Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
IV. Władysław Waza (9 Haziran 1595, Kraków - 20 Mayıs 1648, Merkinė), 1632-1648 arasında Polonya kralı, 1610-1634 arasında Rus çarı ve 1632-1648 arasında İsveç kralıdır. Lehistan-Litvanya'nın birliği ve istikrarı yeniden sağlamış, Kuzey Avrupa'da ve Rusya'da büyük çalkantıların yaşandığı bir dönemde Polonya'nın konumunu güvence altına alarak halkın sevgisini kazanmıştır.
| IV. Władysław Waza | |
|---|---|
 | |
| Polonya kralı Litvanya Büyük Dükü | |
| Hüküm süresi | 8 Kasım 1632 - 20 Mayıs 1648 |
| Taç giymesi | 6 Şubat 1633 |
| Önce gelen | III. Zygmunt Waza |
| Sonra gelen | II. Jan Kazimierz Waza |
| Tüm Rusya'nın çarı | |
| Hüküm süresi | 19 Temmuz 1610 - 21 Şubat 1613 |
| Önce gelen | IV. Vasili |
| Sonra gelen | I. Mihail |
| Doğum | 9 Haziran 1595 Łobzów, Kraków, Polonya |
| Ölüm | 20 Mayıs 1648 (52 yaşında) Merkinė, Lehistan-Litvanya Birliği |
| Defin | Kraków, Poland |
| Eş(ler)i | Marie Louise Gonzaga |
| Çocuk(lar)ı | Sigismund Casimir Maria Anna Isabella Władysław Konstanty Waza |
| Hanedan | Vasa Hanedanı |
| Babası | III. Zygmunt Waza |
| Annesi | Avusturyalı Anne |
| Dini | Roma Katolikliği |
| İmza |  |
İlk yılları
İzlediği politikalarla ülke içinde bölünmelere yol açmış ve Polonya'yı savaşa sürüklemiş olan Kral III. Zygmunt Waza ile Avusturyalı Anna'nın oğluydu. Rus Çarlığı'nı yıkımın eşiğine getiren Karışıklık Dönemi sırasında Polonya kuvvetleri Moskova'yı ele geçirince (1610) babası tarafından Rus çarı seçildi. Ama hiçbir zaman Rus tahtına çıkamadı. Gençliğinde Rus Çarlığı (1617-18) ve Osmanlı Devleti'yle (1621) yapılan savaşlarda gösterdiği başarılarla yetenekli bir komutan olduğunu kanıtladı; 1617'de Moskova'yı fethetmeye gitti, çarlığını ilan etti, Moskova önlerinde yenildiyse de Smolensk ve Çernigov eyaletlerini ele geçirdi.
Hükümdarlığı
1632'de babasının ölümü üzerine Polonya tahtına çıktı. Bu sırada, kralın ölümüyle doğan karışıklıklardan yararlanmak isteyen Rus Çarlığı 40 bin kişilik bir orduyla Polonya'nın doğu sınırını aşmış ve daha önce Polonya'ya bırakmış olduğu Smolensk'i kuşatmıştı (1618). Mart 1633'te kuşatmayı yaran Władysław, Şubat 1634'te bir saldırı düzenleyerek Rus komutanını esir aldı. Ardından imzalanan Polyanov Antlaşması'yla Çar Mihail Romanov, Władysław'ın çarlık üzerindeki bütün iddialarından vazgeçmesi karşılığında daha önce Polonya'ya bırakılmış olan toprakların bu ülkede kalmasını ve 200 bin ruble ödemeyi kabul etti.
Władysław, daha sonra Osmanlıları kendisiyle uzlaşmaya zorlamak için güneye ordu gönderdi. İmzalanan bir antlaşmayla Polonya'nın Kazaklar, Osmanlı Devleti'nin de Tatarlar üzerindeki denetimlerini sürdürmesi, ayrıca Eflak (Valahya) ve Boğdan'ı (Moldova) ortaklaşa yönetmeleri karara bağlandı.
Otuz Yıl Savaşları (1618-48) sırasında Władysław, İsveç'in düştüğü zor durumdan yararlanarak Eylül 1635'te bu ülkeyle Stuhmsdorf Ateşkes Antlaşması'nı imzaladı. Ama babasının hükümdarlığı sırasında kısa bir süre için Polonyalıların denetimine giren İsveç topraklarını yeniden kazanmayı başaramadı. Bu arada, yetkilerini sınırlamak için kendisine karşı mücadeleye giren Ulusal Meclis'le (Sejm) uğraşmak zorunda kaldı. 1637'de Kutsal Roma Germen İmparatoru III. Ferdinand'ın kardeşi Avusturyalı Cecilia Renata'yla evlendi. 1640'ta oğlu Zygmunt Kazimierz doğdu. Alman ve İskandinav kuvvetleri arasında arabuluculuk yapmaya çalıştıysa da bu girişiminden sonuç alamadı. Bunun üzerine Kazakları kullanarak Osmanlıları Polonya'ya karşı kışkırtmaya ve böylece kaçınılmaz hale gelecek savaşta askeri önderliği üstlenmeye karar verdi. Ama bu planını da uygulayamadı. 1647'de oğlunun ölümüyle iyice umutsuzluğa kapılan Władysław, Kazakların Polonya tahtına karşı büyük bir ayaklanma başlattıkları sırada öldü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Władysław IV Vasa " maddesi kaynaklıdır. Online:IV Vasa 12 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim:12.8.2017)
Dış kaynaklar
- Ana Britannica, Cilt 32, s. 7
- Büyük Larousse, 24. Cilt, s. 12322
- Czapliński, Władysław, (1959) Na Dworze Króla Władysława IV (Kral IV Władysław Saray Erkanı) (Lehçe)
- (1980) Poczet Królów i Książąt Polskich (Lehistan Kralları ve Dukleri), (Lehçe).
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta IV. Władysław Waza ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Kurat, Akdes Nimet (6. baskı: 2014), Rusya Tarihi / Başlangıcından 1917'ye Kadar, Ankara:Turk Tarih Kurumu, . Online:[1] 18 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
![image]()
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Wladislaus IV". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press. (İngilizce)- Iter per Europam 3 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Bibliotheca Augustana (Latince)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: III. Zygmunt Waza |  Polonya kralı 8 Kasım 1632 - 20 Mayıs 1648 | Sonra gelen: II. Jan Kazimierz Waza |
| Önce gelen: IV. Vasili |  Rusya Çarı 19 Temmuz 1610 - 21 Şubat 1613 | Sonra gelen: I. Mihail (Rusya) |
| Hak iddia edilen unvanlar | ||
| Önce gelen III. Zygmunt Waza | — Hak olarak elde tutulan unvanlar — İsveç kralı 1632–1648 | II. Jan Kazimierz Waza |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
IV Wladyslaw Waza 9 Haziran 1595 Krakow 20 Mayis 1648 Merkine 1632 1648 arasinda Polonya krali 1610 1634 arasinda Rus cari ve 1632 1648 arasinda Isvec kralidir Lehistan Litvanya nin birligi ve istikrari yeniden saglamis Kuzey Avrupa da ve Rusya da buyuk calkantilarin yasandigi bir donemde Polonya nin konumunu guvence altina alarak halkin sevgisini kazanmistir IV Wladyslaw WazaPolonya krali Litvanya Buyuk DukuHukum suresi8 Kasim 1632 20 Mayis 1648Tac giymesi6 Subat 1633Once gelenIII Zygmunt WazaSonra gelenII Jan Kazimierz WazaTum Rusya nin cariHukum suresi19 Temmuz 1610 21 Subat 1613Once gelenIV VasiliSonra gelenI MihailDogum9 Haziran 1595 Lobzow Krakow PolonyaOlum20 Mayis 1648 52 yasinda Merkine Lehistan Litvanya BirligiDefinKrakow PolandEs ler iMarie Louise GonzagaCocuk lar iSigismund Casimir Maria Anna Isabella Wladyslaw Konstanty WazaHanedanVasa HanedaniBabasiIII Zygmunt WazaAnnesiAvusturyali AnneDiniRoma KatolikligiImzaIlk yillariIzledigi politikalarla ulke icinde bolunmelere yol acmis ve Polonya yi savasa suruklemis olan Kral III Zygmunt Waza ile Avusturyali Anna nin ogluydu Rus Carligi ni yikimin esigine getiren Karisiklik Donemi sirasinda Polonya kuvvetleri Moskova yi ele gecirince 1610 babasi tarafindan Rus cari secildi Ama hicbir zaman Rus tahtina cikamadi Gencliginde Rus Carligi 1617 18 ve Osmanli Devleti yle 1621 yapilan savaslarda gosterdigi basarilarla yetenekli bir komutan oldugunu kanitladi 1617 de Moskova yi fethetmeye gitti carligini ilan etti Moskova onlerinde yenildiyse de Smolensk ve Cernigov eyaletlerini ele gecirdi HukumdarligiIV Wladyslaw Rubens in atolyesinde yapilmis bir resimden Tommaso Dolabella nin yagli boya calismasi Wladislaw in Rusya Osmanli ve Isvec e karsi kazandigi zaferlerin anisina yapilmis bir madalya 1637 1632 de babasinin olumu uzerine Polonya tahtina cikti Bu sirada kralin olumuyle dogan karisikliklardan yararlanmak isteyen Rus Carligi 40 bin kisilik bir orduyla Polonya nin dogu sinirini asmis ve daha once Polonya ya birakmis oldugu Smolensk i kusatmisti 1618 Mart 1633 te kusatmayi yaran Wladyslaw Subat 1634 te bir saldiri duzenleyerek Rus komutanini esir aldi Ardindan imzalanan Polyanov Antlasmasi yla Car Mihail Romanov Wladyslaw in carlik uzerindeki butun iddialarindan vazgecmesi karsiliginda daha once Polonya ya birakilmis olan topraklarin bu ulkede kalmasini ve 200 bin ruble odemeyi kabul etti Wladyslaw daha sonra Osmanlilari kendisiyle uzlasmaya zorlamak icin guneye ordu gonderdi Imzalanan bir antlasmayla Polonya nin Kazaklar Osmanli Devleti nin de Tatarlar uzerindeki denetimlerini surdurmesi ayrica Eflak Valahya ve Bogdan i Moldova ortaklasa yonetmeleri karara baglandi Otuz Yil Savaslari 1618 48 sirasinda Wladyslaw Isvec in dustugu zor durumdan yararlanarak Eylul 1635 te bu ulkeyle Stuhmsdorf Ateskes Antlasmasi ni imzaladi Ama babasinin hukumdarligi sirasinda kisa bir sure icin Polonyalilarin denetimine giren Isvec topraklarini yeniden kazanmayi basaramadi Bu arada yetkilerini sinirlamak icin kendisine karsi mucadeleye giren Ulusal Meclis le Sejm ugrasmak zorunda kaldi 1637 de Kutsal Roma Germen Imparatoru III Ferdinand in kardesi Avusturyali Cecilia Renata yla evlendi 1640 ta oglu Zygmunt Kazimierz dogdu Alman ve Iskandinav kuvvetleri arasinda arabuluculuk yapmaya calistiysa da bu girisiminden sonuc alamadi Bunun uzerine Kazaklari kullanarak Osmanlilari Polonya ya karsi kiskirtmaya ve boylece kacinilmaz hale gelecek savasta askeri onderligi ustlenmeye karar verdi Ama bu planini da uygulayamadi 1647 de oglunun olumuyle iyice umutsuzluga kapilan Wladyslaw Kazaklarin Polonya tahtina karsi buyuk bir ayaklanma baslattiklari sirada oldu Ayrica bakinizPolonya tarihiKaynakcaBu madde kismen Ingilizce Wikipedia Wladyslaw IV Vasa maddesi kaynaklidir Online IV Vasa 12 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Erisim 12 8 2017 Dis kaynaklarAna Britannica Cilt 32 s 7 Buyuk Larousse 24 Cilt s 12322 Czaplinski Wladyslaw 1959 Na Dworze Krola Wladyslawa IV Kral IV Wladyslaw Saray Erkani Lehce 1980 Poczet Krolow i Ksiazat Polskich Lehistan Krallari ve Dukleri 83 07 00234 6 Lehce Dis baglantilarWikimedia Commons ta IV Wladyslaw Waza ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kurat Akdes Nimet 6 baski 2014 Rusya Tarihi Baslangicindan 1917 ye Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 9751605504 Online 1 18 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chisholm Hugh Ed 1911 Wladislaus IV Encyclopaedia Britannica 11 bas Cambridge University Press Ingilizce Iter per Europam 3 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bibliotheca Augustana Latince Resmi unvanlarOnce gelen III Zygmunt Waza Polonya krali 8 Kasim 1632 20 Mayis 1648 Sonra gelen II Jan Kazimierz WazaOnce gelen IV Vasili Rusya Cari 19 Temmuz 1610 21 Subat 1613 Sonra gelen I Mihail Rusya Hak iddia edilen unvanlarOnce gelen III Zygmunt Waza Hak olarak elde tutulan unvanlar Isvec krali 1632 1648 II Jan Kazimierz Waza