Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırlangıç, kırlangıçgiller (Hirundinidae) familyasını oluşturan kuş türlerinin ortak adı.
| Kırlangıç | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Cinsler | |||||||||||||
| 20, metne bakınız | |||||||||||||
Kırlangıçlar, kutuplar hariç dünyanın her tarafında yaşayabilen, sinek avlayarak geçinen, küçük, ötücü kuşlardır. Dağ kırlangıcına ebabil denir.
Genel özellikleri
Boyları 10–23 cm arasında değişir. Çoğunun karnı beyaz; baş, kuyruk ve kanatları siyah; alın ve gerdanı kahverengi parlak tüylüdür. Kısa ayaklarının tırnakları sivri olduğundan düz, yassı zeminlere rahatça tutunur. Üçgen şeklindeki gagaları geniş yırtmaçlı olup ağızları açık uçarken sinek, sivrisinek gibi küçük böcekleri avlar. Kuyrukları çatallı, kanatları uzun ve sivridir. Hızlı uçar. Kuyruklarını dümen olarak kullanır, ani dalışlar yapar. Çoğu, sürü halinde yaşamaz.
Yaz sonunda, günler kısalıp, böcekler azalınca yavru ve erginler göç ederek kışı Afrika'da geçirir. İlkbaharda geri döner. Diğer göçmen kuşların aksine gündüz göç yollarına devam eder. Göç sırasında bazen şiddetli yağmur ve fırtınalar binlercesinin ölümüne sebep olur.
Üreme
Binaların çatı altlarına, saçaklarına ve pencere oyuklarına çamur ve kilden çanak şeklinde sağlam yuvalar yaparlar. Dişi kırlangıç, erkeğinin tükürüğüyle harç ederek gagasıyla getirdiği çamuru toplar, saman ve otlarla sekiz gün içinde sağlam bir yuva yaparlar. Geniş ve yassı gagalarını, yuvalarını yaparken, çamurları sıvamak için mala gibi kullanırlar. Yuvalarının çoğu ancak bir kırlangıcın girebileceği kadardır. Eni yaklaşık 20 cm, derinliği 10 cm kadar olup içi tüy ve kıllarla döşenir. Yuvalarını gruplar halinde mağara, kayalık ve ağaçlara yapan türler de vardır.
Dişi, yazın tarçın renginde benekli 4-5 yumurta yumurtlar. Eşler sırayla kuluçkaya yatarlar. Yavrular anne babaların ağızlarında getirdikleri böceklerle beslenirler. İki hafta içinde gelişip yuvayı terk ederler. Kırlangıçlar, yılda 2-3 defa kuluçkaya yatarlar.
Türler
Familya 20 cins içinde 89 tür barındırır:
| Resim | Cins | Tür |
|---|---|---|
 | Pseudochelidon Hartlaub, 1861 | |
 | Psalidoprocne Cabanis, 1850 | |
 | Roberts, 1922 | |
 | Wolters, 1971 | |
 | Phedina Bonaparte, 1855 | |
 | Riparia Forster,T, 1817 |
|
 | Tachycineta Cabanis, 1850 | |
 | Atticora Gould, 1842 | |
 | Baird, SF, 1971 | |
 | Alopochelidon Ridgway, 1903 | |
 | Ridgway, 1903 | |
 | Stelgidopteryx Baird, SF, 1858 | |
 | Progne Boie, F, 1826 |
|
 | Pseudhirundo Roberts, 1922 | |
 | Cheramoeca Cabanis, 1850 | |
 | Ptyonoprogne Reichenbach, 1850 |
|
 | Hirundo Linnaeus, 1758 |
|
 | Delichon Moore, F, 1854 |
|
 | Cecropis Boie, F, 1826 |
|
 | Petrochelidon Cabanis, 1850 | |
Edebiyatta Kırlangıç
Türk halk şiirinde ve divan şiirinde kırlangıçlar olumlu özellikleri çeşitli benzetmelere konu olmuşlardır. Halk şiirinde kırlangıçlar, “kırlangıçlar” şefkat uyandıran görünümleri ve insan özünden yuva yapma ustalıkları ile anılmıştır. Halk şiirlerinde kırlangıçlar yerde sürünürcesine uçabilme yetenekleri dolayısıyla tevazu yönleriyle benzetmeler yapılmıştır. Bu benzetmeye divan şiirinde de rastlanmaktadır. Örneğin halk şairi Mestî'nin bir kıtasında
Kimi karıncadır deve görünür
Kimi aslan çakal postun bürünür
Kimi kırlangıç tek yerde sürünür
Kimi Cibril ile hempervaz olur
kıtasında bu benzetme görülmektedir. Divan şiirinde kırlangıç kelimesi Farsçada kullanılan pirüstû şeklinde geçer. 17. yüzyıl divan şairi Nâbi, halk şiirndeki benzetmeye yakın biçimde,
Perestiş lafzınun takrîbidür gûyâ ki ey Nâbî
İder pervâz hâke rûymâl üzere piristûlar
mısrası ile “Ey Nâbî, rağbet sözünün yakınlığı (gerektirmesi) sebebiyle kırlangıçlar toprak üzerine yüz sürerek uçar.” anlamında kırlangıç benzetmesinde bulunmuştur.
Kaynakça
- ^ ; Donsker, David; , (Ed.) (July 2021). . IOC World Bird List Version 11.2. International Ornithologists' Union. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2016.
- ^ (PDF). 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirlangic kirlangicgiller Hirundinidae familyasini olusturan kus turlerinin ortak adi KirlangicBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataUst sinif TetrapodaSinif AvesTakim PasseriformesFamilya Hirundinidae Rafinesque 1815Cinsler20 metne bakinizYuvasi Kirlangiclar kutuplar haric dunyanin her tarafinda yasayabilen sinek avlayarak gecinen kucuk otucu kuslardir Dag kirlangicina ebabil denir Genel ozellikleriBoylari 10 23 cm arasinda degisir Cogunun karni beyaz bas kuyruk ve kanatlari siyah alin ve gerdani kahverengi parlak tuyludur Kisa ayaklarinin tirnaklari sivri oldugundan duz yassi zeminlere rahatca tutunur Ucgen seklindeki gagalari genis yirtmacli olup agizlari acik ucarken sinek sivrisinek gibi kucuk bocekleri avlar Kuyruklari catalli kanatlari uzun ve sivridir Hizli ucar Kuyruklarini dumen olarak kullanir ani dalislar yapar Cogu suru halinde yasamaz Yaz sonunda gunler kisalip bocekler azalinca yavru ve erginler goc ederek kisi Afrika da gecirir Ilkbaharda geri doner Diger gocmen kuslarin aksine gunduz goc yollarina devam eder Goc sirasinda bazen siddetli yagmur ve firtinalar binlercesinin olumune sebep olur UremeBinalarin cati altlarina sacaklarina ve pencere oyuklarina camur ve kilden canak seklinde saglam yuvalar yaparlar Disi kirlangic erkeginin tukuruguyle harc ederek gagasiyla getirdigi camuru toplar saman ve otlarla sekiz gun icinde saglam bir yuva yaparlar Genis ve yassi gagalarini yuvalarini yaparken camurlari sivamak icin mala gibi kullanirlar Yuvalarinin cogu ancak bir kirlangicin girebilecegi kadardir Eni yaklasik 20 cm derinligi 10 cm kadar olup ici tuy ve killarla dosenir Yuvalarini gruplar halinde magara kayalik ve agaclara yapan turler de vardir Disi yazin tarcin renginde benekli 4 5 yumurta yumurtlar Esler sirayla kuluckaya yatarlar Yavrular anne babalarin agizlarinda getirdikleri boceklerle beslenirler Iki hafta icinde gelisip yuvayi terk ederler Kirlangiclar yilda 2 3 defa kuluckaya yatarlar TurlerFamilya 20 cins icinde 89 tur barindirir Resim Cins TurPseudochelidon Hartlaub 1861Psalidoprocne Cabanis 1850Roberts 1922Wolters 1971Phedina Bonaparte 1855Riparia Forster T 1817 Kum kirlangici Riparia ripariaTachycineta Cabanis 1850Atticora Gould 1842Baird SF 1971Alopochelidon Ridgway 1903Ridgway 1903Stelgidopteryx Baird SF 1858Progne Boie F 1826 Mor kirlangic Progne subisPseudhirundo Roberts 1922Cheramoeca Cabanis 1850Ptyonoprogne Reichenbach 1850 Kaya kirlangici Ptyonoprogne rupestris Kucuk kaya kirlangici Ptyonoprogne fuligulaHirundo Linnaeus 1758 Avustralya kirlangici Hirundo neoxena Kir kirlangici Hirundo rusticaDelichon Moore F 1854 Ev kirlangici Delichon urbicumCecropis Boie F 1826 Kizil kirlangic Cecropis dauricaPetrochelidon Cabanis 1850Hirundo rusticaEdebiyatta KirlangicTurk halk siirinde ve divan siirinde kirlangiclar olumlu ozellikleri cesitli benzetmelere konu olmuslardir Halk siirinde kirlangiclar kirlangiclar sefkat uyandiran gorunumleri ve insan ozunden yuva yapma ustaliklari ile anilmistir Halk siirlerinde kirlangiclar yerde surunurcesine ucabilme yetenekleri dolayisiyla tevazu yonleriyle benzetmeler yapilmistir Bu benzetmeye divan siirinde de rastlanmaktadir Ornegin halk sairi Mesti nin bir kitasinda Kimi karincadir deve gorunur Kimi aslan cakal postun burunur Kimi kirlangic tek yerde surunur Kimi Cibril ile hempervaz olur kitasinda bu benzetme gorulmektedir Divan siirinde kirlangic kelimesi Farscada kullanilan pirustu seklinde gecer 17 yuzyil divan sairi Nabi halk siirndeki benzetmeye yakin bicimde Perestis lafzinun takribidur guya ki ey Nabi Ider pervaz hake ruymal uzere piristular misrasi ile Ey Nabi ragbet sozunun yakinligi gerektirmesi sebebiyle kirlangiclar toprak uzerine yuz surerek ucar anlaminda kirlangic benzetmesinde bulunmustur Kaynakca Donsker David Ed July 2021 IOC World Bird List Version 11 2 International Ornithologists Union 2 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2021 Arsivlenmis kopya PDF 18 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Nisan 2016 PDF 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 6 Nisan 2016 Dis baglantilar