Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kosa (veya Kosagan) – Türk ve Altay halk kültüründe Bahar Şenliği. Koça (veya Koçagan) şeklinde de söylenir. “Kodu” adıyla da anılır. Nevruza birkaç gün kala başlayan ve Nevruz gününün sonuna kadar devam eden şenliklerdir. Bu bayramın koruyucu ruhu olan Koça Han adına düzenlenir.
İçerik ve Uygulama
Kodu ve Kosa adındaki şenlik önderinin veya korkuluk şeklindeki sembolün başına boynuzlu (Güneşi simgeleyen) bir başlık geçirilir. Güneş çağrışımı ve boynuzlar Nevruz’un yeniden dirilme olgusuyla yakından ilgilidir. Oyuna katılanlar kurt, tilki, çakal kılıklarına girerler. Kosabaşı üzerine aldığı kürkü ters giyer. Beline ve boynuna çıngırak asar. Kosa kimin evine girerse o eve bereket girer ve yıl boyunca eksik olmaz. Bazı yörelerde çocuklar bazılarında ise kadınlar tarafından oynanır. Koça Han ile bağlantılı olması muhtemeldir. Koçagan adıyla anılan tören Bahardaki gündönümünde, Paktıgan adıyla yapılan tören ise Güz gündönümünde yapılır. Kosa aynı zamanda ekin biçmeye yarayan alet olan Tırpan ile eşanlamlıdır. Kosa’nın son gününde Semeni (Sem/Som) adı verilen bir tören yapılır. Som aynı zamanda Yula denilen ruhun koruyucusudur. Semeni bir çeşit helva olup, pişirildikten sonra Nevruz gecesi bir kısmı suya bırakılır. Kosa törenlerinin bir kısmında örtülü cinsel çağrışımlar bulunur, örneğin kadının oğulduruğunu (dölyatağını) simgeleyen bir kemik bunun en bariz göstergesidir. Bazen kadınlar erkek kılığına girerler ve yapılan korkuluğa Kosa Gelin adı verilir.
Kosa, Saya, Payna, Pakta dörtlü bir tören silsilesi oluştururlar. Ayrıca Sümer geleneğinden Ortadoğu ve Orta Asyaya yayılmış olan ve sözbiçim olarak da bu sıralamaya uygun düşen Nardugan bayramı bulunur.
Türk kültüründe Koç
Koç, Türklerde ve Moğollarada kutlu hayvandır. Değişik Türk dillerinde Goç veya Koçkar (Goçkor, Koçkor, Koskar) ya da Koçak (Kuçak, Kosak) olarak da söylenir. Moğollar ise Huç veya Huça (Husa, Kuca, Guca) derler. Türklerde gücün simgesidir. Ak Koyun ve Kara Koyun olmak üzere iki zıtlığı temsil eder. Akkoyunlu Devleti, Karakoyunlu devleti gibi devlet adları bir hanedan adı olmaktan ziyade bu anlayışın bir sonucudur. Koç (Koçun) ve Koy (Koyun) olarak eril ve dişil biçimde anılır. Sözcük ayrıca savaşçılık ve güç gibi anlamlar içerir. Aynı şekilde Koyun da zenginliği simgeler. Aslında sakin ve uysal bir hayvan olan koyunun bu şekilde algılanması birkaç sebebe dayalı olabilir. Öncelikle erkeğinin (koçun) boynuzları olması. Çünkü boynuz güç sembolüdür. İkinci olarak ne kadar çok koyuna sahip olunursa o kadar zengin olunduğunun, dolayısıyla o kadar çok nüfuzlu olunduğunun anlaşılması. Bir başka görüşe göre de koyunun renginin çoğunlukla beyaz olup (nadiren de siyah), bu nedenle bu renklerin iktidar ve otoriteyi vurgulaması ve bu yöndeki bir algısal çağrışımın oluşması.
Etimoloji
(Kos/Koç) kökünden türemiştir. Heybetlilik, koç katımı, koç, tırpan gibi anlamları vardır. Farsça Köse ile bağlantılandırılması yanlıştır. Kösemen koç anlamına gelir. Tunguzcadaki Koso/Kosa sözcüğü halka, zincir demektir ve bu bağlamda döngüyü, sürekliliği ifade eder.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- "Kosa - Köse Oyunu" Iğdır'da Sergilenmeye Başladı
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kosa veya Kosagan Turk ve Altay halk kulturunde Bahar Senligi Koca veya Kocagan seklinde de soylenir Kodu adiyla da anilir Nevruza birkac gun kala baslayan ve Nevruz gununun sonuna kadar devam eden senliklerdir Bu bayramin koruyucu ruhu olan Koca Han adina duzenlenir Icerik ve UygulamaKodu ve Kosa adindaki senlik onderinin veya korkuluk seklindeki sembolun basina boynuzlu Gunesi simgeleyen bir baslik gecirilir Gunes cagrisimi ve boynuzlar Nevruz un yeniden dirilme olgusuyla yakindan ilgilidir Oyuna katilanlar kurt tilki cakal kiliklarina girerler Kosabasi uzerine aldigi kurku ters giyer Beline ve boynuna cingirak asar Kosa kimin evine girerse o eve bereket girer ve yil boyunca eksik olmaz Bazi yorelerde cocuklar bazilarinda ise kadinlar tarafindan oynanir Koca Han ile baglantili olmasi muhtemeldir Kocagan adiyla anilan toren Bahardaki gundonumunde Paktigan adiyla yapilan toren ise Guz gundonumunde yapilir Kosa ayni zamanda ekin bicmeye yarayan alet olan Tirpan ile esanlamlidir Kosa nin son gununde Semeni Sem Som adi verilen bir toren yapilir Som ayni zamanda Yula denilen ruhun koruyucusudur Semeni bir cesit helva olup pisirildikten sonra Nevruz gecesi bir kismi suya birakilir Kosa torenlerinin bir kisminda ortulu cinsel cagrisimlar bulunur ornegin kadinin oguldurugunu dolyatagini simgeleyen bir kemik bunun en bariz gostergesidir Bazen kadinlar erkek kiligina girerler ve yapilan korkuluga Kosa Gelin adi verilir Kosa Saya Payna Pakta dortlu bir toren silsilesi olustururlar Ayrica Sumer geleneginden Ortadogu ve Orta Asyaya yayilmis olan ve sozbicim olarak da bu siralamaya uygun dusen Nardugan bayrami bulunur Turk kulturunde KocKoc Turklerde ve Mogollarada kutlu hayvandir Degisik Turk dillerinde Goc veya Kockar Gockor Kockor Koskar ya da Kocak Kucak Kosak olarak da soylenir Mogollar ise Huc veya Huca Husa Kuca Guca derler Turklerde gucun simgesidir Ak Koyun ve Kara Koyun olmak uzere iki zitligi temsil eder Akkoyunlu Devleti Karakoyunlu devleti gibi devlet adlari bir hanedan adi olmaktan ziyade bu anlayisin bir sonucudur Koc Kocun ve Koy Koyun olarak eril ve disil bicimde anilir Sozcuk ayrica savascilik ve guc gibi anlamlar icerir Ayni sekilde Koyun da zenginligi simgeler Aslinda sakin ve uysal bir hayvan olan koyunun bu sekilde algilanmasi birkac sebebe dayali olabilir Oncelikle erkeginin kocun boynuzlari olmasi Cunku boynuz guc semboludur Ikinci olarak ne kadar cok koyuna sahip olunursa o kadar zengin olundugunun dolayisiyla o kadar cok nufuzlu olundugunun anlasilmasi Bir baska goruse gore de koyunun renginin cogunlukla beyaz olup nadiren de siyah bu nedenle bu renklerin iktidar ve otoriteyi vurgulamasi ve bu yondeki bir algisal cagrisimin olusmasi Etimoloji Kos Koc kokunden turemistir Heybetlilik koc katimi koc tirpan gibi anlamlari vardir Farsca Kose ile baglantilandirilmasi yanlistir Kosemen koc anlamina gelir Tunguzcadaki Koso Kosa sozcugu halka zincir demektir ve bu baglamda donguyu surekliligi ifade eder KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ayrica bakinizPaktigan Sayagan Paynagan NarduganDis baglantilar Kosa Kose Oyunu Igdir da Sergilenmeye BasladiTurk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz