Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbrahim Halil Han (Azerice: İbrahimxəlil xan; d. 1732, Arazbar - ö. 2 Haziran 1806, Şuşa), Karabağ Hanlığı hanı. Azerbaycan Türk'ü Cevanşir ailesinden Penah Ali Han'ın oğludur.
| İbrahim Halil Han | |
|---|---|
| Karabağ Hanı | |
| Hüküm süresi | 1759 - 1806 |
| Önce gelen | Penah Ali Han |
| Sonra gelen | |
| Doğum | 1732 Arazbar, Safevî Devleti |
| Ölüm | 2 Haziran 1806 Şuşa, Karabağ Hanlığı |
| Defin | Şuşa Kalesi |
| Hanedan | Cevanşirler |
| Babası | Penah Ali Han |
| Dini | İslam |
Saltanatı
1780'lerde İbrahim Halil Han, Doğu Kafkasya'nın en güçlü yöneticilerinden biri olarak ortaya çıktı. Devrinde Karabağ Hanlığı çok büyük suretle gelişme gösterdi. Şuşa'da ilim ve sanat adamlarından oluşan sınıf vardı. Şehirde inşaat çalışmaları yaygındı. Şuşa inşa ediliyor, han sarayları, konutlar, kale duvarları inşa ediliyor, yeni okullar açılıyordu. Dönemin önde gelen şairi Molla Penah Vâkıf, İbrahim Halil'in davetini kabul ederek Kazah'dan Şuşa'ya gitti. Şiirle birlikte, astronomi ve matematikte bilen Vakıf, Karabağ Hanlığı'nın tarihinde önemli bir yere sahiptir. Sarayda başvezir görevine getirilen şair, hanlığın dış, iç ve askeri politikalarının belirlenmesinde kilit rol oynar ve çok geçmeden Karabağ Hanlığı uluslararası alanda kabul görür. Fakat bu ilerleme yanında özerkliklerini kaybetme korkusu da yaşıyorlardı. İran, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu bu alanda hakim bir pozisyon için savaşıyorlardı. Bunun yanında Azerbaycan hanlıkları birbirlerinin topraklarını ele geçirmeye çalışıyorlardı. Bu nedenle, hanlıklar güçlü devletlerden ve komşu hanlıklardan güvenilir müttefikler aradılar.
İbrahim Halil Han, Kafkas dağlarından Tebriz'e kadar olan Müslüman yönetimli toprakların çoğunu egemenliği altına almak istiyordu, ama nihayetinde İran'da yükselen Kaçar iktidarı karşısında çabalarını frenlemek zorunda kaldı. Daha sonra, Kartli-Kaheti Krallığı Kralı II. Erekle ile ittifak yapmış, ikisi de Erivan Hanlığı'nın işlerine karışmış ve Gence Hanlığı'nı kuklalarına vermiştir. İttifak, II. İrakli'nin 1783 yılında Georgiyevsk Antlaşması'nda Rus himayesini kabul etmesinin ardından zayıfladı. İbrahim Halil Rus yetkililerle temas kurdu, ancak resmi bir anlaşma imzalamadı.
1795 yılında İran hükümdarı Ağa Muhammed Şah, İran'ın bölgedeki egemenliğini tekrar sağlamak için Karabağ Hanlığı'na saldırdı. Gence, Nahçıvan ve Erivan'ın hanları şahın egemenliğini kabul etti, ancak İbrahim Han direnişe geçti. Savaşta yenildi ve Şuşa Kalesi'ne geri çekildi. Uzun süren bir kuşatmadan sonra, Ağa Muhammed Şah kaleyi ele geçiremedi ve bölgeyi terk etti. Sözlü bir ateşkes söz konusu olduğunda İbrahim Han, Kaçar Hanedanı'nın üstünlüğünü kabul etti ve Karabağ Hanı olarak yönetime devam etmesine izin verildi. 1796'da Ağa Muhammed Şah'ın İran'a dönüşünden sonra Çariçe II. Katerina, ordusuna Kafkasya'yı fethetmesini emretti. İbrahim, Rus komutanlarıyla müzakereye başladı ve Karabağ'da yönetimini sürdürmesi karşılığında onlarla işbirliği yapmayı kabul etti. II. Katerina öldükten kısa bir süre sonra, halefi I. Pavel, bölgedeki planlarını terk etti ve Rus birliklerini geri çağırdı.
1797'de İbrahim Halil Han'ın ve Kafkasya'daki diğer hanların ihanetine kızan Ağa Muhammed Şah Şuşa'ya saldırdı ve İbrahim Han yakalandı. Ağa Muhammed Şah, Şuşa'yı ele geçirdikten beş gün sonra Şuşa'da suikasta uğradı. Dağıstan'a kaçan İbrahim daha sonra Şuşa'ya döndü ve Ağa Muhammed Şah'ın onurlu bir şekilde gömülmesine yardımcı oldu. Şahsını korumak ve Şah ile barışçıl ilişkiler kurmak için kızlarından birini Ağa Muhammed Şah'ın tahtına geçen halefi Feth Ali Şah'a verdi.
1804-1813 Rus-İran Savaşı sırasında General Tsitsianov, Rusya'nın İbrahim Han'ı han olarak tanıyacağına ve İbrahim'in büyük oğlunun babasından sonra yerine geçeceğine ve böylece 14 Mayıs 1805'te Rusya ile İbrahim Han arasında bir anlaşma imzalanacağına söz verdi. Tsitsianov daha sonra Şuşa'yı işgal etti ve orayı terk ettikten sonra orada bir Rus garnizonu bıraktı. İran ordusu Şuşa'ya yaklaşırken, İbrahim Han kaleyi terk etti ve dışarıda kamp kurdu. 2 Haziran 1806'da İbrahim Halil Han'ın torunu tarafından kışkırtılan ve kendilerini müdafaa edememekten korkan Ruslar, kampa saldırdı ve eşini, kızını, en küçük oğlunu ve İbrahim Han'ı öldürdüler. Yerel Müslümanlardan destek almak için Ruslar, İbrahim Halil Han'ın oğlu Mehdi Kulu Cevanşir'i Karabağ hanı olarak atadılar.
Kaynakça
- ^ This province was at that time the hereditary fief of the Turkish clan of Djewanshir (...) Its chiefs were called from father to son alternately Panah and Ibrahim Khalil; M. Th. Houtsma, E. van Donzel. E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam 1913–1936 15 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. BRILL, p. 727. ,
- ^ There were Bayat Turks at Maku, and a further branch of the Qajar in Erivan and Qarabagh, were the Javanshir Turks and the Karachrlu Kurd also lived. William Bayne Fisher, Peter Avery, Gavin Hambly. The Cambridge History of Iran. Cambridge University Press, 1991, p.512.
- ^ In the following year Taymurazi took Shahverdi-Khan of Ganja under his protection; and defeated the truculent Sharji-Panah, a town crier fugitive from Persia, who had put himself at the head of the Jevanshir Turkomans and who was tyrannizing the Armenian meliks of Karabagh William Edward David Allen, Edward Denison Ross. A History of the Georgian People. Taylor & Francis, 1932, p. 197. .
- ^ Atkin, Muriel (Winter–Bahar 1979). "The Strange Death of Ibrahim Khalil Khan of Qarabagh". Iranian Studies. 12 (1/2). International Society for Iranian Studies. ss. 79-107. doi:10.1080/00210867908701551.
- ^ BOURNOUTIAN, GEORGE. "EBRAHÈM KHALÈL KHAN JAVANSHER". Encyclopedia Iranica. 17 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ "History of Azerbaijan" 18 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Encyclopædia Britannica Online:
- ^ . 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2018.
- ^ Bournoutian, George A. (2016). The 1820 Russian Survey of the Khanate of Shirvan: A Primary Source on the Demography and Economy of an Iranian Province prior to its Annexation by Russia. Gibb Memorial Trust. s. 4. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibrahim Halil Han Azerice Ibrahimxelil xan d 1732 Arazbar o 2 Haziran 1806 Susa Karabag Hanligi hani Azerbaycan Turk u Cevansir ailesinden Penah Ali Han in ogludur Ibrahim Halil HanKarabag HaniHukum suresi1759 1806Once gelenPenah Ali HanSonra gelenDogum1732 Arazbar Safevi DevletiOlum2 Haziran 1806 Susa Karabag HanligiDefinSusa KalesiHanedanCevansirlerBabasiPenah Ali HanDiniIslamSaltanati1780 lerde Ibrahim Halil Han Dogu Kafkasya nin en guclu yoneticilerinden biri olarak ortaya cikti Devrinde Karabag Hanligi cok buyuk suretle gelisme gosterdi Susa da ilim ve sanat adamlarindan olusan sinif vardi Sehirde insaat calismalari yaygindi Susa insa ediliyor han saraylari konutlar kale duvarlari insa ediliyor yeni okullar aciliyordu Donemin onde gelen sairi Molla Penah Vakif Ibrahim Halil in davetini kabul ederek Kazah dan Susa ya gitti Siirle birlikte astronomi ve matematikte bilen Vakif Karabag Hanligi nin tarihinde onemli bir yere sahiptir Sarayda basvezir gorevine getirilen sair hanligin dis ic ve askeri politikalarinin belirlenmesinde kilit rol oynar ve cok gecmeden Karabag Hanligi uluslararasi alanda kabul gorur Fakat bu ilerleme yaninda ozerkliklerini kaybetme korkusu da yasiyorlardi Iran Osmanli Imparatorlugu ve Rus Imparatorlugu bu alanda hakim bir pozisyon icin savasiyorlardi Bunun yaninda Azerbaycan hanliklari birbirlerinin topraklarini ele gecirmeye calisiyorlardi Bu nedenle hanliklar guclu devletlerden ve komsu hanliklardan guvenilir muttefikler aradilar Ibrahim Halil Han Kafkas daglarindan Tebriz e kadar olan Musluman yonetimli topraklarin cogunu egemenligi altina almak istiyordu ama nihayetinde Iran da yukselen Kacar iktidari karsisinda cabalarini frenlemek zorunda kaldi Daha sonra Kartli Kaheti Kralligi Krali II Erekle ile ittifak yapmis ikisi de Erivan Hanligi nin islerine karismis ve Gence Hanligi ni kuklalarina vermistir Ittifak II Irakli nin 1783 yilinda Georgiyevsk Antlasmasi nda Rus himayesini kabul etmesinin ardindan zayifladi Ibrahim Halil Rus yetkililerle temas kurdu ancak resmi bir anlasma imzalamadi 1795 yilinda Iran hukumdari Aga Muhammed Sah Iran in bolgedeki egemenligini tekrar saglamak icin Karabag Hanligi na saldirdi Gence Nahcivan ve Erivan in hanlari sahin egemenligini kabul etti ancak Ibrahim Han direnise gecti Savasta yenildi ve Susa Kalesi ne geri cekildi Uzun suren bir kusatmadan sonra Aga Muhammed Sah kaleyi ele geciremedi ve bolgeyi terk etti Sozlu bir ateskes soz konusu oldugunda Ibrahim Han Kacar Hanedani nin ustunlugunu kabul etti ve Karabag Hani olarak yonetime devam etmesine izin verildi 1796 da Aga Muhammed Sah in Iran a donusunden sonra Carice II Katerina ordusuna Kafkasya yi fethetmesini emretti Ibrahim Rus komutanlariyla muzakereye basladi ve Karabag da yonetimini surdurmesi karsiliginda onlarla isbirligi yapmayi kabul etti II Katerina oldukten kisa bir sure sonra halefi I Pavel bolgedeki planlarini terk etti ve Rus birliklerini geri cagirdi 1797 de Ibrahim Halil Han in ve Kafkasya daki diger hanlarin ihanetine kizan Aga Muhammed Sah Susa ya saldirdi ve Ibrahim Han yakalandi Aga Muhammed Sah Susa yi ele gecirdikten bes gun sonra Susa da suikasta ugradi Dagistan a kacan Ibrahim daha sonra Susa ya dondu ve Aga Muhammed Sah in onurlu bir sekilde gomulmesine yardimci oldu Sahsini korumak ve Sah ile bariscil iliskiler kurmak icin kizlarindan birini Aga Muhammed Sah in tahtina gecen halefi Feth Ali Sah a verdi 1804 1813 Rus Iran Savasi sirasinda General Tsitsianov Rusya nin Ibrahim Han i han olarak taniyacagina ve Ibrahim in buyuk oglunun babasindan sonra yerine gececegine ve boylece 14 Mayis 1805 te Rusya ile Ibrahim Han arasinda bir anlasma imzalanacagina soz verdi Tsitsianov daha sonra Susa yi isgal etti ve orayi terk ettikten sonra orada bir Rus garnizonu birakti Iran ordusu Susa ya yaklasirken Ibrahim Han kaleyi terk etti ve disarida kamp kurdu 2 Haziran 1806 da Ibrahim Halil Han in torunu tarafindan kiskirtilan ve kendilerini mudafaa edememekten korkan Ruslar kampa saldirdi ve esini kizini en kucuk oglunu ve Ibrahim Han i oldurduler Yerel Muslumanlardan destek almak icin Ruslar Ibrahim Halil Han in oglu Mehdi Kulu Cevansir i Karabag hani olarak atadilar Kaynakca This province was at that time the hereditary fief of the Turkish clan of Djewanshir Its chiefs were called from father to son alternately Panah and Ibrahim Khalil M Th Houtsma E van Donzel E J Brill s first encyclopaedia of Islam 1913 1936 15 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde BRILL p 727 90 04 09790 2 978 90 04 09790 2 There were Bayat Turks at Maku and a further branch of the Qajar in Erivan and Qarabagh were the Javanshir Turks and the Karachrlu Kurd also lived William Bayne Fisher Peter Avery Gavin Hambly The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1991 p 512 0 521 20095 4 In the following year Taymurazi took Shahverdi Khan of Ganja under his protection and defeated the truculent Sharji Panah a town crier fugitive from Persia who had put himself at the head of the Jevanshir Turkomans and who was tyrannizing the Armenian meliks of Karabagh William Edward David Allen Edward Denison Ross A History of the Georgian People Taylor amp Francis 1932 p 197 0 7100 6959 6 Atkin Muriel Winter Bahar 1979 The Strange Death of Ibrahim Khalil Khan of Qarabagh Iranian Studies 12 1 2 International Society for Iranian Studies ss 79 107 doi 10 1080 00210867908701551 BOURNOUTIAN GEORGE EBRAHEM KHALEL KHAN JAVANSHER Encyclopedia Iranica 17 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2011 History of Azerbaijan 18 Kasim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopaedia Britannica Online 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2018 Bournoutian George A 2016 The 1820 Russian Survey of the Khanate of Shirvan A Primary Source on the Demography and Economy of an Iranian Province prior to its Annexation by Russia Gibb Memorial Trust s 4 ISBN 978 1909724808