Yahudilikte İsa

Geleneksel Yahudilikte İsa, sahte mesihlerin en zarar verici olanı ve en başarılısı olarak görülmektedir. Bununla birlikte geleneksel Yahudi inancına göre henüz mesih gelmediği ve Mesih Çağı henüz başlamadığı için İsa'nın mesihliğinin ya da tanrılığının reddi Yahudilikte merkezî önem arzeden bir konu olmamıştır.

Yahudilik hiçbir dönemde, Hristiyanlığın İsa'ya izafe ettiği nitelikleri kabul etmemiştir. Yahudiliğin temel inancı, Tanrı'nın tekliği ve kesin birliğidir. Bu yüzden bir kişiye tapmak putperestlik olarak görülmektedir. Yahudi eskatolojisine göre Mesih'in gelişi, bazı alametlerin gerçekleşmesi ile birlikte olacaktır. Bu alametlerin bir kısmı gerçekleşmiş olsa da (örneğin Yahudilerin vatanları İsrail'e dönüşleri), bazıları gerçekleşmemiştir (örneğin Süleyman Tapınağı'nın yeniden inşası). Bu alametlerin içinde, barış dolu bir Mesih Çağı ve bu çağda Tanrı bilgisinin bütün dünyada anlaşılması vardır. Yahudiler, bu alametlerin hiçbirisi İsa'nın zamanında gerçekleşmediği için onun Mesih oluşunu reddetmektedirler.

İsa hakkındaki geleneksel Yahudi bakış açısı hep olumsuz olmuştur. Orta Çağ'da Yehuda Halevi ve İbn-i Meymun, İsa'yı ve Muhammed'i ilerideki evrensel ahlâkî tektanrıcılığın yaşanacağı Mesih Çağı'nın hazırlayıcıları olarak gördüklerini belirtmektedirler. 18. asırda ve Moses Mendelssohn ile başlayarak, bir grup Yahudi düşünür, gerçek tarihsel İsa'nın Hristiyanlığın öğrettiğinden çok daha fazla Yahudiliğe yakın olduğunu savunmaktadırlar.

Ayrılığın temelleri

İsa'nın tanrı, Tanrı'nın oğlu ya da bir üçlemenin kişilerinden birisi olduğu, Yahudi ilahiyatıyla uyumsuzdur. Yahudiler, İsa'nın beklenen mesihin alâmetlerini gerçekleştirmediğine inanmaktadırlar. Yahudiliğin baskın otorite metinleri, İsa'nın tanrılığını, tanrısallığını, Tanrı ile insanlar arasında aracı oluşunu, mesihliğini ya da azizliğini reddetmektedirler. Diğer birçok uyumsuz unsurun yanı sıra teslise inanmak da Yahudilikle uyumsuzdur.

Yahudiliğin görüşleri ve İsa

Vahdet ve Tanrı'nın bölünmezliği

Yahudilikte, Tanrı'nın iki tane oluşu ya da teslis inancı sapkınlık, hattâ müşriklik olarak görülmektedir. Yahudi inançlarına göre, Tanah'ta Tesniye kitabında (Tesniye 6:4) üçleme inancını ihtimal dışı bırakacak şekilde tevhidden bahsedilmektedir: "Kulak ver, ey İsrail! Yahve Tanrımız'dır, O tektir." A History of the Jews kitabında Paul Johnson, Yahudilerle Hristiyanlar arasındaki ayrılığı şu ilkeye bağlamaktadır:

" 'İsa Tanrı mıdır insan mıdır?', sorusuna Hristiyanlar, 'Her ikisi de' şeklinde cevap vermektedir. MS 70'ten sonra bu cevapları artık kamuya mâl olmuş durumdadır. Bu görüşleri, Yahudilikle kesin bir ayrılığa yol açmıştır."

Yahudilik inancına göre bir kişinin Tanrı olduğunu, Tanrı'nın bir parçası olduğunu ya da kelimenin temel anlamıyla Tanrı'nın oğlu olduğunu iddia etmesi sapkınlıktır. Kudüs Talmudu'nda şöyle geçmektedir: "Eğer bir insan Tanrı olduğunu iddia ediyorsa, yalancıdır" (Taanit, 2:1).

12. yüzyılda İbn-i Meymun, Yahudiliğin akîdelerini kânunlaştırdı. Buna göre, Tanrı her şeyin sebebidir, birdir. Bir olması, bir çiftten biri, -birçok üyesi olan- bir türün bir tanesi ya da unsurlardan meydana gelen bir nesne gibi bir tane varlık anlamında değildir. Birçok parçaya bölünebilen bir varlığın bir oluşu gibi bir de değildir. Tanrı, kendisi gibi başka bir örnek olmayan bir vahiddir.

Bazı Yahudi uzmanlar, yaygın bilinen bir Yahudi şiirsel tabiri olan "Gökteki Babamız"ın İsa tarafından kelimenin gerçek anlamıyla "Gökteki Babam" anlamında kullanıldığını savunmaktadırlar (bkz. Pederimiz).

Yahudiliğin mesih anlayışı

Yahudilikteki mesih anlayışı, Hristiyanlıktan çok farklı özelliklere sahiptir. Yahudilikte, mesihin görevi Mesih Çağı'nı getirmesidir, bir kerelik bir vakâdır ve mesihlik alâmetlerini gerçekleştirmeden önce ölen birisi mesih olamaz. Bu alâmetlerden bazıları şunlardır; bütün İsrailoğullarını Tevrat'ın kurallarına göre yaşamaya yöneltmesi, dînî kurallara uymada yaşanan itaatsizlikleri ortadan kaldırması, Tanrı'nın savaşlarını gerçekleştirmesi, Tapınak'ı olması gereken yerde inşa etmesi, bütün dağılmış İsrailoğullarını bir araya getirmesi. İbn-i Meymun mesihle ilgili şu hususu vurgulamaktadır:

"Eğer bütün bu hususları gerçekleştirmemiş ya da öldürülmüş ise, o kesinlikle Tevrat'ta müjdelenen Mesih değildir.. ve Tanrı onu sadece insanları imtihan etmek için zuhur ettirmiştir."

Yahudiler, mesihin, Yeşeya ve Hezekiel'deki bütün kehanetleri gerçekleştireceğine inanmaktadırlar. Yeşeya'da geçtiğine göre, mesih baba tarafından Davud'un soyundan gelecektir. Mesih, Yahudileri memleketlerine geri döndürecek ve Tapınak'ı inşa edecek, kral olarak hüküm sürecek ve bir barış çağına öncülük edecektir. Mesih Çağı'nda bütün insanlık Tanrı bilgisi ile dolacaktır. Mesih, bütün milletleri İsrailoğullarına yaptıkları yanlışları kabul ettirecektir. Hezekiel'de geçtiğine göre, mesih Yahudileri kurtuluşa erdirecektir.

İsa, İkinci Tapınak henüz yıkılmamışken yaşamıştır. O yaşarken Yahudiler sürgünde değildi. İsa hiçbir zaman krallık yapmadı ve onun zamanında bir barış çağı ya da büyük bir bilgi çağı yaşanmadı. İsa, geleneksel Hristiyan öğretisine göre, mesihin gerçekleştireceği vadedilen işleri gerçekleştirmeden öldü ve mesihin Yahudilikteki alâmetlerinden olmayan İkinci Geliş'i müjdeledi. Yahudiler onun zamanından bir süre sonra, kurtuluşa ermek yerine vatanlarından sürüldüler. Bu farklılıklar, İsa'nın çağdaşı olan Yahudi bilginleri tarafından vurgulanmıştır. Ayrıca 1263'te Musa ibn Nahman, Katoliklerle yaptığı bir münazarada kendi döneminin Yahudi bilginlerinin tamamının İsa'nın mesihliğini inkâr ettiğini dile getirmektedir. Ayrıca, Yahudiler, Hristiyanların Tanah'tan İsa ile ilgili kendi görüşlerini destekleyen cümleler çıkarmasını, yanlış tevil olarak görmektedirler. Onlara göre, İsa, Mesih'in niteliklerini taşımamaktadır.

Peygamberlik ve İsa

Tanah'a göre, bir kişi, peygamber olmasının ya da Tanrı adına konuşmasının geçerli olması için, İsrailoğullarının Tanrısı adına konuşmalıdır, başka bir tanrı adına konuşmamalıdır, Tanrı'yı Yahudiliğin kutsal metinlerinde geçtiğinden farklı tarif etmemelidir, Tanrı'nın sözlerini değiştirmemeli ve Tanrı'nın fikrini değiştirdiğini, daha önceden söylediği ezeli sözden farklı bir söz söylemeye karar verdiğini savunmamalıdır, ayrıca bu kişinin verdiği haberler gerçekleşmelidir. Hristiyanlığın öğretilerinden olan, mesihin dini yasayı tamama erdirip, Yahudileri, Tanrı tarafından belirlenmiş olan emirler ve yasaklardan (mitsva) azad etme gibi bir görevi olduğu inancı Yahudilikte yer almaz.

Tanah'ta iki tür sahte peygamberlik anlatılmaktadır. Herhangi bir put adına peygamberlik yapan kişi ve İsrailoğullarının Tanrısı adına peygamberlik yaptığını iddia ettiği hâlde, Tevrat'ta bildirilen emirleri ve yasakları değiştiren ya da kutsal metinlere uymayan bildirilerde bulunan kişinin peygamberliği sahte kabul edilmektedir. Geleneksel Yahudiliğe göre Tanrı'nın sözü ezelidir yani değişmez, bu yüzden Tanrı'nın adına konuştuğunu savunan fakat onun daha önceden beyan ettiği sözleri değiştirmeye çalışan kişinin ilahi yetki ile hareket etmediğine inanılır.

Eğer peygamber olduğunu iddia eden kişi olağanüstü fiiller ve işaretler gösterirse bile, kimse Tanah'ta yazılı kuralları değiştiremez. Bu yüzden İsa'nın geleneksel Yahudilikten farklı olarak savunduğu görüşler, onu peygamber olmaktan çıkarmaktadır. Bu bakış açısı, İsa'nın çağdaşı olan Yahudi bilginlerinin onun hakkındaki görüşüydü. Talmud'un Sota kitabında şöyle geçmektedir, "Malaki öldüğünde, peygamberlik İsrailoğullarını terk etti". Geleneksel bilgiye göre, Malaki, İsa'dan yaklaşık dört asır önce yaşadığı için, Sota'daki sözün sahibi olan yaklaşık miladi birinci asrın Yahudi bilginlerinin İsa'yı peygamber olarak kabul etmediği anlaşılmaktadır. Ayrıca Tanah'ta bir sahte peygamber örneği olarak anlatılmaktadır.

Kurtuluş ve İsa

Yahudilikte, Hristiyanlıktaki kurtuluş anlayışı yoktur. Bunun sebebi, insanların aslî günah ile doğmadığı inancıdır. Yahudiliğin günah anlayışına göre, bir insanın günah işlemesi mümkündür ve insan bu günahından tövbe edebilir, çoğu kez de tövbesi kabul edilir.

Tanrı maddi değildir

İbn-i Meymun'un , Tanrı'nın bedeni olmadığını ve fiziksel özelliklerin ona atfedilemeyeceğini de içermektedir. Dünyanın çeşitli yerlerindeki sinagoglardaki dua kitaplarında mevcut olan Yigdal duasında şöyle geçmektedir: "O, beden benzeri bir varlık değildir ve O maddi de değildir". Tanrı'nın fiziksel özellikleri olmaması ve Tanrı'nın varlığının idrak ötesi oluşu inancı Yahudiliğin temel unsurlarındandır. Bu yüzden, Hristiyanlıktaki bir insana tanrı özelliği atfetmeye Yahudilikte asla rastlanmaz.

Kaynakça

1. ^ ^{a b c} Musa ibn Meymun; çev. Eliyahu Touge; Mishneh Torah 24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sefer Shofetim, Melachim uMilchamot, Chapter 11, Halacha 4 27 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
2. ^ Tesniye, 6:4
3. ^ İsa'nın tanrılığına inanmak Yahudilikle uyumsuz bir durumdur:
   • "Mesele şu ki, Kilise'nin kristolojisi, insanlığı günahtan ve ölümden kurtarmak için çarmıhta ölen Tanrı'nın Oğlu meselesi hakkındaki öğretileri Yahudilikle uyumsuzdur. Yahudilikten önceki İbranilikle de uyumlu değildir." John D. Rayner; A Jewish Understanding of the World; s. 187;Berghahn Books; 1998; .
   • "İsa'ya Mesih olarak inanmanın yanı sıra Hristiyanlık, Yahudilikteki birçok temel öğretinin tabiatını değiştirmiştir" Aryeh Kaplan; The Aryeh Kaplan Anthology: Volume 1, Illuminating Expositions on Jewish Thought and Practice; s. 264; Mesora Publication; 1991; .
   • "Mesih ile ilgili öğretiler Yahudi dînî düşünce dünyasına yabancıydı ve hep yabancı kalacaktır." Stephen M. Wylen; Settings of Silver: An Introduction to Judaism; s. 75; Paulist Press; 2000; .
   • "Bir Yahudi için her türlü , kelimenin tam anlamıyla putperestliğin ta kendisidir. Bu yüzden bir Yahudinin İsa'yı tanrı olarak veya Tanrı'nın aracısı, Kurtarıcı (Mesih) veya peygamber olarak kabul etmesi Yahudiliğe ihanettir." Rabbi J. Emmanuel Schochet; ""; The Canadian Jewish News; 29 Temmuz 1999; Erişim Tarihi=11 Mart 2015.
   • "Eğer İsa'nın Mesih olduğuna, başkalarının günahı için öldüğüne, Tanrı'nın seçilmiş oğlu olduğuna ya da Hristiyanlığın diğer bir dogmasına inanıyorsanız, Yahudi değilsinizdir." Rabbi Susan Grossman; "Jews for Jesus: Who's Who & What's What 23 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; belief.net; 28 Ağustos 2006. Erişim Tarihi=1 Şubat 2017.
   • "İki bin sene boyunca Yahudiler, İsa'nın Tanah'ta zikredilen Mesihlik alâmetlerini gerçekleştirdiğini ve Kilise Babalarının onun hakkındaki ürettikleri dogmaları reddetmişlerdir. Bu dogmalardan olarak, bakireden dünyaya gelmesi, Tanrı'nın oğlu olması, bir teslisin parçası olması ve ölümünden sonra dirilmesi inançları sayılabilir... İki bin senedir Hristiyanların en büyük arzularından birisi Yahudilerin İsa'yı kabul etmeleri olmuştur, çünkü böylece Yahudiler, kendi kitaplarındaki alâmetleri İsa'nın gerçekleştirdiğini kabul etmiş olacaklardı." ed. Gregory A. Barker; Jesus In The World's Faiths: Leading Thinkers From Five Faiths Reflect On His Meaning eserinde Susannah Heschel; "Jewish Views of Jesus"; s. 149; Orbis Books; 2005; .
   • "Hiçbir Yahudi, İsa'nın Mesih olduğunu kabul etmez. Bir kişi böylece bir inancı ifade ettiğinde, o artık bir Hristiyan olmuştur. Birisinin aynı anda hem Hristiyan hem de Yahudi olması imkânsızdır." Rabbi Barry Dov Lerner; "Why don't Jews accept Jesus as the Messiah? 1 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."
4. ^ ^{a b} Yeşeya, 2:4
5. ^ ^{a b} Yeşeya, 11:9
6. ^ ^{a b} Rabbi Shraga Simmons; "Why Jews Don't Believe in Jesus 27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Erişim Tarihi=02.02.2017.
   • "Why Jews Don't Believe in Jesus 6 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; Ohr Samayach - Ask the Rabbi. Erişim Tarihi=02.02.2017.
   • "Why don't Jews believe that Jesus was the messiah? 3 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; AskMoses.com. Erişim Tarihi=02.02.2017.
7. ^ Teslis inancı Yahudilikle uyumsuzdur:
   • God as One vs. The Trinity 5 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (jewsforjudaism.org)
   • Have Christians Discovered the Doctrine of the Trinity in the Shema prayer? 15 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Tovia Singer (outreachjudaism.org)
   • Trinity 3 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (religionfacts.com)
8. ^ Paul Johnson; A History of the Jews; 1987; s. 144; HarperCollins;
9. ^ Musa ibn Meymun; çev. Eliyahu Touge; Mishneh Torah 24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sefer Madda, Yesodei haTorah, Chapter 1:7 3 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
10. ^ Aryeh Kaplan; From Messiah to Christ . The Real Messiah? A Jewish Response to Missionaries; s. 33; (1985) [1976]; New York: National Conference of Synagogue Youth; . Hayatı süresince İsa, "Gökteki Babam" tabirini kullanmıştır. Bu tabir, Yahudilerce iyi bilinen şiirsel bir sözdür. Günümüzde de Yahudi dualarında geçmektedir. Ancak bu hususa vâkıf olmayan Centiller nazarında bu tâbirin anlamı daha mecazsızdır, kelimenin temel anlamıyladır.
11. ^ Yeşeya, 11:1 11 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
12. ^ Yeşeya, 52:13 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 53:5 11 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
13. ^ Hezekiel, 16:55 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
14. ^ Michoel Drazin; "Their Hollow Inheritance. A Comprehensive Refutation of Christian Missionaries 25 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; 1990; Gefen Publishing House, Ltd. .
15. ^ Isaac Troki; "Faith Strengthened 11 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; jewsforjudaism.org; 22.12.2007; Erişim Tarihi=10.02.2017
16. ^ Shraga Simmons; "Why Jews Don't Believe in Jesus 27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; Aish HaTorah. "Yahudiler İsa'nın mesihliğini kabul etmemektedirler, çünkü:
    1. İsa, mesihlik kehanetlerini gerçekleştirmemiştir.
    2. İsa'ya izafe edilen Tanah referansları yanlış tevillerdir.
    3. Yahudi inancı, Yahudi milletine inecek bir vahyi, aydınlanmayı içermektedir.
17. ^ Tesniye, 13:1-5 10 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 18:18-22 10 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
18. ^ Musa ibn Meymun; çev. Eliyahu Touge; Mishneh Torah 24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sefer Madda, Yesodei haTorah, Chapter 8 18 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
19. ^ ^{a b} Tesniye, 18:20 10 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
20. ^ Tracey Rich, "Prophets and Prophecy 2 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Judaism 101, Erişim Tarihi=10.04.2017
21. ^ Rabbi Pinchas Frankel, "Covenant of History 10 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Orthodox Union of Jewish Congregations of America, Erişim Tarihi=10.04.2017
22. ^ Rabbi Ephraim Buchwald, "Re'eh 5764-2004: Identifying a True Prophet 11 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", National Jewish Outreach Program, Erişim Tarihi=14 Mart 2006
23. ^ Talmud, Sota, 48b 5 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
24. ^ "Balaam, the Prophet of Error 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", The Church of God International, Erişim Tarihi=10.04.2017
    • Bu konudaki İslami bakış açısına bir örnek olarak ayrıca bkz. Ahmed Güç, "Bel'am ibn Bâûra 10 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Sorularla İslamiyet, Erişim Tarihi=10.04.2017
25. ^ Alfred Kolatch; "Judaism and Christianity"; The Second Jewish Book of Why; s. 61-64; Middle Village, NY; Jonathan David Publishers: 2000 (1985); . "Aslî günah, bakireden doğum, teslis, başkası için kefarette bulunma, Hristiyanların benimsediği fakat Yahudilerin reddettiği öğretilerdendir. Aslî günah öğretisi Yahudiler açısından tamamen kabul edilmezdir (Baptistler ve Tanrı'nın Meclisleri gibi bazı mutaassıp Hristiyan mezheplerinde de böyledir). Yahudiler, insanın dünyaya günahsız doğduğuna, saf, masum ve kirlenmemiş bir ruhla dünyaya geldiğine inanmaktadırlar."
26. ^ Yonah Gerondi; שערי תשובה [The Gates of Repentance] 1981 (1505); translation Shraga Silverstein. Nanuet, New York. Feldheim Publishers. .
27. ^ "Judaism 101: The Nature of G-d 12 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". www.jewfaq.org. Erişim Tarihi= 08.05.2017.
28. ^ "Principal Beliefs of Judaism - Israel & Judaism Studies 9 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". www.ijs.org.au. Erişim Tarihi= 08.05.2017.
29. ^ "Anthropomorphism | Jewish Virtual Library 3 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". www.jewishvirtuallibrary.org. Erişim Tarihi= 08.05.2017.
30. ^ "Tesniye, 4:12". 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017. 
31. ^ "Mısır'dan Çıkış, 33:20". 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017. 
32. ^ Rabbi Mordechai Blumenfeld; "Maimonides #3 - God's Incorporeality 27 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; aish.com; Erişim Tarihi= 08.05.2017.
33. ^ Rabbi Yaakov Feldman; "Chapter 1: G-D – Part 1 30 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; torah.org; Erişim Tarihi= 08.05.2017.