ölümüne yol açar. Oluşan bir kısım hasar ise, ortamın özelliklerine bağlı olarak, yani hücrenin bulunduğu fiziksel veya kimyasal koşullara bağlı olarak, ölüme yol açabilir ya da tamir olayını başlatabilir. Ameliyatlarda olduğu gibi radyoterapi de lokal bir tedavidir ve sadece uygulanan bölgedeki hücreleri etkiler. Radyoterapi cilt, beyin, meme, prostat ve rahim kanseri tedavilerinde etkin olarak kullanılmaktadır. Ayrıca ve kan kanseri tedavisinde de kullanılır.
Eksternal radyoterapi -harici radyoterapi- dıştan ışınlama, ışın kaynağı ile ışınlanan dokunun arasında mesafe olması anlamını taşır. Radyasyon Onkolojisi uzmanının, hastanın ve hastalığın durumuna göre planladığı tedavinin Co-60 veya Lineer Akseleratör (Linac) cihazları ile, hastaya dışarıdan ve belli bir mesafeden uygulanması esasına dayanır. Verilecek radyasyonun toplam dozu küçük ve eşit dozlara bölünerek, günlük seanslar halinde haftanın 5 günü uygulanır. Tedavi süresi 1 günden 8 haftaya kadar değişebilen uygulamalar mevcuttur.
Harici radyoterapide x ışınları veya fotonlar kullanılır. Işınların içerdiği enerji arttıkça, ışın dokunun daha derinlerine nüfuz eder.
Gama Işını ve Kobalt Terapi Sistemleri
Gama ışınları da radyoterapide kullanılan bir foton türüdür. Gama ışınları radyum, uranyum ve kobalt 60 gibi elementler tarafından ayrışma esnasında ışıma olarak yayılmaktadır. X ve gama ışınları kanser hücrelerine aynı şekilde etki yapar. Kobalt Gama Sistemlerinin büyük bir bölümünün yerini günümüzde lineer hızlandırıcı sistemler almıştır. Kobalt sistemleri lineer hızlandırıcı sistemlerde olduğu gibi yüksek enerjili ışınlar uygulayamazlar bu yüzden kanserli hücreleri yok etmede fazla etkili değildirler. Ayrıca lineer hızlandırıcı sistemlerinde kaynak olmadığı ve enerjiyi kendi ürettiği için istenildiği takdirde kapatılıp açılabilir iken kobalt sistemlerinde ise doğal kaynak kullanılarak tedavi yapılır. Tedavi esnasında kaynak açığa çıkar.Bu cihaz başındaki kaynak çubuğundan görünür. Tedavi bitince kaynak gizlenir. Yani kaynak çubuğu içeri girer.
Radyoterapi tedavisinin planlanması
Radyoterapiye başlanmadan önce x ışınları yardımıyla çeşitli filmler çekilir ve hangi açılardan ışınların uygulanması gerektiği hesaplanır. Bu ölçümler bir simülasyon cihazı yardımıyla (tomografi cihazı gibi) yapılır. Bu simülasyon sırasında hastanın radyoterapi uygulanacak bölgesi işaretlenir. Tedavinin doğru bölgeye yapılması amacıyla bazen dövme veya küçük noktalar şeklinde işaretleme yoluna gidilir.
Radyoterapi merkezlerinin artışıyla onkolojistler tedaviyi planlarken bilgisayar destekli modeller kullanmaktadır. Bu bilgisayar destekli planlama tedavinin daha hassas bir şekilde sağlıklı dokulara zarar vermeden gerçekleşmesi açısında önemlidir. Yapılan ölçümler sayesinde ışınların hangi açılardan gönderilmesinin uygun olduğu hesaplanır. Tedavi planlamasında bilgisayar destekli 3 boyutlu modeller kullanılır. Hastanın filmi Tomografi veya MR cihazları vasıtasıyla elde edilir ve bilgisayarlara gönderilerek gerekli incelemeler yapılır.
Radyoterapi süresince yapılması gerekenler
- Hastalar öncelikle üzerlerinde bulunan kıyafet, mücevher vb aksesuarları çıkarmalıdır. Bazı durumlarda hastaya önlük giydirilebilir.
- Tedaviden maksimum verim elde etmek için hasta cihazın sedyesine doğru bir şekilde yatmalıdır. Mümkün olduğunca hareket etmemesi gereklidir. Hastalar kafalarına takılan her türlü soruyu görevliye sormalıdır.
- Radyoterapiden önce tümörün yerinin belirlenmesi çeşitli simülasyon cihazları ile sağlanır ve bu sayede ışınların geliş direktifi belirlenmiş olur.
- Radyoterapi birden çok seansta yapılır. Bu nedenle hastanın vücuduna tedavi noktasını belirlemek amacıyla küçük noktalar işaretlenir veya dövmeler yapılır.
- Hastanın cihazın sedyesindeki pozisyonu tedavinin hassas olarak yapılması bakımından önemlidir. Hastadan istenen rahat olması ve normal bir şekilde nefes alıp vermesidir. Hasta ayrıca tedavi esnasında istediği takdirde terapist ile konuşabilir.
- Tedavi 5 ila 15 dakika arası sürer. Işınlar görünmezdir ve hasta tedavi süresince hiçbir şey hissetmez.
- Tedavi seansı sonunda hasta terapist yardımıyla sedyeden kalkabilir. Hastaların birçoğu seanstan sonra günlük yaşamlarına devam edebilirler.
- Harici radyoterapi genellikle hastanelerde ve sağlık merkezlerinde yapılır. Hastalığa göre değişmekle birlikte, radyasyon tedavisi genellikle birkaç hafta süresince ve haftada 5 gün verilir. Tedavi sırasında veya sonrasında hasta radyoaktif değildir.
- Dahili radyoterapide ise hasta genelde 1-2 gün hastanede kalır. Implant geçici veya kalıcı olabilir. Hastanede kalınan sürede hastanın radyasyon seviyesi maksimum düzeydedir ve bu nedenle yakınlarıyla görüşmesi uygun değildir. Implant vücuttan alındığında ise radyoaktiflik ortadan kalkar.
Dış bağlantılar
- NTVMSNBC'nin sitesindeki Tüm Yönleriyle Radyoterapi makalesi16 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ankara Tabip Odası sitesindeki Hastalar İçin Radyoterapi Hakkında Bilgi Başlıklı Makale27 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Radyoterapi İle Kanser Tedavisi11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Radyoterapi iyonlastirici isin kullanarak kanser hastaliginin tedavisidir Hedef tumor dokusunu komsu saglikli dokulari koruyarak yok edilmesidir Bu konu ile ilgili anabilim dalina Radyasyon Onkolojisi adi verilir Iyonlastirici isinlarin biyolojik etkilerini Radyobiyoloji bilim dali inceler Radyoterapi kanser tedavisinde tek basina ya da cerrahi ve veya kemoterapi ile birlikte kullanilabilir Cerrahi tedavi ile benzer sonuclar elde edilen hastaliklarda organin koruyucu yaklasim prensibi ile organ kaybi ve iliskili fonksiyon kaybini onlediginden tercih edilebilen tedavi yontemidir Radyoterapi Gana 2017UygulamaT4N1M0 NPC de IMPT sag ve IMRT sol planlari arasindaki doz dagilimlarinin eksenel yukarida ve sagittal altta gorunumlerde karsilastirilmasi Noktali cizgiler GTV T icin recete edilen dozun 95 ini belirtir Radyoterapide kanser hucrelerinin bolunmesini engellemek amaciyla iyonizan radyasyon yuksek enerjili fotonlar ya da hizlandirilmis subatomik partikuller kullanilir Absorbe edilen radyasyonun birimi gecmiste rad olarak tanimlanmaktaydi Bu tanimlama yaklasik son 30 yildir gray kisaltmasi Gy olarak degistirilmistir 1 Gy 1 kg dokuda absorblanan 1 joule luk enerji miktaridir Radyoterapi goren bir hasta tedavi suresine gore 40 70 Gy lik radyasyon dozuna maruz kalacaktir Karsilastirma yapilacak olursa modern mamografi aygitlarinda film cekmek icin maruz kalinan x isini miktari dozu yaklasik olarak 0 1 ile 0 2 mili Gray arasindadir Radyoterapi esnasinda uygulanan bolgeye x veya gama isinlari veya hizlandirilmis subatomik partikuller ile belirli oranda bir enerji verilmektedir Hedef olusturulacak iyonizasyonlarla hucrelerin genetik materyallerini DNA bozarak bolunmelerini engelleyerek mitotik hucre olumune ya da Apoptozis yolu ile hucre olumune yol acmaktir Radyasyonun kanserli hucrelerin yaninda saglikli hucrelerin DNA larinda hasar olusturmasina ragmen saglikli hucreler kendilerini tamir ederek tekrar fonksiyonel hale gelebilirler Radyasyonun hucre DNA sinda olusturdugu etki fotonun ya dogrudan DNA yi olusturan bazlarin aralarindaki kimyasal baglari iyonize ederek DNA bacaginin dogrudan kirilmasina baglidir Ya da hucre icerisinde bulunan su molekullerinde olusan iyonizasyon sonucu ortaya cikan serbest radikallerin gene DNA nin yapisindan elektron kopartmasi ile olusturdugu kiriklar yolu ile dolayli yoldandir Bir kisim kiriklar subletal olume neden olamayacak hasar olusturur Bu durumda hucrenin kendini tamir yetenegine bagli olarak hasar giderilebilir Bu daha cok kanserli olmayan hucreler icin gecerlidir Kanserli hucrelerin onemli bir kismi bu yetenege sahip degildir Bunun sonucunda biriken subletal hasarlar hucrenin olumune yol acar Olusan bir kisim hasar ise ortamin ozelliklerine bagli olarak yani hucrenin bulundugu fiziksel veya kimyasal kosullara bagli olarak olume yol acabilir ya da tamir olayini baslatabilir Ameliyatlarda oldugu gibi radyoterapi de lokal bir tedavidir ve sadece uygulanan bolgedeki hucreleri etkiler Radyoterapi cilt beyin meme prostat ve rahim kanseri tedavilerinde etkin olarak kullanilmaktadir Ayrica ve kan kanseri tedavisinde de kullanilir Eksternal radyoterapi harici radyoterapi distan isinlama isin kaynagi ile isinlanan dokunun arasinda mesafe olmasi anlamini tasir Radyasyon Onkolojisi uzmaninin hastanin ve hastaligin durumuna gore planladigi tedavinin Co 60 veya Lineer Akselerator Linac cihazlari ile hastaya disaridan ve belli bir mesafeden uygulanmasi esasina dayanir Verilecek radyasyonun toplam dozu kucuk ve esit dozlara bolunerek gunluk seanslar halinde haftanin 5 gunu uygulanir Tedavi suresi 1 gunden 8 haftaya kadar degisebilen uygulamalar mevcuttur Harici radyoterapide x isinlari veya fotonlar kullanilir Isinlarin icerdigi enerji arttikca isin dokunun daha derinlerine nufuz eder Gama Isini ve Kobalt Terapi SistemleriGama isinlari da radyoterapide kullanilan bir foton turudur Gama isinlari radyum uranyum ve kobalt 60 gibi elementler tarafindan ayrisma esnasinda isima olarak yayilmaktadir X ve gama isinlari kanser hucrelerine ayni sekilde etki yapar Kobalt Gama Sistemlerinin buyuk bir bolumunun yerini gunumuzde lineer hizlandirici sistemler almistir Kobalt sistemleri lineer hizlandirici sistemlerde oldugu gibi yuksek enerjili isinlar uygulayamazlar bu yuzden kanserli hucreleri yok etmede fazla etkili degildirler Ayrica lineer hizlandirici sistemlerinde kaynak olmadigi ve enerjiyi kendi urettigi icin istenildigi takdirde kapatilip acilabilir iken kobalt sistemlerinde ise dogal kaynak kullanilarak tedavi yapilir Tedavi esnasinda kaynak aciga cikar Bu cihaz basindaki kaynak cubugundan gorunur Tedavi bitince kaynak gizlenir Yani kaynak cubugu iceri girer Radyoterapi tedavisinin planlanmasiRadyoterapiye baslanmadan once x isinlari yardimiyla cesitli filmler cekilir ve hangi acilardan isinlarin uygulanmasi gerektigi hesaplanir Bu olcumler bir simulasyon cihazi yardimiyla tomografi cihazi gibi yapilir Bu simulasyon sirasinda hastanin radyoterapi uygulanacak bolgesi isaretlenir Tedavinin dogru bolgeye yapilmasi amaciyla bazen dovme veya kucuk noktalar seklinde isaretleme yoluna gidilir Radyoterapi merkezlerinin artisiyla onkolojistler tedaviyi planlarken bilgisayar destekli modeller kullanmaktadir Bu bilgisayar destekli planlama tedavinin daha hassas bir sekilde saglikli dokulara zarar vermeden gerceklesmesi acisinda onemlidir Yapilan olcumler sayesinde isinlarin hangi acilardan gonderilmesinin uygun oldugu hesaplanir Tedavi planlamasinda bilgisayar destekli 3 boyutlu modeller kullanilir Hastanin filmi Tomografi veya MR cihazlari vasitasiyla elde edilir ve bilgisayarlara gonderilerek gerekli incelemeler yapilir Radyoterapi suresince yapilmasi gerekenlerHastalar oncelikle uzerlerinde bulunan kiyafet mucevher vb aksesuarlari cikarmalidir Bazi durumlarda hastaya onluk giydirilebilir Tedaviden maksimum verim elde etmek icin hasta cihazin sedyesine dogru bir sekilde yatmalidir Mumkun oldugunca hareket etmemesi gereklidir Hastalar kafalarina takilan her turlu soruyu gorevliye sormalidir Radyoterapiden once tumorun yerinin belirlenmesi cesitli simulasyon cihazlari ile saglanir ve bu sayede isinlarin gelis direktifi belirlenmis olur Radyoterapi birden cok seansta yapilir Bu nedenle hastanin vucuduna tedavi noktasini belirlemek amaciyla kucuk noktalar isaretlenir veya dovmeler yapilir Hastanin cihazin sedyesindeki pozisyonu tedavinin hassas olarak yapilmasi bakimindan onemlidir Hastadan istenen rahat olmasi ve normal bir sekilde nefes alip vermesidir Hasta ayrica tedavi esnasinda istedigi takdirde terapist ile konusabilir Tedavi 5 ila 15 dakika arasi surer Isinlar gorunmezdir ve hasta tedavi suresince hicbir sey hissetmez Tedavi seansi sonunda hasta terapist yardimiyla sedyeden kalkabilir Hastalarin bircogu seanstan sonra gunluk yasamlarina devam edebilirler Harici radyoterapi genellikle hastanelerde ve saglik merkezlerinde yapilir Hastaliga gore degismekle birlikte radyasyon tedavisi genellikle birkac hafta suresince ve haftada 5 gun verilir Tedavi sirasinda veya sonrasinda hasta radyoaktif degildir Dahili radyoterapide ise hasta genelde 1 2 gun hastanede kalir Implant gecici veya kalici olabilir Hastanede kalinan surede hastanin radyasyon seviyesi maksimum duzeydedir ve bu nedenle yakinlariyla gorusmesi uygun degildir Implant vucuttan alindiginda ise radyoaktiflik ortadan kalkar Dis baglantilarNTVMSNBC nin sitesindeki Tum Yonleriyle Radyoterapi makalesi16 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Tabip Odasi sitesindeki Hastalar Icin Radyoterapi Hakkinda Bilgi Baslikli Makale27 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radyoterapi Ile Kanser Tedavisi11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde