Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anaksimandros (Yunanca: Ἀναξίμανδρος) Miletos'da Sokrates öncesi dönemde yaşamış İyonlu bir filozoftur. Thales'in öğrencisidir. Aynı zamanda tarihsel kaynaklara göre öğretilerini kaleme almış ilk filozoftur ve eseri Grek dilinde düzyazı olarak kaleme alınmış ilk kitaptır. Ancak yazdıklarından sadece bir cümle günümüze ulaşmıştır. Onun buluşlarıyla ilgili birincil kayıtlar sonraki yazarların bize aktardıklarıdır. (Söz konusu tek cümlede su ve ateş gibi sözlerin ortaya çıkışı, haksızlıkların cezalandırdığı insan toplumundan elde edilen mecazlarla betimlenir. Örneğin ne sıcak ne de soğuk süreklidir, ikisi de aralarındaki dengeyi korumak için ödün verirler.)
| Anaksimandros veya Anaksimander | |
|---|---|
 Raffaello Santi'nin Atina Okulu adlı tablosunda solundaki Pisagor'a doğru eğilen Anaksimandros | |
| Tam adı | Anaksimandros veya Anaksimander |
| Doğumu | MÖ 610 Milet, Karya |
| Ölümü | MÖ 546 |
| Çağı | Sokrates öncesi felsefe |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | İon felsefesi, Milet Okulu, doğalcılık |
| İlgi alanları | Metafizik, astronomi, geometri, coğrafya |
| Önemli fikirleri | Apeiron |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
O hem bir doğa filozofu hem de bir doğa araştırıcısıdır. Her iki alanda da çığır açmıştır. Bilime önderlik yapan ve evrene farklı gözle bakıp inceleyen ilk kişidir. Birçok kişi tarafından astronominin kurucusu sayılır ve ilk kez kozmoloji ya da dünya üzerinde sistematik felsefe görüşü geliştiren filozoftur. Felsefeye ‘arkhe’ terimini de ilk o getirmiştir.
Hayatı
Antikçağ tarihçisi Apollodor'a göre 42. Olimpiyatın 3. yılına denk gelen MÖ 610 da Miletos’da doğmuş ve 64 yaşındayken, 58. Olimpiyatın 2. yılına denk gelen 546 yılında da ölmüştür.
Diogenes Laertus’dan edinilen bilgilere göre; Milesian Okulunun kurucusu olan Thales’in öğrencisiydi. Başarıları Anaksimenes ve Pythagoras’ı da etkilemiştir.
Teorileri
Apeiron, Sonsuzluk
Miletos’lu diğer iki filozof gibi onun da temel sorunu, ilkenin (arkhe) özü sorunudur. Anaksimandros arkhe kavramıyla duyusal verili olanı aşarak hedefi belli olan bir yönde metafizik bir kavrama doğru ilk adımı atmaktadır. Arkhe olarak niçin ‘sonsuz’u (Apeiron) seçtiğini de bilmektedir. Çünkü sırf böyle bir kavram yaşam sürecinin sonsuza kadar devamını güven altına alabilir. Ona göre doğmak birlik olmaktır, ölmek her şeyin ilkesine dönmektir ve dünyanın tanıdığı ya da tanıyacağı bütün varlıklar sonsuz sayıda olmuş ve olacaklardır. Apeiron tüm nesnelerin içinde nesne ile kaynaşmış bir şekilde bulunan ve mekansal olarak sınırsız yani tükenmez bir kaynaktır. Anaksimandros duyularımızla algılanamayacak kadar belirsiz olan Apeiron ile algılanan dünyanın dışında bir takım oluşların var olduğunu kabul eder. Anaksimandros'un Apeiron'u ile Platon'un idealarına giden yol açılmıştır.
Anaksimandros sonsuz’u nitel yönden homojen ama hala belirsiz bir madde yığını olarak düşünüyordu. Sonsuz kavramıyla sonsuz (sınırsız) maddeyi kastettiği zaman, bununla sırf madde ile gücün henüz birbirinden ayrılmadığını anlatmak istiyordu. Bu Dünyada olup bitenler Anaksimandros'a göre asla sona ermeyen harekete dayanmaktadır. Bu hareket ilkenin özüne ait olduğuna göre, ilke de özü vasıtasıyla olup bitenleri kavranabilir duruma getirecektir.
Önemli başka bir adımı da, ilkenin evrensel süreçteki etkisini tek tek tasarlama ve ancak ondan sonra kavranabilir duruma getirme denemesidir.
Evren bilimi
Evrenin sırf gözleme ve rasyonel düşünmeye dayalı meydana geliş öyküsünü ilk kez tasarlayan dünyamızın bir 'evren' yani planlı bir şekilde düzenlenmiş bir bütün olduğunu ilk kez o ifade etmiştir. Anaksimandros’un mitolojiyi kullanmadan evreni açıklamaya çalışması onu bu konuda kendinden önce yazan yazarlardan (Hesiodos) ayırır. Tarihe en büyük katkısı evren hakkında ve hayat hakkında yazdıklarıdır. Bu yüzden ‘evren’in babası’ olarak adlandırılır. Aynı zamanda astronomiyi de o icat etmiştir. Bilinen dünyanın bir haritasını çizmiştir. Ussal çıkarımlara önem veren bir düşünür olduğundan simetriye ağırlık vermiştir.
Sıcakla soğuğun önceden beri var olan doğuruşu nesnesi kozmosun meydana gelişinde ayrılmış ve bundan yeryüzü çevresindeki havayı bir ağacın kabuğu gibi saran bir alev kümesi meydana gelmiş, bu küre parçalanıp da bir takım daireler halinde toplandığı zaman güneş, ay ve yıldızlar onun yerini almışlar. Güneş'in çizdiği daire dünyanın 27 misli, ayınki de 19 misli imiş, en yukarıda güneş sonra ay en aşağıda yıldızlar çemberi bulunuyormuş.
Onun kuramındaki yenilik yerin şu ya da bu biçimde göklerde bir yerlerde asılı olduğu ya da bir yerden destek aldığı biçimindeki eski kanıyı reddetmesidir. Ona göre yeryüzü şekil bakımından silindir biçiminde ve yüksekliği genişliğinin üçte biri kadardır. İki düz yüzeyden biri üzerinde biz yürüyoruz, öteki bunun karşısında bulunuyor ve yer evrenin merkezinde desteksiz bir konumda durmaktadır; çünkü herhangi bir yönde hareket etmesi için bir neden yoktur, bundan dolayı da hareketsizdir.
Meteorolojik düşünceleri
Bu ilk fizikçiyi öncelikle ilgilendiren konu meteora yani gökyüzündeki nesnelerdi. Meteora'yı ve depremi fizik yönünden ilk o açıklamıştır. Gök haritalarını çıkarırken geometriden ve matematiksel orandan yararlanmıştır. Gnomon’u (gök ölçüsü), ilk o bulmuş ve güneş saatinin yanına dikmiştir. Ayrıca ilk haritayı çizen bir 'sphaere' yani gökküresi planlayıp gerçekleştiren de yine odur. Ama özellikle yeryüzünün boşlukta durduğunu keşfetmesi ve bunu matematiksel yönden açıklaması o gün için duyulmamış bir varsayımdır.
Kaynakça
- http://www.utm.edu/research/iep/a/anaximan.htm15 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://plato.stanford.edu/entries/presocratics/15 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Dumont Jean-Paul,Antik Felsefe,Dost Kitabevi Yayınları
- Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi
- The Encyclopedia of Philosophy, By Crowell Collier and Macmillan,U.S.A.1967
- Kranz Walter,Antik Felsefe, Sosyal Yayınları
- Capelle Wilhelm,Sokrates’ten Önce Felsefe,Kabalcı Yayınları
- Prof.Dr. Tansu Açık’ın ders notları
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Anaximander ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- http://www.utm.edu/research/iep/a/anaximan.htm15 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://scienceworld.wolfram.com/biography/Anaximander.html27 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://plato.stanford.edu/entries/presocratics/15 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.onurcoban.com/2011/07/felsefeye-bir-baks-3bolum-doga_16.html17 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anaksimandros Yunanca Ἀna3imandros Miletos da Sokrates oncesi donemde yasamis Iyonlu bir filozoftur Thales in ogrencisidir Ayni zamanda tarihsel kaynaklara gore ogretilerini kaleme almis ilk filozoftur ve eseri Grek dilinde duzyazi olarak kaleme alinmis ilk kitaptir Ancak yazdiklarindan sadece bir cumle gunumuze ulasmistir Onun buluslariyla ilgili birincil kayitlar sonraki yazarlarin bize aktardiklaridir Soz konusu tek cumlede su ve ates gibi sozlerin ortaya cikisi haksizliklarin cezalandirdigi insan toplumundan elde edilen mecazlarla betimlenir Ornegin ne sicak ne de soguk sureklidir ikisi de aralarindaki dengeyi korumak icin odun verirler Anaksimandros veya AnaksimanderRaffaello Santi nin Atina Okulu adli tablosunda solundaki Pisagor a dogru egilen AnaksimandrosTam adiAnaksimandros veya AnaksimanderDogumuMO 610 Milet KaryaOlumuMO 546CagiSokrates oncesi felsefeBolgesiBati felsefesiOkuluIon felsefesi Milet Okulu dogalcilikIlgi alanlariMetafizik astronomi geometri cografyaOnemli fikirleriApeironEtkilendikleri ThalesEtkiledikleri Parmenides O hem bir doga filozofu hem de bir doga arastiricisidir Her iki alanda da cigir acmistir Bilime onderlik yapan ve evrene farkli gozle bakip inceleyen ilk kisidir Bircok kisi tarafindan astronominin kurucusu sayilir ve ilk kez kozmoloji ya da dunya uzerinde sistematik felsefe gorusu gelistiren filozoftur Felsefeye arkhe terimini de ilk o getirmistir HayatiAntikcag tarihcisi Apollodor a gore 42 Olimpiyatin 3 yilina denk gelen MO 610 da Miletos da dogmus ve 64 yasindayken 58 Olimpiyatin 2 yilina denk gelen 546 yilinda da olmustur Diogenes Laertus dan edinilen bilgilere gore Milesian Okulunun kurucusu olan Thales in ogrencisiydi Basarilari Anaksimenes ve Pythagoras i da etkilemistir TeorileriApeiron Sonsuzluk Miletos lu diger iki filozof gibi onun da temel sorunu ilkenin arkhe ozu sorunudur Anaksimandros arkhe kavramiyla duyusal verili olani asarak hedefi belli olan bir yonde metafizik bir kavrama dogru ilk adimi atmaktadir Arkhe olarak nicin sonsuz u Apeiron sectigini de bilmektedir Cunku sirf boyle bir kavram yasam surecinin sonsuza kadar devamini guven altina alabilir Ona gore dogmak birlik olmaktir olmek her seyin ilkesine donmektir ve dunyanin tanidigi ya da taniyacagi butun varliklar sonsuz sayida olmus ve olacaklardir Apeiron tum nesnelerin icinde nesne ile kaynasmis bir sekilde bulunan ve mekansal olarak sinirsiz yani tukenmez bir kaynaktir Anaksimandros duyularimizla algilanamayacak kadar belirsiz olan Apeiron ile algilanan dunyanin disinda bir takim oluslarin var oldugunu kabul eder Anaksimandros un Apeiron u ile Platon un idealarina giden yol acilmistir Anaksimandros sonsuz u nitel yonden homojen ama hala belirsiz bir madde yigini olarak dusunuyordu Sonsuz kavramiyla sonsuz sinirsiz maddeyi kastettigi zaman bununla sirf madde ile gucun henuz birbirinden ayrilmadigini anlatmak istiyordu Bu Dunyada olup bitenler Anaksimandros a gore asla sona ermeyen harekete dayanmaktadir Bu hareket ilkenin ozune ait olduguna gore ilke de ozu vasitasiyla olup bitenleri kavranabilir duruma getirecektir Onemli baska bir adimi da ilkenin evrensel surecteki etkisini tek tek tasarlama ve ancak ondan sonra kavranabilir duruma getirme denemesidir Evren bilimi Anaksimandros un evren haritasi Evrenin sirf gozleme ve rasyonel dusunmeye dayali meydana gelis oykusunu ilk kez tasarlayan dunyamizin bir evren yani planli bir sekilde duzenlenmis bir butun oldugunu ilk kez o ifade etmistir Anaksimandros un mitolojiyi kullanmadan evreni aciklamaya calismasi onu bu konuda kendinden once yazan yazarlardan Hesiodos ayirir Tarihe en buyuk katkisi evren hakkinda ve hayat hakkinda yazdiklaridir Bu yuzden evren in babasi olarak adlandirilir Ayni zamanda astronomiyi de o icat etmistir Bilinen dunyanin bir haritasini cizmistir Ussal cikarimlara onem veren bir dusunur oldugundan simetriye agirlik vermistir Sicakla sogugun onceden beri var olan dogurusu nesnesi kozmosun meydana gelisinde ayrilmis ve bundan yeryuzu cevresindeki havayi bir agacin kabugu gibi saran bir alev kumesi meydana gelmis bu kure parcalanip da bir takim daireler halinde toplandigi zaman gunes ay ve yildizlar onun yerini almislar Gunes in cizdigi daire dunyanin 27 misli ayinki de 19 misli imis en yukarida gunes sonra ay en asagida yildizlar cemberi bulunuyormus Onun kuramindaki yenilik yerin su ya da bu bicimde goklerde bir yerlerde asili oldugu ya da bir yerden destek aldigi bicimindeki eski kaniyi reddetmesidir Ona gore yeryuzu sekil bakimindan silindir biciminde ve yuksekligi genisliginin ucte biri kadardir Iki duz yuzeyden biri uzerinde biz yuruyoruz oteki bunun karsisinda bulunuyor ve yer evrenin merkezinde desteksiz bir konumda durmaktadir cunku herhangi bir yonde hareket etmesi icin bir neden yoktur bundan dolayi da hareketsizdir Meteorolojik dusunceleri Anaksimandros un kayip olan ilk dunya haritasinin muhtemel goruntusu Bu ilk fizikciyi oncelikle ilgilendiren konu meteora yani gokyuzundeki nesnelerdi Meteora yi ve depremi fizik yonunden ilk o aciklamistir Gok haritalarini cikarirken geometriden ve matematiksel orandan yararlanmistir Gnomon u gok olcusu ilk o bulmus ve gunes saatinin yanina dikmistir Ayrica ilk haritayi cizen bir sphaere yani gokkuresi planlayip gerceklestiren de yine odur Ama ozellikle yeryuzunun boslukta durdugunu kesfetmesi ve bunu matematiksel yonden aciklamasi o gun icin duyulmamis bir varsayimdir Kaynakcahttp www utm edu research iep a anaximan htm15 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde http plato stanford edu entries presocratics 15 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dumont Jean Paul Antik Felsefe Dost Kitabevi Yayinlari Ana Britannica Genel Kultur Ansiklopedisi The Encyclopedia of Philosophy By Crowell Collier and Macmillan U S A 1967 Kranz Walter Antik Felsefe Sosyal Yayinlari Capelle Wilhelm Sokrates ten Once Felsefe Kabalci Yayinlari Prof Dr Tansu Acik in ders notlariDis baglantilarWikimedia Commons ta Anaximander ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur http www utm edu research iep a anaximan htm15 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde http scienceworld wolfram com biography Anaximander html27 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde http plato stanford edu entries presocratics 15 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www onurcoban com 2011 07 felsefeye bir baks 3bolum doga 16 html17 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde