Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Teodise, din felsefesinde kötülük ile mutlak iyi olan Tanrı kavramının nasıl bağdaştığını açıklama çabasına verilen bir isimdir. Başka bir ifade ile kötülük olgusu karşısında Tanrı'nın adaleti ve haklılığını savunmak "kötülük problemi karşısında Tanrı'yı savunma" anlamı taşır. "Teodise" kavramı, Grekçede Tanrı (Grek. theous) ve adalet (Grek. dike) anlamına gelen iki kelimenin birleştirilmesinden oluşmuştur ve "Tanrı savunusu", "Tanrı'yı haklı çıkarma" anlamları taşır. Kavramı ilk olarak kullanan Leibniz olmuştur. Leibniz, Prusya Kraliçesi Charlotte'ye ithaf ettiği kitabının adını "Theodizee" (Alm. Almanca: Theodizee İng. İngilizce: theodicy) koymuş, kitabında Dünya'nın "olası dünyaların en iyisi" olduğu görüşünü savunmuştur. Britanyalı filozof John Hick, 1966'da yayımlanan İngilizce: Evil and the God of Love (Kötülük ve sevginin Tanrısı) adlı eserinde ahlâkî teodisenin tarihini izleyerek üç ana gelenek tespit etmiştir:
- Plotinus teodisesi
- Augustinus teodisesi (Hick bunu Augustinus'un yazılarına dayandırmıştır)
- İreneyus theodisesi (Hick İreneyus'un görüşlerine dayanarak geliştirmiştir)
Başka filozoflar, teodisinin Eski Dünyanın tanrılarının çoğu zaman kusurlu olduğundan modern bir bilim dalı olduğunu ileri sürerler.
Alman filozofu Max Weber (1864-1920) teodiseyi Dünya'nın sırlı taraflarını açıklamak isteyen insanın bu ihtiyacından kaynaklanan sosyal bir problem olarak görmüştür. Sosyolog (1929-2017), dinin sosyal düzeni sağlama ihtiyacından ortaya çıktığını, teodiseninse onu dini devam ettirmek için meydana geldiğini ileri sürer. Holocaust'tan sonra birtakım Yahudi teolog, kötülük problemine yeni bir cevap geliştirmiş, buna bazen antiteodise de denmiştir. Bu görüşlere göre Tanrı, mânâlı bir şekilde haklı çıkarılamaz. Teodiseye bir alternatif olarak Tanrı'nın varlığıyla sınırlı mantıkî imkânlarla sınırlı bir savunma yapılabilir. Amerikalı filozof Alvin Plantinga (1932- ) ileri sürerek Tanrı ve kötülüğün aynı zamanda mevcudiyetinin mantıken mümkün olmadığını ve kötülüğün varlığını Tanrı'nın varlığı teorisini tehlikeye düşürmeden izah ettiğini yazar.
Teodiseye benzer şekilde kozmodisi, temel iyiliğin Kâinat'ta varlığını müdafaa eder ve insanlığın iyiliğini savunur.
Leibniz'in argümanı
Bu argüman, olası dünyaların en iyisi olarak da bilinir.
Leibniz ana argümanı, Monadoloji kitabındaki 53. - 56. maddelerinin arasında kompakt bir halde bulunur. Leibniz orada şunu der: "... Tanrı'nın idealarında olası dünyaların sayısı sonsuz kadardır ve bununla ilişkili olarak bu dünyalardan sadece bir tanesi fiilen var olabilir, bu durumda Tanrı'nın bu sonsuz adet olan olası dünyalardan birini seçmesinde, yeter sebep ilkesi gereğince Tanrı'yı bu olası dünyayı seçmesine iten bir sebep bulunmak zorundadır. Ve bu sebep, yalnız bahsi geçen olası dünyaların içerdikleri, uygunlukta yahut mükemmellik derecelerinde bulunabilir, her bir olası dünyanın bir mükemmellik ölçüsüne isabet ettiği sürece. Ve olası dünyaların en iyisi; her şeyi bilen Tanrı sayesinde bilinmiş, sonsuz iyiyi üretebilmesinden ötürü yaratılmaya seçilmiş ve her şeye gücü yetmesi ile oluşturulmuştur..."
Bu argüman, şu 5 cümleyle daha açık ifade edilebilir:
1-Tanrı, her şeyi bilir, sonsuz iyiyi üretebilir ve her şeye gücü yeter.
2-Tanrı, aktüel olan (içinde yaşanılan) dünyayı yarattı.
3-Tanrı, sonsuz sayıda dünyalar yaratabilirdi veya bir tane bile yaratmayabilirdi.
4-Tanrı, her şeyi bilir ve her şeye gücü yeter olduğundan, hangi olası dünyanın en iyisi olduğunu bilir ve bu dünyayı yaratacak kudrete sahiptir, bununla birlikte, Tanrı, sonsuz iyiyi üretebildiğinden bu dünyayı yaratmayı tercih etti.
5-Öyleyse, aktüel dünya, olası dünyaların en iyisi ve Tanrı'nın yarattığı dünyadır.
Kaynakça
- ^ Felsefe Dergisi 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Tarihsel Olarak Kötülük Problemi ve Çözüm Yolu Olarak Teodise, Nurten Kiriş, (23 Mayıs 2012'de erişildi)
- ^ a b Rafiz Manafov Doktora tezi 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . John Hick`in Din Felsefesinde Kötülük Problemi ve Günümüz Açısından Teodise, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı
- ^ Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Leibniz'de Kötülük Problemi ve Teodise, Aliye Çınar (23 Mayıs 2012'de erişildi)
- ^ a b "Best of all possible worlds | philosophy". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- ^ "The Monadology, by GW Leibniz". home.datacomm.ch. 6 Nisan 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
 | Felsefe ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Teodise din felsefesinde kotuluk ile mutlak iyi olan Tanri kavraminin nasil bagdastigini aciklama cabasina verilen bir isimdir Baska bir ifade ile kotuluk olgusu karsisinda Tanri nin adaleti ve hakliligini savunmak kotuluk problemi karsisinda Tanri yi savunma anlami tasir Teodise kavrami Grekcede Tanri Grek theous ve adalet Grek dike anlamina gelen iki kelimenin birlestirilmesinden olusmustur ve Tanri savunusu Tanri yi hakli cikarma anlamlari tasir Kavrami ilk olarak kullanan Leibniz olmustur Leibniz Prusya Kralicesi Charlotte ye ithaf ettigi kitabinin adini Theodizee Alm Almanca Theodizee Ing Ingilizce theodicy koymus kitabinda Dunya nin olasi dunyalarin en iyisi oldugu gorusunu savunmustur Britanyali filozof John Hick 1966 da yayimlanan Ingilizce Evil and the God of Love Kotuluk ve sevginin Tanrisi adli eserinde ahlaki teodisenin tarihini izleyerek uc ana gelenek tespit etmistir Plotinus teodisesi Augustinus teodisesi Hick bunu Augustinus un yazilarina dayandirmistir Ireneyus theodisesi Hick Ireneyus un goruslerine dayanarak gelistirmistir Baska filozoflar teodisinin Eski Dunyanin tanrilarinin cogu zaman kusurlu oldugundan modern bir bilim dali oldugunu ileri surerler Alman filozofu Max Weber 1864 1920 teodiseyi Dunya nin sirli taraflarini aciklamak isteyen insanin bu ihtiyacindan kaynaklanan sosyal bir problem olarak gormustur Sosyolog 1929 2017 dinin sosyal duzeni saglama ihtiyacindan ortaya ciktigini teodiseninse onu dini devam ettirmek icin meydana geldigini ileri surer Holocaust tan sonra birtakim Yahudi teolog kotuluk problemine yeni bir cevap gelistirmis buna bazen antiteodise de denmistir Bu goruslere gore Tanri manali bir sekilde hakli cikarilamaz Teodiseye bir alternatif olarak Tanri nin varligiyla sinirli mantiki imkanlarla sinirli bir savunma yapilabilir Amerikali filozof Alvin Plantinga 1932 ileri surerek Tanri ve kotulugun ayni zamanda mevcudiyetinin mantiken mumkun olmadigini ve kotulugun varligini Tanri nin varligi teorisini tehlikeye dusurmeden izah ettigini yazar Teodiseye benzer sekilde kozmodisi temel iyiligin Kainat ta varligini mudafaa eder ve insanligin iyiligini savunur Leibniz in argumaniBu arguman olasi dunyalarin en iyisi olarak da bilinir Leibniz ana argumani Monadoloji kitabindaki 53 56 maddelerinin arasinda kompakt bir halde bulunur Leibniz orada sunu der Tanri nin idealarinda olasi dunyalarin sayisi sonsuz kadardir ve bununla iliskili olarak bu dunyalardan sadece bir tanesi fiilen var olabilir bu durumda Tanri nin bu sonsuz adet olan olasi dunyalardan birini secmesinde yeter sebep ilkesi geregince Tanri yi bu olasi dunyayi secmesine iten bir sebep bulunmak zorundadir Ve bu sebep yalniz bahsi gecen olasi dunyalarin icerdikleri uygunlukta yahut mukemmellik derecelerinde bulunabilir her bir olasi dunyanin bir mukemmellik olcusune isabet ettigi surece Ve olasi dunyalarin en iyisi her seyi bilen Tanri sayesinde bilinmis sonsuz iyiyi uretebilmesinden oturu yaratilmaya secilmis ve her seye gucu yetmesi ile olusturulmustur Bu arguman su 5 cumleyle daha acik ifade edilebilir 1 Tanri her seyi bilir sonsuz iyiyi uretebilir ve her seye gucu yeter 2 Tanri aktuel olan icinde yasanilan dunyayi yaratti 3 Tanri sonsuz sayida dunyalar yaratabilirdi veya bir tane bile yaratmayabilirdi 4 Tanri her seyi bilir ve her seye gucu yeter oldugundan hangi olasi dunyanin en iyisi oldugunu bilir ve bu dunyayi yaratacak kudrete sahiptir bununla birlikte Tanri sonsuz iyiyi uretebildiginden bu dunyayi yaratmayi tercih etti 5 Oyleyse aktuel dunya olasi dunyalarin en iyisi ve Tanri nin yarattigi dunyadir Kaynakca Felsefe Dergisi 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tarihsel Olarak Kotuluk Problemi ve Cozum Yolu Olarak Teodise Nurten Kiris 23 Mayis 2012 de erisildi a b Rafiz Manafov Doktora tezi 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde John Hick in Din Felsefesinde Kotuluk Problemi ve Gunumuz Acisindan Teodise Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dali Uludag Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi 17 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Leibniz de Kotuluk Problemi ve Teodise Aliye Cinar 23 Mayis 2012 de erisildi a b Best of all possible worlds philosophy Encyclopedia Britannica Ingilizce 30 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2020 The Monadology by GW Leibniz home datacomm ch 6 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2020 Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz