Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abaza isyanları, Osmanlı İmparatorluğunun duraklama dönemindeki isyanların bir parçasıdır. Osmanlı Padişahı I. Mustafa döneminden, IV. Murad zamanına kadar uzanır. İsyanlar çığ gibi büyümüş ve başladığı tarihten, 1632 yılında IV. Murad'ın mutlak saltanatının başlamasına kadar bastırılamadı.
| Abaza isyanları | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Osmanlı İmparatorluğu | Abaza Mehmed Paşa kuvvetleri | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Hafız Ahmed Paşa Hüsrev Paşa | Abaza Mehmed Paşa | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| bilinmiyor | 30.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Birçok Yeniçeri ve Paşa öldürüldü. | bilinmiyor | ||||||||
Arka plan
Osmanlı hükümdarı II. Osman, 1621 yılında çıktığı Hotin seferinden istediği sonucu almamıştır. Bunun sebebi Yeniçerilerin savaş esnasında isteksiz savaşması ve başına buyruk davranmasıydı. Padişah artık gitgide bozulan ocağı kapatmaya karar verdi. Önce Yemen'de çıkan isyanı bastırmak için Anadoluya gitmeye çalışmış lakin dönemin şeyhülislamı Esad Efendi, bir padişahın bu kadar basit bir isyanı bastırmaya gitmesinin doğru olmadığını söyleyince sultan bu fikrinden vazgeçti. Aslında burada padişahın asıl amacı Türkmenler den bir ordu toplayıp ocağı yerle yeksan etmekti. Sultan Osman yeni bir fikirle bu seferde hacca gideceğini söylediyse de yine muhalefetle karşılaşmıştı hatta Yeniçeriler de sultanın ocağı kaldıracağı haberini duymuştu. Bu haberi işiten Yeniçeriler isyan etti ve Hoca Ömer Efendi, Süleyman Ağa gibi isimlerin kellerini istedi ancak padişah bunu kabul etmeyince isyan büyüdü. Saraya giren isyancılar I. Mustafa'yı tekrar padişah ilan ettiler ve Sultan Osman'ı yakalayarak çeşitli hakarete ve saldırılara maruz bıraktıktan sonra Yedikule zindanlarında padişahı katlettiler.
İlk isyan
Padişahın katledildiğini öğrenen Erzurum beylerbeyi Abaza Mehmed Paşa II. Osman'ın kanını dava ederek isyan etti. Anadolu'nun çoğu kalesini ele geçirmiş ve yakaladığı tüm Yeniçerileri kılıçtan geçirmişti. Bu isyan Yeniçerileri korkuya boğmuş ve Istanbul'da da padişahın katilleri aranmaya başlanmış hatta I. Mustafa da bir hatt-ı hümayun yazarak "Tiz katiller bulunsun" demiştir. Her ne kadar Sadrazam onu görevinden alsa da kendisi hanedana ve devlete sadık olduğunu ancak katillerin cezalandırılması gerektiğini savunarak faaliyetlerine devam etmiştir. Yeniçerilerden aynı şekilde nefret eden İç Anadolu'daki Türkmenlerde Abaza'ya katılarak davasına ortak olmuş. Tarih 1624 yılına geldiğinde Sadrazam Hafız Ahmed Paşa komutasındaki ordu Kayseri yakınlarında savaşmış ve Abaza'nın adamlarından bazıları ona ihanet ederek taraf değiştirmişlerdir bu yüzden de Abaza Paşa bu savaştan yenik ayrılmış ve Erzurum'a kaçmıştı. Daha sonralarında paşa yakalanmış ve padişahın huzuruna çıkarılmıştı. Herkes onun idam edilmesini beklerken Sultan IV. Murad onu abisinin kanını dava etmesinden ve cesaretinden etkilenmiş ve affetmişti. Abaza Paşa, Bosna Beylerbeyliğine atanmıştı.
İkinci isyan
Osmanlı-Safevi çatışmalarının sürdüğü vakit Safevi orduları artık Ahıska'yı tehdit ediyordu. Bunu fırsat bilen Abaza Paşa padişahtan orduyu yönetmek için izin istemişti ancak isteği kabul edilmedi. Abaza orduları ile birlikte savaş alanına yönelmişti. Orduya yardım etmek yerine isyan etmek için uygun bir vakit bekleyen Abaza Paşa vakti bulur bulmaz isyan etmiş ve isyan başarıya ulaşmıştı. Birçok yeniçeri ve paşayı öldürdü. Bu yenilgiden sonra Halil Paşa azledilmiş yerine Hüsrev Paşa sadrazam olmuştu.
Diğer isyanlar
Anadolu, Abaza Paşa ve beraberinde ki kuvvetleri ile kaynayan kazana döndüğü vakit diğer havalilerde de isyanlar başlamıştı. Haile-i Osmaniye (II. Osman'ın öldürülme vakası)'na bizzat tanık olan Hüseyin Tûgī şunları söyler: "Sultan Osman Han'ın şehadetinden sonra her gün bir hadise zuhur ederdi" diyerek padişahın ölümünden sonra bunu kimsenin kaldıramadığını ve o kargaşa dönemini çok iyi bir şekilde özetliyor. Kırım'da padişahın ölümünü protesto etmek amacıyla dev bir ayaklanma başladı ardından Yemen, Mısır. Bu isyanlar ancak 1632 yılında bitti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- TDV İslâm Ansiklopedisi - Abaza Paşa
- TDV İslâm Ansiklopedisi - II. Osman
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abaza isyanlari Osmanli Imparatorlugunun duraklama donemindeki isyanlarin bir parcasidir Osmanli Padisahi I Mustafa doneminden IV Murad zamanina kadar uzanir Isyanlar cig gibi buyumus ve basladigi tarihten 1632 yilinda IV Murad in mutlak saltanatinin baslamasina kadar bastirilamadi Abaza isyanlariTarih1624 1632BolgeAnadolu Rumeli Afrika Orta doguSebepII Osman in katledilmesiSonucIsyan bastirildi TaraflarOsmanli ImparatorluguAbaza Mehmed Pasa kuvvetleriKomutanlar ve liderlerHafiz Ahmed Pasa Husrev PasaAbaza Mehmed PasaGuclerbilinmiyor30 000KayiplarBircok Yeniceri ve Pasa olduruldu bilinmiyorArka planOsmanli hukumdari II Osman 1621 yilinda ciktigi Hotin seferinden istedigi sonucu almamistir Bunun sebebi Yenicerilerin savas esnasinda isteksiz savasmasi ve basina buyruk davranmasiydi Padisah artik gitgide bozulan ocagi kapatmaya karar verdi Once Yemen de cikan isyani bastirmak icin Anadoluya gitmeye calismis lakin donemin seyhulislami Esad Efendi bir padisahin bu kadar basit bir isyani bastirmaya gitmesinin dogru olmadigini soyleyince sultan bu fikrinden vazgecti Aslinda burada padisahin asil amaci Turkmenler den bir ordu toplayip ocagi yerle yeksan etmekti Sultan Osman yeni bir fikirle bu seferde hacca gidecegini soylediyse de yine muhalefetle karsilasmisti hatta Yeniceriler de sultanin ocagi kaldiracagi haberini duymustu Bu haberi isiten Yeniceriler isyan etti ve Hoca Omer Efendi Suleyman Aga gibi isimlerin kellerini istedi ancak padisah bunu kabul etmeyince isyan buyudu Saraya giren isyancilar I Mustafa yi tekrar padisah ilan ettiler ve Sultan Osman i yakalayarak cesitli hakarete ve saldirilara maruz biraktiktan sonra Yedikule zindanlarinda padisahi katlettiler Ilk isyanPadisahin katledildigini ogrenen Erzurum beylerbeyi Abaza Mehmed Pasa II Osman in kanini dava ederek isyan etti Anadolu nun cogu kalesini ele gecirmis ve yakaladigi tum Yenicerileri kilictan gecirmisti Bu isyan Yenicerileri korkuya bogmus ve Istanbul da da padisahin katilleri aranmaya baslanmis hatta I Mustafa da bir hatt i humayun yazarak Tiz katiller bulunsun demistir Her ne kadar Sadrazam onu gorevinden alsa da kendisi hanedana ve devlete sadik oldugunu ancak katillerin cezalandirilmasi gerektigini savunarak faaliyetlerine devam etmistir Yenicerilerden ayni sekilde nefret eden Ic Anadolu daki Turkmenlerde Abaza ya katilarak davasina ortak olmus Tarih 1624 yilina geldiginde Sadrazam Hafiz Ahmed Pasa komutasindaki ordu Kayseri yakinlarinda savasmis ve Abaza nin adamlarindan bazilari ona ihanet ederek taraf degistirmislerdir bu yuzden de Abaza Pasa bu savastan yenik ayrilmis ve Erzurum a kacmisti Daha sonralarinda pasa yakalanmis ve padisahin huzuruna cikarilmisti Herkes onun idam edilmesini beklerken Sultan IV Murad onu abisinin kanini dava etmesinden ve cesaretinden etkilenmis ve affetmisti Abaza Pasa Bosna Beylerbeyligine atanmisti Ikinci isyanOsmanli Safevi catismalarinin surdugu vakit Safevi ordulari artik Ahiska yi tehdit ediyordu Bunu firsat bilen Abaza Pasa padisahtan orduyu yonetmek icin izin istemisti ancak istegi kabul edilmedi Abaza ordulari ile birlikte savas alanina yonelmisti Orduya yardim etmek yerine isyan etmek icin uygun bir vakit bekleyen Abaza Pasa vakti bulur bulmaz isyan etmis ve isyan basariya ulasmisti Bircok yeniceri ve pasayi oldurdu Bu yenilgiden sonra Halil Pasa azledilmis yerine Husrev Pasa sadrazam olmustu Diger isyanlarAnadolu Abaza Pasa ve beraberinde ki kuvvetleri ile kaynayan kazana dondugu vakit diger havalilerde de isyanlar baslamisti Haile i Osmaniye II Osman in oldurulme vakasi na bizzat tanik olan Huseyin Tugi sunlari soyler Sultan Osman Han in sehadetinden sonra her gun bir hadise zuhur ederdi diyerek padisahin olumunden sonra bunu kimsenin kaldiramadigini ve o kargasa donemini cok iyi bir sekilde ozetliyor Kirim da padisahin olumunu protesto etmek amaciyla dev bir ayaklanma basladi ardindan Yemen Misir Bu isyanlar ancak 1632 yilinda bitti Ayrica bakinizAbaza Hasan PasaKaynakca Tugi Huseyin 2010 Musibetname tahlil metin ve indeks Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 978 975 16 2231 0 TDV Islam Ansiklopedisi Abaza Pasa TDV Islam Ansiklopedisi II Osman