Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tenya veya Taenia saginata, ince bağırsakta yaşayan bir yassı solucan türü.
| Tenya | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Taenia saginata (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||
Vücudu baş (), boyun ve segmentlere () bölünmüş gövdeden meydana gelir. Proglotidler, boyun kısmından gelişir. Boyundan gelişen her proglottid önce genç halkadır, ardından olgun halkaya dönüşür son olarak da iyice gelişerek gebe halka haline gelir. Her gebe halka dişi ve er üreme hücrelerinden ikisini taşır. Tenyalar hermafrodit canlılardır. Son konağı insan ve etçillerdir. Yaşam döngüsü genellikle bir ara konaktan konağa geçişi izler. Konağın dışkısı ile dışarı atılan gebe halkalar parçalanarak, içindeki döllenmiş yumurtalar domuz ve sığır gibi hayvanların yiyeceklerine karışır. Bu yiyeceklerin yutulması parazit yumurtalarını dokulara taşır ve hastalığına neden olur. Keseli kurt (sistiserkozis) olarak adlandırılan parazitin ara konaktaki halidir. Küçük inci tanesi boyutunda olan domuz sistiserki ve nohut büyüklüğündeki sığır sistiserkinin her ikisi de içi sıvı dolu olup konağa bulaşacak olan skoleks ile boyunu taşır. İnsan ve et yiyen diğer memeli hayvanlarca bu ara konakların tüketilmesi, sistiserkin mide enzimleri ile kılıfının erimesi sonucu serbest kalan skoleksin onikiparmak bağırsağına tutunması ile sonuçlanır. İnce bağırsağa yapışan skoleks ile bağlantılı boyun kısmından gelişen proglottidler 2-3 ay içinde parazitin erişkin formunu almasıyla döngüsünü tamamlar.
3 ile 5 metre arası uzunlukta olup skoleksinde ve barındırır. Proglotidler düzenli yapı ve dizilim gösterir. 6-10 metre arası uzunluktadır, skolekste sadece dört çekmeni bulunur, proglottidlerin yapı ve dizilimi düzensizdir. ise 20 metreye kadar uzanabilmekte, bağırsağa sıkıca tutunabildiği halde baş kısmında çekmen ya da rostellum barındırmaz, proglottidleri çok düzenli ve sık dizilmiştir. Balık tenyasında iki ara konak vardır; Parazitin yumurtaları böceklerde ilk gelişimini, bu böceklerle beslenen tatlı su balıklarında ise esas gelişimini tamamlar. Balıkların tam pişmeden yenmesi ile de insan, köpek, ayı, domuz, yunus gibi memeli hayvanların bağırsağında palazlanma imkânı bulur.
Domuz ve insan dokuları ve özellikle de beyin dokuları birbirine benzer olduğundan, domuzlarda meydana gelen cysticercosis vakaları insanda da görülebilmektedir. Bu bağlamda insanlar, domuz tenyasının konağı olduğu gibi aynı zamanda ara konağıdır da. Beyinde meydana gelen durumlara (nöroSistiserkozis) adı verilir, ölümle sonuçlanabilmektedir. Domuz ve insan dokularının bu yapısal benzerliği ikisinin de hepçil türler oluşundan sebep alır. Boynuzlu hayvanlardan geçen parazitler, otobur canlıları ara konak aldığından, insanlar sığır tenyasının ara konağı değildir.
Semptom ve tedavileri
İnce bağırsakta enfeksiyona neden olur. Karın ağrısı, bağırsak boşaltımında sorunlara ve kilo kaybına sebep olabilir. En yaygın belirti olarak; yutaktaki hareketleri tükürük bezlerini uyardığı için, uykuda salya akıntısı ile ortaya çıkar. Balık tenyasında Vitamin B12 eksikliği saptanır. Ayrıca tüm tenya vakalarında kanda gözlenir. Bağışıklık sisteminin ilk bulaşan tenya nedeniyle aktif hale gelmesi, konakta ikinci bir tenyanın oluşumunu büyük oranda engeller. Kirli beyaz ve sarımtırak renkteki Proglottidler ağızdan ya da anüsten kendiliğinden çıkabilir.
Psikiyatrik; hezeyan, halüsinasyon ve obsesif kompulsif bozukluklara yol açtığına dair sağlam tıbbi veriler elde edilmiştir. B12 eksikliğine yol açan Balık Tenyasında Sinir sistemi bozuklukları daha belirgindir. Genel ömrü 10-25 sene arasında değişir, bu süre içerisinde bazen konakta hiçbir şikayete yol açmadan senelerce sessiz yaşam sürdürebilir.
Tedavi de niclosamid (Yomesan®), albendazol (Andazol) ve prazikuantel (Biltricide) kullanılır. Prazikuantel preparatlı ilaçlar Türkiye'de mevcut olmadığından çok yaygın olarak Niclosamid kullanılmaktadır. Parazit skoleksin ölmemesi durumunda kendisini yenileyeceğinden, tedavi birkaç ay sonra tekrarlanmalı ve hastaya şiddetli bağırsak boşaltıcı müshil içirilmelidir. Domuz tenyasının cysticercosis (sistiserkozis) durumlarında niclosamid etkisizdir. Tedavi 3-4 haftalık kesintisiz albendazol ve prazikuantel ile yürütülür.
Domuz, sığır ve balık ürünlerini, -10 derecede en az 5 gün saklamak ve yemeden önce iyice pişirmek her türlü parazit solucanın ölmesi için yeterlidir. Cysticercosis tehlikesi nedeniyle özellikle domuz etinin çiğ yenilmesinden kaçınmak gerekir. Bağışıklık sistemini zayıflatıcı ilaçlar alındığında et yemekten kaçınılmalıdır. Çünkü parazit bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler (örneğin çocuklar) üzerinde daha kolay palazlanma imkânı bulmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tenya veya Taenia saginata ince bagirsakta yasayan bir yassi solucan turu TenyaBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube PlatyhelminthesTakim CyclophyllideaFamilya TaeniidaeAlt familya TaeniinaeCins TaeniaTur T saginataIkili adlandirmaTaenia saginata Linnaeus 1758 Vucudu bas boyun ve segmentlere bolunmus govdeden meydana gelir Proglotidler boyun kismindan gelisir Boyundan gelisen her proglottid once genc halkadir ardindan olgun halkaya donusur son olarak da iyice geliserek gebe halka haline gelir Her gebe halka disi ve er ureme hucrelerinden ikisini tasir Tenyalar hermafrodit canlilardir Son konagi insan ve etcillerdir Yasam dongusu genellikle bir ara konaktan konaga gecisi izler Konagin diskisi ile disari atilan gebe halkalar parcalanarak icindeki dollenmis yumurtalar domuz ve sigir gibi hayvanlarin yiyeceklerine karisir Bu yiyeceklerin yutulmasi parazit yumurtalarini dokulara tasir ve hastaligina neden olur Keseli kurt sistiserkozis olarak adlandirilan parazitin ara konaktaki halidir Kucuk inci tanesi boyutunda olan domuz sistiserki ve nohut buyuklugundeki sigir sistiserkinin her ikisi de ici sivi dolu olup konaga bulasacak olan skoleks ile boyunu tasir Insan ve et yiyen diger memeli hayvanlarca bu ara konaklarin tuketilmesi sistiserkin mide enzimleri ile kilifinin erimesi sonucu serbest kalan skoleksin onikiparmak bagirsagina tutunmasi ile sonuclanir Ince bagirsaga yapisan skoleks ile baglantili boyun kismindan gelisen proglottidler 2 3 ay icinde parazitin eriskin formunu almasiyla dongusunu tamamlar 3 ile 5 metre arasi uzunlukta olup skoleksinde ve barindirir Proglotidler duzenli yapi ve dizilim gosterir 6 10 metre arasi uzunluktadir skolekste sadece dort cekmeni bulunur proglottidlerin yapi ve dizilimi duzensizdir ise 20 metreye kadar uzanabilmekte bagirsaga sikica tutunabildigi halde bas kisminda cekmen ya da rostellum barindirmaz proglottidleri cok duzenli ve sik dizilmistir Balik tenyasinda iki ara konak vardir Parazitin yumurtalari boceklerde ilk gelisimini bu boceklerle beslenen tatli su baliklarinda ise esas gelisimini tamamlar Baliklarin tam pismeden yenmesi ile de insan kopek ayi domuz yunus gibi memeli hayvanlarin bagirsaginda palazlanma imkani bulur Domuz ve insan dokulari ve ozellikle de beyin dokulari birbirine benzer oldugundan domuzlarda meydana gelen cysticercosis vakalari insanda da gorulebilmektedir Bu baglamda insanlar domuz tenyasinin konagi oldugu gibi ayni zamanda ara konagidir da Beyinde meydana gelen durumlara noroSistiserkozis adi verilir olumle sonuclanabilmektedir Domuz ve insan dokularinin bu yapisal benzerligi ikisinin de hepcil turler olusundan sebep alir Boynuzlu hayvanlardan gecen parazitler otobur canlilari ara konak aldigindan insanlar sigir tenyasinin ara konagi degildir Semptom ve tedavileriInce bagirsakta enfeksiyona neden olur Karin agrisi bagirsak bosaltiminda sorunlara ve kilo kaybina sebep olabilir En yaygin belirti olarak yutaktaki hareketleri tukuruk bezlerini uyardigi icin uykuda salya akintisi ile ortaya cikar Balik tenyasinda Vitamin B12 eksikligi saptanir Ayrica tum tenya vakalarinda kanda gozlenir Bagisiklik sisteminin ilk bulasan tenya nedeniyle aktif hale gelmesi konakta ikinci bir tenyanin olusumunu buyuk oranda engeller Kirli beyaz ve sarimtirak renkteki Proglottidler agizdan ya da anusten kendiliginden cikabilir Psikiyatrik hezeyan halusinasyon ve obsesif kompulsif bozukluklara yol actigina dair saglam tibbi veriler elde edilmistir B12 eksikligine yol acan Balik Tenyasinda Sinir sistemi bozukluklari daha belirgindir Genel omru 10 25 sene arasinda degisir bu sure icerisinde bazen konakta hicbir sikayete yol acmadan senelerce sessiz yasam surdurebilir Tedavi de niclosamid Yomesan albendazol Andazol ve prazikuantel Biltricide kullanilir Prazikuantel preparatli ilaclar Turkiye de mevcut olmadigindan cok yaygin olarak Niclosamid kullanilmaktadir Parazit skoleksin olmemesi durumunda kendisini yenileyeceginden tedavi birkac ay sonra tekrarlanmali ve hastaya siddetli bagirsak bosaltici mushil icirilmelidir Domuz tenyasinin cysticercosis sistiserkozis durumlarinda niclosamid etkisizdir Tedavi 3 4 haftalik kesintisiz albendazol ve prazikuantel ile yurutulur Domuz sigir ve balik urunlerini 10 derecede en az 5 gun saklamak ve yemeden once iyice pisirmek her turlu parazit solucanin olmesi icin yeterlidir Cysticercosis tehlikesi nedeniyle ozellikle domuz etinin cig yenilmesinden kacinmak gerekir Bagisiklik sistemini zayiflatici ilaclar alindiginda et yemekten kacinilmalidir Cunku parazit bagisiklik sistemi zayif olan kisiler ornegin cocuklar uzerinde daha kolay palazlanma imkani bulmaktadir