Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kızıl Kmerler (Kmerce: ខ្មែរក្រហម, Khme Kraham, Fransızca: Khmer Rouge), Kamboçya'da gerilla savaşıyla iktidarı ele geçirerek 1975-79 arasında ülkeyi yöneten kısmen Maocu, radikal devrimci hareket. Hareketin kurucusu ve önderi Pol Pot'tur. Pol Pot aynı zamanda Demokratik Kampuçyanın kurucularındandır ve Kızıl Kmerler Demokratik Kampuçyanın silahlı kuvvetleridir. 1967'de, Kamboçya Komünist Partisi'nin silahlı kolu olarak kurulduğu kabul edilir. Yaklaşık olarak 1,5 ila 2 milyon insanın ölümü ile sonuçlanan Kamboçya soykırımından sorumludurlar.
Tarih
1960'ların başlarında Fransa'da eğitim görmüş Marksistlerin yönetiminde Prens Norodom Sihanouk'a karşı bir ayaklanmaya katılan komünistler, 1967'de bir köylü isyanında, 1968'de ise hızla yayılan bir kabile ayaklanmasında yer aldılar. Mart 1970'te Prens Sihanouk'u deviren General Lon Nol liderliğindeki sağcı darbeyle Kmer Cumhuriyeti kuruldu. Kızıl Kmerler, Sihanouk'a sadık kalan bazı komutanlarla ittifak kurdular. Darbeden kısa bir süre sonra ABD ve Güney Vietnam birliklerinin ülkeyi işgal etmeleriyle Kamboçya Vietnam Savaşı'nın taraflarından biri durumuna geldi. Yeni rejimin baskıcı önlemlerinden kaçan Kamboçyalı Vietnamlılar ile özerk bir cumhuriyet kurmaya çalışan Müslüman azınlıktan yaklaşık 2 bin kişi de onlara katıldı. Bu sırada Kuzey Vietnam'ın başkenti Hanoi'ye götürülerek komünistlerce eğitilen başka bir Kamboçyalı grup da ülkeye dönerek adıyla ortaya çıktı.
General Lon Nol yönetimi ABD'den gördüğü askeri ve mali desteğe karşın Kızıl Kmerlere karşı başarılı olamadı. Yaklaşık beş yıl süren iç savaş boyunca Kiyö Sampan, ve önderliğindeki Kızıl Kmerler hükûmet birliklerine karşı yürüttüğü silahlı mücadeleyle Kamboçya'nın kırsal kesimlerinin tümünde iktidarlarını pekiştirdiler. Sonunda Nisan 1975'te başkent Phnom Penh'e başarılı bir saldırı düzenleyerek ele geçirdiler. Ardından Demokratik Kampuçya devletini kurdular.
Mart 1976'da devlet başkanı, Pol Pot başbakan oldu. 1977'de ise Çin çizgisindeki Komünist Parti resmen devlet partisi olarak tanındı. 20. yüzyılın en kanlı rejimlerinden bir kabul edilen[] Kızıl Kmer iktidarı, bütün dünyada hiçbir Marksist yönetimin başvurmadığı kadar aşırı bir şiddet uygulamasına girişti. Ülkedeki meslek sahiplerinin ve teknik elemanların hemen hepsi yok edildi. Kentlerde yaşayan milyonlarca kişi zorla köylere yerleştirilerek kolektif çiftliklerde çalışmaya zorlandı. Rejim düşmanı ilan edilenler aileleriyle beraber toplu olarak katledildi. Bu dönemde ekonomik sistemin felce uğraması nedeniyle baş gösteren açlık ve salgın hastalıklar sonucu ölenlerin sayısının, siyasi nedenlerle öldürülenlerle birlikte yaklaşık 2 milyon olduğu tahmin edilmektedir.
Kızıl Kmer iktidarı sırasında Kamboçya ve Vietnam arasında yoğunlaşan sınır sorunları Aralık 1977'de iki ülke arasındaki ilişkilerin tamamen kopmasına yol açtı. Pol Pot'un Çin Halk Cumhuriyeti'ne yakınlaşması Vietnam saldırılarını yoğunlaştırdı.
Ocak 1979'da ülkeyi işgal eden Vietnam birlikleri ve Vietnam yanlısı Kamboçyalı komünistler (KUFNS) Kızıl Kmer yönetimine son verdiler ve Vietnam'ın teknik ve mali desteğine dayanan bir hükûmet kuruldu. Kızıl Kmer rejiminin çökmesinden sonra Çin'e kaçan Pol Pot ve Kiyö Sampan yönetiminde, Kamboçya'nın ücra köşelerine çekilen Kızıl Kmerler, bu kez Tayland sınırı yakınlarındaki üslerinden ve Çin'den destek alarak yeniden gerilla savaşı başlattılar. 1982'de Vietnam destekli merkezi hükûmete karşı çıkan ve komünist olmayan iki başka Kmer grubuyla, Prens Sihanouk'un fahri önderliği altında oluşturdular ve zamanla bu koalisyonun en güçlü tarafı durumuna geldiler. 1990'da Vietnam birliklerinin Kamboçya'dan çekilmesinden sonra, iç savaşı sonlandırmak üzere Kızıl Kmerler ile savaşın öteki tarafları arasında varılan antlaşma 1992'de Paris'te imzalandı. Ama Kızıl Kmerler antlaşmanın uygulanması konusunda güçlük çıkarmayı sürdürdüler.
1990'larda büyük kopuşlara rağmen özellikle Tayland sınırında gerilla savaşına devam ettiler. Kızıl Kmerler, 1998'de liderleri Pol Pot'un ölümünden sonra tamamen çözüldüler. Pol Pot'un ardılı Kiyö Sampan'ın teslim olmasından (Aralık 1998) sonra 1999'a kadar pek çok üyesi ya yakalandı ya da teslim oldu. 1999 yılında "Kasap" lakaplı Ta Mok yakalanmıştır.
1975-79 yılları arasında Kamboçya'yı yöneten Kızıl Kmerler, 2 milyona yakın insanın öldürülmesinden sorumlu tutulmaktadır. Ancak, Pol Pot'un yardımcısı olan , Kamboçyalıların ölümünden komşu Vietnam'daki Maocu yönetimi sorumlu tutmaktadır.
Ayrıca bakınız
İlgili film ve belgeseller
- Ölüm Tarlaları (1984) imdb 21 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Eksik Resim (2013) imdb 1 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Önce Babamı Öldürdüler (2017) imdb 13 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- S21: Ölüm Makinesi Kızıl Kmerler (2003) imdb 21 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sıfır Yılı: Kamboçya'nın Sessiz Ölümü (1979) imdb 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kızıl Kmerler ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (ECCC) 16 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Office of the High Commissioner for Human Rights in Cambodia4 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Selected Documents of the Khmer Rouge
- Cambodia Tribunal Monitor30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Condescending Saviours: What Went Wrong with the Pol Pot Regime19 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Khmer Rouge S21 art exhibition at Tuol Sleng 26 jan 2011 – 26 apr 2011 by Peter Klashorst 20 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Soykırım
- Khmer Rouge and the Cambodian Genocide28 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives15 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- From Sideshow to Genocide 30 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yale University: Cambodian Genocide Program21 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "The Demography of Genocide: Cambodia and East Timor"21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Critical Asian Studies, 35:4, 2003) [in .pdf format]
- Digital Archive of Cambodian Holocaust Survivors 16 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- PBS Frontline/World: Pol Pot's Shadow 12 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Calculations for Cambodian genocide figures9 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Genocide of Cham Muslims 4 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Statistics of Cambodian Democide: Estimates, Calculations, And Sources," by R.J. Rummel.9 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kategorisiz
- Documentation Center of Cambodia12 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Chigas, George (2000). . Harvard Asia Quarterly. 4 (1). ss. 44-49. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kizil Kmerler Kmerce ខ ម រក រហម Khme Kraham Fransizca Khmer Rouge Kambocya da gerilla savasiyla iktidari ele gecirerek 1975 79 arasinda ulkeyi yoneten kismen Maocu radikal devrimci hareket Hareketin kurucusu ve onderi Pol Pot tur Pol Pot ayni zamanda Demokratik Kampucyanin kurucularindandir ve Kizil Kmerler Demokratik Kampucyanin silahli kuvvetleridir 1967 de Kambocya Komunist Partisi nin silahli kolu olarak kuruldugu kabul edilir Yaklasik olarak 1 5 ila 2 milyon insanin olumu ile sonuclanan Kambocya soykirimindan sorumludurlar Demokratik Kampucya bayragi ayni zamanda Kizil Kmerler tarafindan da kullanilmistir Tarih1960 larin baslarinda Fransa da egitim gormus Marksistlerin yonetiminde Prens Norodom Sihanouk a karsi bir ayaklanmaya katilan komunistler 1967 de bir koylu isyaninda 1968 de ise hizla yayilan bir kabile ayaklanmasinda yer aldilar Mart 1970 te Prens Sihanouk u deviren General Lon Nol liderligindeki sagci darbeyle Kmer Cumhuriyeti kuruldu Kizil Kmerler Sihanouk a sadik kalan bazi komutanlarla ittifak kurdular Darbeden kisa bir sure sonra ABD ve Guney Vietnam birliklerinin ulkeyi isgal etmeleriyle Kambocya Vietnam Savasi nin taraflarindan biri durumuna geldi Yeni rejimin baskici onlemlerinden kacan Kambocyali Vietnamlilar ile ozerk bir cumhuriyet kurmaya calisan Musluman azinliktan yaklasik 2 bin kisi de onlara katildi Bu sirada Kuzey Vietnam in baskenti Hanoi ye goturulerek komunistlerce egitilen baska bir Kambocyali grup da ulkeye donerek adiyla ortaya cikti General Lon Nol yonetimi ABD den gordugu askeri ve mali destege karsin Kizil Kmerlere karsi basarili olamadi Yaklasik bes yil suren ic savas boyunca Kiyo Sampan ve onderligindeki Kizil Kmerler hukumet birliklerine karsi yuruttugu silahli mucadeleyle Kambocya nin kirsal kesimlerinin tumunde iktidarlarini pekistirdiler Sonunda Nisan 1975 te baskent Phnom Penh e basarili bir saldiri duzenleyerek ele gecirdiler Ardindan Demokratik Kampucya devletini kurdular Kizil Kmerler in kiyafetleri Ayni zamanda bu kiyafetleri tarlalarda calistirdiklari insanlara da giydirirlerdi Mart 1976 da devlet baskani Pol Pot basbakan oldu 1977 de ise Cin cizgisindeki Komunist Parti resmen devlet partisi olarak tanindi 20 yuzyilin en kanli rejimlerinden bir kabul edilen kim Kizil Kmer iktidari butun dunyada hicbir Marksist yonetimin basvurmadigi kadar asiri bir siddet uygulamasina giristi Ulkedeki meslek sahiplerinin ve teknik elemanlarin hemen hepsi yok edildi Kentlerde yasayan milyonlarca kisi zorla koylere yerlestirilerek kolektif ciftliklerde calismaya zorlandi Rejim dusmani ilan edilenler aileleriyle beraber toplu olarak katledildi Bu donemde ekonomik sistemin felce ugramasi nedeniyle bas gosteren aclik ve salgin hastaliklar sonucu olenlerin sayisinin siyasi nedenlerle oldurulenlerle birlikte yaklasik 2 milyon oldugu tahmin edilmektedir Kizil Kmerler in kurbanlarinin kafataslari Kizil Kmer iktidari sirasinda Kambocya ve Vietnam arasinda yogunlasan sinir sorunlari Aralik 1977 de iki ulke arasindaki iliskilerin tamamen kopmasina yol acti Pol Pot un Cin Halk Cumhuriyeti ne yakinlasmasi Vietnam saldirilarini yogunlastirdi Ocak 1979 da ulkeyi isgal eden Vietnam birlikleri ve Vietnam yanlisi Kambocyali komunistler KUFNS Kizil Kmer yonetimine son verdiler ve Vietnam in teknik ve mali destegine dayanan bir hukumet kuruldu Kizil Kmer rejiminin cokmesinden sonra Cin e kacan Pol Pot ve Kiyo Sampan yonetiminde Kambocya nin ucra koselerine cekilen Kizil Kmerler bu kez Tayland siniri yakinlarindaki uslerinden ve Cin den destek alarak yeniden gerilla savasi baslattilar 1982 de Vietnam destekli merkezi hukumete karsi cikan ve komunist olmayan iki baska Kmer grubuyla Prens Sihanouk un fahri onderligi altinda olusturdular ve zamanla bu koalisyonun en guclu tarafi durumuna geldiler 1990 da Vietnam birliklerinin Kambocya dan cekilmesinden sonra ic savasi sonlandirmak uzere Kizil Kmerler ile savasin oteki taraflari arasinda varilan antlasma 1992 de Paris te imzalandi Ama Kizil Kmerler antlasmanin uygulanmasi konusunda gucluk cikarmayi surdurduler 1990 larda buyuk kopuslara ragmen ozellikle Tayland sinirinda gerilla savasina devam ettiler Kizil Kmerler 1998 de liderleri Pol Pot un olumunden sonra tamamen cozulduler Pol Pot un ardili Kiyo Sampan in teslim olmasindan Aralik 1998 sonra 1999 a kadar pek cok uyesi ya yakalandi ya da teslim oldu 1999 yilinda Kasap lakapli Ta Mok yakalanmistir 1975 79 yillari arasinda Kambocya yi yoneten Kizil Kmerler 2 milyona yakin insanin oldurulmesinden sorumlu tutulmaktadir Ancak Pol Pot un yardimcisi olan Kambocyalilarin olumunden komsu Vietnam daki Maocu yonetimi sorumlu tutmaktadir Ayrica bakinizPol Pot Kizil Kmer Olum TarlalariIlgili film ve belgesellerOlum Tarlalari 1984 imdb 21 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eksik Resim 2013 imdb 1 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Once Babami Oldurduler 2017 imdb 13 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde S21 Olum Makinesi Kizil Kmerler 2003 imdb 21 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sifir Yili Kambocya nin Sessiz Olumu 1979 imdb 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca On communism We are not communists we are revolutionaries who do not belong to the commonly accepted grouping of communist Indochina Ieng Sary 1977 quoted by Vickery p 288 Kambocya da yeni soykirim davasi 18 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2012 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kizil Kmerler ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia ECCC 16 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Office of the High Commissioner for Human Rights in Cambodia4 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Selected Documents of the Khmer Rouge Cambodia Tribunal Monitor30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Condescending Saviours What Went Wrong with the Pol Pot Regime19 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Khmer Rouge S21 art exhibition at Tuol Sleng 26 jan 2011 26 apr 2011 by Peter Klashorst 20 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Soykirim Khmer Rouge and the Cambodian Genocide28 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives15 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde From Sideshow to Genocide 30 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yale University Cambodian Genocide Program21 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Demography of Genocide Cambodia and East Timor 21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Critical Asian Studies 35 4 2003 in pdf format Digital Archive of Cambodian Holocaust Survivors 16 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde PBS Frontline World Pol Pot s Shadow 12 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Calculations for Cambodian genocide figures9 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Genocide of Cham Muslims 4 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Statistics of Cambodian Democide Estimates Calculations And Sources by R J Rummel 9 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kategorisiz Documentation Center of Cambodia12 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chigas George 2000 Harvard Asia Quarterly 4 1 ss 44 49 28 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Nisan 2012