Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mayıs 2020) () |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2020) () |
Travertenler, kalsiyum karbonat (CaCO3) bileşimindeki kimyasal tortul kayaçlardır. Yer altı sularının içlerindeki kalsiyum karbonatın belirli koşullar altında çökmesi sonucu meydana gelirler. Bu çökelme zamanla yumuşak hatları olan travertenleri oluşturur. Çökelmede rol oynayan koşullar; buharlaşma, suyun içerdiği karbondioksit (CO2) miktarının azalması, suyun üzerindeki basıncın azalması gibi koşullardır.
Özellikle kaplıcalar tarafından biriken bir kalker biçimidir. Genellikle lifli veya konsantrik bir görünüme sahiptir. Beyaz, ten rengi, krem rengi ve hatta paslı çeşitlerinde bulunur. Genellikle bir kaplıca ağzında veya kireçtaşı mağarasında kalsiyum karbonatın hızlı çökeltilmesi işlemiyle oluşur.
Çökelme dolayısıyla traverten oluşumu yer yüzeyinde olabileceği gibi yer altında, mağara ve galeri gibi doğal boşluklarda da olabilir. Çökelme hızı travertenlerin fiziksel özellikleri üzerinde etkili olur. Çökelmenin yavaş olması travertenlerin kristalli, yoğun, sert ve dayanıklı, hızlı olması ise yumuşak, sünger gibi gözenekli, nispeten hafif ve dayanaksız olmalarına yol açar.
Dünyadaki en güzel traverten örneklerinden birisi Denizli-Pamukkale travertenleridir. Bunun dışında, Antalya çevresinde de traverten taraçlarına rastlanır. Travertenler aynı zamanda mermerle birlikte kullanılan bir yapı malzemesidir. Türkiye'nin Denizli, Bucak-Burdur, Mut-Mersin, Sivas gibi birçok bölgesinde traverten ocakları işletilmektedir. Üretilen malzeme blok, moloz olarak veya fabrikalarda işlenerek ebatlı honlu - cilalı traverten gibi mamuller halinde iç piyasada kullanılmakta veya büyük oranda yurtdışına ihraç edilmektedir.
Etimoloji
Traverten, İtalyanca Travertino kelimesinden türetilmiştir.
Jeokimya
Traverten, basınç altında, bünyesinde erimiş karbon dioksit bulunan yeraltı suları, geçtikleri bölgelerdeki kalsiyum karbonatı (CaCO3) eriterek taşır. Suyun aniden açığa, basınçsız ortama çıkması ve karbondioksitin uçması ile, suda erimiş bulunan kalsiyum karbonat çok ince katmanlar halinde kayaların üzerine çöker. Bu birikim zamanla yastık gibi yumuşak hatları olan travertenleri oluşturur.
Türleri
Traverten taraçları
Kalsiyum karbonatlı yer altı sularının yeryüzüne çıktıkları yerlerde içlerindeki kalsiyum karbonatın çökelmesiyle oluşturdukları kademelerdir. Denizli'nin kuzeyinde yer alan Pamukkale travertenleri bunlara tipik bir örnek teşkil eder.
Traverten konileri
Yatay veya yataya yakın eğime sahip topoğrafya yüzeylerinde, kalsiyum karbonat içeren kaynakların meydana getirdikleri travertenlerin, suların çıkış noktalarının etrafında yığılıp yükselerek oluşturdukları konik tepelerdir. Traverten konilerine örnek olarak Tuz Gölü'nün güneybatısındaki 'nün yakınında ve içinde yer alan traverten konileri gösterilebilir.
Traverten setleri ve traverten set gölleri
Travertenler bazen akarsu vadilerini enine kesen setler meydana getiriler. Yamaçların alt kısımlarında veya vadi tabanlarından çıkan kaynakların içindeki kalsiyum karbonatın çökelmesi sonucu oluşan bu setlerin arkalarında suların toplanmasıyla traverten set gölleri meydana gelir. Erzincan'daki Otlukbeli Gölü bunlara örnek olarak verilebilir.
Otlukbeli Gölü'nü oluşturan travertenler, bir fay kaynağından çıkan sıcak sular tarafından oluşturulmuştur. Göl, Otlukbeli ilçesinin 6 km KB'sında, Sazlar Deresi'ne ulaşmadan önce önü kapanan bir vadi içinde gelişmiştir. Vadiyi enine kesen faydan çıkan maden suları traverten seti oluşumuna neden olmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Sinclair, J. M., (Ed.) (1994). Collins English Dictionary (updated 3. bas.). Glasgow: HarperCollins. ISBN . 31 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ . 10 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- Taş, Irving. Acı ve Ecstasy, 1961.
- dergipark.org.tr
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Mayis 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Traverten haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Travertenler kalsiyum karbonat CaCO3 bilesimindeki kimyasal tortul kayaclardir Yer alti sularinin iclerindeki kalsiyum karbonatin belirli kosullar altinda cokmesi sonucu meydana gelirler Bu cokelme zamanla yumusak hatlari olan travertenleri olusturur Cokelmede rol oynayan kosullar buharlasma suyun icerdigi karbondioksit CO2 miktarinin azalmasi suyun uzerindeki basincin azalmasi gibi kosullardir PamukkaleDenizli de bir traverten ocagi Ozellikle kaplicalar tarafindan biriken bir kalker bicimidir Genellikle lifli veya konsantrik bir gorunume sahiptir Beyaz ten rengi krem rengi ve hatta pasli cesitlerinde bulunur Genellikle bir kaplica agzinda veya kirectasi magarasinda kalsiyum karbonatin hizli cokeltilmesi islemiyle olusur Cokelme dolayisiyla traverten olusumu yer yuzeyinde olabilecegi gibi yer altinda magara ve galeri gibi dogal bosluklarda da olabilir Cokelme hizi travertenlerin fiziksel ozellikleri uzerinde etkili olur Cokelmenin yavas olmasi travertenlerin kristalli yogun sert ve dayanikli hizli olmasi ise yumusak sunger gibi gozenekli nispeten hafif ve dayanaksiz olmalarina yol acar Dunyadaki en guzel traverten orneklerinden birisi Denizli Pamukkale travertenleridir Bunun disinda Antalya cevresinde de traverten taraclarina rastlanir Travertenler ayni zamanda mermerle birlikte kullanilan bir yapi malzemesidir Turkiye nin Denizli Bucak Burdur Mut Mersin Sivas gibi bircok bolgesinde traverten ocaklari isletilmektedir Uretilen malzeme blok moloz olarak veya fabrikalarda islenerek ebatli honlu cilali traverten gibi mamuller halinde ic piyasada kullanilmakta veya buyuk oranda yurtdisina ihrac edilmektedir EtimolojiTraverten Italyanca Travertino kelimesinden turetilmistir JeokimyaTraverten tasi Traverten basinc altinda bunyesinde erimis karbon dioksit bulunan yeralti sulari gectikleri bolgelerdeki kalsiyum karbonati CaCO3 eriterek tasir Suyun aniden aciga basincsiz ortama cikmasi ve karbondioksitin ucmasi ile suda erimis bulunan kalsiyum karbonat cok ince katmanlar halinde kayalarin uzerine coker Bu birikim zamanla yastik gibi yumusak hatlari olan travertenleri olusturur Turleri Traverten taraclari Kalsiyum karbonatli yer alti sularinin yeryuzune ciktiklari yerlerde iclerindeki kalsiyum karbonatin cokelmesiyle olusturduklari kademelerdir Denizli nin kuzeyinde yer alan Pamukkale travertenleri bunlara tipik bir ornek teskil eder Traverten konileri Cihanbeyli Otluk Golu traverten konisi Yatay veya yataya yakin egime sahip topografya yuzeylerinde kalsiyum karbonat iceren kaynaklarin meydana getirdikleri travertenlerin sularin cikis noktalarinin etrafinda yigilip yukselerek olusturduklari konik tepelerdir Traverten konilerine ornek olarak Tuz Golu nun guneybatisindaki nun yakininda ve icinde yer alan traverten konileri gosterilebilir Traverten setleri ve traverten set golleri Pamukkale travertenleri Travertenler bazen akarsu vadilerini enine kesen setler meydana getiriler Yamaclarin alt kisimlarinda veya vadi tabanlarindan cikan kaynaklarin icindeki kalsiyum karbonatin cokelmesi sonucu olusan bu setlerin arkalarinda sularin toplanmasiyla traverten set golleri meydana gelir Erzincan daki Otlukbeli Golu bunlara ornek olarak verilebilir Otlukbeli Golu nu olusturan travertenler bir fay kaynagindan cikan sicak sular tarafindan olusturulmustur Gol Otlukbeli ilcesinin 6 km KB sinda Sazlar Deresi ne ulasmadan once onu kapanan bir vadi icinde gelismistir Vadiyi enine kesen faydan cikan maden sulari traverten seti olusumuna neden olmaktadir Ayrica bakinizDis kuvvetler Tortul kayaclarKaynakca Arsivlenmis kopya 20 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Sinclair J M Ed 1994 Collins English Dictionary updated 3 bas Glasgow HarperCollins ISBN 9780004706788 31 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2017 Arsivlenmis kopya 16 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 10 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Tas Irving Aci ve Ecstasy 1961 dergipark org tr