Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Temmuz 2021) () |
Domuzgiller (Suidae), geviş getirmeyen bir çift toynaklı familyası. Familyanın 5 cinse ayrılan 20 türünden Avrupa'da ve (Türkiye)'de bulunan tek temsilcisi, evcil domuzun atası olan yaban domuzudur.
| Domuzgiller | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Yaban domuzu (Sus scrofa) | ||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
Pekariler domuzgillerin yakın akrabası sayılırlar. Bazen pekarigillerin Yeni Dünya domuzları ve domuzgillerin Eski Dünya domuzları olarak adlandırıldıklarına da rastlayabiliriz.
Özellikler
Domuzgiller orta büyüklükte, fıçı şeklinde çevik bir vücut yapısına sahip memelilerdir. Vücutları çok seyrek, fırça gibi sert ve kısa olan kıllarla kaplıdır. Renkleri kırmızımsı kahverengi ile gri veya siyah arası değişir. Uzunlukları 50–190 cm (artı 3–45 cm kuyruk) ve ağırlıkları 6–350 kg arası değişir.
Kafaları uzun ve gözleri küçük olur. Kuyrukları ince ve uzundur. Burunları önden bakıldığında yuvarlak ve düzdür ve bir fil hortumunun ucunu andırır. Kulakları ince ve sivri olur. Erkeklerin köpek dişleri çoğu zaman dışarı doğru çokça uzamıştır. En ilginç dişlere sahip olan domuz türü geyik domuzudur. Geyik domuzunun dişleri burnunu deşerek yukarıya doğru büyür.
Domuzgillerin her ayaklarında daima 4 parmakları vardır. Toynaklaşmış olan 2. ve 3. parmaklar diğerlerinden daha büyük olur ve bütün ağırlığı taşırlar. Daha küçük olan 1. ve 4. parmaklar daha yüksekte durur ve yere değmezler.
Yayılım ve yaşam alanı
Domuzgillerin doğal yayılımı Avrasya'nın 40. enleminden güneyini ve tüm Afrikayı kapsar. En fazla çeşitleri Güneydoğu Asya'da, Endonezya ve Filipinler'de bulunur. Bu coğrafyada hatta henüz bilimsel olarak tarif edilmemiş daha fazla türleri de bulunduğu tahmin edilir.
Islak ormanları, bataklıkları yer tutar, fazla kuru bölgelerden kaçınırlar.
Evcil domuz insanlar tarafından ev hayvanı olarak dünyanın her yerine taşınılmıştır. Artık bu yüzden dünyanın her yerinde, Kuzey ve Güney Amerika'da, Avustralya'da ve birçok adada insanların elinden kaçıp tekrar yabanileşmiş domuz popülasyonlarına rastlanılabilir.
Yaşam şekli
Özellikle insanlar tarafından rahatsız edildikleri bölgelerde gündüzleri saklanıp gece aktif olurlar. Saklanmak ve dinlenmek için sık çalılıkları, kendi kazdıkları kuyuları (bazen bitkilerle örterler), doğal mağaraları veya diğer hayvanların inşa edip terk ettikleri inleri seçerler. Çoğunlukla suyun yakınında bulunurlar, çoğu türler çamur banyosu yapıp böylece kendilerini parazitlere karşı korurlar. Domuzlar çok hızlı koşabilir ve çok iyi yüzebilirler. Tehdit edildikleri takdirde saldırgan savaşçılara dönüşür, düşmanlarına uzun dişleri ile saldırırlar.
Domuzgiller çoğunlukla bir sürü içinde yaşar. Bu gruplar bir ya da birkaç dişi domuz ile bunların yavrularından oluşur. Yetişkin erkekler yalnız yaşarlar.
Üreme
Çoğu domuzgillerde erkekler çiftleşme öncülüğü elde etmek için kendi aralarında dövüşürler. Bu dövüşlerde birbirlerine kafaları ve uzun dişleri ile çarparak saldırırlar. Gebelik 3-5 ay sürer ve sonunda 1-8 yavru dünyaya gelir. Geyik domuzu ile evcil domuzun haricinde tüm domuzların yavruları çizgili olarak dünyaya gelir, yavrular büyüdüklerinde çizgiler yok olur. Bu çizgiler yavruların çalıların arasında daha iyi saklanmaları için faydalıdır.
Domuzlar ve insanlar
Domuzlar daima etleri yüzünden avlanılmış ve bu nedenden dolayı daha çok eski zamanlarda evcilleştirilmiş ve yetiştirilmeye başlanmıştır. Domuzların 8500 yıl önce evcilleştirildikleri kabul edilir.
Fazla avlanılmaktan dolayı, ve cüce yaban domuzu gibi bazı türler tehlike altına girmiştir. Bu türlerin ikisi de IUCN tarafından „yok olma tehlikesinde“ (critically endangered) olarak kategorize edilmiştir.
En yaygın domuz türü olan yaban domuzu, kurtların ve ayıların yok oldukları bölgelerde çok fazlalaşmıştır. Geceleri tarlalara ve bahçelere girerek tarıma zarar verdikleri bölgelerde avlanılarak sayıları kontrol edilir.
Bazı dinlerde domuz eti ve domuzdan elde edilen ürünleri yemek yasaktır.
Sınıflandırma
Dış sistematik
Geleneksel sınıflandırma'da domuzgiller, pekarigiller ve su aygırıgiller ile birlikte domuzumsular ya da geviş getirmeyenler (Suina) alt takımını oluştururlar.
Ancak altdaki kladogramda görebildiğimiz gibi Balinalarda hesaba katılması gerekir:
Cetartiodactyla (Çift toynaklılar ve balinalar) |--Topuktabanlılar (Tylopoda) |--N.N. |--Suoidea (Domuzgiller ve Pekarigiller) |--N.N. |--Geviş getirenler (Ruminantia) |--Cetancodonta |--Su aygırıgiller (Hippopotamidae) |--Balinalar (Cetacea)
İç sistematik
Domuzgiller familyası 5 cinse ayrılan 20 türden oluşur:
-
- (Babyrousa babyrussa)
-
- (Hylochoerus meinertzhageni)
-
- (Phacochoerus aethiopicus)
- Düğmeli domuz (Phacochoerus africanus)
-
- (Potamochoerus larvatus)
- (Potamochoerus porcus)
- Sus
- Sakallı yaban domuzu (Sus barbatus)
- (Sus bucculentus)
- (Sus cebifrons)
- (Sus celebensis)
- Evcil domuz (Sus domestica)
- (Sus heureni)
- (Sus philippensis)
- Cüce yaban domuzu (Sus salvanius)
- Bayağı yaban domuzu (Sus scrofa) Türkiye.
- (Sus timoriensis)
- (Sus verrucosus)
Kitaplar
- Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999,
- D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Temmuz 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Domuzgiller Suidae gevis getirmeyen bir cift toynakli familyasi Familyanin 5 cinse ayrilan 20 turunden Avrupa da ve Turkiye de bulunan tek temsilcisi evcil domuzun atasi olan yaban domuzudur DomuzgillerYaban domuzu Sus scrofa Biyolojik siniflandirmaAlem Animalia Hayvanlar Sube Chordata Kordalilar Sinif Mammalia Memeliler Takim Artiodactyla Cift toynaklilar Alt takim Suina Domuzumsular Familya Suidae Domuzgiller Gray 1821CinslerSusen renkli domuz turlerinden biridir Phacochoerus aethiopicus Afrika nin 5 domuz turunden birisiAyilar tarafindan parcalanmis karlar ustunde yatan bir domuz Pekariler domuzgillerin yakin akrabasi sayilirlar Bazen pekarigillerin Yeni Dunya domuzlari ve domuzgillerin Eski Dunya domuzlari olarak adlandirildiklarina da rastlayabiliriz OzelliklerDomuzgiller orta buyuklukte fici seklinde cevik bir vucut yapisina sahip memelilerdir Vucutlari cok seyrek firca gibi sert ve kisa olan killarla kaplidir Renkleri kirmizimsi kahverengi ile gri veya siyah arasi degisir Uzunluklari 50 190 cm arti 3 45 cm kuyruk ve agirliklari 6 350 kg arasi degisir Kafalari uzun ve gozleri kucuk olur Kuyruklari ince ve uzundur Burunlari onden bakildiginda yuvarlak ve duzdur ve bir fil hortumunun ucunu andirir Kulaklari ince ve sivri olur Erkeklerin kopek disleri cogu zaman disari dogru cokca uzamistir En ilginc dislere sahip olan domuz turu geyik domuzudur Geyik domuzunun disleri burnunu deserek yukariya dogru buyur Domuzgillerin her ayaklarinda daima 4 parmaklari vardir Toynaklasmis olan 2 ve 3 parmaklar digerlerinden daha buyuk olur ve butun agirligi tasirlar Daha kucuk olan 1 ve 4 parmaklar daha yuksekte durur ve yere degmezler Yayilim ve yasam alaniDomuzgillerin dogal yayilimi Avrasya nin 40 enleminden guneyini ve tum Afrikayi kapsar En fazla cesitleri Guneydogu Asya da Endonezya ve Filipinler de bulunur Bu cografyada hatta henuz bilimsel olarak tarif edilmemis daha fazla turleri de bulundugu tahmin edilir Islak ormanlari batakliklari yer tutar fazla kuru bolgelerden kacinirlar Evcil domuz insanlar tarafindan ev hayvani olarak dunyanin her yerine tasinilmistir Artik bu yuzden dunyanin her yerinde Kuzey ve Guney Amerika da Avustralya da ve bircok adada insanlarin elinden kacip tekrar yabanilesmis domuz populasyonlarina rastlanilabilir Yasam sekliOzellikle insanlar tarafindan rahatsiz edildikleri bolgelerde gunduzleri saklanip gece aktif olurlar Saklanmak ve dinlenmek icin sik caliliklari kendi kazdiklari kuyulari bazen bitkilerle orterler dogal magaralari veya diger hayvanlarin insa edip terk ettikleri inleri secerler Cogunlukla suyun yakininda bulunurlar cogu turler camur banyosu yapip boylece kendilerini parazitlere karsi korurlar Domuzlar cok hizli kosabilir ve cok iyi yuzebilirler Tehdit edildikleri takdirde saldirgan savascilara donusur dusmanlarina uzun disleri ile saldirirlar Domuzgiller cogunlukla bir suru icinde yasar Bu gruplar bir ya da birkac disi domuz ile bunlarin yavrularindan olusur Yetiskin erkekler yalniz yasarlar UremeCogu domuzgillerde erkekler ciftlesme onculugu elde etmek icin kendi aralarinda dovusurler Bu dovuslerde birbirlerine kafalari ve uzun disleri ile carparak saldirirlar Gebelik 3 5 ay surer ve sonunda 1 8 yavru dunyaya gelir Geyik domuzu ile evcil domuzun haricinde tum domuzlarin yavrulari cizgili olarak dunyaya gelir yavrular buyuduklerinde cizgiler yok olur Bu cizgiler yavrularin calilarin arasinda daha iyi saklanmalari icin faydalidir Domuzlar ve insanlarDomuzlar daima etleri yuzunden avlanilmis ve bu nedenden dolayi daha cok eski zamanlarda evcillestirilmis ve yetistirilmeye baslanmistir Domuzlarin 8500 yil once evcillestirildikleri kabul edilir Fazla avlanilmaktan dolayi ve cuce yaban domuzu gibi bazi turler tehlike altina girmistir Bu turlerin ikisi de IUCN tarafindan yok olma tehlikesinde critically endangered olarak kategorize edilmistir En yaygin domuz turu olan yaban domuzu kurtlarin ve ayilarin yok olduklari bolgelerde cok fazlalasmistir Geceleri tarlalara ve bahcelere girerek tarima zarar verdikleri bolgelerde avlanilarak sayilari kontrol edilir Bazi dinlerde domuz eti ve domuzdan elde edilen urunleri yemek yasaktir SiniflandirmaDis sistematik Geleneksel siniflandirma da domuzgiller pekarigiller ve su aygirigiller ile birlikte domuzumsular ya da gevis getirmeyenler Suina alt takimini olustururlar Ancak altdaki kladogramda gorebildigimiz gibi Balinalarda hesaba katilmasi gerekir Cetartiodactyla Cift toynaklilar ve balinalar Topuktabanlilar Tylopoda N N Suoidea Domuzgiller ve Pekarigiller N N Gevis getirenler Ruminantia Cetancodonta Su aygirigiller Hippopotamidae Balinalar Cetacea Ic sistematik burnunu deserek buyuyen disleri ile dikkati cekerEvcil domuz yavrusuyla Domuzgiller familyasi 5 cinse ayrilan 20 turden olusur Babyrousa babyrussa Hylochoerus meinertzhageni Phacochoerus aethiopicus Dugmeli domuz Phacochoerus africanus Potamochoerus larvatus Potamochoerus porcus Sus Sakalli yaban domuzu Sus barbatus Sus bucculentus Sus cebifrons Sus celebensis Evcil domuz Sus domestica Sus heureni Sus philippensis Cuce yaban domuzu Sus salvanius Bayagi yaban domuzu Sus scrofa Turkiye Sus timoriensis Sus verrucosus KitaplarRonald M Nowak Walker s Mammals of the World Johns Hopkins University Press Baltimore 1999 ISBN 0 8018 5789 9 D E Wilson amp D M Reeder Mammal Species of the World Johns Hopkins University Press 2005 ISBN 0 8018 8221 4