Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hussit savaşları ya da Bohemya savaşları, Bohemya'da 1419'dan yaklaşık 1434'e süren ve önce Jan Hus'un taraftarlarına karşı, sonra Jan Hus taraftarları arasında gerçekleşen askeri çatışmalardır. Hussit savaşları elde taşınabilen ateşli silahların (hand cannon gibi) ilk olarak yoğun şekilde kullanılmış olması sebebiyle de önem taşır. Hussit savaşçıları genel olarak piyadeydi ve ağır silahlarla donanmış şövalyelerden oluşan büyük orduların Hussitler karşısında aldıkları çok sayıda yenilgi piyade devrimini etkiledi. Savaş sonuçsuz kalan bir savaş oldu.
| Hussit Savaşları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Hussitler 1419-1423, ( ve ) 1423-1434 | Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu Kralcılar Macaristan Papalık ılımlı Husçular () Sırp paralı askerleri | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Jan Žižka | Sigismund (Kutsal Roma İmparatoru) (Haçlılar); (Utraquist) (Bohemya Katolikleri) | ||||||
Köken
Din adamı Jan Hus'un Konstanz Konsili tarafından infaz edildiği (6 Temmuz 1415) haberi Prag'a ulaştığında Husçu hareket devrimci bir karakter almaya başladı. Kilise reformundan yana olan Bohemya ve Moravya'daki şövalyeler ve soylular Konstanz Konsiline 2 Eylül 1415'te Bohemya protestosu (protestatio Bohemorum) denilen ve Hus'un yakılmasını sert bir dille lanetleyen bir protesto gönderdiler. Jan Hus'u kilise karşısında koruma sözü vermiş olmasına rağmen kilisenin infazını engelleyemeyen Kutsal Roma Cermen İmparatoru Sigismund'un bütün ve Jan Hus yanlılarını bastıracağı tehdidini içeren mektubu ise halkı iyice çileden çıkardı.
Bohemya'nın değişik bölgelerinde huzursuzluklar baş gösterdi, birçok katolik rahip ruhani bölgelerinden sürüldü. Husçular neredeyse baştan beri iki gruba ve bunlar da yine kendi içlerinde daha alt gruplara bölünmüşlerdi. Hus, ölümünden kısa bir süre önce, kendisinin Prag'da yokluğu sırasında uygulanmasını salık verdiği adı verilen bir doktrini kabul etmişti. Bu, hem ekmek hem şarabın ortak alınması (daha önce şarabı sadece rahipler içerdi) şeklindeki bir sadakat ve iman yükümlülüğü idi. Bu doktrin daha sonra Utraquist'ler ya da latincedeki calix (kadeh) sözcüğünden yola çıkılarak Calixtine'ler adı verilen ılımlı Husçu grubun sloganı oldu. Buna karşılık daha radikal Husçulara, ileride merkezleri haline gelen şehir olan Tabor'dan yola çıkılarak Taboristler veya sevilen liderleri Jan Žižka'nın ölümünden sonra ona ithafen Yetimler (İng. orphans, Çek dili sirotci) denildi.
Bohemya Kralı IV. Wenceslaus, erkek kardeşi Sigismund'un etkisi ile, Husçular hareketini bastırmaya çalıştı. Husçuların bir kısmı 'ın önderliğinde — Jan Hus ile aynı şehirden olmanın dışında bir ilişkisi yoktur — Prag'ı terk ettiler. Bohemya'nın değişik bölgelerinde, özellikle daha sonraları kurulacak olan Tábor kentinin yakınlarındaki 'de (Ústí nad Labem ile karıştırılmamalı) toplantılar düzenlediler. Bu toplantılarda Sigigmund'u kınadılar ve halkı savaş için hazırladılar.
Husçuların ileri gelenlerinin çoğunun kenti terk etmelerine karşın, Prag'daki karışıklıklar devam etti. 30 Temmuz 1419'da rahip önderliğinde düzenlenen bir sokak yürüyüşünde anti-Husçular tarafından 'un (Novoměstská radnice) pencerelerinden Želivský'ye taş fırlatılır. Orada bulunan Jan Žižka liderliğindeki topluluk bu provokasyonun arkasında belediye başkanı ile bazı il meclisi üyelerinin bulunduğunu söyleyerek binaya girerler ve belediye başkanı ile 13 meclis üyesini pencereden aşağı fırlatarak öldürürler.
Bohemya Kralı IV. Wenceslaus bu olaylardan kısa bir süre sonra 16 Ağustos 1419'da ölür. Wenceslaus'un yaşanan ölümleri duyduğunda serseme döndüğü ve güya yaşadığı şoktan dolayı öldüğü de söylenir.
Çatışmaların başlaması
Kralın ölümü Prag'da ve Bohemya'nın hemen her bölgesinde yeniden kargaşalıkların yaşanmasına neden oldu. Birçok Katolik, özellikle Almanlar — birçoğu hala Papa'ya sadıktır — Bohemya şehirlerinden sürüldüler. Prag'da Kasım 1419'da, Husçular ile ölen kral Wenceslaus'un dul eşi ve kral naibi olan Kraliçe Sophia'nın alelacele topladığı paralı askerler arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. Kentin önemli bir kısmı yanıp yıkıldıktan sonra 13 Kasım'da taraflar ateşkes yaptılar. Husçulara sempati duyan fakat kral naibini destekleyen soylular Prag halkının ellerine geçen Vyšehrad kalesine kraliyet kuvvetlerinin yeniden girmesine izin vermesi koşuluyla Sigismund ile arabuluculuk yapmayı teklif ettiler. Bu anlaşmayı beğenmeyen Žižka Prag'ı terk etti ve Pilsen'e çekildi. Orada kalamayacağını anlayınca güney Bohemya'ya yöneldi ve katolikleri 25 Mart 1420'de Hussit savaşlarının ilk muharebesi sayılan yendikten sonra Husçuların ilk toplanma merkezlerinden biri olan Ústí'ye ulaştı. Buranın durumunu da yeterince sağlam bulmadığı için, adını İncilden alan ve Husçuların yeni yerleşimleri olacak olan komşu şehir Tábor'a hareket etti.
Tabor kısa zamanda, sadece iki ayini (Baptism ve Comminion) kabul ederek kendilerini Utraquist'lerden ayıran radikal Husçuların merkezi oldu. Radikaller aynı zamanda Roma Katolik Kilisesinin birçok ayinlerini de reddediyorlardı. Tabor'daki kilise temelli organizasyon oldukça puriten/sofu bir karaktere sahipti ve yönetim tamamen demokratil temellerde işletiliyordu. Halkın dört lideri (hejtmané) — bunlardan biri de Žižka idi — seçimle belirlenmişti ve oldukça sıkı bir askeri disiplin uygulanıyordu.
Wagenburg taktikleri
Husçular savaş hazırlığı yaparken, at arabalarını, arazinin durumuna bağlı olarak kare veya çember oluşturacak şekilde diziyorlardı. Arabalar birbirlerine zincirlerle bağlanıyor ve köşeleri birbirlerine değecek şekilde yanlamasına yerleştiriliyordu ki böylece arabaları harekete geçirmek gerektiğinde atlar hemen koşumlarına yerleştirilebiliyordu. Her bir arabanın 16-22 askerden oluşan bir ekibi oluyordu: 4-8 okçu, 2 ateşli silah kullanan asker, kargı ve gürzlerle (Gürz Husçuların ulusal silahı idi) donatılmış 6-8 asker, 2 kalkancı ve 2 sürücü.
Husçuların savaşları iki aşamadan oluşurdu: Birinci aşama savunma, ikinci aşama karşı atak. İlk aşamada ordu arabaları düşman ordusunun kanatlarına doğru yerleştirir ve topçu ateşi sayesinde düşman ordusunu savaşa başlaması için kışkırtırdı. Topçu ateşi uzak mesafeden düşmana ağır hasar verirdi.
Düşman ordusu, daha fazla hasar görmemek için, sonunda atlı şövalyelerini saldırıya geçirirdi. Ardından arabaların arkasına gizlenmiş olan okçular ve ateşli silah kullanan askerler yapılan atağı savuşturur ve düşmanı zayıflatırdı. Bunun için nişancılar önce atları hedef alır, atlı süvarileri ana avantajlarından mahrum bırakırlardı. Birçok şövalye atları vurulunca yere devrilirdi.
Düşmanın morali zayıflatılır zayıflatılmaz, ikinci aşama, yani karşı atak başlardı. Arabaların arkasındaki piyade ve süvariler hep birden ve genellikle kanatlardan düşmana karşı şiddetli bir saldırı başlatırdı. Kanatlarından saldırıya uğrayan ve arabalardan bombalanıp duran düşman daha fazla direnç gösteremezdi. Geri çekilmek zorunda kalır ve bunu yaparken de savaş alanından kolayca kaçamayacak durumda olan ağır zırhlarının içinde bozguna uğramış şövalyeleri geride bırakmak zorunda kalırdı. Husçular esir almamaları ile ün yaptıkları için düşman orduları çok ağır kayıplar vermişlerdir.
İlk anti-Husçu haçlı savaşı
Sigismund, Bohemya krallığının bir ırsi monarşi mi yoksa Seçimli monarşi mi olduğu sonraki zamanlara kadar belirsiz kalmış olsa da, geride veliaht bırakmayan kardeşi Wenceslaus'un ölümünden sonra Bohemya tahtında hak iddia etti. Roma kilisesine yakınlığı sayesinde 17 Mart 1420'de Papa V. Martin'den "Wycliffitçilerin, Husçuların ve Bohemya'daki bütün diğer kafirlerin yok edilmesini" içeren ve haçlı ordusu için çağrı çıkaran bir yazı almayı başardı. Sigismund ve Alman prensleri 30 Haziran'da tüm Avrupa'dan topladıkları haçlı savaşçılarından oluşan, büyük bir kısmı da ganimet kapma hevesindeki maceracılardan oluşan büyük bir ordu ile Prag önlerine geldiler. Şehri hemen kuşatmaya aldılar, ancak bir süre sonra bundan vazgeçildi. Dini farklılıkların çözülebilmesi için görüşmeler başladı. Husçular taleplerini "Prag'ın Dört Maddesi" adı verilen bir beyanname ile açıkladılar. Tamamı iki sayfa olan ve Husçuluk tarihinin en önemli belgesi olan bu belge, çağdaş tarihçi 'ya göre şöyledir:
- "1. Tanrının sözü Bohemya krallığında özgürce ve Tanrının rahiplerine uygun bir biçimde vaaz edilmeli ve öğrenilmelidir.
- 2. Kutsal yemek ayinlerinin her ikisi de, yani ekmek ve şarap alma ayini, kurtarıcı Mesihin sözlerine ve emirlerine uygun olarak, tüm inananların katılacağı şekilde yönetilmelidir.
- 3. Mesih'in emirlerine karşın ruhban sınıfını elinde tuttuğu mal ve servet şeklindeki dünyevi güç geri alınmalı ve ruhban sınıfı İncil öğretisindeki kurallara geri dönerek Mesih ve havarilerin yaşamlarını izlemelidir.
- 4. Büyük günahlar ve özellikle bütün kamu suçları ve Tanrının yasasına karşı olan diğerleri ayrımsız herkes için uygulanmalı, yasaklanmalı ve bunların kaynakları imha edilmeli "
Husçuların temel doktrinini içeren bu maddeler Roma'nın otoritesini sarsabileceği düşüncesinde olan Papa'nın sefirlerinin etkisi ile Sigismund tarafından reddedildi. Düşmanlıklar sürdü. Sigismund Prag'a döndüyse de, Vyšehrad ve kaleleri Sigismund'un askerî birliklerinin kontrolünde kaldı.
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yayınlar
- Kaminsky, Howard. A History of the Hussite Revolution. University of California Press, 1967. (paperback, 2004).
- Turnbull, Stephen. The Hussite Wars (1419–36), Osprey Publishing,
Kaynakça
- ^ A nagyszombati csata (Magyar Katolikus Lexikon) 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . and
- ^ a b "Catholic Encyclopedia". 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2012.
Dış bağlantılar
- Hussite Museum in Tabor -(English Version)
- Joan of Arc's Letter to the Hussites16 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (23 March 1430) — In 1430, dictated a letter threatening to lead a crusading army against the Hussites unless they returned to "the Catholic Faith and the original Light". This link contains a translation of the letter plus notes and commentary.
- Tactics of the Hussite Wars. 18 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Bohemian War (1420–1434) 27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Crusades Wiki
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hussit savaslari ya da Bohemya savaslari Bohemya da 1419 dan yaklasik 1434 e suren ve once Jan Hus un taraftarlarina karsi sonra Jan Hus taraftarlari arasinda gerceklesen askeri catismalardir Hussit savaslari elde tasinabilen atesli silahlarin hand cannon gibi ilk olarak yogun sekilde kullanilmis olmasi sebebiyle de onem tasir Hussit savascilari genel olarak piyadeydi ve agir silahlarla donanmis sovalyelerden olusan buyuk ordularin Hussitler karsisinda aldiklari cok sayida yenilgi piyade devrimini etkiledi Savas sonucsuz kalan bir savas oldu Hussit SavaslariTarih30 Temmuz 1419 30 Mayis 1434BolgeOrta Avrupa daha cok BohemyaSonucRadikal Hussitlerin yenilgisiTaraflarHussitler 1419 1423 ve 1423 1434Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu Kralcilar Macaristan Papalik ilimli Huscular Sirp parali askerleriKomutanlar ve liderlerJan ZizkaSigismund Kutsal Roma Imparatoru Haclilar Utraquist Bohemya Katolikleri KokenDin adami Jan Hus un Konstanz Konsili tarafindan infaz edildigi 6 Temmuz 1415 haberi Prag a ulastiginda Huscu hareket devrimci bir karakter almaya basladi Kilise reformundan yana olan Bohemya ve Moravya daki sovalyeler ve soylular Konstanz Konsiline 2 Eylul 1415 te Bohemya protestosu protestatio Bohemorum denilen ve Hus un yakilmasini sert bir dille lanetleyen bir protesto gonderdiler Jan Hus u kilise karsisinda koruma sozu vermis olmasina ragmen kilisenin infazini engelleyemeyen Kutsal Roma Cermen Imparatoru Sigismund un butun ve Jan Hus yanlilarini bastiracagi tehdidini iceren mektubu ise halki iyice cileden cikardi Bohemya nin degisik bolgelerinde huzursuzluklar bas gosterdi bircok katolik rahip ruhani bolgelerinden suruldu Huscular neredeyse bastan beri iki gruba ve bunlar da yine kendi iclerinde daha alt gruplara bolunmuslerdi Hus olumunden kisa bir sure once kendisinin Prag da yoklugu sirasinda uygulanmasini salik verdigi adi verilen bir doktrini kabul etmisti Bu hem ekmek hem sarabin ortak alinmasi daha once sarabi sadece rahipler icerdi seklindeki bir sadakat ve iman yukumlulugu idi Bu doktrin daha sonra Utraquist ler ya da latincedeki calix kadeh sozcugunden yola cikilarak Calixtine ler adi verilen ilimli Huscu grubun slogani oldu Buna karsilik daha radikal Husculara ileride merkezleri haline gelen sehir olan Tabor dan yola cikilarak Taboristler veya sevilen liderleri Jan Zizka nin olumunden sonra ona ithafen Yetimler Ing orphans Cek dili sirotci denildi Bohemya Krali IV Wenceslaus erkek kardesi Sigismund un etkisi ile Huscular hareketini bastirmaya calisti Huscularin bir kismi in onderliginde Jan Hus ile ayni sehirden olmanin disinda bir iliskisi yoktur Prag i terk ettiler Bohemya nin degisik bolgelerinde ozellikle daha sonralari kurulacak olan Tabor kentinin yakinlarindaki de Usti nad Labem ile karistirilmamali toplantilar duzenlediler Bu toplantilarda Sigigmund u kinadilar ve halki savas icin hazirladilar Huscularin ileri gelenlerinin cogunun kenti terk etmelerine karsin Prag daki karisikliklar devam etti 30 Temmuz 1419 da rahip onderliginde duzenlenen bir sokak yuruyusunde anti Huscular tarafindan un Novomestska radnice pencerelerinden Zelivsky ye tas firlatilir Orada bulunan Jan Zizka liderligindeki topluluk bu provokasyonun arkasinda belediye baskani ile bazi il meclisi uyelerinin bulundugunu soyleyerek binaya girerler ve belediye baskani ile 13 meclis uyesini pencereden asagi firlatarak oldururler Bohemya Krali IV Wenceslaus bu olaylardan kisa bir sure sonra 16 Agustos 1419 da olur Wenceslaus un yasanan olumleri duydugunda serseme dondugu ve guya yasadigi soktan dolayi oldugu de soylenir Catismalarin baslamasiKralin olumu Prag da ve Bohemya nin hemen her bolgesinde yeniden kargasaliklarin yasanmasina neden oldu Bircok Katolik ozellikle Almanlar bircogu hala Papa ya sadiktir Bohemya sehirlerinden surulduler Prag da Kasim 1419 da Huscular ile olen kral Wenceslaus un dul esi ve kral naibi olan Kralice Sophia nin alelacele topladigi parali askerler arasinda siddetli catismalar yasandi Kentin onemli bir kismi yanip yikildiktan sonra 13 Kasim da taraflar ateskes yaptilar Husculara sempati duyan fakat kral naibini destekleyen soylular Prag halkinin ellerine gecen Vysehrad kalesine kraliyet kuvvetlerinin yeniden girmesine izin vermesi kosuluyla Sigismund ile arabuluculuk yapmayi teklif ettiler Bu anlasmayi begenmeyen Zizka Prag i terk etti ve Pilsen e cekildi Orada kalamayacagini anlayinca guney Bohemya ya yoneldi ve katolikleri 25 Mart 1420 de Hussit savaslarinin ilk muharebesi sayilan yendikten sonra Huscularin ilk toplanma merkezlerinden biri olan Usti ye ulasti Buranin durumunu da yeterince saglam bulmadigi icin adini Incilden alan ve Huscularin yeni yerlesimleri olacak olan komsu sehir Tabor a hareket etti Tabor kisa zamanda sadece iki ayini Baptism ve Comminion kabul ederek kendilerini Utraquist lerden ayiran radikal Huscularin merkezi oldu Radikaller ayni zamanda Roma Katolik Kilisesinin bircok ayinlerini de reddediyorlardi Tabor daki kilise temelli organizasyon oldukca puriten sofu bir karaktere sahipti ve yonetim tamamen demokratil temellerde isletiliyordu Halkin dort lideri hejtmane bunlardan biri de Zizka idi secimle belirlenmisti ve oldukca siki bir askeri disiplin uygulaniyordu Wagenburg taktikleriHuscular savas hazirligi yaparken at arabalarini arazinin durumuna bagli olarak kare veya cember olusturacak sekilde diziyorlardi Arabalar birbirlerine zincirlerle baglaniyor ve koseleri birbirlerine degecek sekilde yanlamasina yerlestiriliyordu ki boylece arabalari harekete gecirmek gerektiginde atlar hemen kosumlarina yerlestirilebiliyordu Her bir arabanin 16 22 askerden olusan bir ekibi oluyordu 4 8 okcu 2 atesli silah kullanan asker kargi ve gurzlerle Gurz Huscularin ulusal silahi idi donatilmis 6 8 asker 2 kalkanci ve 2 surucu Huscularin savaslari iki asamadan olusurdu Birinci asama savunma ikinci asama karsi atak Ilk asamada ordu arabalari dusman ordusunun kanatlarina dogru yerlestirir ve topcu atesi sayesinde dusman ordusunu savasa baslamasi icin kiskirtirdi Topcu atesi uzak mesafeden dusmana agir hasar verirdi Dusman ordusu daha fazla hasar gormemek icin sonunda atli sovalyelerini saldiriya gecirirdi Ardindan arabalarin arkasina gizlenmis olan okcular ve atesli silah kullanan askerler yapilan atagi savusturur ve dusmani zayiflatirdi Bunun icin nisancilar once atlari hedef alir atli suvarileri ana avantajlarindan mahrum birakirlardi Bircok sovalye atlari vurulunca yere devrilirdi Dusmanin morali zayiflatilir zayiflatilmaz ikinci asama yani karsi atak baslardi Arabalarin arkasindaki piyade ve suvariler hep birden ve genellikle kanatlardan dusmana karsi siddetli bir saldiri baslatirdi Kanatlarindan saldiriya ugrayan ve arabalardan bombalanip duran dusman daha fazla direnc gosteremezdi Geri cekilmek zorunda kalir ve bunu yaparken de savas alanindan kolayca kacamayacak durumda olan agir zirhlarinin icinde bozguna ugramis sovalyeleri geride birakmak zorunda kalirdi Huscular esir almamalari ile un yaptiklari icin dusman ordulari cok agir kayiplar vermislerdir Ilk anti Huscu hacli savasiSigismund Bohemya kralliginin bir irsi monarsi mi yoksa Secimli monarsi mi oldugu sonraki zamanlara kadar belirsiz kalmis olsa da geride veliaht birakmayan kardesi Wenceslaus un olumunden sonra Bohemya tahtinda hak iddia etti Roma kilisesine yakinligi sayesinde 17 Mart 1420 de Papa V Martin den Wycliffitcilerin Huscularin ve Bohemya daki butun diger kafirlerin yok edilmesini iceren ve hacli ordusu icin cagri cikaran bir yazi almayi basardi Sigismund ve Alman prensleri 30 Haziran da tum Avrupa dan topladiklari hacli savascilarindan olusan buyuk bir kismi da ganimet kapma hevesindeki maceracilardan olusan buyuk bir ordu ile Prag onlerine geldiler Sehri hemen kusatmaya aldilar ancak bir sure sonra bundan vazgecildi Dini farkliliklarin cozulebilmesi icin gorusmeler basladi Huscular taleplerini Prag in Dort Maddesi adi verilen bir beyanname ile acikladilar Tamami iki sayfa olan ve Husculuk tarihinin en onemli belgesi olan bu belge cagdas tarihci ya gore soyledir 1 Tanrinin sozu Bohemya kralliginda ozgurce ve Tanrinin rahiplerine uygun bir bicimde vaaz edilmeli ve ogrenilmelidir 2 Kutsal yemek ayinlerinin her ikisi de yani ekmek ve sarap alma ayini kurtarici Mesihin sozlerine ve emirlerine uygun olarak tum inananlarin katilacagi sekilde yonetilmelidir 3 Mesih in emirlerine karsin ruhban sinifini elinde tuttugu mal ve servet seklindeki dunyevi guc geri alinmali ve ruhban sinifi Incil ogretisindeki kurallara geri donerek Mesih ve havarilerin yasamlarini izlemelidir 4 Buyuk gunahlar ve ozellikle butun kamu suclari ve Tanrinin yasasina karsi olan digerleri ayrimsiz herkes icin uygulanmali yasaklanmali ve bunlarin kaynaklari imha edilmeli Huscularin temel doktrinini iceren bu maddeler Roma nin otoritesini sarsabilecegi dusuncesinde olan Papa nin sefirlerinin etkisi ile Sigismund tarafindan reddedildi Dusmanliklar surdu Sigismund Prag a donduyse de Vysehrad ve kaleleri Sigismund un askeri birliklerinin kontrolunde kaldi Ayrica bakinizJan HusKonuyla ilgili yayinlarKaminsky Howard A History of the Hussite Revolution University of California Press 1967 ISBN 978 1 59244 631 5 paperback 2004 Turnbull Stephen The Hussite Wars 1419 36 Osprey Publishing ISBN 1 84176 665 8Kaynakca A nagyszombati csata Magyar Katolikus Lexikon 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde and a b Catholic Encyclopedia 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2012 Dis baglantilarHussite Museum in Tabor English Version Joan of Arc s Letter to the Hussites16 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 March 1430 In 1430 dictated a letter threatening to lead a crusading army against the Hussites unless they returned to the Catholic Faith and the original Light This link contains a translation of the letter plus notes and commentary Tactics of the Hussite Wars 18 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Bohemian War 1420 1434 27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Crusades Wiki