Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kostaneti (Lazca ve Gürcüce: კოსტანეთი; translit.: “k’ost’aneti”), tarihsel Klarceti bölgesinin yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır ve adı Kestane olarak değiştirilmiştir. Kestane köyü daha sonra Demirciler köyünün bir mahallesine dönüştürülmüştür.
Köyün adı
Köyün bilinen en eski adı Kostaneti’dir. Bununla birlikte, Gürcüce ve Lazca bir yer adı olan Kostaneti’nin anlamına ilişkin yazılı kaynaklarda bilgi yoktur. Kostaneti adı Türkçeye Kostanet ya da Kastanet olarak girmiştir. Nitekim Muvahhid Zeki, 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı Osmanlıca kitabında köyün adını iki biçimde, Kastanet (قسطانت) ve Kostanet (قوسطانەت) olarak yazmıştır.1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Klarceti'yi ele geçiren Ruslar da köyün adını Kostanet (Костанет) olarak kaydetmiştir. Rus idaresi sırasında, 1890’ların başında bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze ise, köyün adını, büyük bir olasılıkla sehven Kortaneti (კორტანეთი) biçiminde yazmıştır. Bununla birlikte Kortaneti Gürcistan’da bugün de var olan bir yer adıdır.
Coğrafi konumu
Eski adı Mamanati olan Demirciler köyünün bir mahallesi olan Kostaneti, Borçka kasabasının kuzeybatısında, Hopa-Borçka karayolu kıyısında yer alır. Çhala Deresi vadisindeki yerleşim yerlerinden biridir ve Borçka kasabasına yaklaşık 5 km uzaklıktadır.
Tao-Klarceti bölgesinin Rusların eline geçmesinden bir süre önce, 1874 yılında bölgeyi gezen Gürcü asker ve coğrafyacı Giorgi Kazbegi, Çoruh Nehrine karışan Çhala Deresinin (Çayırsu) Livana ile Lazistan arasında sınır oluşturduğunu yazar. Buradaki köylerin adı tek tek geçmese de Kazbegi’nin verdiği bilgiye göre, Kostaneti ve diğer köyler dağ yamaçları dibinde, su kenarlarına kurulmuştu. Köylerin etrafındaki yamaçlar komar (mor çiçekli ormangülü) çalılıklarıyla doluydu. Ağaç türleri olarak ise, burada ev yapımında sıklıkla kullanılan kestanenin yanında kızılağaç ve meşeyi de saymıştır.
Giorgi Kazbegi'den yaklaşık elli yıl sonra Artvin vilayetini gezmiş olan Muvahhid Zeki’nin verdiği bilgiye göre Çhala vadisinde (İç Kale) bulunan diğer köyler gibi Balıklı Dağı’nın eteğinde yer alan Kostanet’te evlerin çoğu iki katlı ve ahşaptı. Köyün iyi ve duru suları vardı. Buradaki evlerin yapımında kullanılan kestane ağaçlarına dikkati çeken Kazbegi de yol kıyılarında yolcuların su içmesi için her pınara oluk yapılmış ve ahşap maşrapa konulmuş olduğunu yazmıştır. Köyün ekonomisi tarıma dayanıyordu ve mısır, tütün, buğday, arpa, keten yetiştiriliyordu. Elma, armut, erik ve ceviz gibi meylerin yetiştiği köy “demir elma” adlı elmasıyla ünlüydü. Çhala vadisinde Kostaneti ile "Pançur", "Çat", "Mamanat", "Makaret", "Zorköy" ve "Başköy" adlı köyler birbirine yaklaşık yarım saatlik mesafede yer alıyordu.
Demografi
Muvahhid Zeki’nin 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı kitabında verdiği bilgiye göre, köyün nüfusu Lazlardan oluşuyordu ve köyde Lazca konuşuluyordu. Muvahhid Zeki’ye göre köyde yaşayan Lazlar eğitimsiz ve son derece mutaassıptı; bununla birlikte eğitime ve okula büyük ilgi gösteriyorlardı. Genel olarak Lazlar, Osmanlıların 16. yüzyılda bölgeyi ele geçirmesinden sonra Müslüman olmuşlardır. Bununla birlikte, Klarceti’deki pek çok köyün aksine Kostaneti’de kilise kalıntısı tespit edilmemiştir.
Doksanüç Harbi'nde Rusların bölgeyi ele geçirmesinden sonra, 1886 yılında yapılan nüfus sayımında Kostaneti’de 30 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Lazlardan oluşuyordu. Rus idaresi sırasında, 1890’ların başında bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze ise, Kostaneti’nin nüfusunu 15 hane olarak verdikten sonra, Osmanlı-Rus savaşının ardından göç edenlerin olduğunu yazmış, ama göç etmiş hane sayısını vermemiştir.
Kostaneti’de 1922 tarihli nüfus cetveline göre 4 hanede 24 Müslüman Laz yaşıyordu.1886 nüfus sayımından itibaren çok az nüfus barındıran Kostaneti köyünden 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na bağlı bir göçün olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim Taner Artvinli'nin verdiği bilgiye göre Kostanetlilerin bir kısmı bu savaştan sonra göç edip Bursa ilinin Gemlik ilçesine bağlı Şükriye köyüne yerleşmişlerdir. 1925 yılında adı Kestane olarak değiştirilen köyde, 1926 tarihli nüfus tahririne göre 6 hanede 47 kişi yaşıyordu. Bu sayısının 22’si erkek, 25’i kadındı. Hane başına ortalama 7,8 kişinin düşmesi, ailelerin kalabalık olduğunu göstermektedir. Bugün Kostaneti ile Pançureti köylerinin de içinde yer aldığı Demirciler köyünün nüfusu 803 kişiden oluşmaktadır.
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 1926 | 47 |
| 1922 | 24 |
| 1886 | 30 |
Tarihçe
Tarihsel Tao-Klarceti’nin Klarceti kesiminde yer alan Kostaneti, antik çağda Kolheti Krallığı sınırları içinde yer alıyordu. Erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri yönetiminde kaldı. 16. yüzyılın sonlarında da Osmanlıların egemenliğine girdi.
Kostaneti, uzun süre Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Çarlık Rusyası’nın eline geçti. Bu savaştan yaklaşık sekiz yıl sonra 1886 yılında Rusların yaptığı nüfus sayımına göre Kostaneti, Rus idaresinde Batum oblastı içinde yer alan Batum sancağının (okrug) Gonio kazasına (uçastok) bağlı bir köydü.I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 1921’de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Türk birlikleri Ardahan, Artvin ve Batum bölgelerini ele geçirdi, ama Batum'da tutunamadı. Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya'yla imzaladığı Moskova Antlaşması’yla Kostaneti’nin de içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan Türkiye’ye bırakıldı.
Kostaneti, Türkiye sınırları içinde kaldıktan hemen sonra, 1922 tarihli nüfus cetveline göre Borçka kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. Köyün adının 1925’te Kestane olarak değiştirilmesinden sonra, Borçka’nın Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlı bir nahiye olduğu dönemde de Borçka nahiyesi sınırları içinde yer aldı. 1928 tarihli Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı Osmanlıca yayında adı Kestane (كستانە) olarak geçen köy, Borçka kazasına bağlı bir köy olarak kaydedilmiştir. Dahiliye Vekaleti’nin 1933’te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün adı yer almamaktadır. 1933 yılından bir süre önce Kestane'nin köy statüsü kaldırılıp Demirciler’e bağlı bir mahalleye dönüştürülmüş olduğu anlaşılmaktadır.
Kaynakça
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 117, 149.
- ^ a b c . 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.
- ^ a b Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 253.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 131-132, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 176-177, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 177, .
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 168-169, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basımı 1927), s. 143, .
- ^ 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 78.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 802.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kostaneti Lazca ve Gurcuce კოსტანეთი translit k ost aneti tarihsel Klarceti bolgesinin yerlesim yerlerinden biridir Gunumuzde Artvin ilinin Borcka ilcesinde yer alir ve adi Kestane olarak degistirilmistir Kestane koyu daha sonra Demirciler koyunun bir mahallesine donusturulmustur Koyun adiKoyun bilinen en eski adi Kostaneti dir Bununla birlikte Gurcuce ve Lazca bir yer adi olan Kostaneti nin anlamina iliskin yazili kaynaklarda bilgi yoktur Kostaneti adi Turkceye Kostanet ya da Kastanet olarak girmistir Nitekim Muvahhid Zeki 1927 de yayimlanan Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye adli Osmanlica kitabinda koyun adini iki bicimde Kastanet قسطانت ve Kostanet قوسطانەت olarak yazmistir 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Klarceti yi ele geciren Ruslar da koyun adini Kostanet Kostanet olarak kaydetmistir Rus idaresi sirasinda 1890 larin basinda bolgeyi gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze ise koyun adini buyuk bir olasilikla sehven Kortaneti კორტანეთი biciminde yazmistir Bununla birlikte Kortaneti Gurcistan da bugun de var olan bir yer adidir Cografi konumuEski adi Mamanati olan Demirciler koyunun bir mahallesi olan Kostaneti Borcka kasabasinin kuzeybatisinda Hopa Borcka karayolu kiyisinda yer alir Chala Deresi vadisindeki yerlesim yerlerinden biridir ve Borcka kasabasina yaklasik 5 km uzakliktadir Tao Klarceti bolgesinin Ruslarin eline gecmesinden bir sure once 1874 yilinda bolgeyi gezen Gurcu asker ve cografyaci Giorgi Kazbegi Coruh Nehrine karisan Chala Deresinin Cayirsu Livana ile Lazistan arasinda sinir olusturdugunu yazar Buradaki koylerin adi tek tek gecmese de Kazbegi nin verdigi bilgiye gore Kostaneti ve diger koyler dag yamaclari dibinde su kenarlarina kurulmustu Koylerin etrafindaki yamaclar komar mor cicekli ormangulu caliliklariyla doluydu Agac turleri olarak ise burada ev yapiminda siklikla kullanilan kestanenin yaninda kizilagac ve meseyi de saymistir Giorgi Kazbegi den yaklasik elli yil sonra Artvin vilayetini gezmis olan Muvahhid Zeki nin verdigi bilgiye gore Chala vadisinde Ic Kale bulunan diger koyler gibi Balikli Dagi nin eteginde yer alan Kostanet te evlerin cogu iki katli ve ahsapti Koyun iyi ve duru sulari vardi Buradaki evlerin yapiminda kullanilan kestane agaclarina dikkati ceken Kazbegi de yol kiyilarinda yolcularin su icmesi icin her pinara oluk yapilmis ve ahsap masrapa konulmus oldugunu yazmistir Koyun ekonomisi tarima dayaniyordu ve misir tutun bugday arpa keten yetistiriliyordu Elma armut erik ve ceviz gibi meylerin yetistigi koy demir elma adli elmasiyla unluydu Chala vadisinde Kostaneti ile Pancur Cat Mamanat Makaret Zorkoy ve Baskoy adli koyler birbirine yaklasik yarim saatlik mesafede yer aliyordu DemografiMuvahhid Zeki nin 1927 de yayimlanan Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye adli kitabinda verdigi bilgiye gore koyun nufusu Lazlardan olusuyordu ve koyde Lazca konusuluyordu Muvahhid Zeki ye gore koyde yasayan Lazlar egitimsiz ve son derece mutaassipti bununla birlikte egitime ve okula buyuk ilgi gosteriyorlardi Genel olarak Lazlar Osmanlilarin 16 yuzyilda bolgeyi ele gecirmesinden sonra Musluman olmuslardir Bununla birlikte Klarceti deki pek cok koyun aksine Kostaneti de kilise kalintisi tespit edilmemistir Doksanuc Harbi nde Ruslarin bolgeyi ele gecirmesinden sonra 1886 yilinda yapilan nufus sayiminda Kostaneti de 30 kisi yasiyordu ve nufusun tamami Lazlardan olusuyordu Rus idaresi sirasinda 1890 larin basinda bolgeyi gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze ise Kostaneti nin nufusunu 15 hane olarak verdikten sonra Osmanli Rus savasinin ardindan goc edenlerin oldugunu yazmis ama goc etmis hane sayisini vermemistir Kostaneti de 1922 tarihli nufus cetveline gore 4 hanede 24 Musluman Laz yasiyordu 1886 nufus sayimindan itibaren cok az nufus barindiran Kostaneti koyunden 1877 1878 Osmanli Rus Savasi na bagli bir gocun oldugu anlasilmaktadir Nitekim Taner Artvinli nin verdigi bilgiye gore Kostanetlilerin bir kismi bu savastan sonra goc edip Bursa ilinin Gemlik ilcesine bagli Sukriye koyune yerlesmislerdir 1925 yilinda adi Kestane olarak degistirilen koyde 1926 tarihli nufus tahririne gore 6 hanede 47 kisi yasiyordu Bu sayisinin 22 si erkek 25 i kadindi Hane basina ortalama 7 8 kisinin dusmesi ailelerin kalabalik oldugunu gostermektedir Bugun Kostaneti ile Pancureti koylerinin de icinde yer aldigi Demirciler koyunun nufusu 803 kisiden olusmaktadir Yillara gore koy nufus verileri1926 471922 241886 30TarihceTarihsel Tao Klarceti nin Klarceti kesiminde yer alan Kostaneti antik cagda Kolheti Kralligi sinirlari icinde yer aliyordu Erken ve gec Orta Cag da Gurcu kralliklari ve prenslikleri yonetiminde kaldi 16 yuzyilin sonlarinda da Osmanlilarin egemenligine girdi Kostaneti uzun sure Osmanli yonetiminde kaldiktan sonra 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Carlik Rusyasi nin eline gecti Bu savastan yaklasik sekiz yil sonra 1886 yilinda Ruslarin yaptigi nufus sayimina gore Kostaneti Rus idaresinde Batum oblasti icinde yer alan Batum sancaginin okrug Gonio kazasina ucastok bagli bir koydu I Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde yer aldi 1921 de Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Turk birlikleri Ardahan Artvin ve Batum bolgelerini ele gecirdi ama Batum da tutunamadi Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya yla imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Kostaneti nin de icinde yer aldigi Artvin ve Ardahan Turkiye ye birakildi Kostaneti Turkiye sinirlari icinde kaldiktan hemen sonra 1922 tarihli nufus cetveline gore Borcka kazasinin merkez nahiyesine bagliydi Koyun adinin 1925 te Kestane olarak degistirilmesinden sonra Borcka nin Artvin vilayetinin merkez kazasina bagli bir nahiye oldugu donemde de Borcka nahiyesi sinirlari icinde yer aldi 1928 tarihli Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari adli Osmanlica yayinda adi Kestane كستانە olarak gecen koy Borcka kazasina bagli bir koy olarak kaydedilmistir Dahiliye Vekaleti nin 1933 te yayimladigi Koylerimiz adli kitapta koyun adi yer almamaktadir 1933 yilindan bir sure once Kestane nin koy statusu kaldirilip Demirciler e bagli bir mahalleye donusturulmus oldugu anlasilmaktadir Kaynakca Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 1927 s 117 149 a b c 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2020 a b Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 253 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 131 132 ISBN 9789755537207 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basim 1927 s 176 177 ISBN 9789944197526 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basim 1927 s 177 ISBN 9789944197526 Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu 2013 s 168 169 ISBN 9786055708856 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basimi 1927 s 143 ISBN 9789944197526 24 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2020 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 78 Koylerimiz Yayimlayan Dahiliye Vekaleti 1933 Istanbul s 802