Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde güncel bir olay hakkındadır. Olayda gelişme yaşandıkça bilgilerde de hızlı bir değişim yaşanabilir ve ilk haberler . Bu madde üzerinde gerçekleşen en güncel bilgileri . () |
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Türkiye ekonomik krizi, Türkiye'de devam eden ve finansal bulaşma etkisiyle uluslararası yansımaları olan bir ekonomik krizdir.
Kriz, ilk olarak 2018 yılında doların hızlı artışı ile başladı ve bu dalgalanma 2023 yılına kadar devam etti. Ülkede 2018 yılında yüzde 20,3 olan enflasyon 2022 yılında yüzde 64 oldu.
Kriz, liranın dalgalanmalar hâlinde büyük oranda değer kaybetmesiyle 2018 yılında görünür olmaya başladı ve sonraki aşamada, ödenemeyen borçlar ve ekonomik daralma ile daha derin bir boyuta ulaştı. 2022 yılına gelindiğinde, Cumhuriyet tarihinde ilk defa kamunun faiz borcu, anapara borcunu geçti.
Etkileri
Döviz kuru
Merkez Bankası'nın verilerine göre, 1 Ocak 2018 tarihinde 3,78 lira seviyesinde bulunan Dolar kuru, 20 Aralık 2021 tarihi itibarıyla 18,36 lira seviyesine yükselerek rekor bir yükseliş gösterdi; bu da son 10 yılda yüzde 600'den fazla yükselişe denk geldi. Aynı dönemin başında 4,54 liraya denk gelen Avrupa para birimi Euro ise, kriz sırasında 20,74 düzeyine yükseldi.
Dolar kuru, 11 Ekim 2021 itibarıyla 9₺'yi, 12 Kasım 2021 itibarıyla 10₺'yi aştı. "Kara Salı" olarak da anılan 23 Kasım 2021 gününde dolar önce 12, sonra 13₺'yi gördü ve böylelikle dolar, 1 günde 2₺ artarak rekora imza attı. 14 Aralık 2021 itibarıyla, Merkez Bankası'nın müdahalelerine rağmen 14₺'yi, 16 Aralık'ta ise 15₺'yi aştı. 17 Aralık'ta ise önce 16₺'yi, sonra 17₺'yi aştı Dolar kurunun 20 Aralık 2021 günü 18,36₺'ye yükselerek tarihi rekora ulaşması üzerine Merkez Bankası piyasaya 5. kez müdahale etti ve hükûmet, vadeli mevduat hesaplarında tutulan Türk Lirası'nın vade sonunda dolar, euro veya sterlin karşısında faiz oranından daha fazla artması durumunda aradaki fark ödenmesini gerektiren ve "kur korumalı mevduat sistemi" adıyla bilinen uygulamayı başlatarak, TL'nin değer kaybını yavaşlattı. Dolar kuru bu sayede 11,86₺ seviyesine indi, fakat ilerleyen gün ve haftalarda düşük hızlı artışını sürdürerek, Mayıs 2022'den itibaren 16₺ düzeyinin üzerine yerleşti. 7 Haziran 2023 günü öğle saatlerinde Dolar 23,15 ₺'ye ulaştı.
Temmuz başında ise Amerikan doları 26 seviyelerine geldi.
2024 Nisanında ise Dolar 32,02 seviyelerine kadar yükseldi.
TCMB döviz rezervleri
2018 yılı itibarıyla etkisini göstermeye başlayan döviz ve borç krizi, sosyal ve ekonomik olarak en çok döviz kurları ve Merkez Bankasının döviz rezervleri üzerinde hissedilmiştir.
Merkez Bankasının piyasalar tarafından önemle takip edilen döviz rezervleri, 2018 sonrası önemli düzeyde düştü; 2018 yılı Ocak ayında 77,9 milyar dolar olan net döviz rezervi, 2022 yılı Ocak ayı itibarıyla 7,9 milyar dolara geriledi.
Dolar kurunu düşük tutmak için TCMB rezervlerinden 128 milyar ABD Doları satıldığı şeklindeki "128 Milyar Dolar nerede" iddiası hükûmet tarafından yalanlanırken; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski başkanı Süreyya Serdengeçti satılan miktarın 128 milyar değil, 140 milyar dolar olduğunu belirtti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası EVDS Çalışma Grubu verisine göre 5 Ocak 2018 tarihindeki brüt döviz rezervi 87,466 milyar dolar, 23 Ekim 2020 tarihinde 45,086 milyar dolardır.
Enflasyon
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Aralık 2021'de tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) bir önceki aya göre %13,58 ve yıllık bazda %36,08'e yükseldiğini açıkladı. Böylece yıllık enflasyon, Eylül 2002'den beri en yüksek seviyeye gelmiş oldu.
Enflasyon nedeniyle Türkiye'de ucuz ürün satışlarında uzun kuyruklar görülmeye ve belirli alanlarda ürün yokluğu hissedilmeye başladı. Yurdun dört bir yanında şeker, un, yağ bulunamazken ekmek kuyrukları yeniden baş gösterdi. Ayrıca bazı marketlerde ve bakkallarda temel tüketim maddelerine satış sınırlaması getirildi.
TÜİK'in 3 Kasım 2022 tarihli açıklamasına göre yıllık TÜFE %85,51 oldu. Endekste en yüksek artış %117,15 yükselişle ulaştırma, ikinci sırada ise %99,05 artışla gıda ve alkolsüz içecekler grubunda görüldü. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) adlı sivil bir inisiyatife göre ise TÜFE, aynı dönemde %185,34 artış gösterdi. Aynı süreçte yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise TÜİK tarafından %157,69 olarak açıklandı. Bu endekste en yüksek artış %554,56 ile elektrik, gaz ve buhar grubunda, ardından %417,61 ile enerji grubunda görüldü.
İflaslar
Kriz nedeniyle pek çok küçük ve orta ölçekli işletme iflas etti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "TÜİK Kurumsal". data.tuik.gov.tr. 16 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2023.
- ^ "Enflasyon: Türkiye'de 2022'de yıllık enflasyon TÜİK'e göre yüzde 64,27, ENAG'a göre yüzde 137,55". BBC News Türkçe. 3 Ocak 2023. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2023.
- ^ "Cumhuriyet tarihinde bir ilk: Faiz ödemeleri anaparayı geçti". Sol. 4 Mayıs 2022. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mart 2022.
- ^ . hthayat.haberturk.com. 11 Ekim 2021. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2021.
- ^ "Dünya basını, TL'nin 'Kara Salı'sı ile ilgili olarak bir konuda hemfikir: Buna Erdoğan'ın söyledikleri ve politikaları sebep oldu". T24. 24 Kasım 2021. 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ . Cumhuriyet. 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021.
- ^ . BloombergHT. 23 Kasım 2021. 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021.
- ^ . BloombergHT. 13 Aralık 2021. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021.
- ^ "Dolar/TL 16 seviyesini aştı Yazar Investing.com". Investing.com Türkiye. 17 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2021.
- ^ "Dolar/TL TCMB sonrası 17'yi aşarak rekor kırdı". BloombergHT. 17 Aralık 2021. 17 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2021.
- ^ . Investing. 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022.
- ^ "TCMB - Doğrudan Döviz Müdahalesine İlişkin Basın Duyurusu (2021-60)". www.tcmb.gov.tr. 17 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2020.
- ^ "Merkez'in net rezervi 20 günde 9,2 milyar dolar azaldı". Sözcü. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2020.
- ^ "Kaybolan 128 değil 140 Milyar Dolar Dedi". 28 Kasım 2021. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
- ^ "EVDS | TCMB Rezervi". evds2.tcmb.gov.tr. 2 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
- ^ "Marketlerde Şeker Yok!". 28 Kasım 2021. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
- ^ "Türkiye bir kez daha kuyruklar ile tanıştı". 28 Kasım 2021. 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
- ^ "Tüketici Fiyat Endeksi, Ekim 2022". TÜİK Haber Bülteni. 3 Kasım 2022. 13 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2022.
- ^ "ENAGRUP - Enflasyon Araştırma Grubu". ENAGRUP - Enflasyon Araştırma Grubu. 3 Kasım 2022. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2022.
- ^ "Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi, Ekim 2022". TÜİK Haber Bülteni. 3 Kasım 2022. 13 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2022.
- ^ "Esnaf iflas etti, yurttaş icralık". Cumhuriyet. 23 Eylül 2022. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ekim 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde guncel bir olay hakkindadir Olayda gelisme yasandikca bilgilerde de hizli bir degisim yasanabilir ve ilk haberler guvenilir olmayabilir Bu madde uzerinde gerceklesen en son degisiklikler en guncel bilgileri yansitmayabilir Lutfen bu madde uzerinde calismaktan veya tartisma sayfasi uzerinde degisikliklerinizi dile getirmekten cekinmeyin Ancak gecerli ve guvenilir kaynaklar eklemeden yapilan guncellemelerin kaldirilacagini da unutmayin Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Ekim 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddenin veya maddenin bir bolumunun gelisebilmesi icin ekonomi Turkiye veya siyaset konusunda uzman kisilere gereksinim duyulmaktadir Ayrintilar icin lutfen tartisma sayfasini inceleyin veya yeni bir tartisma baslatin Konu hakkinda uzman birini bulmaya yardimci olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Mayis 2020 Bu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Turkiye ekonomik krizi Turkiye de devam eden ve finansal bulasma etkisiyle uluslararasi yansimalari olan bir ekonomik krizdir Bazi Avrupa ulkelerinin net hukumet borclari GSYIH lerine oranla yuzdelik Kriz ilk olarak 2018 yilinda dolarin hizli artisi ile basladi ve bu dalgalanma 2023 yilina kadar devam etti Ulkede 2018 yilinda yuzde 20 3 olan enflasyon 2022 yilinda yuzde 64 oldu Kriz liranin dalgalanmalar halinde buyuk oranda deger kaybetmesiyle 2018 yilinda gorunur olmaya basladi ve sonraki asamada odenemeyen borclar ve ekonomik daralma ile daha derin bir boyuta ulasti 2022 yilina gelindiginde Cumhuriyet tarihinde ilk defa kamunun faiz borcu anapara borcunu gecti EtkileriRecep Tayyip Erdogan 2018Doviz kuru Merkez Bankasi nin verilerine gore 1 Ocak 2018 tarihinde 3 78 lira seviyesinde bulunan Dolar kuru 20 Aralik 2021 tarihi itibariyla 18 36 lira seviyesine yukselerek rekor bir yukselis gosterdi bu da son 10 yilda yuzde 600 den fazla yukselise denk geldi Ayni donemin basinda 4 54 liraya denk gelen Avrupa para birimi Euro ise kriz sirasinda 20 74 duzeyine yukseldi Dolar kuru 11 Ekim 2021 itibariyla 9 yi 12 Kasim 2021 itibariyla 10 yi asti Kara Sali olarak da anilan 23 Kasim 2021 gununde dolar once 12 sonra 13 yi gordu ve boylelikle dolar 1 gunde 2 artarak rekora imza atti 14 Aralik 2021 itibariyla Merkez Bankasi nin mudahalelerine ragmen 14 yi 16 Aralik ta ise 15 yi asti 17 Aralik ta ise once 16 yi sonra 17 yi asti Dolar kurunun 20 Aralik 2021 gunu 18 36 ye yukselerek tarihi rekora ulasmasi uzerine Merkez Bankasi piyasaya 5 kez mudahale etti ve hukumet vadeli mevduat hesaplarinda tutulan Turk Lirasi nin vade sonunda dolar euro veya sterlin karsisinda faiz oranindan daha fazla artmasi durumunda aradaki fark odenmesini gerektiren ve kur korumali mevduat sistemi adiyla bilinen uygulamayi baslatarak TL nin deger kaybini yavaslatti Dolar kuru bu sayede 11 86 seviyesine indi fakat ilerleyen gun ve haftalarda dusuk hizli artisini surdurerek Mayis 2022 den itibaren 16 duzeyinin uzerine yerlesti 7 Haziran 2023 gunu ogle saatlerinde Dolar 23 15 ye ulasti Temmuz basinda ise Amerikan dolari 26 seviyelerine geldi 2024 Nisaninda ise Dolar 32 02 seviyelerine kadar yukseldi TCMB doviz rezervleri ABD Dolari Turk Lirasi doviz kuruEuro Turk Lirasi doviz kuru 2018 yili itibariyla etkisini gostermeye baslayan doviz ve borc krizi sosyal ve ekonomik olarak en cok doviz kurlari ve Merkez Bankasinin doviz rezervleri uzerinde hissedilmistir Merkez Bankasinin piyasalar tarafindan onemle takip edilen doviz rezervleri 2018 sonrasi onemli duzeyde dustu 2018 yili Ocak ayinda 77 9 milyar dolar olan net doviz rezervi 2022 yili Ocak ayi itibariyla 7 9 milyar dolara geriledi Dolar kurunu dusuk tutmak icin TCMB rezervlerinden 128 milyar ABD Dolari satildigi seklindeki 128 Milyar Dolar nerede iddiasi hukumet tarafindan yalanlanirken Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi eski baskani Sureyya Serdengecti satilan miktarin 128 milyar degil 140 milyar dolar oldugunu belirtti Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi EVDS Calisma Grubu verisine gore 5 Ocak 2018 tarihindeki brut doviz rezervi 87 466 milyar dolar 23 Ekim 2020 tarihinde 45 086 milyar dolardir Enflasyon Turkiye deki yillik enflasyon orani Turkiye Istatistik Kurumu TUIK Aralik 2021 de tuketici fiyat endeksinin TUFE bir onceki aya gore 13 58 ve yillik bazda 36 08 e yukseldigini acikladi Boylece yillik enflasyon Eylul 2002 den beri en yuksek seviyeye gelmis oldu Enflasyon nedeniyle Turkiye de ucuz urun satislarinda uzun kuyruklar gorulmeye ve belirli alanlarda urun yoklugu hissedilmeye basladi Yurdun dort bir yaninda seker un yag bulunamazken ekmek kuyruklari yeniden bas gosterdi Ayrica bazi marketlerde ve bakkallarda temel tuketim maddelerine satis sinirlamasi getirildi TUIK in 3 Kasim 2022 tarihli aciklamasina gore yillik TUFE 85 51 oldu Endekste en yuksek artis 117 15 yukselisle ulastirma ikinci sirada ise 99 05 artisla gida ve alkolsuz icecekler grubunda goruldu Enflasyon Arastirma Grubu ENAG adli sivil bir inisiyatife gore ise TUFE ayni donemde 185 34 artis gosterdi Ayni surecte yurt ici uretici fiyat endeksi YI UFE ise TUIK tarafindan 157 69 olarak aciklandi Bu endekste en yuksek artis 554 56 ile elektrik gaz ve buhar grubunda ardindan 417 61 ile enerji grubunda goruldu Iflaslar Kriz nedeniyle pek cok kucuk ve orta olcekli isletme iflas etti Ayrica bakinizTanzim satis Imkansiz ucluKaynakca TUIK Kurumsal data tuik gov tr 16 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2023 Enflasyon Turkiye de 2022 de yillik enflasyon TUIK e gore yuzde 64 27 ENAG a gore yuzde 137 55 BBC News Turkce 3 Ocak 2023 15 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2023 Cumhuriyet tarihinde bir ilk Faiz odemeleri anaparayi gecti Sol 4 Mayis 2022 4 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2022 Arsivlenmis kopya 30 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mart 2022 hthayat haberturk com 11 Ekim 2021 16 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2021 Arsivlenmis kopya 12 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2021 Dunya basini TL nin Kara Sali si ile ilgili olarak bir konuda hemfikir Buna Erdogan in soyledikleri ve politikalari sebep oldu T24 24 Kasim 2021 24 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2021 Cumhuriyet 23 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Kasim 2021 BloombergHT 23 Kasim 2021 23 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Kasim 2021 BloombergHT 13 Aralik 2021 13 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Aralik 2021 Dolar TL 16 seviyesini asti Yazar Investing com Investing com Turkiye 17 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2021 Dolar TL TCMB sonrasi 17 yi asarak rekor kirdi BloombergHT 17 Aralik 2021 17 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2021 Investing 25 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2022 TCMB Dogrudan Doviz Mudahalesine Iliskin Basin Duyurusu 2021 60 www tcmb gov tr 17 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2021 Arsivlenmis kopya 9 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2020 Merkez in net rezervi 20 gunde 9 2 milyar dolar azaldi Sozcu 22 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2020 Kaybolan 128 degil 140 Milyar Dolar Dedi 28 Kasim 2021 28 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2021 EVDS TCMB Rezervi evds2 tcmb gov tr 2 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2020 Arsivlenmis kopya 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2022 Marketlerde Seker Yok 28 Kasim 2021 28 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2021 Turkiye bir kez daha kuyruklar ile tanisti 28 Kasim 2021 27 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2021 Tuketici Fiyat Endeksi Ekim 2022 TUIK Haber Bulteni 3 Kasim 2022 13 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Kasim 2022 ENAGRUP Enflasyon Arastirma Grubu ENAGRUP Enflasyon Arastirma Grubu 3 Kasim 2022 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Kasim 2022 Yurt Ici Uretici Fiyat Endeksi Ekim 2022 TUIK Haber Bulteni 3 Kasim 2022 13 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Kasim 2022 Esnaf iflas etti yurttas icralik Cumhuriyet 23 Eylul 2022 19 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ekim 2022