Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sekiz Katlı Asil Yol (Pāli: Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, Sanskrit: Ārya 'ṣṭāṅga mārgaḥ (आर्याष्टाङ्गो मार्गो), Budizm'de acıları sona erdiren yol olarak kabul edilir. Gautama Buddha'ya atfedilen Dört Asil Hakikat öğretisinin dördüncüsüdür.
Budist inancına göre acıdan ve ızdıraptan kurtulmak için 8 aşamalı yol izlenmelidir.
Öğretinin Kaynağı
Gerek Theravada okulunun Pali Derlemesi'nde, gerekse Çin Budizmi'ne ait Agama Derlemesi'nde bulunan yazmalarda Sekiz Aşamalı Asil Yolun Gotama Buda tarafından aydınlanma arayışı sırasında yeniden keşfedildiği söylenmektedir. Buna göre Sekiz Aşamalı Asil Yol, kişiyi uyanış ve özgürleşmeye götüren bir yöntem olarak daha önce gelmiş tüm Budalar tarafında uygulanmıştır. Buda daha sonra takipçilerinin de aydınlanmaları için onlara bu yolu öğretmiştir.
| Türkçe | Pali | Sanskrit | Çince | |
|---|---|---|---|---|
| I | Doğru görüş | Samyag Drishti | 正見 | |
| II | Doğru Niyet | sammā sankappa | Samyak Samkalpa | 正思惟 |
| III | Doğru Söz | sammā vācā | Samyag Vac | 正言 |
| IV | Doğru Eylem | sammā kammanta | Samyak Karmanta | 正業 |
| V | Namuslu Kazanç | sammā ājīva | Samyag Ajiva | 正命 |
| VI | Doğru Çaba | sammā vāyāma | Samyag Vyayama | 正精進 |
| VII | Doğru Dikkat | sammā sati | Samyak Smriti | 正念 |
| VIII | Doğru Konsantrasyon | sammā samādhi | Samyak Samadhi | 正定 |
Üç Küme
Genel olarak Sekiz Aşamalı yol üç kümeye ayrılarak açıklanmaktadır. Buna göre ilk iki aşama, Doğru Görüş ve Doğru Niyet bilgelikle ilgili, Doğru Söz, Doğru Eylem ve Doğru Kazanç ahlakla ilgili, Doğru Çaba, Doğru Dikkat ve Doğru Konsantrasyon ise konsantrasyon ile ilgili olan aşamalar olarak sınıflandırılır.
Bilgelik ile ilgili aşamalar
Gerçek Bilgelik; cehaletten uyanmayı öğütleyen Budizm öğretilerinin amacı niteliğindedir. Bu grupta yer alan her iki basamak da yararlı bilgi ve ruhsal davranışa gönderme yapmaktadır. Gerçek Bilgi, Dört Yüce Gerçek’ten biri olan “ıstırap” kavramını ve beraberinde bu kavramın içinde yer alan ıstırabın oluşması, nedenleri ve ıstıraptan kurtulma yolları gibi kavramların da anlaşılmasıdır. Diğer bir deyişle; gerçek bilgi tüm Budizm öğretilerinin özünü anlamaktır. Gerçek bilgi; istikrarsızlık, ıstırap ve benliğe sahip olmama gibi fiziksel ve psikolojik olan varlık özelliklerini ele alır. Aynı zamanda Gerçek Bilgi, uyanış (Nirvana) ve yeniden doğum döngüsü (Samsara) gibi Budizm Öğretilerinin nedenini açıklar. Ele aldığı diğer bir konu ise; faydalı ve faydasız kasti davranışları anlatan “”dir.
“Doğru Zihniyet”; kinden arınma, zararsız olma düşüncesini benimsemektedir. “Doğru Zihniyet” anlayışı düşüncelerin hırstan, nefretten arınarak sonsuz bir açıklığa, cömertliğe sahip olmasıyla kazanılır. “Doğru Zihniyet” anlayışının diğer bir anlamı ise, Zen rahiplerinin düşünce dünyasını arındırma istekleri olarak kabul edilebilir. Bu anlayış, iyi düşüncelerin insana faydalı olacağını, kötü düşüncelerin ise, aksine acı ve olumsuzluk getireceğini savunur.
Ahlak ile ilgili aşamalar
“Güzel Ahlak” anlayışı, erdemli insan olma kurallarını belirler. Bu anlayış, Karma Prensibi’nden sonra benimsenen yararlı () davranış türlerini de kapsar. Bu anlayışa göre, erdemli olmayan davranışlar zararlıdır ve ıstıraba () neden olur.
“Doğru Söz” anlayışında anlatılmak istenen insanların yalan, iftira, hakaret ve boş konuşmadan uzak durması gerektiğidir. İnsanlar sadece yararlı diye adlandırılan eylemlerde bulunmalıdır. “Doğru Zihniyet” anlayışında olduğu gibi “Doğru Söz” anlayışında da yararlı-zararlı, gerekli-gereksiz, doğru-yanlış gibi kavramlar söz konusudur. Bu anlayışta, gerçekler doğru zamanda, doğru yerde saf bir düşünceyle söyleniyorsa iyi bir davranış sergilenmiş olur.
“Doğru Davranış” anlayışı; öldürmekten, hırsızlıktan ve doğru yoldan çıkmadan uzak durmayı önerir. “Doğru Davranış” Budizm erdemlerinden biridir. Bu anlayışa göre; herhangi bir eylemde bulunurken şikayet etmekten kaçınılmalıdır. Yapılan eylemin bireyin kendine ve başkalarına mutlaka bir yararı dokunmalıdır.
“Doğru Yaşam Biçimi” anlayışı, bu anlayışın dışında kalan tüm dünyevi uğraşılardan vazgeçmekle benimsenmiş olur. Söz konusu bu uğraşılar, Budist olmaya aday birinin yapamayacağı, ancak insanların yaptığı eylemlerdir. Silah, evcil hayvan, et, alkol ürünleri, uyuşturucu madde ticareti bu eylemlere örnek gösterilebilir. Başka bir deyişle, “Doğru Yaşam Biçimi” diğer canlılara zarar vermeden Sekiz Asil Yol anlayışına uygun bir biçimde hayata devam etmektir.
Konsantrasyon ile ilgili aşamalar
Konsantrasyon, Sekiz Asil Yol öğretisinin amaçlarından biridir. Ruhsal eğitim ya da meditasyon olarak da adlandırılabilir.
“Gerçek Çaba” kavramı bedenle ilişkilendirilir. Nefes alma, yürüme, durma v.b bedensel eylemlerde tam anlamıyla emin olma anlayışıdır. Nefse, duygulara ve tüm düşünsel eylemlere karşı emin olma söz konusudur. İnsanın kendini kontrol edebilmesi için, kendinden emin, kendine hâkim olması gerekir. İnsanın “iç” dikkati, ruhsal hareketliliği sınar. Kendine hâkim olabilme, duygularını durağan hale getirebilme ve emin olmayla gerçekleşir. İnsanın “dış” dikkati; geçmişi düşünmekte, geleceğin zevkine ve sefasına kapılmakta değil; şimdi de olmalıdır.
“Doğru Konsantrasyon”; içsel huzuru bozan duygu ve düşünceleri kontrol edebilme yeteneğiyle gerçekleştirilir. Budizm’in temel parçası olan konsantrasyon ve ruhu kontrol edebilme bu anlayışı tanımlar. “Doğru Konsantrasyon”u sağlamak için Budist okulları birçok yöntem ve teknik geliştirmişlerdir. Meditasyonda konsantrasyonu sağlamanın tek yolu doğru nefes almadır. Bu şekilde insan ruhu ve düşünceleri arınır ve huzura kavuşur.
“sammā” kavramının anlamı
“Doğru, gerçek” kavramı, her basamağın ilk kelimesi olarak kullanılan “sammā” sözcüğünün tam karşılığıdır. Karl Eugen Neumann, Nyanaponika, Kurt Schmidt, , , Ajahn Buddhadosa gibi çevirmenler “sammā” sözcüğünü “doğru, gerçek” olarak çevirmişlerdir. Bu kavram aslında özünde tam anlamıyla “Buda”ya olan bağlılığı taşır. Tam, eksiksiz aydınlanma kavramı, bu kelimenin anlamının altında yatmaktadır. Bu kavramla başlayan her bir basamak Budizm anlayışının özünü oluşturmaktadır.
Ahlak kuralları
Budist rahipler ve takipçiler tarafından uygulanan beş temel ahlak kuralı şunlardır:
- Hiçbir canlıya zarar vermemek.
- Verilmeyeni almamak.
- Cinsel istismarda bulunmamak.
- Yalan söylememek.
- Sarhoş edici maddelerden uzak durmak.
Sekiz Asil Yol, özellikle gündelik ve mesleki davranışlar konusunda Budist olma yolunda ilerleyenler için koyulan diğer erdem kurallarına atıfta bulunmaktadır. Budist rahipler ve rahibeler, her alanda etkili olan Budizm kurallarına uymak zorundadırlar.
Uygulamalar
Budizm’de önemli bir yeri olan dört yüce durum, erdemli olma konusunda uygulama niteliği taşımaktadır.
- Yardımseverlik
- Merhamet
- Mutluluk
- Soğukkanlılık
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sekiz Katli Asil Yol Pali Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo Sanskrit Arya ṣṭaṅga margaḥ आर य ष ट ङ ग म र ग Budizm de acilari sona erdiren yol olarak kabul edilir Gautama Buddha ya atfedilen Dort Asil Hakikat ogretisinin dorduncusudur Dharma tekeri genelde Sekiz Katli Asil Yolu temsil eder Budist inancina gore acidan ve izdiraptan kurtulmak icin 8 asamali yol izlenmelidir Ogretinin KaynagiGerek Theravada okulunun Pali Derlemesi nde gerekse Cin Budizmi ne ait Agama Derlemesi nde bulunan yazmalarda Sekiz Asamali Asil Yolun Gotama Buda tarafindan aydinlanma arayisi sirasinda yeniden kesfedildigi soylenmektedir Buna gore Sekiz Asamali Asil Yol kisiyi uyanis ve ozgurlesmeye goturen bir yontem olarak daha once gelmis tum Budalar tarafinda uygulanmistir Buda daha sonra takipcilerinin de aydinlanmalari icin onlara bu yolu ogretmistir Turkce Pali Sanskrit CinceI Dogru gorus Samyag Drishti 正見II Dogru Niyet samma sankappa Samyak Samkalpa 正思惟III Dogru Soz samma vaca Samyag Vac 正言IV Dogru Eylem samma kammanta Samyak Karmanta 正業V Namuslu Kazanc samma ajiva Samyag Ajiva 正命VI Dogru Caba samma vayama Samyag Vyayama 正精進VII Dogru Dikkat samma sati Samyak Smriti 正念VIII Dogru Konsantrasyon samma samadhi Samyak Samadhi 正定Uc KumeGenel olarak Sekiz Asamali yol uc kumeye ayrilarak aciklanmaktadir Buna gore ilk iki asama Dogru Gorus ve Dogru Niyet bilgelikle ilgili Dogru Soz Dogru Eylem ve Dogru Kazanc ahlakla ilgili Dogru Caba Dogru Dikkat ve Dogru Konsantrasyon ise konsantrasyon ile ilgili olan asamalar olarak siniflandirilir Bilgelik ile ilgili asamalar GercekBilgelik cehaletten uyanmayi ogutleyen Budizm ogretilerinin amaci niteligindedir Bu grupta yer alan her iki basamak da yararli bilgi ve ruhsal davranisa gonderme yapmaktadir Gercek Bilgi Dort Yuce Gercek ten biri olan istirap kavramini ve beraberinde bu kavramin icinde yer alan istirabin olusmasi nedenleri ve istiraptan kurtulma yollari gibi kavramlarin da anlasilmasidir Diger bir deyisle gercek bilgi tum Budizm ogretilerinin ozunu anlamaktir Gercek bilgi istikrarsizlik istirap ve benlige sahip olmama gibi fiziksel ve psikolojik olan varlik ozelliklerini ele alir Ayni zamanda Gercek Bilgi uyanis Nirvana ve yeniden dogum dongusu Samsara gibi Budizm Ogretilerinin nedenini aciklar Ele aldigi diger bir konu ise faydali ve faydasiz kasti davranislari anlatan dir Dogru Zihniyet kinden arinma zararsiz olma dusuncesini benimsemektedir Dogru Zihniyet anlayisi dusuncelerin hirstan nefretten arinarak sonsuz bir acikliga comertlige sahip olmasiyla kazanilir Dogru Zihniyet anlayisinin diger bir anlami ise Zen rahiplerinin dusunce dunyasini arindirma istekleri olarak kabul edilebilir Bu anlayis iyi dusuncelerin insana faydali olacagini kotu dusuncelerin ise aksine aci ve olumsuzluk getirecegini savunur Ahlak ile ilgili asamalar Guzel Ahlak anlayisi erdemli insan olma kurallarini belirler Bu anlayis Karma Prensibi nden sonra benimsenen yararli davranis turlerini de kapsar Bu anlayisa gore erdemli olmayan davranislar zararlidir ve istiraba neden olur Dogru Soz anlayisinda anlatilmak istenen insanlarin yalan iftira hakaret ve bos konusmadan uzak durmasi gerektigidir Insanlar sadece yararli diye adlandirilan eylemlerde bulunmalidir Dogru Zihniyet anlayisinda oldugu gibi Dogru Soz anlayisinda da yararli zararli gerekli gereksiz dogru yanlis gibi kavramlar soz konusudur Bu anlayista gercekler dogru zamanda dogru yerde saf bir dusunceyle soyleniyorsa iyi bir davranis sergilenmis olur Dogru Davranis anlayisi oldurmekten hirsizliktan ve dogru yoldan cikmadan uzak durmayi onerir Dogru Davranis Budizm erdemlerinden biridir Bu anlayisa gore herhangi bir eylemde bulunurken sikayet etmekten kacinilmalidir Yapilan eylemin bireyin kendine ve baskalarina mutlaka bir yarari dokunmalidir Dogru Yasam Bicimi anlayisi bu anlayisin disinda kalan tum dunyevi ugrasilardan vazgecmekle benimsenmis olur Soz konusu bu ugrasilar Budist olmaya aday birinin yapamayacagi ancak insanlarin yaptigi eylemlerdir Silah evcil hayvan et alkol urunleri uyusturucu madde ticareti bu eylemlere ornek gosterilebilir Baska bir deyisle Dogru Yasam Bicimi diger canlilara zarar vermeden Sekiz Asil Yol anlayisina uygun bir bicimde hayata devam etmektir Konsantrasyon ile ilgili asamalar Konsantrasyon Sekiz Asil Yol ogretisinin amaclarindan biridir Ruhsal egitim ya da meditasyon olarak da adlandirilabilir Gercek Caba kavrami bedenle iliskilendirilir Nefes alma yurume durma v b bedensel eylemlerde tam anlamiyla emin olma anlayisidir Nefse duygulara ve tum dusunsel eylemlere karsi emin olma soz konusudur Insanin kendini kontrol edebilmesi icin kendinden emin kendine hakim olmasi gerekir Insanin ic dikkati ruhsal hareketliligi sinar Kendine hakim olabilme duygularini duragan hale getirebilme ve emin olmayla gerceklesir Insanin dis dikkati gecmisi dusunmekte gelecegin zevkine ve sefasina kapilmakta degil simdi de olmalidir Dogru Konsantrasyon icsel huzuru bozan duygu ve dusunceleri kontrol edebilme yetenegiyle gerceklestirilir Budizm in temel parcasi olan konsantrasyon ve ruhu kontrol edebilme bu anlayisi tanimlar Dogru Konsantrasyon u saglamak icin Budist okullari bircok yontem ve teknik gelistirmislerdir Meditasyonda konsantrasyonu saglamanin tek yolu dogru nefes almadir Bu sekilde insan ruhu ve dusunceleri arinir ve huzura kavusur samma kavraminin anlami Dogru gercek kavrami her basamagin ilk kelimesi olarak kullanilan samma sozcugunun tam karsiligidir Karl Eugen Neumann Nyanaponika Kurt Schmidt Ajahn Buddhadosa gibi cevirmenler samma sozcugunu dogru gercek olarak cevirmislerdir Bu kavram aslinda ozunde tam anlamiyla Buda ya olan bagliligi tasir Tam eksiksiz aydinlanma kavrami bu kelimenin anlaminin altinda yatmaktadir Bu kavramla baslayan her bir basamak Budizm anlayisinin ozunu olusturmaktadir Ahlak kurallariBudist rahipler ve takipciler tarafindan uygulanan bes temel ahlak kurali sunlardir Hicbir canliya zarar vermemek Verilmeyeni almamak Cinsel istismarda bulunmamak Yalan soylememek Sarhos edici maddelerden uzak durmak Sekiz Asil Yol ozellikle gundelik ve mesleki davranislar konusunda Budist olma yolunda ilerleyenler icin koyulan diger erdem kurallarina atifta bulunmaktadir Budist rahipler ve rahibeler her alanda etkili olan Budizm kurallarina uymak zorundadirlar UygulamalarBudizm de onemli bir yeri olan dort yuce durum erdemli olma konusunda uygulama niteligi tasimaktadir Yardimseverlik Merhamet Mutluluk Sogukkanlilik