Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dursun Fakih (Tursun Fakih, Tursun Fakı), Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Bey'in devrinde yaşamış bir fakihtir.
Birçok kaynakta Osman Gazi adına ilk hutbeyi okuyan, Osmanlı Devleti'nin ilk kadısı, imam-hatibi unvanını taşıyan kişi olduğu bildirilir.
Karacahisar'ın (bugünkü Karacaşehir, Odunpazarı) fethinden sonra Cuma namazında Osman Gazi adına ilk hutbeyi okumuş olduğu rivayet edilmektedir. O vakte kadar Anadolu'daki Selçuklu Devleti adına okunan hutbenin burada Osman Gazi adına hutbe okunması, Osmanlı beyliğinin bağımsızlığının ilanı bakımından önemlidir. Fetihten sonra Karacaşehir'e kadı ve kiliseden çevrilen camiye imam olarak atanmış ve böylece Osmanlı Devleti'nin ilk imam-hatibi ve ilk kadısı unvanını elde etmiştir. Türk edebiyatında gazavâtnâme tarzının ilk örneklerinden olan üç eseri ile peygamberin mucizelerini konu alan bir mesnevisi günümüze kadar gelmiştir.
Hayatı
Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmaz. 13. yüzyıl sonlarında Karacahisar/Eskişehir civarında bulunduğu bilinir. Çeşitli kaynaklarda Karamanlı olduğu belirtilmişse de nerede doğup büyüdüğünün kesin olarak belirlenememiştir. Osmanlı Beyliği'nin ilk zamanlarından itibaren Karacahisar veya Eskişehir çevresinde yaşamış olma ihtimali de vardır.
Şeyh Edebali'ye mürit olmuş; ondan tefsir, hadis ve fıkıh dersleri almıştır. Çeşitli kaynaklarda daha sonra kızı ile evlenip damadı olduğu ifade edilirse de kimi kaynaklarda onun Şeyh Edebâli’ye damatlığı yönündeki bilgilere kuşkuyla yaklaşılması gerektiği belirtilir.
Öğrenimini tamamladıktan sonra Osman Gazi zamanında çeşitli savaşlarda gazilere imamlık yaptı. Karacahisar’ın fethinden sonra şehre kadı ve hatip olarak tayin edildi. Kiliseden çevrilen camide Osmanlı Beyliği'nin fermanı sayılan, Osman Gazi adına ilk cuma hutbesini okudu. Ayrıca onun adına ilk bayram hutbesini de Eskişehir'de okudu.
Edebali'nin vefatından sonra onun dergâhında fetva işlerini yürüttü. Bazı kaynaklara göre şeyhinin yerine geçtikten bir süre sonra öldü. Kimi kaynaklarda ise Orhan Bey İznik'i ele geçirince Bilecik kadılığına getirildi.
Dursun Fakih, alim ve hukuk adamlığı yanında şairdir. Gazavâtnâme tarzında yazdığı üç manzum eserin nüshaları günümüze kadar ulaşmıştır. Bunlar; "Gazâvat-ı Resûlullâh" ya da "Kıssa'-i Mukaffâ", "Cumhûr-nâme" ve "Muhammed Hanefî Cengi"dir. Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış bu eserler konularını savaşlardan aldıkları için daha çok savaş ve din ile ilgili kelimeler içerir. Özellike Umman Cenknâmesi'nde, olağanüstü varlıklar ile mücadele, fantastik unsurlar, bu cenknâmelerin Arap ve Fars kaynaklı olduğuna işaret etmektedir. Bunlar dışında peygamberin mucizelerini konu alan, "Hz. Peygamber Ebu Cehil ile Güreş Tuttuğudur" isimli 269 beyitlik bir mesnevîsi daha vardır.
Ölüm tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 14. yüzyılın ilk yarısında öldüğü sanılmaktadır. Bilecik'te Şeyh Edebâli Zâviyesi içindeki türbede de kabri bulunur ayrıca Karacahisar'da küçük bir tepe üzerinde ve Söğüt'ün Küre beldesinin bir kilometre yakınında Konik Tepe'de ona isnat edilen birer türbe bulunur.
Osman Gazi adına ilk hutbeyi okuması
Karacaşehir'in fethinden sonra Osman Bey adına ilk hutbeyi okuması Aşıkpaşaoğlu tarihinde şu şekilde yer almıştır:
| “ | Karacaşehir alınınca, Cuma namazı kılalım ve bir kadı isteyelim dediler. Dursun Fakih derler bir aziz kişi vardı. O halka imamlık ederdi. Hallerini ona söylediler. O da gelip Osman Gazi'nin kayın atası Edebali'ye söyledi. Daha söz bitmeden Osman Gazi geldi. Sorup isteklerini bildi. Size ne lazımsa onu yapın dedi. Dursun Fakih, Hanım! Sultan'dan izin gerektir dedi. Osman Gazi dedi ki: Bu şehri ben kendi kılıcımla aldım, bunda sultanın ne dahli var ki ondan izin alayım? Ona sultanlık veren Allah bana da gaza ile hanlık verdi. Eğer minneti şu sancak ise, ben kendim dahi sancak kaldırıp kafirlerle uğraştım. Eğer o, ben Selçuk Hanedanındanım derse, ben de Gökalp oğluyum derim. Eğer bu ülkeye ben onlardan önce geldim derse, Süleyman Şah dedem de ondan önce geldi. Halk razı oldu. Kadılığı ve hatipliği Dursun Fakih'e verdiler. Cuma Hutbesi ilk önce Karacaşehir'de okundu. Bayram namazını orada kıldılar. Bunun tarihi hicretin 699'unda vaki oldu. | „ |
Oruç Bey tarihinde ise bu konudan şöyle söz edilmektedir:
| “ | Osman Gazi önce gelip Bilecik'i ve İnegöl'ü feth etti. Osman Gazi'nin ilk Cuma namazını Karahşehir'ı aldıkta Dursun Fakih derlerdi bir kişi vardı, o kıldı. İlk önce Osman adına hutbey o okudu. Bayram namazını da kıldı. | „ |
Popüler kültürdeki yeri
2022 yılında atv de yayınlanan Kuruluş Osman dizisinde Burç Kümbetlioğlu tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d Aksoy, Hasan. . www.islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 10, Yıl 1994. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ a b . www.konyayenigun.com/. Konya Yeni Gün gazetesi, 15 Eylül 2014. 19 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ . www.kulturportali.gov.tr/. Kütürportali.gov.tr sitesi. 20 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ Şahin, Hatice. . dergipark.gov.tr. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosya Bilimler Dergisi, Yıl 8, Sayı 12, 2007/1. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ a b Gel, Mehmet. (PDF). asosindex.com. Otam (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi) 26. Sayısı, 9/2009. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ a b Yazıcı, Neslihan. (PDF). media.turuz.com/. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü yüksek lisans tezi, İstanbul 2005. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ Çetin, İsmet. . www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı 3, Yıl 1996. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dursun Fakih Tursun Fakih Tursun Faki Osmanli Beyligi nin kurucusu Osman Bey in devrinde yasamis bir fakihtir Dursun Fakih Turbesi Bircok kaynakta Osman Gazi adina ilk hutbeyi okuyan Osmanli Devleti nin ilk kadisi imam hatibi unvanini tasiyan kisi oldugu bildirilir Karacahisar in bugunku Karacasehir Odunpazari fethinden sonra Cuma namazinda Osman Gazi adina ilk hutbeyi okumus oldugu rivayet edilmektedir O vakte kadar Anadolu daki Selcuklu Devleti adina okunan hutbenin burada Osman Gazi adina hutbe okunmasi Osmanli beyliginin bagimsizliginin ilani bakimindan onemlidir Fetihten sonra Karacasehir e kadi ve kiliseden cevrilen camiye imam olarak atanmis ve boylece Osmanli Devleti nin ilk imam hatibi ve ilk kadisi unvanini elde etmistir Turk edebiyatinda gazavatname tarzinin ilk orneklerinden olan uc eseri ile peygamberin mucizelerini konu alan bir mesnevisi gunumuze kadar gelmistir HayatiHayati hakkinda fazla bilgi bulunmaz 13 yuzyil sonlarinda Karacahisar Eskisehir civarinda bulundugu bilinir Cesitli kaynaklarda Karamanli oldugu belirtilmisse de nerede dogup buyudugunun kesin olarak belirlenememistir Osmanli Beyligi nin ilk zamanlarindan itibaren Karacahisar veya Eskisehir cevresinde yasamis olma ihtimali de vardir Seyh Edebali ye murit olmus ondan tefsir hadis ve fikih dersleri almistir Cesitli kaynaklarda daha sonra kizi ile evlenip damadi oldugu ifade edilirse de kimi kaynaklarda onun Seyh Edebali ye damatligi yonundeki bilgilere kuskuyla yaklasilmasi gerektigi belirtilir Ogrenimini tamamladiktan sonra Osman Gazi zamaninda cesitli savaslarda gazilere imamlik yapti Karacahisar in fethinden sonra sehre kadi ve hatip olarak tayin edildi Kiliseden cevrilen camide Osmanli Beyligi nin fermani sayilan Osman Gazi adina ilk cuma hutbesini okudu Ayrica onun adina ilk bayram hutbesini de Eskisehir de okudu Edebali nin vefatindan sonra onun dergahinda fetva islerini yuruttu Bazi kaynaklara gore seyhinin yerine gectikten bir sure sonra oldu Kimi kaynaklarda ise Orhan Bey Iznik i ele gecirince Bilecik kadiligina getirildi Dursun Fakih mezari Dursun Fakih alim ve hukuk adamligi yaninda sairdir Gazavatname tarzinda yazdigi uc manzum eserin nushalari gunumuze kadar ulasmistir Bunlar Gazavat i Resulullah ya da Kissa i Mukaffa Cumhur name ve Muhammed Hanefi Cengi dir Eski Anadolu Turkcesiyle yazilmis bu eserler konularini savaslardan aldiklari icin daha cok savas ve din ile ilgili kelimeler icerir Ozellike Umman Cenknamesi nde olaganustu varliklar ile mucadele fantastik unsurlar bu cenknamelerin Arap ve Fars kaynakli olduguna isaret etmektedir Bunlar disinda peygamberin mucizelerini konu alan Hz Peygamber Ebu Cehil ile Gures Tuttugudur isimli 269 beyitlik bir mesnevisi daha vardir Olum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 14 yuzyilin ilk yarisinda oldugu sanilmaktadir Bilecik te Seyh Edebali Zaviyesi icindeki turbede de kabri bulunur ayrica Karacahisar da kucuk bir tepe uzerinde ve Sogut un Kure beldesinin bir kilometre yakininda Konik Tepe de ona isnat edilen birer turbe bulunur Osman Gazi adina ilk hutbeyi okumasi Karacasehir in fethinden sonra Osman Bey adina ilk hutbeyi okumasi Asikpasaoglu tarihinde su sekilde yer almistir Karacasehir alininca Cuma namazi kilalim ve bir kadi isteyelim dediler Dursun Fakih derler bir aziz kisi vardi O halka imamlik ederdi Hallerini ona soylediler O da gelip Osman Gazi nin kayin atasi Edebali ye soyledi Daha soz bitmeden Osman Gazi geldi Sorup isteklerini bildi Size ne lazimsa onu yapin dedi Dursun Fakih Hanim Sultan dan izin gerektir dedi Osman Gazi dedi ki Bu sehri ben kendi kilicimla aldim bunda sultanin ne dahli var ki ondan izin alayim Ona sultanlik veren Allah bana da gaza ile hanlik verdi Eger minneti su sancak ise ben kendim dahi sancak kaldirip kafirlerle ugrastim Eger o ben Selcuk Hanedanindanim derse ben de Gokalp ogluyum derim Eger bu ulkeye ben onlardan once geldim derse Suleyman Sah dedem de ondan once geldi Halk razi oldu Kadiligi ve hatipligi Dursun Fakih e verdiler Cuma Hutbesi ilk once Karacasehir de okundu Bayram namazini orada kildilar Bunun tarihi hicretin 699 unda vaki oldu Oruc Bey tarihinde ise bu konudan soyle soz edilmektedir Osman Gazi once gelip Bilecik i ve Inegol u feth etti Osman Gazi nin ilk Cuma namazini Karahsehir i aldikta Dursun Fakih derlerdi bir kisi vardi o kildi Ilk once Osman adina hutbey o okudu Bayram namazini da kildi Populer kulturdeki yeri2022 yilinda atv de yayinlanan Kurulus Osman dizisinde Burc Kumbetlioglu tarafindan canlandirilmistir Kaynakca a b c d Aksoy Hasan www islamansiklopedisi info Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 10 Yil 1994 27 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2017 a b www konyayenigun com Konya Yeni Gun gazetesi 15 Eylul 2014 19 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2017 www kulturportali gov tr Kuturportali gov tr sitesi 20 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2017 Sahin Hatice dergipark gov tr Uludag Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Sosya Bilimler Dergisi Yil 8 Sayi 12 2007 1 27 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2017 a b Gel Mehmet PDF asosindex com Otam Ankara Universitesi Osmanli Tarihi Arastirma Ve Uygulama Merkezi Dergisi 26 Sayisi 9 2009 27 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2017 a b Yazici Neslihan PDF media turuz com Marmara Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu yuksek lisans tezi Istanbul 2005 27 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2017 Cetin Ismet www hbvdergisi gazi edu tr Turk Kulturu ve Haci Bektas Veli Arastirma Dergisi Sayi 3 Yil 1996 27 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2017