Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adını 1870 yılında ilk defa bulunduğu Güney Afrika’nın Kimberley şehrinden alan kimberlit, elmas oluşumuna sahiplik yapan volkanik bir kayaçtır.
Oluşumu
Yüzeye yakın yerlere küçük volkan bacaları, dayk ve siller halinde yerleşirler. Hibrit, akışkan ve potasyumca zengin, esas olarak olivin az miktarlarda da , kalsit, serpantin, gamet, ilmenit, , ve diğer minerallerden oluşur. Kimberlitler, tipik olarak dondurma külahı şeklinde olup derinlere gidildikçe daralırlar. Derinlikleri 150 ve 450 km arasında değişir. Bilinen en büyük oluşumunun çapı 1 km’den azdır. Bu bacaların jeolojik yaşları da farklılıklar göstermektedir. Örneğin; Güney Afrika’daki bacalar Prekambriyen, Avustralya’dakiler Oligosen, Brezilya’dakiler Mezozoyik ve Rusya’dakiler Permiyen döneminde oluşmuşlardır. Kimberlitlerin taşıma yatakları ise yüksek miktarda yağış ve sıcaklığın olduğu jeolojik dönemlere işaret eder.
Elmas
Elmas, ekonomik öneme sahip magmatik kökenli bir mineraldir. Sertlik ölçeğinde en üstte yer alan elmasın oluşumu için yaklaşık 3000 MPa basınç ve 800 C° sıcaklığa ihtiyaç olduğu belirlenmiş olup, bu da kıtasal alanlarda en az 100 km derinliğe karşılık gelmektedir. Elmas yaygınca bilinen mücevher olma özelliği yanında aşındırıcı malzeme olarak da kullanılır. Elmasların yaklaşık 200 km kadar derinliklerde oluştuğu düşünülmektedir. Bu derinliklerde basınçlar çok yüksektir ve bu sebeple uygun bileşimli kayaçlarda karbonun yüksek basınç formu olan elmas meydana gelir.
Elmas ve Kimberlit İlişkisi
Elmas kristallendikten sonra kabukta yukarıya doğru baca şekilli iletim kanalları ile yükselir. Elmas taşıyıcı bacalar yüzeye doğru giderek genişleyen bir geometriye sahiptir. Bu bacalardan yükselen asıl gereç ultramafik bir magmatik kayaç olan kimberlittir. Elmas kimberlit kütlesi içinde saçılmış halde bulunmaktadır. Elmas bakımından en verimli kimberlit bacaları Güney Afrika’da bulunmaktadır. ABD’de (Arkansas) benzer bir elmas yatağı vardır. Ancak bu yatak tümüyle işletilmiş olup günümüzde sadece turistik amaçlarla kullanılmaktadır. Ayrıca her kimberlit oluşumu elmas içermemektedir.
Çıkarım Yöntemleri
Elmas sahaları bulunurken havadan ve yerden arama yapılmaktadır. Yerden yapılan aramalarda, manyetik yöntemler kullanılır. Çünkü; kimberlit oluşumları yan kayaçlara göre yüksek oranda manyetik mineraller içermektedir. Ana kaynağın tespiti için ise; akarsular ve derelerdeki taşıma malzemeler incelenerek , ilmenit, krom ve gibi belirteç minerallerin olup olmadığı araştırılır. Örneğin; Botsvana’nın Kalahari Çölü kıyısındaki kimberlit bacası 1973 yılında maden arayıcıları tarafından yerin 40 metre derinliğinden elmas tanelerine bağlı garnet ve ilmenit minerallerini yüzeye taşıyan “termitler” sayesinde bulunmuştur. Kimberlit oluşumlarının olduğu yerlerde açık ocak ya da yer altında elmas madenciliği yapılmaktadır. Güney Afrika’daki başta açık yöntemle başlamış; fakat sonraları bir gabro siline rastlanınca yer altı olarak devam etmiştir. Taşıma yataklarında ise, bu madencilik türü kazı-yükleme-taşıma şeklinde gerçekleşmekte ve buldozer-yükleyici-kamyon kullanılmaktadır. Bazı yerlerde ise dredging yapılarak okyanus tabanı taranmaktadır. Özellikle Nabibya kıyılarında çok gözlenen bu durum özel gemilerle yapılmaktadır. Bu modern madenciliğin yanında çok ilkel koşullarda da Afrika’da madencilik yapılmaktadır.
Manyetik Minerallerin Ayrılması
Elmas konsantrasyonunda yer alan , yıkama ile elde edilmekte, daha sonra ağır ortam yıkama bölümünde öğütülmüş hazırlanmış ortamda kayaç oluşturan mineraller ayrılmaktadır. Bu işlemden sonra ise ilmenit ve garnet, konsantre elektromanyetik ayrıma tabi tutularak ayrılmakta ve gres kaplı masalara beslenmektedir. Masaların üzerindeki gresin yakaladığı elmaslar da elle toplanarak ayırma işlemi tamamlanmaktadır.
Ekonomik Önemi
Kimberlit birincil elmasların en önemli kaynağıdır. Birçok kimberlit borusu zengin alüvyal veya elmas birikintilerini üretir. Yaklaşık 6400 kimberlit borusu keşfedilmiştir. Bunların 900 tanesi ‘’elmasımsı’’ olarak sınıflandırılmış ve sadece 300 tanesi ekonomik açıdan değerli bulunmuştur. Birçok elmas oluşumunu yeryüzüne taşıyan kimberlit, ismini 1870 yılında ilk defa bulunduğu Güney Afrika' nım Kimberley şehrinden almıştır. Kimberlit elmasları kiremit sarı renkli kimberlitlerden bulunmuştur. Bu yüzden zeminine sarı denilmiştir. Derin çalışmalarda madenciler daha az değişimli mavi zemin olarak adlandırılan kimberlitlerle karşılaşmışlardır. Hem mavi hem sarı zemin ikisi de zengin elmas üreticisiydi. Sarı zemin tükendikten sonra 19. yy sonlarında oyulmuş iyi bir miktarda mücevher kalitesi olan elmas bulundu. Zamanın ekonomik önemi, elmas selinin bulunmuş olmasıdır.
Kaynakça
- ^ a b c Cockburn, Andrew (Mart 2002). "Elmaslar: Gerçek Hikaye". National Geographic Türkiye.
- ^ Global Geology ", P.W. HARBEN & M. KUZVART, sayfa 150-160, 1996
- ^ Prof. Dr. Cahit Helvacı, Genel Jeoloji Temel İlkeleri / Essentials of Geology (Mart 2013). Genel Jeoloji Temel Kavramlar. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. s. 86. ISBN . 11. Basımdan çeviri
- ^ "Diamond Investing FAQ" 26 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., , February 18, 2014.
- ^ "South Africa: A New History of the Development of the Diamond Fields" (1902): New York Times Archives [PDF file], New York Times.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Adini 1870 yilinda ilk defa bulundugu Guney Afrika nin Kimberley sehrinden alan kimberlit elmas olusumuna sahiplik yapan volkanik bir kayactir KimberlitOlusumuYuzeye yakin yerlere kucuk volkan bacalari dayk ve siller halinde yerlesirler Hibrit akiskan ve potasyumca zengin esas olarak olivin az miktarlarda da kalsit serpantin gamet ilmenit ve diger minerallerden olusur Kimberlitler tipik olarak dondurma kulahi seklinde olup derinlere gidildikce daralirlar Derinlikleri 150 ve 450 km arasinda degisir Bilinen en buyuk olusumunun capi 1 km den azdir Bu bacalarin jeolojik yaslari da farkliliklar gostermektedir Ornegin Guney Afrika daki bacalar Prekambriyen Avustralya dakiler Oligosen Brezilya dakiler Mezozoyik ve Rusya dakiler Permiyen doneminde olusmuslardir Kimberlitlerin tasima yataklari ise yuksek miktarda yagis ve sicakligin oldugu jeolojik donemlere isaret eder ElmasElmas ekonomik oneme sahip magmatik kokenli bir mineraldir Sertlik olceginde en ustte yer alan elmasin olusumu icin yaklasik 3000 MPa basinc ve 800 C sicakliga ihtiyac oldugu belirlenmis olup bu da kitasal alanlarda en az 100 km derinlige karsilik gelmektedir Elmas yayginca bilinen mucevher olma ozelligi yaninda asindirici malzeme olarak da kullanilir Elmaslarin yaklasik 200 km kadar derinliklerde olustugu dusunulmektedir Bu derinliklerde basinclar cok yuksektir ve bu sebeple uygun bilesimli kayaclarda karbonun yuksek basinc formu olan elmas meydana gelir Elmas ve Kimberlit IliskisiElmas kristallendikten sonra kabukta yukariya dogru baca sekilli iletim kanallari ile yukselir Elmas tasiyici bacalar yuzeye dogru giderek genisleyen bir geometriye sahiptir Bu bacalardan yukselen asil gerec ultramafik bir magmatik kayac olan kimberlittir Elmas kimberlit kutlesi icinde sacilmis halde bulunmaktadir Elmas bakimindan en verimli kimberlit bacalari Guney Afrika da bulunmaktadir ABD de Arkansas benzer bir elmas yatagi vardir Ancak bu yatak tumuyle isletilmis olup gunumuzde sadece turistik amaclarla kullanilmaktadir Ayrica her kimberlit olusumu elmas icermemektedir Cikarim YontemleriThe Big Hole Kimberley deki dunyaca unlu Big Hole Turkce Buyuk Cukur Elmas sahalari bulunurken havadan ve yerden arama yapilmaktadir Yerden yapilan aramalarda manyetik yontemler kullanilir Cunku kimberlit olusumlari yan kayaclara gore yuksek oranda manyetik mineraller icermektedir Ana kaynagin tespiti icin ise akarsular ve derelerdeki tasima malzemeler incelenerek ilmenit krom ve gibi belirtec minerallerin olup olmadigi arastirilir Ornegin Botsvana nin Kalahari Colu kiyisindaki kimberlit bacasi 1973 yilinda maden arayicilari tarafindan yerin 40 metre derinliginden elmas tanelerine bagli garnet ve ilmenit minerallerini yuzeye tasiyan termitler sayesinde bulunmustur Kimberlit olusumlarinin oldugu yerlerde acik ocak ya da yer altinda elmas madenciligi yapilmaktadir Guney Afrika daki basta acik yontemle baslamis fakat sonralari bir gabro siline rastlaninca yer alti olarak devam etmistir Tasima yataklarinda ise bu madencilik turu kazi yukleme tasima seklinde gerceklesmekte ve buldozer yukleyici kamyon kullanilmaktadir Bazi yerlerde ise dredging yapilarak okyanus tabani taranmaktadir Ozellikle Nabibya kiyilarinda cok gozlenen bu durum ozel gemilerle yapilmaktadir Bu modern madenciligin yaninda cok ilkel kosullarda da Afrika da madencilik yapilmaktadir Manyetik Minerallerin Ayrilmasi Elmas konsantrasyonunda yer alan yikama ile elde edilmekte daha sonra agir ortam yikama bolumunde ogutulmus hazirlanmis ortamda kayac olusturan mineraller ayrilmaktadir Bu islemden sonra ise ilmenit ve garnet konsantre elektromanyetik ayrima tabi tutularak ayrilmakta ve gres kapli masalara beslenmektedir Masalarin uzerindeki gresin yakaladigi elmaslar da elle toplanarak ayirma islemi tamamlanmaktadir Ekonomik OnemiKimberlit birincil elmaslarin en onemli kaynagidir Bircok kimberlit borusu zengin aluvyal veya elmas birikintilerini uretir Yaklasik 6400 kimberlit borusu kesfedilmistir Bunlarin 900 tanesi elmasimsi olarak siniflandirilmis ve sadece 300 tanesi ekonomik acidan degerli bulunmustur Bircok elmas olusumunu yeryuzune tasiyan kimberlit ismini 1870 yilinda ilk defa bulundugu Guney Afrika nim Kimberley sehrinden almistir Kimberlit elmaslari kiremit sari renkli kimberlitlerden bulunmustur Bu yuzden zeminine sari denilmistir Derin calismalarda madenciler daha az degisimli mavi zemin olarak adlandirilan kimberlitlerle karsilasmislardir Hem mavi hem sari zemin ikisi de zengin elmas ureticisiydi Sari zemin tukendikten sonra 19 yy sonlarinda oyulmus iyi bir miktarda mucevher kalitesi olan elmas bulundu Zamanin ekonomik onemi elmas selinin bulunmus olmasidir Kaynakca a b c Cockburn Andrew Mart 2002 Elmaslar Gercek Hikaye National Geographic Turkiye Global Geology P W HARBEN amp M KUZVART sayfa 150 160 1996 Prof Dr Cahit Helvaci Genel Jeoloji Temel Ilkeleri Essentials of Geology Mart 2013 Genel Jeoloji Temel Kavramlar Nobel Akademik Yayincilik Egitim Danismanlik Tic Ltd Sti s 86 ISBN 978 605 133 433 2 11 Basimdan ceviri Diamond Investing FAQ 26 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde February 18 2014 South Africa A New History of the Development of the Diamond Fields 1902 New York Times Archives PDF file New York Times