Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Aralık 2014) () |
Başlangıç kara delikleri, büyük bir yıldızın kütle çekimsel çöküşünden oluşan kara delikler değil; evrenin başlangıçtaki genişlemesi esnasında aşırı yoğun bir maddeden oluşmuş olan varsayımsal kara deliklerdir. Büyük Patlama Modeli’ne göre, Büyük Patlamanın ilk anlarında basınç ve sıcaklık aşırı derece yüksekti. Bu şartlar altında, maddenin yoğunluğundaki küçük dalgalanmalar yerel bölgelerde kara delik yaratacak kadar yoğunlaşmıştır. Buna rağmen,yoğunluğu fazla olan bölgeler evrenin genişlemesi nedeniyle kolayca dağılmış ve başlangıçtan beri var olan kara deliklerin durumlarını şu anda da devem ettirmelerine neden olmuş olurlardı. Başlangıç kara deliklerinin kütle oranlarının 1014 kg ile 1023 kg arasında değiştiği ve karanlık madde olabilecekleri iddia edilmiştir. Bu ihtimal küçük kütlelerin de karanlık madde olabilme ya da karanlık madde gibi davranabilme ihtimalinin olduğu düşüncesini doğurmuştur. Bu düşünce, kara deliklerin kütlelerinin hemen hemen küçük gezegenlerin kütleleri büyüklüğünde olacağından bizim dönemimize kadar varlıklarını sürdüremediklerini ve kütle çekimsel mercek gözlemleri içinde çok büyük olduklarını söyler.
Mümkün Tespiti
Başlangıç kara deliklerini saptamanın başka bir yolu da Hawking ışınımıdır. Stephen Hawking 1974 yılında çok fazla sayıda eski ve nispeten küçük kara deliğin Samanyolu Galaksisi’nin ışık halkası bölgesinde bulunabileceğini kuramsallaştırmıştır. Bu kuramda, Stephen Hawking, tüm kara deliklerin kütleleri ile ters orantılı bir biçimde Hawking ışınımı yaydıklarını söylemiştir. Bu yayınım kütlelerine göre azaldığından, küçük kütleleli kara deliklerin çok küçük bir kaçış buharlaşması hissedeceği ve son fazda da megatonlarca hidrojen bombası patlamasına denk çok ağır bir ışınım patlaması yaratacakları söylenmiştir. Kurallara uygun bir kara delik (üç güneşsel kütleye denk kütleli), evrenin şu anki yaşı içerisinde tüm kütlesini kaybedemez. Ancak başlangıçtaki kara delikler yıldız çekirdeğinin çökmesiyle oluşmadığından boyutları her şey olabilir. 1011 kg kütleli bir kara deliğin yaşam süreci evrenin yaşına eşittir. Eğer bu kadar küçük kütleli bir kara delikler Büyük Patlama esnasında oluştuysa, Samanyolu Galaksisi’ne nispeten yakın olanları gözlemleyebilmemiz gerekirdi. NASA’nın 2008 Haziranında fırlattığı Fermi Gamma Işını Uzat Teleskop Uydusu, bu tür buharlaşan başlangıç kara deliklerini aramak için fırlatılmıştır. Ancak, eğer kuramsal Hawking ışınımı gerçekte yoksa, bu tür çok eski kara delikleri gözlemlemek aşırı derecede zor olur ve eğer gözlemlemek mümkün değilse, bunun nedeni çok küçük boyutlarda olmalarının kütleçekimsel etkileşimi engellemesindendir. Bu konuda ise eğer Dünya’nın yakınından bir kara delik geçmiş olsaydı belirgin bir sinyal tespit edilmiş olacağı söylenmiştir. Kara deliğin küçük çapından dolayı, çekirdek parçacığı ile kıyaslandığında daha büyük bir hıza sahip olacağından, bu tür eski kara delikler Dünya’ya herhangi bir zarar vermeden ve çekirdek parçacığında sanal olarak engellenmemiş birkaç etki bırakarak geçip gidebilirler. Başlangıç kara deliklerini tespit etmenin başka bir yolu da, yıldızların yüzeylerindeki ufak dalgalanmaları izlemektir. Eğer bir kara delik yıldızın üzerinden geçerse, yoğunluğu gözlemlenebilir titreşimlere neden olur.
Çıkarımları
Başlangıç kara deliklerinin buharlaşması için mümkün olan açıklamalardan biri gama ışını patlamasıdır. Ancak, bu açıklamanın mümkün olmadığı düşünülür. Başlangıç kara delikleri, kozmolojik tek kutup, kozmolojik bölgecik duvarı ve karanlık madde gibi problemler yüzünden de ortaya atılmıştır. Başlangıç kara deliği her boyutta olabileceğinden ve çok küçük olmak zorunda olmadığından, galaksilerin sonradan oluşumlarına da katkı sağlayabilir. Bu problemleri çözmeseler bile, başlangıç kara deliklerinin az bir miktarı (2010 itibarı ile sadece 2 orta derece kütleli kara delik duyurulmuştur) evrenin başlarındaki yoğunluk dalgalanmalarının tayfını kısıtlamalarında kozmologlara yardımcı olmuştur.
Sicim Kuramı
Genel görelilik kuramı en küçük başlangıç karadeliğinin şimdiye kadar çoktan buharlaşmış olduğunu öngörür, ancak eğer dört tane uzaysal boyut varsa –sicim kuramında öngörüldüğü gibi- bu durum kütle çekiminin küçük ölçeklere etkisini ve “özündeki buharlaşmayı yavaşlatmayı” etkilerdi. Bu da galaksimizde binlerce kara delik olacağı anlamına gelebilir. Bunu, bilim insanları Fermi Gamma ışını Uzay Teleskobu’nu 11 Haziran 2008’de yörüngeye bırakarak test etmiştir. Eğer gama ışın patlamasında özel bir parazitlenme gözlemleselerdi bu sicim kuramı ve başlangıç kara delikleri için ilk dolaylı kanıt olabilirdi.
Kaynakça
İngilizce Vikipedi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Aralik 2014 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Baslangic kara delikleri buyuk bir yildizin kutle cekimsel cokusunden olusan kara delikler degil evrenin baslangictaki genislemesi esnasinda asiri yogun bir maddeden olusmus olan varsayimsal kara deliklerdir Buyuk Patlama Modeli ne gore Buyuk Patlamanin ilk anlarinda basinc ve sicaklik asiri derece yuksekti Bu sartlar altinda maddenin yogunlugundaki kucuk dalgalanmalar yerel bolgelerde kara delik yaratacak kadar yogunlasmistir Buna ragmen yogunlugu fazla olan bolgeler evrenin genislemesi nedeniyle kolayca dagilmis ve baslangictan beri var olan kara deliklerin durumlarini su anda da devem ettirmelerine neden olmus olurlardi Baslangic kara deliklerinin kutle oranlarinin 1014 kg ile 1023 kg arasinda degistigi ve karanlik madde olabilecekleri iddia edilmistir Bu ihtimal kucuk kutlelerin de karanlik madde olabilme ya da karanlik madde gibi davranabilme ihtimalinin oldugu dusuncesini dogurmustur Bu dusunce kara deliklerin kutlelerinin hemen hemen kucuk gezegenlerin kutleleri buyuklugunde olacagindan bizim donemimize kadar varliklarini surduremediklerini ve kutle cekimsel mercek gozlemleri icinde cok buyuk olduklarini soyler Mumkun TespitiBaslangic kara deliklerini saptamanin baska bir yolu da Hawking isinimidir Stephen Hawking 1974 yilinda cok fazla sayida eski ve nispeten kucuk kara deligin Samanyolu Galaksisi nin isik halkasi bolgesinde bulunabilecegini kuramsallastirmistir Bu kuramda Stephen Hawking tum kara deliklerin kutleleri ile ters orantili bir bicimde Hawking isinimi yaydiklarini soylemistir Bu yayinim kutlelerine gore azaldigindan kucuk kutleleli kara deliklerin cok kucuk bir kacis buharlasmasi hissedecegi ve son fazda da megatonlarca hidrojen bombasi patlamasina denk cok agir bir isinim patlamasi yaratacaklari soylenmistir Kurallara uygun bir kara delik uc gunessel kutleye denk kutleli evrenin su anki yasi icerisinde tum kutlesini kaybedemez Ancak baslangictaki kara delikler yildiz cekirdeginin cokmesiyle olusmadigindan boyutlari her sey olabilir 1011 kg kutleli bir kara deligin yasam sureci evrenin yasina esittir Eger bu kadar kucuk kutleli bir kara delikler Buyuk Patlama esnasinda olustuysa Samanyolu Galaksisi ne nispeten yakin olanlari gozlemleyebilmemiz gerekirdi NASA nin 2008 Haziraninda firlattigi Fermi Gamma Isini Uzat Teleskop Uydusu bu tur buharlasan baslangic kara deliklerini aramak icin firlatilmistir Ancak eger kuramsal Hawking isinimi gercekte yoksa bu tur cok eski kara delikleri gozlemlemek asiri derecede zor olur ve eger gozlemlemek mumkun degilse bunun nedeni cok kucuk boyutlarda olmalarinin kutlecekimsel etkilesimi engellemesindendir Bu konuda ise eger Dunya nin yakinindan bir kara delik gecmis olsaydi belirgin bir sinyal tespit edilmis olacagi soylenmistir Kara deligin kucuk capindan dolayi cekirdek parcacigi ile kiyaslandiginda daha buyuk bir hiza sahip olacagindan bu tur eski kara delikler Dunya ya herhangi bir zarar vermeden ve cekirdek parcaciginda sanal olarak engellenmemis birkac etki birakarak gecip gidebilirler Baslangic kara deliklerini tespit etmenin baska bir yolu da yildizlarin yuzeylerindeki ufak dalgalanmalari izlemektir Eger bir kara delik yildizin uzerinden gecerse yogunlugu gozlemlenebilir titresimlere neden olur CikarimlariBaslangic kara deliklerinin buharlasmasi icin mumkun olan aciklamalardan biri gama isini patlamasidir Ancak bu aciklamanin mumkun olmadigi dusunulur Baslangic kara delikleri kozmolojik tek kutup kozmolojik bolgecik duvari ve karanlik madde gibi problemler yuzunden de ortaya atilmistir Baslangic kara deligi her boyutta olabileceginden ve cok kucuk olmak zorunda olmadigindan galaksilerin sonradan olusumlarina da katki saglayabilir Bu problemleri cozmeseler bile baslangic kara deliklerinin az bir miktari 2010 itibari ile sadece 2 orta derece kutleli kara delik duyurulmustur evrenin baslarindaki yogunluk dalgalanmalarinin tayfini kisitlamalarinda kozmologlara yardimci olmustur Sicim KuramiGenel gorelilik kurami en kucuk baslangic karadeliginin simdiye kadar coktan buharlasmis oldugunu ongorur ancak eger dort tane uzaysal boyut varsa sicim kuraminda ongoruldugu gibi bu durum kutle cekiminin kucuk olceklere etkisini ve ozundeki buharlasmayi yavaslatmayi etkilerdi Bu da galaksimizde binlerce kara delik olacagi anlamina gelebilir Bunu bilim insanlari Fermi Gamma isini Uzay Teleskobu nu 11 Haziran 2008 de yorungeye birakarak test etmistir Eger gama isin patlamasinda ozel bir parazitlenme gozlemleselerdi bu sicim kurami ve baslangic kara delikleri icin ilk dolayli kanit olabilirdi KaynakcaIngilizce Vikipedi