Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Şubat 2022) () |
Keme veya Rattus (halk arasında bilinen adıyla Sıçan, Lağım faresi, Cardın veya Cardon), Muridae familyasının Rattus cinsini oluşturan fare türlerinin ortak adı.
| Rattus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||
| Rattus rattus (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Kemelerin sivri ağızları ve kesik üst dudakları vardır. Sadece bir adet keskin dişi ve bir kemirme dişi vardır. Çiğneme dişleri olan diğer dişleri ile birlikte toplam 16 dişi vardır. Kesme dişlerinin kökü yoktur ve ömürleri boyunca büyümeye devam eder. Bu yüzden fazla uzamaması için kemirmekten törpülenmesi gerekir. Kesme ve çiğneme dişleri arasında bir boşluk vardır, buna tıpta Diastema denir.
Kemelerin midesi iki parçaya bölünüktür. Bu bölünmüş mide sistemi ile istifra etmek imkânsızdır.
Ayakları ve kuyrukları ya tamamen kılsızdır ya da çok az kıllıdır. Arka ayaklarında beş ama ön ayaklarında sadece dört parmakları vardır. Çünkü bir başparmak kemenin kemik yapısında bulunur ama o kadar kısadır ki, çıkıntı oluşturmaz.
Kemelerde ter üreten organlar eksiktir, bu yüzden fazla sıcaklıklarını kılsız yerlerinden (ayakları, kulakları vd.) dışarıya verirler. Dişilerin boynundan kıç kısmına kadar varan çok sayıda memesi vardır.
Siyah ev kemesi kuyruğu hariç 16 ila 23 santim uzunluğu ile 18 ila 26 santim uzunluğuna varan göçebe kemeden daha küçüktür.
Bu iki keme türünü birbirinden ayırt eden en önde gelen farkları, vücut ve kuyruk uzunluklarıdır; ev kemesinin kuyruğu daima vücudundan daha uzundur. Göçebe kemenin kuyruğu asla vücudundan daha uzun olmaz. Diğer önemli fark kulaklarının büyüklükleridir. Ev kemesinin kulakları göçebe kemenin kulaklarından büyüktür.
Kemelerin fiziksel kabiliyetleri
Kemelerin gözleri kafalarının yan taraflarında durdukları için büyük bir alanı aynı anda görebilirler, ama üç boyutlu görme kabiliyetleri yoktur.
Koku alma kabiliyetleri çok iyidir. Bu kabiliyeti sadece gıda aramakta değil aynı sürüye ait olan diğer kemeleri tanımak, bir dişinin çiftleşmeye hazır olduğunu anlamak ve hangi hayvanın sakin ve hangi hayvanın stresli olduğunu anlamak için de kullanırlar.
Duyma kabiliyetleri çok iyidir. Çoğu diğer küçük kemirgenler gibi, kemeler de yüksek dalga (ultraschall) seviyesine kadar duyabilirler. Kulaklarının içinde bulunan denge organlarının da çok gelişmiş bir yapısı vardır ve bir kemenin aşılması imkânsız görünen engelleri aşabilmesini sağlar. Tat alma kabiliyeti de çok büyüktür, tat alma reseptörleri sadece ağzında değil bıyıklarında da bulunur.
Yaşadığı yerler
Hep insan kültürlerini takip etmiş olan kemelerin bu şekilde tanınmış olduklarından dolayı, çoğu keme türlerinin hala büyük ormanlarda saklı olarak yaşadıkları bilinir. En çok türleri Güneydoğu Asya'da bulunur. Kemelerin asıl köklerinin Hindistan, Güneydoğu Asya, Yeni Gine ve Avustralya'da aranması gerektiği düşünülür ama insanları takip etmelerinden dolayı bazı türleri bütün dünyaya yayılmıştır.
Yaşam tarzı
Kemeler sürü halinde, erkekler ve dişiler karışık bir şekilde yaşarlar. Sürü içinde arkadaş olanlar, sosyal bağlantılarını güçlendirmek için birbirlerini idrar ile işaretlendirirler. Kemeler çok sosyal hayvanlardır ve bir hiyerarşi içerisinde işbirliği yaparlar. Bazı kaynaklarda anlatılan çok ilginç bir siyasi sistemleri, birçok kemenin bir araya gelmesi ile meydana gelen "keme kralı"'dır.
Beslenme
Kemeler yeni çevrelere ayak uydurmakta ve hayatta kalma savaşı vermekte çok büyük ustalardır; mesela pirinç kemesi ve bambu kemesi sadece pirinç ya da bambu yedikleri için böyle adlandırılmışlardır. Bazen aç kaldıklarında, sabun, deri, kâğıt, tekstil ve tahta ya da solucan, böcekler ve küçük kuşlar gibi inanılmaz şeyler yeseler de, kemelerin gerçekten her şeyi yedikleri söylenemez. Eğer et ile bitkisel gıda arasında seçenekleri olursa, bitkisel gıdayı tercih ederler. Eğer kemeler aradıkları her şeyi bulabildikleri bir çevrede yaşarlarsa, yedikleri et miktarı bütün yediklerinin %10'unu oluşturur. Şehirlerde yaşayan kemeler insanların çöplerinden ve depolarından beslenirler. Protein ihtiyaçlarını özellikle fındık türleri ve tohumlar ile giderirler. Kemeler bir istifra etme refleksine sahip olmadıklarından dolayı, hazmedemedikleri ve yuttukları tehlikeli maddeleri bir kere yuttuktan sonra bir daha çıkaramazlar.
Üreme
Rattus doğurgandır. Daha henüz altı haftalıkken erginleşirler. Hatta alfa dişiler beş haftada bile erginleşebilirler. Böylece bir dişi keme bir yılda altı ya da sekiz defa gebe kalıp yavrulayabilir, ama istatistiklere göre yılda ortalama dört defa yavrularlar. Her gebelikte beş ila on sekiz yavru dünyaya gelir. Gebelik zamanı çoğunlukla Mart, Nisan ve Eylül'dür. Ama bu dünyaya gelen yavruların sadece %5'i hayatta kalmayı başarır. Eğer çiftleşme yeterince gıda olmayan bir zamana rastladıysa, dişi dölü rahminde geri tutarak gebeliğini daha bereketli bir zamana kadar erteleyebilir. Alfa dişiler diğerleri tarafından beslendiği için, gebeliğini hiçbir zaman ertelemeye gerek duymaz ve diğerlerinden daha çok, yani yirmi civarında yavru dünyaya getirir.
Döllenme
İlk çiftleşme girişimi dişi tarafından başlatılır. Dişi çiftleşme hormonları üretir, erkek hayvanlar bunun kokusunu alır. Çiftleşme merasimi altı saate kadar sürebilir ve sürünün içerisinde gerçekleşirse dişi keme 200 ila 500 kere çiftleşebilir. Her birisi sadece birkaç saniye sürer, dişi kuyruğunu yana çeker ve böylece erkeğin işini kolaylaştırır. Dişi mümkün olduğu kadar çok erkekle birden çiftleşmeye önem verir, çünkü dölü depolayabilir ve sonunda en güçlü ve sağlıklı erkeğin genleri hedefe ulaşır.
Gebelik
Ortalama 20 ila 24 gün arası sürer. Bu zamanda dişinin çok su içmeye ihtiyacı olur ve proteini zengin olan gıda ile beslenmesi gerekir.
Doğum
Çoğunlukla sabahın erkeninde gerçekleşir. Ev hayvanı olarak yetiştirilmiş kemeler (Rattus domesticus), bazen iç güdüleri doğadaki akrabalarınkinden daha zayıf olduğu için, bir yuva yapmayı unuturlar.
Rattus ve insanlar
Rattus: kültür'ün takipçileri
Dünyaca tanılan 56 türlerinden insanları takip edip insanların yakınlarında sömürücü olarak yaşamaya alışmış olanları şunlardır:
Ev farelerinin renkli türlerinde olduğu gibi, kemelerin de ev hayvanı olarak yetiştirilmelerinden dolayı ([[Rattus rattus domesticus) farklı renkler oluşmuştur. Bu ev hayvanı olarak tutulan keme, göçebe keme'den üretilmiştir. Çok sosyal hayvanlar oldukları için, onları evcilleştirmek hiç de zor değildir. İyimser ve oynamayı seven ev hayvanlarıdırlar. Laboratuvarlarda deneyler için kullanılanlar da Rattus domesticus türündendir.
Bu altta açıklanacak olan zarar veren Kemeler, sadece üstte sayılmış olan, insanları takip eden Kemeleri kast etmektedir. Büyük ormanlarda ve doğada yaşayan türleri değil.
Verdikleri zarar
İnsanların yakınında yaşayan Keme türleri, insanların mallarına zarar veren hayvanlar olarak görülür. Tarıma verdikleri zarar büyüktür ve bu yüzden sayılarını az tutmak için çeşitli zehirler kullanılır. Çiçek bahçelerinde özellikle kökleri kemirerek zarar verirler.
Ama verdikleri zarar tabii ki sadece bitkilere değildir, binalarda da büyük hasara yol açabilirler. Tahtaları kemirip, duvarlara delikler açabilirler ve su borularının içine yuva yaparak tıkayabilirler. Ayrıca birçok hastalıkların taşıyıcıları olduklarından dolayı, girdikleri yerlerin dezenfekte edilmesi gerekir.
Kemelerin insanlara geçirdikleri hastalıklar
Dışarıda yaşayan kemeler, birçok başka hayvanlar gibi farklı hastalıkları insanlara bulaştırabilirler.
"Keme biti" (Xenopsylla cheopis), bir ısırması ile insanlara da Yersinia pestis bakterisini geçirebildiği için, kemeler veba hastalığının taşıyıcısı olabilirler.
Ama Orta Çağ'daki büyük veba salgınlarının gerçekten kemeler tarafından yayıldığı tezi artık en modern bilimde destek bulmuyor. Büyük bir ihtimalle durdurması imkânsız olan bir salgındı. Bir de şunu deneyin: Veba
Rattus: Virüs taşıyıcısı
Kemeler ve diğer küçük kemirgenler, çeşitli Borelia türlerinin, bakterilerin, asalakların ve hastalıkların taşıyıcılarıdır.
Kemelere karşı uygulanan yöntemler
Evlere giden içme sularının depolandığı yerlerde, kemeleri buradan uzak tutmak için bir sürü yöntem ve kurallar vardır.
Diğer yerlerde en tesirli yöntem zehir kullanmaktır. Ama bu zehir kemeyi hemen yediği gibi değil, çok daha geç öldürmesi gerekir. Bu yüzden adlı zehir kullanılır. Çünkü eğer bir keme bu yemi yediği gibi derhal ölürse, diğer kemeler bu zehirli yeme dokunmayacak kadar zekidir.
Taksonomi
Şubat 2021 itibarıyla Rattus cinsine bağlı türler şunlardır:
- Rattus adustus Sody, 1940
- Rattus andamanensis (Blyth, 1860)
- Rattus annandalei (Bonhote, 1903)
- Rattus arfakiensis Rümmler, 1935
- Rattus argentiventer (Robinson and Kloss, 1916)
- Rattus arrogans (Thomas, 1922)
- Rattus baluensis (Thomas, 1894)
- Rattus blangorum Miller, 1942
- Rattus bontanus Thomas, 1921
- Rattus burrus (Miller, 1902)
- Rattus colletti (Thomas, 1904)
- Rattus elaphinus Sody, 1941
- Rattus enganus (Miller, 1906)
- Rattus everetti (Günther, 1879)
- Rattus exulans (Peale, 1848)
- Rattus feliceus Thomas, 1920
- Rattus fuscipes (Waterhouse, 1839)
- Rattus giluwensis Hill, 1960
- Rattus hainaldi Kitchener, How and Maharadatunkamsi, 1991
- Rattus hoffmanni (Matschie, 1901)
- Rattus hoogerwerfi Chasen, 1939
- Rattus jobiensis Rümmler, 1935
- Rattus koopmani Musser and Holden, 1991
- Rattus korinchi (Robinson and Kloss, 1916)
- Rattus leucopus (Gray, 1867)
- Rattus losea (Swinhoe, 1871)
- Rattus lugens (Miller, 1903)
- Rattus lutreolus (J. E. Gray, 1841)
- Rattus macleari (Thomas, 1887)
- Rattus marmosurus Thomas, 1921
- Rattus mindorensis (Thomas, 1898)
- Rattus mollicomulus Tate and Archbold, 1935
- Rattus montanus Phillips, 1932
- Rattus mordax (Thomas, 1904)
- Rattus morotaiensis Kellogg, 1945
- Rattus nativitatis (Thomas, 1889)
- Rattus niobe (Thomas, 1906)
- Rattus nitidus (Hodgson, 1845)
- Rattus norvegicus (Berkenhout, 1769)
- Rattus novaeguineae Taylor and Calaby, 1982
- Rattus omichlodes (Misonne, 1979)
- Rattus osgoodi Musser and Newcomb, 1985
- Rattus palmarum (Zelebor, 1869)
- Rattus pelurus Sody, 1941
- Rattus pococki (Ellerman, 1941)
- Rattus praetor (Thomas, 1888)
- Rattus pyctoris (Hodgson, 1845)
- Rattus ranjiniae Agrawal and Ghosal, 1969
- Rattus rattus (Linnaeus, 1758)
- Rattus richardsoni (Tate, 1949)
- Rattus salocco Tate and Archbold, 1935
- Rattus sanila Flannery and White, 1991
- Rattus satarae Hinton, 1918
- Rattus simalurensis (Miller, 1903)
- Rattus sordidus (Gould, 1858)
- Rattus steini Rümmler, 1935
- Rattus stoicus (Miller, 1902)
- Rattus tanezumi (Temminck, 1845)
- Rattus tawitawiensis Musser and Heaney, 1985
- Rattus timorensis Kitchener, Aplin and Boeadi, 1991
- Rattus tiomanicus (Miller, 1900)
- Rattus tunneyi (Thomas, 1904)
- Rattus vandeuseni (Taylor and Calaby, 1982)
- Rattus verecundus (Thomas, 1904)
- Rattus villosissimus (Waite, 1898)
- Rattus xanthurus (Gray, 1867)
Kitaplar
- Hayvanlar Ansiklopedisi. Parıltı Yayıncılık. 2013. ss. 107-109. ISBN .
- O. Rackham, Rattus rattus: the introduction of the black rat into Britain.v Antiquity 53, 1979, 112-120. (İngilizce)
- E. Matisoo-Smith et al, Prehistoric mobility in Polynesia: MtDNA variation in Rattus exulans from the Chatham and Kermadec islands. Asian Perspectives 38/2, 1999, 186 ff.
- Ph. L. Armitage, Unwelcome companions; ancient rats reviewed. Antiquity 68, 1994, 231-240.
- P. V. Kirch, On the road of the winds (Berkeley 2000).
- M. Roberts, Origin, dispersal routes and geographic distribution of Rattus exulans, with specific reference to New Zealand. Pacific Science 45, 1991, 123-130.
- Don E. Wilson, Deeann M. Reeder: Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Smithsonian Books, 1993
- Günter Grass: Werkausgabe Band 11 Die Rättin. Steidl Verlag, Göttingen 1997, 493 Seiten, .
Dış bağlantılar
- Verein der Rattenliebhaber und -halter in Deutschland e.V. 10 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Holy temple of Rats in Rajasthan17 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Photographs of Willy Puchner
- [1] 1 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
![image]()
Wikimedia Commons'ta Keme ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.![image]()
Vikitür'de Keme ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
- ^ "Rattus". Bütünleştirilmiş Taksonomik Bilgi Sistemi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180361#null 26 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ITIS
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Keme haber gazete kitap akademik JSTOR Subat 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Keme veya Rattus halk arasinda bilinen adiyla Sican Lagim faresi Cardin veya Cardon Muridae familyasinin Rattus cinsini olusturan fare turlerinin ortak adi RattusBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim RodentiaFamilya MuridaeAlt familya MurinaeCins Rattus 1803Tip turRattus rattus Linnaeus 1758 SinonimlerStenomys Thomas 1910 Acanthomys Gray 1867 Christomys Sody 1941 Cironomys Sody 1941 Epimys Trouessart 1881 Geromys Sody 1941 Mollicomys Sody 1941 Octomys Sody 1941 Pullomys Sody 1941 Togomys Dieterlen 1989 Kemelerin sivri agizlari ve kesik ust dudaklari vardir Sadece bir adet keskin disi ve bir kemirme disi vardir Cigneme disleri olan diger disleri ile birlikte toplam 16 disi vardir Kesme dislerinin koku yoktur ve omurleri boyunca buyumeye devam eder Bu yuzden fazla uzamamasi icin kemirmekten torpulenmesi gerekir Kesme ve cigneme disleri arasinda bir bosluk vardir buna tipta Diastema denir Kemelerin midesi iki parcaya bolunuktur Bu bolunmus mide sistemi ile istifra etmek imkansizdir Ayaklari ve kuyruklari ya tamamen kilsizdir ya da cok az killidir Arka ayaklarinda bes ama on ayaklarinda sadece dort parmaklari vardir Cunku bir basparmak kemenin kemik yapisinda bulunur ama o kadar kisadir ki cikinti olusturmaz Kemelerde ter ureten organlar eksiktir bu yuzden fazla sicakliklarini kilsiz yerlerinden ayaklari kulaklari vd disariya verirler Disilerin boynundan kic kismina kadar varan cok sayida memesi vardir Siyah ev kemesi kuyrugu haric 16 ila 23 santim uzunlugu ile 18 ila 26 santim uzunluguna varan gocebe kemeden daha kucuktur Bu iki keme turunu birbirinden ayirt eden en onde gelen farklari vucut ve kuyruk uzunluklaridir ev kemesinin kuyrugu daima vucudundan daha uzundur Gocebe kemenin kuyrugu asla vucudundan daha uzun olmaz Diger onemli fark kulaklarinin buyuklukleridir Ev kemesinin kulaklari gocebe kemenin kulaklarindan buyuktur Kemelerin fiziksel kabiliyetleriKemelerin gozleri kafalarinin yan taraflarinda durduklari icin buyuk bir alani ayni anda gorebilirler ama uc boyutlu gorme kabiliyetleri yoktur Koku alma kabiliyetleri cok iyidir Bu kabiliyeti sadece gida aramakta degil ayni suruye ait olan diger kemeleri tanimak bir disinin ciftlesmeye hazir oldugunu anlamak ve hangi hayvanin sakin ve hangi hayvanin stresli oldugunu anlamak icin de kullanirlar Duyma kabiliyetleri cok iyidir Cogu diger kucuk kemirgenler gibi kemeler de yuksek dalga ultraschall seviyesine kadar duyabilirler Kulaklarinin icinde bulunan denge organlarinin da cok gelismis bir yapisi vardir ve bir kemenin asilmasi imkansiz gorunen engelleri asabilmesini saglar Tat alma kabiliyeti de cok buyuktur tat alma reseptorleri sadece agzinda degil biyiklarinda da bulunur Yasadigi yerlerHep insan kulturlerini takip etmis olan kemelerin bu sekilde taninmis olduklarindan dolayi cogu keme turlerinin hala buyuk ormanlarda sakli olarak yasadiklari bilinir En cok turleri Guneydogu Asya da bulunur Kemelerin asil koklerinin Hindistan Guneydogu Asya Yeni Gine ve Avustralya da aranmasi gerektigi dusunulur ama insanlari takip etmelerinden dolayi bazi turleri butun dunyaya yayilmistir Yasam tarziKemeler suru halinde erkekler ve disiler karisik bir sekilde yasarlar Suru icinde arkadas olanlar sosyal baglantilarini guclendirmek icin birbirlerini idrar ile isaretlendirirler Kemeler cok sosyal hayvanlardir ve bir hiyerarsi icerisinde isbirligi yaparlar Bazi kaynaklarda anlatilan cok ilginc bir siyasi sistemleri bircok kemenin bir araya gelmesi ile meydana gelen keme krali dir Beslenme Kahverengi keme ya da Gocebe keme Rattus norvegicus Kemeler yeni cevrelere ayak uydurmakta ve hayatta kalma savasi vermekte cok buyuk ustalardir mesela pirinc kemesi ve bambu kemesi sadece pirinc ya da bambu yedikleri icin boyle adlandirilmislardir Bazen ac kaldiklarinda sabun deri kagit tekstil ve tahta ya da solucan bocekler ve kucuk kuslar gibi inanilmaz seyler yeseler de kemelerin gercekten her seyi yedikleri soylenemez Eger et ile bitkisel gida arasinda secenekleri olursa bitkisel gidayi tercih ederler Eger kemeler aradiklari her seyi bulabildikleri bir cevrede yasarlarsa yedikleri et miktari butun yediklerinin 10 unu olusturur Sehirlerde yasayan kemeler insanlarin coplerinden ve depolarindan beslenirler Protein ihtiyaclarini ozellikle findik turleri ve tohumlar ile giderirler Kemeler bir istifra etme refleksine sahip olmadiklarindan dolayi hazmedemedikleri ve yuttuklari tehlikeli maddeleri bir kere yuttuktan sonra bir daha cikaramazlar Ureme Rattus dogurgandir Daha henuz alti haftalikken erginlesirler Hatta alfa disiler bes haftada bile erginlesebilirler Boylece bir disi keme bir yilda alti ya da sekiz defa gebe kalip yavrulayabilir ama istatistiklere gore yilda ortalama dort defa yavrularlar Her gebelikte bes ila on sekiz yavru dunyaya gelir Gebelik zamani cogunlukla Mart Nisan ve Eylul dur Ama bu dunyaya gelen yavrularin sadece 5 i hayatta kalmayi basarir Eger ciftlesme yeterince gida olmayan bir zamana rastladiysa disi dolu rahminde geri tutarak gebeligini daha bereketli bir zamana kadar erteleyebilir Alfa disiler digerleri tarafindan beslendigi icin gebeligini hicbir zaman ertelemeye gerek duymaz ve digerlerinden daha cok yani yirmi civarinda yavru dunyaya getirir Dollenme Ilk ciftlesme girisimi disi tarafindan baslatilir Disi ciftlesme hormonlari uretir erkek hayvanlar bunun kokusunu alir Ciftlesme merasimi alti saate kadar surebilir ve surunun icerisinde gerceklesirse disi keme 200 ila 500 kere ciftlesebilir Her birisi sadece birkac saniye surer disi kuyrugunu yana ceker ve boylece erkegin isini kolaylastirir Disi mumkun oldugu kadar cok erkekle birden ciftlesmeye onem verir cunku dolu depolayabilir ve sonunda en guclu ve saglikli erkegin genleri hedefe ulasir Gebelik Ortalama 20 ila 24 gun arasi surer Bu zamanda disinin cok su icmeye ihtiyaci olur ve proteini zengin olan gida ile beslenmesi gerekir Dogum Cogunlukla sabahin erkeninde gerceklesir Ev hayvani olarak yetistirilmis kemeler Rattus domesticus bazen ic guduleri dogadaki akrabalarinkinden daha zayif oldugu icin bir yuva yapmayi unuturlar Rattus ve insanlarRattus kultur un takipcileri Dunyaca tanilan 56 turlerinden insanlari takip edip insanlarin yakinlarinda somurucu olarak yasamaya alismis olanlari sunlardir Ev farelerinin renkli turlerinde oldugu gibi kemelerin de ev hayvani olarak yetistirilmelerinden dolayi Rattus rattus domesticus farkli renkler olusmustur Bu ev hayvani olarak tutulan keme gocebe keme den uretilmistir Cok sosyal hayvanlar olduklari icin onlari evcillestirmek hic de zor degildir Iyimser ve oynamayi seven ev hayvanlaridirlar Laboratuvarlarda deneyler icin kullanilanlar da Rattus domesticus turundendir Bu altta aciklanacak olan zarar veren Kemeler sadece ustte sayilmis olan insanlari takip eden Kemeleri kast etmektedir Buyuk ormanlarda ve dogada yasayan turleri degil Verdikleri zarar Insanlarin yakininda yasayan Keme turleri insanlarin mallarina zarar veren hayvanlar olarak gorulur Tarima verdikleri zarar buyuktur ve bu yuzden sayilarini az tutmak icin cesitli zehirler kullanilir Cicek bahcelerinde ozellikle kokleri kemirerek zarar verirler Ama verdikleri zarar tabii ki sadece bitkilere degildir binalarda da buyuk hasara yol acabilirler Tahtalari kemirip duvarlara delikler acabilirler ve su borularinin icine yuva yaparak tikayabilirler Ayrica bircok hastaliklarin tasiyicilari olduklarindan dolayi girdikleri yerlerin dezenfekte edilmesi gerekir Kemelerin insanlara gecirdikleri hastaliklar Disarida yasayan kemeler bircok baska hayvanlar gibi farkli hastaliklari insanlara bulastirabilirler Keme biti Xenopsylla cheopis bir isirmasi ile insanlara da Yersinia pestis bakterisini gecirebildigi icin kemeler veba hastaliginin tasiyicisi olabilirler Ama Orta Cag daki buyuk veba salginlarinin gercekten kemeler tarafindan yayildigi tezi artik en modern bilimde destek bulmuyor Buyuk bir ihtimalle durdurmasi imkansiz olan bir salgindi Bir de sunu deneyin Veba Rattus Virus tasiyicisi Kemeler ve diger kucuk kemirgenler cesitli Borelia turlerinin bakterilerin asalaklarin ve hastaliklarin tasiyicilaridir Kemelere karsi uygulanan yontemler Evlere giden icme sularinin depolandigi yerlerde kemeleri buradan uzak tutmak icin bir suru yontem ve kurallar vardir Diger yerlerde en tesirli yontem zehir kullanmaktir Ama bu zehir kemeyi hemen yedigi gibi degil cok daha gec oldurmesi gerekir Bu yuzden adli zehir kullanilir Cunku eger bir keme bu yemi yedigi gibi derhal olurse diger kemeler bu zehirli yeme dokunmayacak kadar zekidir TaksonomiSubat 2021 itibariyla Rattus cinsine bagli turler sunlardir Rattus adustus Sody 1940 Rattus andamanensis Blyth 1860 Rattus annandalei Bonhote 1903 Rattus arfakiensis Rummler 1935 Rattus argentiventer Robinson and Kloss 1916 Rattus arrogans Thomas 1922 Rattus baluensis Thomas 1894 Rattus blangorum Miller 1942 Rattus bontanus Thomas 1921 Rattus burrus Miller 1902 Rattus colletti Thomas 1904 Rattus elaphinus Sody 1941 Rattus enganus Miller 1906 Rattus everetti Gunther 1879 Rattus exulans Peale 1848 Rattus feliceus Thomas 1920 Rattus fuscipes Waterhouse 1839 Rattus giluwensis Hill 1960 Rattus hainaldi Kitchener How and Maharadatunkamsi 1991 Rattus hoffmanni Matschie 1901 Rattus hoogerwerfi Chasen 1939 Rattus jobiensis Rummler 1935 Rattus koopmani Musser and Holden 1991 Rattus korinchi Robinson and Kloss 1916 Rattus leucopus Gray 1867 Rattus losea Swinhoe 1871 Rattus lugens Miller 1903 Rattus lutreolus J E Gray 1841 Rattus macleari Thomas 1887 Rattus marmosurus Thomas 1921 Rattus mindorensis Thomas 1898 Rattus mollicomulus Tate and Archbold 1935 Rattus montanus Phillips 1932 Rattus mordax Thomas 1904 Rattus morotaiensis Kellogg 1945 Rattus nativitatis Thomas 1889 Rattus niobe Thomas 1906 Rattus nitidus Hodgson 1845 Rattus norvegicus Berkenhout 1769 Rattus novaeguineae Taylor and Calaby 1982 Rattus omichlodes Misonne 1979 Rattus osgoodi Musser and Newcomb 1985 Rattus palmarum Zelebor 1869 Rattus pelurus Sody 1941 Rattus pococki Ellerman 1941 Rattus praetor Thomas 1888 Rattus pyctoris Hodgson 1845 Rattus ranjiniae Agrawal and Ghosal 1969 Rattus rattus Linnaeus 1758 Rattus richardsoni Tate 1949 Rattus salocco Tate and Archbold 1935 Rattus sanila Flannery and White 1991 Rattus satarae Hinton 1918 Rattus simalurensis Miller 1903 Rattus sordidus Gould 1858 Rattus steini Rummler 1935 Rattus stoicus Miller 1902 Rattus tanezumi Temminck 1845 Rattus tawitawiensis Musser and Heaney 1985 Rattus timorensis Kitchener Aplin and Boeadi 1991 Rattus tiomanicus Miller 1900 Rattus tunneyi Thomas 1904 Rattus vandeuseni Taylor and Calaby 1982 Rattus verecundus Thomas 1904 Rattus villosissimus Waite 1898 Rattus xanthurus Gray 1867 KitaplarHayvanlar Ansiklopedisi Parilti Yayincilik 2013 ss 107 109 ISBN 978 605 100 090 9 O Rackham Rattus rattus the introduction of the black rat into Britain v Antiquity 53 1979 112 120 Ingilizce E Matisoo Smith et al Prehistoric mobility in Polynesia MtDNA variation in Rattus exulans from the Chatham and Kermadec islands Asian Perspectives 38 2 1999 186 ff Ph L Armitage Unwelcome companions ancient rats reviewed Antiquity 68 1994 231 240 P V Kirch On the road of the winds Berkeley 2000 M Roberts Origin dispersal routes and geographic distribution of Rattus exulans with specific reference to New Zealand Pacific Science 45 1991 123 130 Don E Wilson Deeann M Reeder Mammal Species of the World A Taxonomic and Geographic Reference Smithsonian Books 1993 ISBN 1 56098 217 9 Gunter Grass Werkausgabe Band 11 Die Rattin Steidl Verlag Gottingen 1997 493 Seiten ISBN 3 88243 492 9 Dis baglantilarVerein der Rattenliebhaber und halter in Deutschland e V 10 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Holy temple of Rats in Rajasthan17 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Photographs of Willy Puchner 1 1 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Keme ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Keme ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Kaynakca Rattus Butunlestirilmis Taksonomik Bilgi Sistemi Arsivlenmis kopya 2 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2023 Arsivlenmis kopya 2 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2023 https www itis gov servlet SingleRpt SingleRpt search topic TSN amp search value 180361 null 26 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ITIS