Giritli Mustafa Naili Paşa (d. 1798 - ö. 1871), 1832 ile 1851 yılları arasında Girit valiliği ve Abdülmecid saltanatında 14 Mayıs 1853 - 29 Mayıs 1854 ve 6 Ağustos 1857 - 22 Ekim 1857 tarihleri arasında iki defa sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
Giritli Mustafa Naili Paşa | |
---|---|
Osmanlı Sadrazamı | |
Görev süresi 6 Ağustos 1857 - 22 Ekim 1857 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | Koca Mustafa Reşid Paşa |
Yerine gelen | Koca Mustafa Reşid Paşa |
Görev süresi 14 Mayıs 1853 - 29 Mayıs 1854 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | Damad Mehmed Ali Paşa |
Yerine gelen | Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 1798 Polyan, Görice |
Ölüm | 1871 (72-73 yaşlarında) |
Kökeni
Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın himayesinde Mısır'da yetişmiş olup, Arnavut asıllıdır. Muhtemelen Rumeli Vilayetine bağlı Görice / Korçë'nin Polyan / kasabasında 1798 yılında doğmuştur. Kesriye/Kastoria ilinde Behliste/Bilişht hânedânından İsmâil Bey'in oğludur. Amcası Hasan Paşa'nın vefâti üzerine onun yerine 1237'de (1821/1822) Girit Muhafızı; 1254'te (1838) Cebel-i Lübnan ıslahatına memur olmuştur. ve Veli Paşa (Le Beau Veli diye de anılır) isimli çocukları meşhurdur. Hilmi Paşa'nın kızı Melek Hanımın kocası Halkalı Ziraat Yüksek Okulu kurucusu Hasip Bey'dir. 15 Şevval 1288'de (28 Aralık 1871) ölmüştür.
Lakabının kökeni
Yunanistan'ın bağımsızlığı kazandığı 1820'lı yıllarda Sisam, Sakız ve Girit gibi Ege Adaları'nda da Rumların bağlantılı olarak ayaklanmalarına hazırlıksız yakalanan Sultan II. Mahmud'un fiilen bağımsız Mısır Hidivi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan yardım istediği dönemde Girit ayaklanmasını bastırmış ve 1832'de Mısır idaresine sokulan Girit'e vali tayin edilmiştir. Valiliği 20 yıla yakın bir süre sürdüğü için "Giritli" lâkabıyla anılır.
Ayşe Kulin'in kaleme aldığı adlı romanda ise paşanın bir diğer lakabı "Deli"dir. Yani paşa tam adıyla "Giritli Deli Mustafa Naili Paşa"dır. Bu lakabın ise asabı, birdenbire öfkelenen bir karaktere sahip olmasından dolayı verildiği romanda geçer.
Girit Valiliği
Girit'i idaresi esnasında temkinli ve İngilizlere yakın bir politika izlemiştir. Bir açıdan adanın Müslüman toprak sahipleri ile yükselen Rum tacir sınıfı arasında sentez kurmaya çalıştığı yorumu getirilebilirse de, Rumlara karşı bazı politikaları ada Müslümanlarının tepkileri ile de karşılaşmıştır.
1840'ta Büyük Britanya Başbakanı Lord Palmerston'un Girit'in Osmanlı idaresine geri dönmesi yönünde yaptığı baskı esnasında, bir süre için, yarı-bağımsız bir Girit'in prensi olma denemesinde bulunmuştur. Ancak belirsiz siyasi ortamı fırsat bilen Rumlar ayaklanmışlar ve bu küçük çaplı isyan Büyük Britanya-Osmanlı donanmalarının müdahalesi ile sona erdirilmiştir. Girit böylece 1840'ta Osmanlı Devleti bünyesine geri dönmüş, Giritli Mustafa Naili Paşa da vali olarak muhafaza edilmiştir. Valiliği İstanbul'a çağrıldığı 1851 yılına kadar sürmüştür. İstanbul'da da, ilerlemiş yaşına rağmen, kariyerini sürdürmüş ve sadrazamlığa kadar yükselmiştir.
Sadrazamlığı
Sadrazamlık dönemleri Kırım Savaşı'nın hemen öncesine ve ikinci dönemi de bir süre sonrasına denk gelmiş, gündemini Rusya ile ilişkiler meşgul etmiştir. Fransa’da imparatorluğunu ilan eden ve uluslararası ilişkilerdeki konumunu güçlendirmek isteyen III. Napoleon'un Osmanlı Devleti’nde yaşayan Katoliklerin himayelerini Fransa’ya veren 1740 tarihli antlaşmanın yeniden yürürlüğe girmesini istemesi üzerine, Rusya'nın da Osmanlı Ortodoksları için aynı hakları istediği ve katı bir asker ve köyü bir Ortodoks olan 'u İstanbul’a olağanüstü yetkilerle elçi olarak yolladığı, bu sorunu kendi çıkarları için tehlike olarak gören İngiltere, Fransa ve Avusturya’nın Osmanlı Devleti'ne giderek artan destek verdiği Kırım Savaşı'na gidecek süreç esnasında ilk sadrazamlığına getirilmiş ve savaşın ilk döneminde bu görevi sürdürmüştür. Atanmasının nedeni Prens Mensikov'un taleplerinin kabul edilmemesi halinde İstanbul’dan ayrılacağı ültimatomunu vermesi ile, prense sürekli direnen Sadrazam Damat Mehmet Ali Paşa ve Hariciye Nazırı 'nın görevlerinden alınmalarıdır. Böylece Sadrazamlığa Giritli Mustafa Naili Paşa, Hariciye Nazırlığına da Koca Mustafa Reşid Paşa atanmıştır. Ancak bu isim değişikliklerine rağmen Prens Menşikov yine de 27 Mayıs 1853’te İstanbul’dan elleri boş olarak ayrılmış ve Kırım Savaşı başlamıştır.
Dış bağlantılar
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Danișmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi
Kaynakça
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen: Damad Mehmed Ali Paşa | Osmanlı Sadrazamı 14 Mayıs 1853 - 29 Mayıs 1854 | Sonra gelen: Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa |
Önce gelen: Koca Mustafa Reşid Paşa | Osmanlı Sadrazamı 6 Ağustos 1857 - 22 Ekim 1857 | Sonra gelen: Koca Mustafa Reşid Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Giritli Mustafa Naili Pasa d 1798 o 1871 1832 ile 1851 yillari arasinda Girit valiligi ve Abdulmecid saltanatinda 14 Mayis 1853 29 Mayis 1854 ve 6 Agustos 1857 22 Ekim 1857 tarihleri arasinda iki defa sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Giritli Mustafa Naili PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 6 Agustos 1857 22 Ekim 1857Hukumdar AbdulmecidYerine geldigi Koca Mustafa Resid PasaYerine gelen Koca Mustafa Resid PasaGorev suresi 14 Mayis 1853 29 Mayis 1854Hukumdar AbdulmecidYerine geldigi Damad Mehmed Ali PasaYerine gelen Kibrisli Mehmed Emin PasaKisisel bilgilerDogum 1798 Polyan GoriceOlum 1871 72 73 yaslarinda KokeniKavalali Mehmed Ali Pasa nin himayesinde Misir da yetismis olup Arnavut asillidir Muhtemelen Rumeli Vilayetine bagli Gorice Korce nin Polyan kasabasinda 1798 yilinda dogmustur Kesriye Kastoria ilinde Behliste Bilisht hanedanindan Ismail Bey in ogludur Amcasi Hasan Pasa nin vefati uzerine onun yerine 1237 de 1821 1822 Girit Muhafizi 1254 te 1838 Cebel i Lubnan islahatina memur olmustur ve Veli Pasa Le Beau Veli diye de anilir isimli cocuklari meshurdur Hilmi Pasa nin kizi Melek Hanimin kocasi Halkali Ziraat Yuksek Okulu kurucusu Hasip Bey dir 15 Sevval 1288 de 28 Aralik 1871 olmustur Lakabinin kokeniYunanistan in bagimsizligi kazandigi 1820 li yillarda Sisam Sakiz ve Girit gibi Ege Adalari nda da Rumlarin baglantili olarak ayaklanmalarina hazirliksiz yakalanan Sultan II Mahmud un fiilen bagimsiz Misir Hidivi Kavalali Mehmet Ali Pasa dan yardim istedigi donemde Girit ayaklanmasini bastirmis ve 1832 de Misir idaresine sokulan Girit e vali tayin edilmistir Valiligi 20 yila yakin bir sure surdugu icin Giritli lakabiyla anilir Ayse Kulin in kaleme aldigi adli romanda ise pasanin bir diger lakabi Deli dir Yani pasa tam adiyla Giritli Deli Mustafa Naili Pasa dir Bu lakabin ise asabi birdenbire ofkelenen bir karaktere sahip olmasindan dolayi verildigi romanda gecer Girit ValiligiGirit i idaresi esnasinda temkinli ve Ingilizlere yakin bir politika izlemistir Bir acidan adanin Musluman toprak sahipleri ile yukselen Rum tacir sinifi arasinda sentez kurmaya calistigi yorumu getirilebilirse de Rumlara karsi bazi politikalari ada Muslumanlarinin tepkileri ile de karsilasmistir 1840 ta Buyuk Britanya Basbakani Lord Palmerston un Girit in Osmanli idaresine geri donmesi yonunde yaptigi baski esnasinda bir sure icin yari bagimsiz bir Girit in prensi olma denemesinde bulunmustur Ancak belirsiz siyasi ortami firsat bilen Rumlar ayaklanmislar ve bu kucuk capli isyan Buyuk Britanya Osmanli donanmalarinin mudahalesi ile sona erdirilmistir Girit boylece 1840 ta Osmanli Devleti bunyesine geri donmus Giritli Mustafa Naili Pasa da vali olarak muhafaza edilmistir Valiligi Istanbul a cagrildigi 1851 yilina kadar surmustur Istanbul da da ilerlemis yasina ragmen kariyerini surdurmus ve sadrazamliga kadar yukselmistir SadrazamligiSadrazamlik donemleri Kirim Savasi nin hemen oncesine ve ikinci donemi de bir sure sonrasina denk gelmis gundemini Rusya ile iliskiler mesgul etmistir Fransa da imparatorlugunu ilan eden ve uluslararasi iliskilerdeki konumunu guclendirmek isteyen III Napoleon un Osmanli Devleti nde yasayan Katoliklerin himayelerini Fransa ya veren 1740 tarihli antlasmanin yeniden yururluge girmesini istemesi uzerine Rusya nin da Osmanli Ortodokslari icin ayni haklari istedigi ve kati bir asker ve koyu bir Ortodoks olan u Istanbul a olaganustu yetkilerle elci olarak yolladigi bu sorunu kendi cikarlari icin tehlike olarak goren Ingiltere Fransa ve Avusturya nin Osmanli Devleti ne giderek artan destek verdigi Kirim Savasi na gidecek surec esnasinda ilk sadrazamligina getirilmis ve savasin ilk doneminde bu gorevi surdurmustur Atanmasinin nedeni Prens Mensikov un taleplerinin kabul edilmemesi halinde Istanbul dan ayrilacagi ultimatomunu vermesi ile prense surekli direnen Sadrazam Damat Mehmet Ali Pasa ve Hariciye Naziri nin gorevlerinden alinmalaridir Boylece Sadrazamliga Giritli Mustafa Naili Pasa Hariciye Nazirligina da Koca Mustafa Resid Pasa atanmistir Ancak bu isim degisikliklerine ragmen Prens Mensikov yine de 27 Mayis 1853 te Istanbul dan elleri bos olarak ayrilmis ve Kirim Savasi baslamistir Dis baglantilarBuz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Danișmend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye YayineviKaynakcaSiyasi goreviOnce gelen Damad Mehmed Ali Pasa Osmanli Sadrazami 14 Mayis 1853 29 Mayis 1854 Sonra gelen Kibrisli Mehmed Emin PasaOnce gelen Koca Mustafa Resid Pasa Osmanli Sadrazami 6 Agustos 1857 22 Ekim 1857 Sonra gelen Koca Mustafa Resid Pasa