Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüseyin Baykara, lakabı Ebu'l-Gazi, tam adı Hüseyin bin Gıyaseddin Mansur bin Baykara, (Farsça: حسین بایقرا; Haziran 1438, Herat - 4 Mayıs 1506, Baba İlahi, Herat yakınları), Timur İmparatorluğu hükümdarı ve şair. Taht kavgaları ve savaşlarla geçen uzun saltanat döneminde bilim, sanat ve edebiyatta büyük gelişmeler sağlanmıştır.
| Sultan Hüseyin Baykara حسین بایقرا | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| (Timur Sultanı) | |||||
| Hüküm süresi | 1469-1506 | ||||
| Önce gelen | |||||
| Sonra gelen | Bediüzzaman Mirza & | ||||
| Doğum | Haziran 1438 Herat | ||||
| Ölüm | 4 Mayıs 1506 (67 yaşında) | ||||
| Eş(ler)i | Bega Sultan Begüm Çuli Begüm Şahar Banu Begüm Payanda Sultan Begüm Hatice Sultan Begüm Afak Begüm Zübeyde Ağaca Papa Ağaca Latif Sultan Ağaca Mangeli Bibi Ağaca Begi Sultan Ağaca | ||||
| Çocuk(lar)ı | Bediüzzaman Mirza Muzaffer Hüseyin Mirza Şah Garib Mirza Ebu'l Hasan Mirza Muhammed Muhsin Mirza Ebu Tarab Mirza Muhammed Hüseyin Mirza Feridun Hüseyin Mirza Haydar Mirza Muhammed Masum Mirza Faruk Hüseyin Mirza İbrahim Hüseyin Mirza İbn Hüseyin Mirza Muhammed Kasım Mirza Sultanım Begüm Ak Begüm Keçek Begüm Bega Begüm Ağa Begüm Fatma Sultan Begüm Nizad Sultan Begüm Sa'adat Baht Begüm Ayânur Sultan Begüm Bayran Sultan Begüm Münevver Sultan Begüm | ||||
| |||||
| Hanedan | Timurlu Hanedanı | ||||
| Babası | Mansur Mirza | ||||
| Annesi | Firuze Sultan Begüm | ||||
| Dini | İslam (Batıni) | ||||
Hayatı
Anne ve Baba tarafından Barlaslardan ve Cengiz Han soyundan olan Hüseyin Baykara, 14 yaşına kadar Herat'ta Devlethane denen sarayda kaldı ve iyi bir eğitim gördü. 1452'de Herat'a egemen olan Ebu'l Kasım Babür'ün hizmetine girdi. 1454'te Semerkand'a gitti. Burada, yakın akrabası Ebu Said Mirza onu koruması altına aldı. Daha sonra Merv hükümdarı Muizeddin Sencer'in yanına gitti ve kızı Bike Sultan'la evlendi. Ebu'l Kasım Babür'ün ölümünden (1457) sonra Horasan tahtına çıktı. Horasan ve Maveraünnehir'de uzun yıllar hüküm sürdü.
Herat hükümdarı Ebu Said Mirza'nın Muhammed Ali Bahşi komutasındaki 3 bin kişilik ordusunu çok küçük bir kuvvetle yenerek gücünü gösterdi. Daha sonra Sogdlu Said bin Hüseyin Türmen'le yaptığı savaşı da kazanarak Esterabad'ı ele geçirdi. 1461'de Mahmud Mirza'yı Esterabad yöresinde yenerek bütün Esterabad eyaletini egemenliği altına aldı. 1464'te Turşiz yöresinde Emir Muhammed Ali Yahşi'yi yenilgiye uğrattı ve aynı yıl Horasan'ı bütünüyle ele geçirdi. Ebu Said Mirza'nın 1468'de Karabağ yakınlarında Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'a yenilmesi ve bu olaydan kısa bir süre sonra ölmesiyle büyük ölçüde rahatladı. Mart 1469'da Herat tahtına oturdu. Yadigar Muhammed Mirza'nın Türkmenlerden kurduğu büyük bir kuvvetle Esterabad üzerine yürüdüğünü haber alınca, onu 'da karşılayarak yenilgiye uğrattı. 1470'te yeniden kuvvet toplayarak bu kez Herat'a yürüyen Yadigar'ı Çenaran'da ikinci kez yendi ve idam etti. Sonraki yıllarda Ceyhun (Amu Derya) boyundaki kaleleri güçlendirmeye ağırlık verdi.Ama oğullarının giderek bağımsız bir tutuma yönelmesi egemenliğini sarsmaya başladı.Belh valisi olan oğlu Bediüzzaman Mirza'nın, 1490'da çıkardığı ayaklanmayı bastırdıysa da aralarındaki gerginlik uzun yıllar sürdü. 1500'den sonra Türkistan'a egemen olan Özbeklerin Harezm dolaylarında Ceyhun'u aşarak Herat üzerinde akınlar düzenlemesi üzerine, 1506'da güçlü bir orduyla çıktığı seferde öldü.
Kültür
Timurlu soyunun son büyük hükümdarı olan Hüseyin Baykara, Türk kültürünün Çin, Kuzey Asya ve Hint etkilerini özümleyerek parlak bir düzeye ulaşmasında önemli rol oynamıştır. Herat'taki sarayını canlı bir bilim merkezi durumuna getirmiş, döneminin önde gelen düşünür ve sanatçılarını koruma altına almış ve onların yakınlıklarını kazanmıştır. , ünlü minyatürcü Behzad, dede ve torun tarihçiler Mirhand ve Handemir, Hilali, Hatifi, Tezkiretü'ş-Şuara'nın yazarı Devletşah, hattat Meşhedli Sultan Ali, aynı zamanda Hüseyin Baykara'nın çocukluk arkadaşı olan Ali Şir Nevai, Herat'taki Devlethane'ye bilimler akademisi özelliği veren sanatçılar olmuşlardır. Hüseyni mahlasıyla Türkçe ve Farsça şiirler de yazan Hüseyin Baykara'nın Türkçe şiirleri adıyla yayımlanmıştır.Şiirlerinin bir bölümü de 'ndan Seçmeler adı altında basılmıştır.
Kaynakça
Hüseyin Baykara Doğumu: Haziran 1438 Ölümü: 4 Mayıs 1506 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen | (Timur Sultanı) 1469-1506 | Sonra gelen Bediüzzaman Mirza & |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Huseyin Baykara lakabi Ebu l Gazi tam adi Huseyin bin Giyaseddin Mansur bin Baykara Farsca حسین بایقرا Haziran 1438 Herat 4 Mayis 1506 Baba Ilahi Herat yakinlari Timur Imparatorlugu hukumdari ve sair Taht kavgalari ve savaslarla gecen uzun saltanat doneminde bilim sanat ve edebiyatta buyuk gelismeler saglanmistir Sultan Huseyin Baykara حسین بایقراTimur SultaniHukum suresi1469 1506Once gelenSonra gelenBediuzzaman Mirza amp DogumHaziran 1438 HeratOlum4 Mayis 1506 67 yasinda Es ler iBega Sultan Begum Culi Begum Sahar Banu Begum Payanda Sultan Begum Hatice Sultan Begum Afak Begum Zubeyde Agaca Papa Agaca Latif Sultan Agaca Mangeli Bibi Agaca Begi Sultan AgacaCocuk lar iBediuzzaman Mirza Muzaffer Huseyin Mirza Sah Garib Mirza Ebu l Hasan Mirza Muhammed Muhsin Mirza Ebu Tarab Mirza Muhammed Huseyin Mirza Feridun Huseyin Mirza Haydar Mirza Muhammed Masum Mirza Faruk Huseyin Mirza Ibrahim Huseyin Mirza Ibn Huseyin Mirza Muhammed Kasim Mirza Sultanim Begum Ak Begum Kecek Begum Bega Begum Aga Begum Fatma Sultan Begum Nizad Sultan Begum Sa adat Baht Begum Ayanur Sultan Begum Bayran Sultan Begum Munevver Sultan BegumTam adiHuseyin bin Giyaseddin Mansur bin Baykara bin Umarsah bin TimurHanedanTimurlu HanedaniBabasiMansur MirzaAnnesiFiruze Sultan BegumDiniIslam Batini HayatiAnne ve Baba tarafindan Barlaslardan ve Cengiz Han soyundan olan Huseyin Baykara 14 yasina kadar Herat ta Devlethane denen sarayda kaldi ve iyi bir egitim gordu 1452 de Herat a egemen olan Ebu l Kasim Babur un hizmetine girdi 1454 te Semerkand a gitti Burada yakin akrabasi Ebu Said Mirza onu korumasi altina aldi Daha sonra Merv hukumdari Muizeddin Sencer in yanina gitti ve kizi Bike Sultan la evlendi Ebu l Kasim Babur un olumunden 1457 sonra Horasan tahtina cikti Horasan ve Maveraunnehir de uzun yillar hukum surdu Herat hukumdari Ebu Said Mirza nin Muhammed Ali Bahsi komutasindaki 3 bin kisilik ordusunu cok kucuk bir kuvvetle yenerek gucunu gosterdi Daha sonra Sogdlu Said bin Huseyin Turmen le yaptigi savasi da kazanarak Esterabad i ele gecirdi 1461 de Mahmud Mirza yi Esterabad yoresinde yenerek butun Esterabad eyaletini egemenligi altina aldi 1464 te Tursiz yoresinde Emir Muhammed Ali Yahsi yi yenilgiye ugratti ve ayni yil Horasan i butunuyle ele gecirdi Ebu Said Mirza nin 1468 de Karabag yakinlarinda Akkoyunlu hukumdari Uzun Hasan a yenilmesi ve bu olaydan kisa bir sure sonra olmesiyle buyuk olcude rahatladi Mart 1469 da Herat tahtina oturdu Yadigar Muhammed Mirza nin Turkmenlerden kurdugu buyuk bir kuvvetle Esterabad uzerine yurudugunu haber alinca onu da karsilayarak yenilgiye ugratti 1470 te yeniden kuvvet toplayarak bu kez Herat a yuruyen Yadigar i Cenaran da ikinci kez yendi ve idam etti Sonraki yillarda Ceyhun Amu Derya boyundaki kaleleri guclendirmeye agirlik verdi Ama ogullarinin giderek bagimsiz bir tutuma yonelmesi egemenligini sarsmaya basladi Belh valisi olan oglu Bediuzzaman Mirza nin 1490 da cikardigi ayaklanmayi bastirdiysa da aralarindaki gerginlik uzun yillar surdu 1500 den sonra Turkistan a egemen olan Ozbeklerin Harezm dolaylarinda Ceyhun u asarak Herat uzerinde akinlar duzenlemesi uzerine 1506 da guclu bir orduyla ciktigi seferde oldu KulturTimurlu soyunun son buyuk hukumdari olan Huseyin Baykara Turk kulturunun Cin Kuzey Asya ve Hint etkilerini ozumleyerek parlak bir duzeye ulasmasinda onemli rol oynamistir Herat taki sarayini canli bir bilim merkezi durumuna getirmis doneminin onde gelen dusunur ve sanatcilarini koruma altina almis ve onlarin yakinliklarini kazanmistir unlu minyaturcu Behzad dede ve torun tarihciler Mirhand ve Handemir Hilali Hatifi Tezkiretu s Suara nin yazari Devletsah hattat Meshedli Sultan Ali ayni zamanda Huseyin Baykara nin cocukluk arkadasi olan Ali Sir Nevai Herat taki Devlethane ye bilimler akademisi ozelligi veren sanatcilar olmuslardir Huseyni mahlasiyla Turkce ve Farsca siirler de yazan Huseyin Baykara nin Turkce siirleri adiyla yayimlanmistir Siirlerinin bir bolumu de ndan Secmeler adi altinda basilmistir KaynakcaHuseyin BaykaraBarlaslarDogumu Haziran 1438 Olumu 4 Mayis 1506Resmi unvanlarOnce gelen Timur Sultani 1469 1506 Sonra gelen Bediuzzaman Mirza amp