Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Emilio Aguinaldo y Famy (22 Mart 1869 - 6 Şubat 1964), Filipinler'in bağımsızlığı için önce İspanya'ya sonra ABD'ye karşı mücadele vermiş Filipinli önder.
| Ekselans Generalissimo | |
|---|---|
 | |
| 1. | |
| Görev süresi 23 Ocak 1899 - 23 Mart 1901 | |
| Başbakan |
|
| Yerine geldiği | Makam kuruldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 22 Mart 1869 Cavite, , İspanya |
| Ölüm | 6 Şubat 1964 (94 yaşında) Quezon City, Filipinler |
| Defin yeri | , , Cavite |
| Evlilik(ler) | (e. 1896; ö. 1921) María Agoncillo (e. 1930; ö. 1963) |
| Çocuk(lar) | 5 |
| Bitirdiği okul | |
| Mesleği | Politikacı Asker |
| Ödülleri |   |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Takma adı | "Kapitan Miong" "Heneral Miong" "Ka Miong" "El Caudillo" "Magdalo" "Hermano Colon" |
| Bağlılığı |  Birinci Filipinler Cumhuriyeti   () |
| Branşı |  |
| Hizmet yılları | 1896-1901 |
| Rütbesi |  Mareşal Generalissimo |
| Çatışma/savaşları | |
Yarı Çinli, yarı Tagalog kökenli olan Aguinaldo, öğrenimini Manila'daki Santo Tomas Üniversitesi'nde tamamlandı. Ağustos 1896'da hem Cavite Viejo belediye başkanı hem de İspanyollara karşı amansızca ve başarıyla savaşan devrimci Katipunan derneğinin yerel önderi oldu. Aralık 1897'de İspanyol genel valisiyle BiecnaBato Paktı adlı antlaşmayı imzaladı. İspanyolların yüklü bir tazminat ödemeleri ve liberal reformlara gidileceğine söz vermeleri koşuluyla Filipinler'den ayrılarak sürgünde yaşamayı kabul etti. İspanya'ya karşı savaşta ABD'ye yardımcı olmak üzere, Filipinler'e dönmek konusunda, Amerikan konsolosluklarının ve Komodor 'nin temsilcileri ile Hong Kong ve Singapur'da anlaştı.
19 Mayıs 1898'de Filipinler'e döndü ve İspanya'ya karşı mücadelenin yeniden başladığını ilan etti. 12 Haziran 1898'de İspanya'dan bağımsızlığını ilan eden Filipin halkı, Aguinaldo'nun başkanlığında geçici bir hükûmet kurdu. Eylülde toplanan devrim meclisi Filipin halkının bağımsızlığını onayladı. Ancak İspanya'nın 10 Aralık 1898'de imzaladığı Paris Antlaşması'yla Filipinler, Porto Riko ve Guam'la birlikte ABD'ye bırakıldı.
Filipinlilerle Amerikalılar arasında zaten dostça olmayan ilişkiler giderek daha da bozuldu. 23 Ocak 1899'da Filipinler'in bir cumhuriyet olduğunu açıklayan ve gerek meclisin, gerekse Aguinaldo'nun onayını taşıyan Malolos Anayasası ilan edildi. Geçici hükûmete başkanlık eden Aguinaldo devlet başkanlığına seçildi.
Manila çevresindeki Filipinlilerle Amerikalılar arasında kaçınılmaz olan çatışma 4 Şubat gecesi patlak verdi. Yiğitçe çarpışan Filipinliler gün doğduğunda her yerde yenilgiye uğramıştı. Çarpışmalar sürerken Aguinaldo ABD'ye savaş ilan etti. Bunun üzerine ABD bölgeye hemen yeni kuvvet yolladı. Filipinler hükûmeti kuzeye çekildi. Kasım 1899'da Filipinliler gerilla savaşına başladılar.
Pahalıya mal olan savaş üç yıl sürdü ve General 'un komuta ettiği harekât sırasında General Aguinaldo'nun, Luzon'un kuzeyinde Palanan'daki gizli karargahında 23 Mart 1901'de ele geçirilmesiyle son buldu. ABD hükûmeti, kendisine sadakat yemini eden Aguinaldo'ya maaş bağladı; Aguinaldo da siyasal yaşamdan çekildi.
Bağımsızlığa hazırlık amacıyla Filipinler uluslar topluluğu hükûmetinin kurulduğu 1935'te Aguinaldo devlet başkanlığı seçimlerinde adaylığını koyduysa da kesin yenilgiye uğradı. Japonların Filipinler'i işgal ettiği 1941'e değin siyasetle uğraşmadı. Japonlar Aguinaldo'yu ABD'ye karşı bir araç olarak kullandılar. Söylevler vermesini, yazılar yazmasını ve Filipinler gençliğinin ölümden kurtulması için Corregidor'daki General Douglas MacArthur'ı teslim olmaya çağıran bir radyo konuşması yapmasını sağladılar.
Aguinaldo Amerikalıların geri dönmesi üzerine tutuklandı.Devlet başkanı tarafından bağışlanıncaya kadar, Japonlarla işbirliği yapmakla suçlanan başkalarıyla birlikte birkaç ay Bilibid Hapisanesi'nde tutuldu. 1950'de devlet başkanı tarafından danıştay üyeliğine atanması saygınlığına yeniden kavuştuğunun göstergesidir. Yaşamının son yıllarında asker emeklilerinin sorunlarıyla ilgilendi; ülkede milliyetçiliğin ve demokrasinin gelişmesi ve ABD'yle ilişkilerin düzeltilmesi için çaba harcadı.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Emilio Aguinaldo y Famy 22 Mart 1869 6 Subat 1964 Filipinler in bagimsizligi icin once Ispanya ya sonra ABD ye karsi mucadele vermis Filipinli onder Ekselans Generalissimo Emilio Aguinaldo1 Gorev suresi 23 Ocak 1899 1899 01 23 23 Mart 1901 1901 03 23 Basbakan 23 Ocak 7 Mayis 1899 7 Mayis 13 Kasim 1899 Yerine geldigi Makam kurulduYerine gelen Makam kaldirildiKisisel bilgilerDogum 22 Mart 1869 1869 03 22 Cavite IspanyaOlum 6 Subat 1964 94 yasinda Quezon City FilipinlerDefin yeri CaviteEvlilik ler e 1896 o 1921 Maria Agoncillo e 1930 o 1963 Cocuk lar 5Bitirdigi okulMeslegi Politikaci AskerOdulleriImzasiAskeri hizmetiTakma adi Kapitan Miong Heneral Miong Ka Miong El Caudillo Magdalo Hermano Colon Bagliligi Birinci Filipinler Cumhuriyeti BransiHizmet yillari 1896 1901Rutbesi Maresal GeneralissimoCatisma savaslari SavaslariIspanyol Amerikan Savasi Filipin Amerikan Savasi Yari Cinli yari Tagalog kokenli olan Aguinaldo ogrenimini Manila daki Santo Tomas Universitesi nde tamamlandi Agustos 1896 da hem Cavite Viejo belediye baskani hem de Ispanyollara karsi amansizca ve basariyla savasan devrimci Katipunan derneginin yerel onderi oldu Aralik 1897 de Ispanyol genel valisiyle BiecnaBato Pakti adli antlasmayi imzaladi Ispanyollarin yuklu bir tazminat odemeleri ve liberal reformlara gidilecegine soz vermeleri kosuluyla Filipinler den ayrilarak surgunde yasamayi kabul etti Ispanya ya karsi savasta ABD ye yardimci olmak uzere Filipinler e donmek konusunda Amerikan konsolosluklarinin ve Komodor nin temsilcileri ile Hong Kong ve Singapur da anlasti 19 Mayis 1898 de Filipinler e dondu ve Ispanya ya karsi mucadelenin yeniden basladigini ilan etti 12 Haziran 1898 de Ispanya dan bagimsizligini ilan eden Filipin halki Aguinaldo nun baskanliginda gecici bir hukumet kurdu Eylulde toplanan devrim meclisi Filipin halkinin bagimsizligini onayladi Ancak Ispanya nin 10 Aralik 1898 de imzaladigi Paris Antlasmasi yla Filipinler Porto Riko ve Guam la birlikte ABD ye birakildi Filipinlilerle Amerikalilar arasinda zaten dostca olmayan iliskiler giderek daha da bozuldu 23 Ocak 1899 da Filipinler in bir cumhuriyet oldugunu aciklayan ve gerek meclisin gerekse Aguinaldo nun onayini tasiyan Malolos Anayasasi ilan edildi Gecici hukumete baskanlik eden Aguinaldo devlet baskanligina secildi Manila cevresindeki Filipinlilerle Amerikalilar arasinda kacinilmaz olan catisma 4 Subat gecesi patlak verdi Yigitce carpisan Filipinliler gun dogdugunda her yerde yenilgiye ugramisti Carpismalar surerken Aguinaldo ABD ye savas ilan etti Bunun uzerine ABD bolgeye hemen yeni kuvvet yolladi Filipinler hukumeti kuzeye cekildi Kasim 1899 da Filipinliler gerilla savasina basladilar Pahaliya mal olan savas uc yil surdu ve General un komuta ettigi harekat sirasinda General Aguinaldo nun Luzon un kuzeyinde Palanan daki gizli karargahinda 23 Mart 1901 de ele gecirilmesiyle son buldu ABD hukumeti kendisine sadakat yemini eden Aguinaldo ya maas bagladi Aguinaldo da siyasal yasamdan cekildi Bagimsizliga hazirlik amaciyla Filipinler uluslar toplulugu hukumetinin kuruldugu 1935 te Aguinaldo devlet baskanligi secimlerinde adayligini koyduysa da kesin yenilgiye ugradi Japonlarin Filipinler i isgal ettigi 1941 e degin siyasetle ugrasmadi Japonlar Aguinaldo yu ABD ye karsi bir arac olarak kullandilar Soylevler vermesini yazilar yazmasini ve Filipinler gencliginin olumden kurtulmasi icin Corregidor daki General Douglas MacArthur i teslim olmaya cagiran bir radyo konusmasi yapmasini sagladilar Aguinaldo Amerikalilarin geri donmesi uzerine tutuklandi Devlet baskani tarafindan bagislanincaya kadar Japonlarla isbirligi yapmakla suclanan baskalariyla birlikte birkac ay Bilibid Hapisanesi nde tutuldu 1950 de devlet baskani tarafindan danistay uyeligine atanmasi sayginligina yeniden kavustugunun gostergesidir Yasaminin son yillarinda asker emeklilerinin sorunlariyla ilgilendi ulkede milliyetciligin ve demokrasinin gelismesi ve ABD yle iliskilerin duzeltilmesi icin caba harcadi Kaynakca Guillermo Artemio R 2012 Historical dictionary of the Philippines 3 bas Lanham Md Scarecrow Press ISBN 978 0810872462