Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nasuh bin Karagöz bin Abdullah el-Visokavi el-Bosnavî, ya da Nasuh el-Matrakči ibn Karađoz ibn Abdullah el-Visokavi el-Bosnevi, ya da kendisinin icat ettiği Matrak oyunu nedeniyle kısaca Matrakçı Nasuh; Boşnakça: Matrakčija Nasuh Visočak) (ayrıca silah kullanma yeteneğinden dolayı Nasuh el-Silâhî, Kılıç ustası adlarıyla da bilinirdi; d. 1480 - ö. y. 1564), Osmanlı İmparatorluğu'nda 16. yüzyılda yaşamış Boşnak asıllı devlet adamı, polimat, matematikçi, öğretmen, tarihçi, coğrafyacı, haritacı, kılıç ustası, denizci, mucit, ressam, çiftçi ve minyatürcüdür. İstanbul'a getirildi, eğitim gördü, birkaç Osmanlı sultanına hizmet etti ve Enderûn'nda öğretmenlik yaptı.[1]
| Matrakçı Nasuh Matrakčija Nasuh Visočak | |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Doğum | 1480 Visoko, Bosna Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | y. 1564 (83-84 yaşında) |
| Evlilik(ler)i | Mushin Hatun |
| Alanı | Matrak, Osmanlı minyatürü |
Hayatı
Bosna'nın Visoko kasabasında doğan Matrakçı Nasuh, hem Piyade hem de Devşirme sisteminden geçen yetenekli bir Yeniçeri, kılıç ustası ve zekasıyla tanınan keskin nişancıydı. Beş dil biliyordu ve Osmanlı donanması'na katıldı.
Boşnak Müslüman bir aileden gelmesine rağmen, Nasuh devşirme sistemine alındı. Devşirme sistemi Hristiyan halkı için ayrılan bir uygulama olmasına rağmen, Bosna'da devşirme yerel Müslüman ailelere de yapılmaya başlandı.
Devrin ünlü şairi Saî'den dersler aldı. Ünlü bir hattat olan Nasuh, ve nesih yazı stillerinde değişiklikler yaptı. Divânî yazı stilinde, daha kapalı ve daha küçük yazılan harfleri daha büyük ve daha açık kaleme alarak kolayca yazılmasını ve okunmasını sağladı. Nesih yazı stilinde de harfleri daha irileştirdi ve harflerin şekilleri üzerinde değişikliklere gitti. Bu güncellemeler, Acem üslubunu Rumî üsluba dönüştürerek Osmanlı tarzını oluşturmak anlamına geliyordu. Divânî yazı stilinde önde gelen isimlerden birisi olarak kabul edilmektedir.
Matematik ve geometri üzerine uzun bir süre çalıştıktan sonra çalışmalarını Cemâlü'l-Küttâb ve Kemalü'l-Hisâb adıyla kitaplaştırdı ve Osmanlı padişahı I. Selim'e adamıştır. Tarih alanında da çalışan Matrakçı Nasuh, Taberî Tarihi'ni Mecmaü't-Tevârih adıyla Türkçeye çevirmiştir. 3 nüsha olarak yayınlanan Süleymannâme kitabında 1520-1537, 1543-1551 ve 1542-1543 yıllarını anlatmıştır. Ayrıca I. Süleyman'ın Fetihname-i Karabuğdan adlı İran seferini anlatan bir eser yazdı. Umdet-ul Hisab adlı kitabı üzerinde yapılan yakın tarihli bir çalışmada, Matrakçı'nın bazı gerçek çarpma metotları icat ettiği keşfedilmiştir. Bu kitapta gösterilen önemli sonuçlardan biri, John Napier'in Avrupa'ya yeniden tanıtmasından yaklaşık 50 yıl önce, Enderun'da yaygın olarak kullanılmasıydı.
Matematik ve tarih üzerine yaptığı çalışmaların yanı sıra minyatürleri ile de ünlüdür. Matrakçı Nasuh'un minyatür-harita karışımı kendine has bir üslubu vardır. Eserlerinde yeryüzünün kuş bakışı görünümünü resmeder. Buna karşın şekilleri tepeden değil, sanki karşıdan görüyormuş gibi çizer. Bu resimlerde kuş ve tavşan gibi hayvanlar olsa da insanlar asla belirmez ancak şehirlerdeki binalar tek tek seçilebilir. Bu Osmanlı minyatür sanatında daha sonra "Matrakçı tarzı" olarak tanındı.[2] Dört tarihi minyatüründen en önemlisi, Fetihname-i Karabuğdan adlı eserini yazdığı I. Süleyman'ın Safevi Savaşı ile ilgili olanıdır. Nasuh, Osmanlı ordusunun İstanbul'dan Bağdat'a ve ardından Tebriz'e yürüyüşünü ve Halep ve Eskişehir üzerinden dönüşünü göstermesinin yanı sıra, yol boyunca ordunun uğradığı güzergahtaki tüm şehirleri de resmetmiştir. Bu eserin tek kopyası günümüzde İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Kanuni'nin Fransa kralı I. François'ya destek amacıyla Barbaros Hayreddin Paşa komutasında gönderdiği donanmaya katıldı ve yol boyunca donanmanın uğradığı limanları resmetti.[3]
Tüm bunların yanında Nasuh aynı zamanda bir asker ve usta bir . Enderûn'da silah öğretmenliği yaptı. O ve öğrencileri, I. Süleyman'ın oğullarının sünnet düğününün bir parçası olan bir gösteride yeteneklerini sergilediler. Bu gösterideki başarısından dolayı Nasuh, Sultan tarafından Üstad ve Reis onursal unvanlarına layık görüldü. Ayrıca, süvari ve piyade savaşının çeşitli silah ve tekniklerinin kullanımı hakkında Tuhfet-ül Guzât adlı bir kitap yazmıştır.
Minyatürdeki yeri
Onu bugüne taşıyan asıl yönü ise minyatür sanatındaki yeridir. Minyatürcülüğün yanı sıra divanı yazıda usta bir hattattı. Yapıtları başta Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ve Süleymaniye Kütüphanesi olmak üzere çeşitli kitaplıklarda yer almaktadır.
Eserleri
Matematik
- Cemâlü'l-Küttâb ve Kemâli'l-Hüssâbin
- Umdetü'l-Hisâb
Tarih
- Mecmuatü't-Tevârih
- Süleymannâme
- Fetihname-i Karabuğdan
- Beyan-ı Menazil-i Sefer-ul Irakeyn
Savaş sanatları
- Tuhfet-ul Guzat
Popüler kültürdeki yeri
2011 yapımı Muhteşem Yüzyıl dizisinde. Fatih Al tarafından canlandırılmıştır. Matrakçı Nasuh'un ölümünün 450. yılı dolayısıyla, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 05-20 Kasım 2013 tarihleri arasında Paris’te yaptığı 37. UNESCO Genel Konferansı’nda Matrakçı'yı anma programına almıştır.
Kaynakça
- ^ a b c Corlu, M. Sencer; Burlbaw, Lynn, M.; Capraro, Robert M; Corlu, M. Ali; Han, Sunyoung. "The Ottoman Palace School Enderun and the Man with Multiple Talents, Matrakçı Nasuh, p. 23". Journal of the Korea Society of Mathematical Education Series D: Research in Mathematical Education Vol. 14, No. 1, March 2010, 19–31. Texas A&M University, College Station, Texas 77843, USA. Erişim tarihi: 5 Ocak 2013.
- ^ a b "International Journal of Turkish Studies, vol. 10, issue 1–2". University of Wisconsin (2004), p. 57; The famous Bosnian writer Nasuh Matrakci (d. 1564 in all likelihood) is represented by two manuscripts:...
- ^ a b Halil İnalcık; Cemal Kafadar. "Süleymân The Second [i.e. the First] and his time". Isis Press (1993), p. 270; Matrakci Nasuh was a devfirme boy from Bosnia trained in the palace school.
- ^ a b Salim Ayduz. "Nasuh Al-Matrakî, A Noteworthy Ottoman Artist-Mathematician of the Sixteenth Century". muslimheritage.com. Muslim Heritage. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
- ^ Selvi, Hüseyin Zayit; Bekiroğlu Keskin, Gaye (2017). "Matrakçı Nasuh'un Galata ve İstanbul minyatürlerinin harita tekniği açısından incelenmesi". İSTEM (29): 25-39. 6 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ a b Jonathan M. Bloom; Sheila Blair. "The Grove encyclopedia of Islamic art and architecture, Vol. 2". Oxford University Press (2009), p. 49; Nasuh Matrakci [Nasuh al-Silahi al-Matraqi; Nasuh ibn Qaragoz ibn 'Abdallah al-Busnawi] (b. Visoko, Bosnia...
- ^ The Ottoman Empire: The Classical Age 1300–1600, , (1973), p. 78.
- ^ The Balkans since 1453, L.S. Stavrianos, (New York, 1958), s. 84.
- ^ Perry Anderson (1979). Lineages of the Absolutist State (Verso, 1974), p. 366. ISBN .
- ^ Davut Erkan, Habertürk Tarih Dergisi, 10 Mart 2011, Sayı: 43, sf. 8-10.
- ^ Hüseyin G. Yurdaydın (1965). "Matrakçı Nasûh'un Hayatı ve Eserleri İle İlgili Yeni Bilgiler". Belleten. XXIX (114). Türk Tarih Kurumu. ss. 329-354.
- ^ . 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Matrakçı Nasuh ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Bilkent Üniversitesi'ndeki minyatürleri galerisi27 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı24 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Game of Matrak Türkçe web sitesi2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nasuh bin Karagoz bin Abdullah el Visokavi el Bosnavi ya da Nasuh el Matrakci ibn Karađoz ibn Abdullah el Visokavi el Bosnevi ya da kendisinin icat ettigi Matrak oyunu nedeniyle kisaca Matrakci Nasuh Bosnakca Matrakcija Nasuh Visocak ayrica silah kullanma yeteneginden dolayi Nasuh el Silahi Kilic ustasi adlariyla da bilinirdi d 1480 o y 1564 Osmanli Imparatorlugu nda 16 yuzyilda yasamis Bosnak asilli devlet adami polimat matematikci ogretmen tarihci cografyaci haritaci kilic ustasi denizci mucit ressam ciftci ve minyaturcudur Istanbul a getirildi egitim gordu birkac Osmanli sultanina hizmet etti ve Enderun nda ogretmenlik yapti 1 Matrakci Nasuh Matrakcija Nasuh VisocakGenel bilgilerDogum1480 Visoko Bosna Sancagi Osmanli ImparatorluguOlumy 1564 83 84 yasinda Evlilik ler iMushin HatunAlaniMatrak Osmanli minyaturuMatrakci Nasuh tarafindan yapilan ve Osmanli donanmasinin 1543 kisinda Fransa nin Toulon sehrinde kislamasini gosteren minyaturHayatiMatrakci Nasuh un 1537 de yayimlanan eserinde yer alan Istanbul u betimledigi minyaturu Bosna nin Visoko kasabasinda dogan Matrakci Nasuh hem Piyade hem de Devsirme sisteminden gecen yetenekli bir Yeniceri kilic ustasi ve zekasiyla taninan keskin nisanciydi Bes dil biliyordu ve Osmanli donanmasi na katildi Bosnak Musluman bir aileden gelmesine ragmen Nasuh devsirme sistemine alindi Devsirme sistemi Hristiyan halki icin ayrilan bir uygulama olmasina ragmen Bosna da devsirme yerel Musluman ailelere de yapilmaya baslandi Devrin unlu sairi Sai den dersler aldi Unlu bir hattat olan Nasuh ve nesih yazi stillerinde degisiklikler yapti Divani yazi stilinde daha kapali ve daha kucuk yazilan harfleri daha buyuk ve daha acik kaleme alarak kolayca yazilmasini ve okunmasini sagladi Nesih yazi stilinde de harfleri daha irilestirdi ve harflerin sekilleri uzerinde degisikliklere gitti Bu guncellemeler Acem uslubunu Rumi usluba donusturerek Osmanli tarzini olusturmak anlamina geliyordu Divani yazi stilinde onde gelen isimlerden birisi olarak kabul edilmektedir Matematik ve geometri uzerine uzun bir sure calistiktan sonra calismalarini Cemalu l Kuttab ve Kemalu l Hisab adiyla kitaplastirdi ve Osmanli padisahi I Selim e adamistir Tarih alaninda da calisan Matrakci Nasuh Taberi Tarihi ni Mecmau t Tevarih adiyla Turkceye cevirmistir 3 nusha olarak yayinlanan Suleymanname kitabinda 1520 1537 1543 1551 ve 1542 1543 yillarini anlatmistir Ayrica I Suleyman in Fetihname i Karabugdan adli Iran seferini anlatan bir eser yazdi Umdet ul Hisab adli kitabi uzerinde yapilan yakin tarihli bir calismada Matrakci nin bazi gercek carpma metotlari icat ettigi kesfedilmistir Bu kitapta gosterilen onemli sonuclardan biri John Napier in Avrupa ya yeniden tanitmasindan yaklasik 50 yil once Enderun da yaygin olarak kullanilmasiydi MatrakiMatraki nin ucgen Matematik ve tarih uzerine yaptigi calismalarin yani sira minyaturleri ile de unludur Matrakci Nasuh un minyatur harita karisimi kendine has bir uslubu vardir Eserlerinde yeryuzunun kus bakisi gorunumunu resmeder Buna karsin sekilleri tepeden degil sanki karsidan goruyormus gibi cizer Bu resimlerde kus ve tavsan gibi hayvanlar olsa da insanlar asla belirmez ancak sehirlerdeki binalar tek tek secilebilir Bu Osmanli minyatur sanatinda daha sonra Matrakci tarzi olarak tanindi 2 Dort tarihi minyaturunden en onemlisi Fetihname i Karabugdan adli eserini yazdigi I Suleyman in Safevi Savasi ile ilgili olanidir Nasuh Osmanli ordusunun Istanbul dan Bagdat a ve ardindan Tebriz e yuruyusunu ve Halep ve Eskisehir uzerinden donusunu gostermesinin yani sira yol boyunca ordunun ugradigi guzergahtaki tum sehirleri de resmetmistir Bu eserin tek kopyasi gunumuzde Istanbul Universitesi Kutuphanesi nde bulunmaktadir Kanuni nin Fransa krali I Francois ya destek amaciyla Barbaros Hayreddin Pasa komutasinda gonderdigi donanmaya katildi ve yol boyunca donanmanin ugradigi limanlari resmetti 3 Tum bunlarin yaninda Nasuh ayni zamanda bir asker ve usta bir Enderun da silah ogretmenligi yapti O ve ogrencileri I Suleyman in ogullarinin sunnet dugununun bir parcasi olan bir gosteride yeteneklerini sergilediler Bu gosterideki basarisindan dolayi Nasuh Sultan tarafindan Ustad ve Reis onursal unvanlarina layik goruldu Ayrica suvari ve piyade savasinin cesitli silah ve tekniklerinin kullanimi hakkinda Tuhfet ul Guzat adli bir kitap yazmistir Minyaturdeki yeriOnu bugune tasiyan asil yonu ise minyatur sanatindaki yeridir Minyaturculugun yani sira divani yazida usta bir hattatti Yapitlari basta Topkapi Sarayi Muzesi Kutuphanesi ve Suleymaniye Kutuphanesi olmak uzere cesitli kitapliklarda yer almaktadir EserleriMatrakci Nasuh un Beyan i Menazil i Sefer i Irakeyn adli eserinde yer alan Sivas minyaturu 1537 Matematik Cemalu l Kuttab ve Kemali l Hussabin Umdetu l HisabTarih Mecmuatu t Tevarih Suleymanname Fetihname i Karabugdan Beyan i Menazil i Sefer ul IrakeynSavas sanatlari Tuhfet ul GuzatPopuler kulturdeki yeri2011 yapimi Muhtesem Yuzyil dizisinde Fatih Al tarafindan canlandirilmistir Matrakci Nasuh un olumunun 450 yili dolayisiyla Birlesmis Milletler Egitim Bilim ve Kultur Orgutu UNESCO 05 20 Kasim 2013 tarihleri arasinda Paris te yaptigi 37 UNESCO Genel Konferansi nda Matrakci yi anma programina almistir Kaynakca a b c Corlu M Sencer Burlbaw Lynn M Capraro Robert M Corlu M Ali Han Sunyoung The Ottoman Palace School Enderun and the Man with Multiple Talents Matrakci Nasuh p 23 Journal of the Korea Society of Mathematical Education Series D Research in Mathematical Education Vol 14 No 1 March 2010 19 31 Texas A amp M University College Station Texas 77843 USA Erisim tarihi 5 Ocak 2013 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b International Journal of Turkish Studies vol 10 issue 1 2 University of Wisconsin 2004 p 57 The famous Bosnian writer Nasuh Matrakci d 1564 in all likelihood is represented by two manuscripts Eksik ya da bos url yardim a b Halil Inalcik Cemal Kafadar Suleyman The Second i e the First and his time Isis Press 1993 p 270 Matrakci Nasuh was a devfirme boy from Bosnia trained in the palace school Eksik ya da bos url yardim a b Salim Ayduz Nasuh Al Matraki A Noteworthy Ottoman Artist Mathematician of the Sixteenth Century muslimheritage com Muslim Heritage 3 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2015 Selvi Huseyin Zayit Bekiroglu Keskin Gaye 2017 Matrakci Nasuh un Galata ve Istanbul minyaturlerinin harita teknigi acisindan incelenmesi ISTEM 29 25 39 6 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2021 a b Jonathan M Bloom Sheila Blair The Grove encyclopedia of Islamic art and architecture Vol 2 Oxford University Press 2009 p 49 Nasuh Matrakci Nasuh al Silahi al Matraqi Nasuh ibn Qaragoz ibn Abdallah al Busnawi b Visoko Bosnia Eksik ya da bos url yardim The Ottoman Empire The Classical Age 1300 1600 1973 p 78 The Balkans since 1453 L S Stavrianos New York 1958 s 84 Perry Anderson 1979 Lineages of the Absolutist State Verso 1974 p 366 ISBN 9780860917106 Davut Erkan Haberturk Tarih Dergisi 10 Mart 2011 Sayi 43 sf 8 10 Huseyin G Yurdaydin 1965 Matrakci Nasuh un Hayati ve Eserleri Ile Ilgili Yeni Bilgiler Belleten XXIX 114 Turk Tarih Kurumu ss 329 354 26 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2015 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Matrakci Nasuh ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Bilkent Universitesi ndeki minyaturleri galerisi27 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde TC Kultur ve Turizm Bakanligi24 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Game of Matrak Turkce web sitesi2 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde