Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mansûr (Arapça: أبو جعفر "المنصور" عبد الله بن محمد الإمام) (23 Ağustos 714 - 7 Ekim 775) ikinci Abbasi halifesidir. 754 ile 775 yılları arasında halifelik yaptı.
| Mansûr Ebu Cafer Mansur Abdullah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Mansur halifelik döneminde (758'de) darp edilen altın 1 dinar sikkesi | |||||
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 754 - 7 Ekim 775 | ||||
| Önce gelen | Seffah | ||||
| Sonra gelen | Mehdi | ||||
| Doğum | 23 Ağustos 714 | ||||
| Ölüm | 7 Ekim 775 | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | Muhammed bin Ali bin Abdullah bin Abbas bin Abdulmuttalib bin Haşim | ||||
| Dini | Sünni İslâm | ||||
Yaşamı
Mansur, Hicaz göçü sonrası Humeyme kasabasında, Abbasi ailesinin evinde 714 tarihinde dünyaya geldi. 14. yüzyılda "Ravd el-Kurtas" adlı bir Faslı tarafından yazılmış bir tarihnameye göre annesi Seleme adlı Berberî asıllı bir kadın köle idi.
Mansur Emevîler’e karşı yapılan savaşlarda isim yaptı. Son Emevî halifesi II. Mervan'ı sonuna kadar destekleyen Emevi generali İbn Hübeyre'nin kalesini pekiştirdiği Vasıt şehrinin Abbasi ordusu tarafından kuşatılması sırasında önemli rol oynadı. İbn Hübeyre'nin Abbasiler tarafından ödül ve af vaatleri ile kandırılan kendi adamları tarafından öldürülmesinde büyük katkısı olmuştu.
764'te ilk Abbasi halifesi olan kardeşi Ebu'l-Abbas Seffah öldüğünde, Hicaz'da iken Abbasi halifesi oldu ancak amcası hariç herkes ona biat etti. Amcasını öldürttükten sonra 775'te ölümüne kadar halifelik yaptı.
Abdullah bin Ali'nin Öldürülmesi
Ebu'l-Abbas Seffah vefat etmeden bir süre önce Mansur'u veliaht ilân etti. Ancak öldüğü sırada Mansur Mekke'deydi. Mekke'de halk Mansur'a biat etse de Şam'da halkı toplayarak Seffah'ın II. Mervan'a sefer düzenlediği zamanlarda komutanlara "İçinizden kim sefere giderse onu kendime veliaht yapacağım." dediğini ve bu teklifi sadece kendisinin kabul ettiğini, bu yüzden de yeni halifenin kendisi olması gerektiğini anlattı. Yanındaki bazı kişiler de onu tasdik etti. Böylece Şam halkı ona biat etmiş oldu.
'nin Şam'da isyan etmesi üzerine Mansur, Ebu Müslim'i onun üzerine gönderdi. Abdullah'ın sağlam bir mevkiye konuşlandığını öğrenen Ebu Müslim, onu oradan çıkartmak için ona bir mektup yazdı. "Ben sizinle savaşmak için emir almadım. Halife beni Şam'a vali tayin etti. Bunun için gidiyorum." cümleleri yazılan mektubu öğrenen Suriyeli askerler, "Ebu Müslim Şam'a gidince bizim ailelerimize zarar verir. Burada durmak yerine Şam'a gidip kendimizi orada savunalım." düşüncesiyle bulundukları mevkiden çıktılar. Abdullah bunu kabul etmediyse de askerlerini ikna edemedi. Böylece, Abdullah'ın çıktığı mevkiye Ebu Müslim konuşlanmış oldu. 5 ay süren savaş sonunda Abdullah'ın ordusu yenildi ve kendisi de bir grup askeri ve kölesiyle Basra'da yaşayan kardeşlerinin yanına kaçtı.
Abdullah, kardeşlerinin yanına sığınınca, kardeşleri yeni Halifeye giderek onu bağışlaması için ricada bulundu. Mansur onların ricasını kabul etti ve Abdullah'ı affettiğine dair (İbni Mukaffa'ya yazdırdığı) bir fermanı imzaladı.- Ancak Abdullah'ı gözü önünde görmeden fermanın Abdullah'a verilmemesini söyledi. Kardeşleri, Abdullah'ı getirdi ancak Halife, sözünü tutmayıp onları hapsettirdi ve bir kısmını öldürttü. Ancak Abdullah'ı hapse attı.
Abdullah'ı kesin olarak ortadan kaldırmak isteyen Halife Mansur, onu Ebü’l-Ezher Mühelleb'e teslim etti. Mühelleb, onu bir eve hapsettikten sonra boğdurdu, ardından da yanında getirdiği cariyesini onun yanına yatırttı ve ikisine zina etmiş gibi poz verdirdi. Bu=ir rivayet göre bunu ardından kadı İbn Allâm'ı çağırıp ve bu görüntüyü gösterdi. Kadı da recmedilmelerine hükmetti ve evin bu ikisinin üzerine yıkılmasına karar verdi. Diğer bir rivayete göre de Mühelleb, cariyesini yatağa yerleştirdikten sonra evi başlarına yıktırmıştı. Ardından şehrin kadısına olayı gösterip doğal bir afet sonucu öldükleri izlenimi verdi. Böylece Abdullah’ın bir başkasının cariyesi ile yatarken öldüğü imajı yaratıldı ve onun ölümü hak eden rezil bir kişi olduğu resmen tescil edildi. Mühelleb, yaşananları daha sonra itiraf etmiş ve öldürdüğü cariyesi için “Ondan başka öldürdüğüm hiç kimse için yüreğim sızlamamıştı." dediği bildirilmiştir.
Hükümdarlığı
754-762 döneminde Dhu el-Hiccah'tan devleti idare ettirmiştir. 763'te Bağdat'ta "Medinet-as-Selam" adlı bir saray ve saray bölgesi inşa ettirdi. Bundan sonra Abbasi halifelerinin başkenti olduğu dönemlerde Bağdat'ta baş yerleşkeleri oldu.
755'te Ebu Müslim Horasani öldürülmesine önayak olduğu iddia edilmektedir. Ebu Müslim Horasani, 749-750 döneminde 3. Fitne yani İslam İç Savaşı'nda Emevîlere karşı Abbasi güçlerine liderlik etmiş, sadık bir kişiydi. Mansur'un sadık olarak emrinde olsa da İran ve Maverahünnehir'in şüphesiz gerçek tek hakimiydi. Ebu Müslim suikastı imparatorluğun bir iktidar mücadelesi engel olmak için yapılmış gibi görünüyordu.
Seffah'ın vasiyetine göre halefi olması gereken İsa bin Musa bin Muhammed bin Ali yerine Mehdi'yi atadı ve onun için halktan güven istedi ve elde etti.
Çok cimri olduğu ve kardeşi gibi kan döktüğü iddia edilir. Bu yüzden Davaniki lakabı ile de bilinir.
Şii imamlarından olan İmam Cafer-i Sadık onun döneminde birkaç kez hapse atılmıştır ve sonra zehirlenerek öldürülmüştür. Birçok Şii de onun döneminde öldürüldüğü için Şiiler tarafından sevilmez. Öldürdüklerinin kafalarından müze yaptırdığı iddia edilir.
Bazı kaynaklara göre ise fıkıh ilmi kurucularından Ebu Hanife'nin, Mansur tarafından hapse atıldığı ve işkence gördüğü bildirilir. İmam Malik, kuzeni olduğu halde onun tarafından kırbaçlatıldığı da rivayet edilir.
Obur olduğundan ve çok yediği için öldüğünden bahsedilir.
Döneminde, İslam edebiyatı çok gelişmiştir. Abbasiler İran halkı üzerinde Emevîler kadar baskıcı olmamıştır. Her ne kadar Emevi halifesi Hişam bin Abdülmelik, Fars pratiklerini benimsemiş olsa da Mansur döneminden önce Fars edebiyatına İslam dünyasında gerçek anlamıyla değer verilmemişti. Mansur'un Fars milliyetçiliği üzerindeki sansürü gevşetmesi Farsî akademisyenler arasında Shu'ubiya'nın ortaya çıkmasını sağladı. Shu'ubiya Araplar'dan daha üstün bir noktada olan Farsça sanat ve kültürü ile inançların ifade edildiği edebi bir akımdı ve bu hareket sekizinci yüzyılda Arap-Fars diyaloglarının ortaya çıkmasını hızlandırdı.
Fars dönüşümünün en önemli faydası Arap olmayan birçok milletin Müslümanlığı kabul etmesi oldu. Emevîler Müslüman olmayanlardan cizye vergisi topluyordu, ama bu Müslüman sayısını artırmıyordu. Buna karşın Abbasiler döneminde bu sayı arttı ve El Mansur döneminde ülkedeki nüfusun 8%'i Müslüman iken bu oran Mansur döneminin sonuna kadar 15%'e çıktı. Mansur, ayrıca Bağdat'ta Hikmetler Evi'ni yaptırdı.
Mansur 7 Ekim 775 yılında Mekke yolunda hacca giderken öldü. Emevîler mezarını bulamasın diye yol boyunca yüzlerce mezar arasında bir yere defnedildi. Yerine oğlu el-Mehdi geçti.
Kaynakça
- ^ Al-Souyouti, Tarikh Al-Kholafa'a (The History of Caliphs)
- ^ Stanley Lane-Poole, The Coins of the Eastern Khaleefahs in the British Museum
- ^ "World's Great Men of Color vol. II". 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2014.
- ^ Hawting, G.W. "Mansur" (2007) Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Mansur, al-. 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) Erişme:20.04.2007
- ^ Hakkı Dursun Yıldız, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi (Cilt III, say. 63)
- ^ Yildiz, Hakkı Dursun Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi Cilt:III, say.: 65, 66, 67, 68
- ^ Güneş, Hüseyin, Kutsal Değerlerin Siyasete Alet Edilmesi Bağlamında Abdullah b. Ali İsyanı (sayf. 99)
- ^ Charles Wendell (1971). "Baghdad: Imago Mundi, and Other Foundation-Lore". International Journal of Middle East Studies. Cilt 2.
- ^ a b c d * Ingilizce Wikipedia "Al-Mansur" maddesi 8 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme:19.6.2010)
- ^ Tarikh al-Tabari Cilt 10, say.446.
- ^ (Ya'qubi, Cilt.III, say.86; Muruj al-dhahab, Cilt.III, say.268-270.)
- ^ (The Political History of Islam, Cilt II, say.57)
Ayrıca bakınız
Dış kaynaklar
- Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
- Üçok, Bahriye (1979 1.Basım:1968) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- Muir, William (1924), The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall Chapter LXII, Abu Ja'far al-Mansur [1] 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .(İngilizce) (Erişim:19.6.2010)
- al-Masudi (İng. çev. Paul Lunde ve Caroline Stone) (1989), The Meadows of Gold, The Abbasids, Londra:Kegan Paul (İngilizce)
- Tabari (Farsca'dan Fransizca'ya eviren: Hermann Zotenberg), (2001), La Chronique. Histoire des prophètes et des rois, Cilt. II,, Paris: Actes Sud / Sindbad, coll. «Thésaurus», () (Fransızca).
Mansûr Doğumu: 712 Ölümü: 775 | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Seffah | Abbâsî Halifesi 754–775 | Sonra gelen Mehdî |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mansur Arapca أبو جعفر المنصور عبد الله بن محمد الإمام 23 Agustos 714 7 Ekim 775 ikinci Abbasi halifesidir 754 ile 775 yillari arasinda halifelik yapti Mansur Ebu Cafer Mansur AbdullahMansur halifelik doneminde 758 de darp edilen altin 1 dinar sikkesiAbbasi HalifesiHukum suresi754 7 Ekim 775Once gelenSeffahSonra gelenMehdiDogum23 Agustos 714Olum7 Ekim 775Tam adiEbu Ca fer Abd Allah el Mansur bin Muhammed el Imam HanedanAbbasi HanedaniBabasiMuhammed bin Ali bin Abdullah bin Abbas bin Abdulmuttalib bin HasimDiniSunni IslamYasamiMansur Hicaz gocu sonrasi Humeyme kasabasinda Abbasi ailesinin evinde 714 tarihinde dunyaya geldi 14 yuzyilda Ravd el Kurtas adli bir Fasli tarafindan yazilmis bir tarihnameye gore annesi Seleme adli Berberi asilli bir kadin kole idi Mansur Emeviler e karsi yapilan savaslarda isim yapti Son Emevi halifesi II Mervan i sonuna kadar destekleyen Emevi generali Ibn Hubeyre nin kalesini pekistirdigi Vasit sehrinin Abbasi ordusu tarafindan kusatilmasi sirasinda onemli rol oynadi Ibn Hubeyre nin Abbasiler tarafindan odul ve af vaatleri ile kandirilan kendi adamlari tarafindan oldurulmesinde buyuk katkisi olmustu 764 te ilk Abbasi halifesi olan kardesi Ebu l Abbas Seffah oldugunde Hicaz da iken Abbasi halifesi oldu ancak amcasi haric herkes ona biat etti Amcasini oldurttukten sonra 775 te olumune kadar halifelik yapti Abdullah bin Ali nin Oldurulmesi Ebu l Abbas Seffah vefat etmeden bir sure once Mansur u veliaht ilan etti Ancak oldugu sirada Mansur Mekke deydi Mekke de halk Mansur a biat etse de Sam da halki toplayarak Seffah in II Mervan a sefer duzenledigi zamanlarda komutanlara Icinizden kim sefere giderse onu kendime veliaht yapacagim dedigini ve bu teklifi sadece kendisinin kabul ettigini bu yuzden de yeni halifenin kendisi olmasi gerektigini anlatti Yanindaki bazi kisiler de onu tasdik etti Boylece Sam halki ona biat etmis oldu nin Sam da isyan etmesi uzerine Mansur Ebu Muslim i onun uzerine gonderdi Abdullah in saglam bir mevkiye konuslandigini ogrenen Ebu Muslim onu oradan cikartmak icin ona bir mektup yazdi Ben sizinle savasmak icin emir almadim Halife beni Sam a vali tayin etti Bunun icin gidiyorum cumleleri yazilan mektubu ogrenen Suriyeli askerler Ebu Muslim Sam a gidince bizim ailelerimize zarar verir Burada durmak yerine Sam a gidip kendimizi orada savunalim dusuncesiyle bulunduklari mevkiden ciktilar Abdullah bunu kabul etmediyse de askerlerini ikna edemedi Boylece Abdullah in ciktigi mevkiye Ebu Muslim konuslanmis oldu 5 ay suren savas sonunda Abdullah in ordusu yenildi ve kendisi de bir grup askeri ve kolesiyle Basra da yasayan kardeslerinin yanina kacti Abdullah kardeslerinin yanina sigininca kardesleri yeni Halifeye giderek onu bagislamasi icin ricada bulundu Mansur onlarin ricasini kabul etti ve Abdullah i affettigine dair Ibni Mukaffa ya yazdirdigi bir fermani imzaladi Ancak Abdullah i gozu onunde gormeden fermanin Abdullah a verilmemesini soyledi Kardesleri Abdullah i getirdi ancak Halife sozunu tutmayip onlari hapsettirdi ve bir kismini oldurttu Ancak Abdullah i hapse atti Abdullah i kesin olarak ortadan kaldirmak isteyen Halife Mansur onu Ebu l Ezher Muhelleb e teslim etti Muhelleb onu bir eve hapsettikten sonra bogdurdu ardindan da yaninda getirdigi cariyesini onun yanina yatirtti ve ikisine zina etmis gibi poz verdirdi Bu ir rivayet gore bunu ardindan kadi Ibn Allam i cagirip ve bu goruntuyu gosterdi Kadi da recmedilmelerine hukmetti ve evin bu ikisinin uzerine yikilmasina karar verdi Diger bir rivayete gore de Muhelleb cariyesini yataga yerlestirdikten sonra evi baslarina yiktirmisti Ardindan sehrin kadisina olayi gosterip dogal bir afet sonucu oldukleri izlenimi verdi Boylece Abdullah in bir baskasinin cariyesi ile yatarken oldugu imaji yaratildi ve onun olumu hak eden rezil bir kisi oldugu resmen tescil edildi Muhelleb yasananlari daha sonra itiraf etmis ve oldurdugu cariyesi icin Ondan baska oldurdugum hic kimse icin yuregim sizlamamisti dedigi bildirilmistir Hukumdarligi 754 762 doneminde Dhu el Hiccah tan devleti idare ettirmistir 763 te Bagdat ta Medinet as Selam adli bir saray ve saray bolgesi insa ettirdi Bundan sonra Abbasi halifelerinin baskenti oldugu donemlerde Bagdat ta bas yerleskeleri oldu 755 te Ebu Muslim Horasani oldurulmesine onayak oldugu iddia edilmektedir Ebu Muslim Horasani 749 750 doneminde 3 Fitne yani Islam Ic Savasi nda Emevilere karsi Abbasi guclerine liderlik etmis sadik bir kisiydi Mansur un sadik olarak emrinde olsa da Iran ve Maverahunnehir in suphesiz gercek tek hakimiydi Ebu Muslim suikasti imparatorlugun bir iktidar mucadelesi engel olmak icin yapilmis gibi gorunuyordu Seffah in vasiyetine gore halefi olmasi gereken Isa bin Musa bin Muhammed bin Ali yerine Mehdi yi atadi ve onun icin halktan guven istedi ve elde etti Cok cimri oldugu ve kardesi gibi kan doktugu iddia edilir Bu yuzden Davaniki lakabi ile de bilinir Sii imamlarindan olan Imam Cafer i Sadik onun doneminde birkac kez hapse atilmistir ve sonra zehirlenerek oldurulmustur Bircok Sii de onun doneminde olduruldugu icin Siiler tarafindan sevilmez Oldurduklerinin kafalarindan muze yaptirdigi iddia edilir Bazi kaynaklara gore ise fikih ilmi kurucularindan Ebu Hanife nin Mansur tarafindan hapse atildigi ve iskence gordugu bildirilir Imam Malik kuzeni oldugu halde onun tarafindan kirbaclatildigi da rivayet edilir Obur oldugundan ve cok yedigi icin oldugunden bahsedilir Doneminde Islam edebiyati cok gelismistir Abbasiler Iran halki uzerinde Emeviler kadar baskici olmamistir Her ne kadar Emevi halifesi Hisam bin Abdulmelik Fars pratiklerini benimsemis olsa da Mansur doneminden once Fars edebiyatina Islam dunyasinda gercek anlamiyla deger verilmemisti Mansur un Fars milliyetciligi uzerindeki sansuru gevsetmesi Farsi akademisyenler arasinda Shu ubiya nin ortaya cikmasini sagladi Shu ubiya Araplar dan daha ustun bir noktada olan Farsca sanat ve kulturu ile inanclarin ifade edildigi edebi bir akimdi ve bu hareket sekizinci yuzyilda Arap Fars diyaloglarinin ortaya cikmasini hizlandirdi Fars donusumunun en onemli faydasi Arap olmayan bircok milletin Muslumanligi kabul etmesi oldu Emeviler Musluman olmayanlardan cizye vergisi topluyordu ama bu Musluman sayisini artirmiyordu Buna karsin Abbasiler doneminde bu sayi artti ve El Mansur doneminde ulkedeki nufusun 8 i Musluman iken bu oran Mansur doneminin sonuna kadar 15 e cikti Mansur ayrica Bagdat ta Hikmetler Evi ni yaptirdi Mansur 7 Ekim 775 yilinda Mekke yolunda hacca giderken oldu Emeviler mezarini bulamasin diye yol boyunca yuzlerce mezar arasinda bir yere defnedildi Yerine oglu el Mehdi gecti Kaynakca Al Souyouti Tarikh Al Kholafa a The History of Caliphs Stanley Lane Poole The Coins of the Eastern Khaleefahs in the British Museum World s Great Men of Color vol II 3 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2014 Hawting G W Mansur 2007 Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Mansur al 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Erisme 20 04 2007 Hakki Dursun Yildiz Dogustan Gunumuze Buyuk Islam Tarihi Cilt III say 63 Yildiz Hakki Dursun Dogustan Gunumuze Buyuk Islam Tarihi Cilt III say 65 66 67 68 Gunes Huseyin Kutsal Degerlerin Siyasete Alet Edilmesi Baglaminda Abdullah b Ali Isyani sayf 99 Charles Wendell 1971 Baghdad Imago Mundi and Other Foundation Lore International Journal of Middle East Studies Cilt 2 a b c d Ingilizce Wikipedia Al Mansur maddesi 8 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Erisme 19 6 2010 Tarikh al Tabari Cilt 10 say 446 Ya qubi Cilt III say 86 Muruj al dhahab Cilt III say 268 270 The Political History of Islam Cilt II say 57 Ayrica bakinizAbbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriDis kaynaklarHitti Philip H cev Salih Tug 1968 Siyasi ve Kulturel Islam Tarihi IV Cilt Istanbul Bogazici Yayinlari Ucok Bahriye 1979 1 Basim 1968 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi Muir William 1924 The Caliphate Its Rise Decline and Fall Chapter LXII Abu Ja far al Mansur 1 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Erisim 19 6 2010 al Masudi Ing cev Paul Lunde ve Caroline Stone 1989 The Meadows of Gold The Abbasids Londra Kegan Paul Ingilizce Tabari Farsca dan Fransizca ya eviren Hermann Zotenberg 2001 La Chronique Histoire des prophetes et des rois Cilt II Paris Actes Sud Sindbad coll Thesaurus ISBN 978 2 7427 3318 7 Fransizca MansurAbbasiDogumu 712 Olumu 775Sunni Islam unvanlariOnce gelen Seffah Abbasi Halifesi 754 775 Sonra gelen Mehdi