Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ocak 2015) |
Llano de Chajnantor Rasathanesi, yerden 4.800 m yüksekte, Kuzey Şili'de Atacama Çölü'nde bulunan rasathane grubuna verilen genel bir isimdir. Antofagasta bölgesinde bulunan bu alan, San Pedro de Atacama köyüne yaklaşık olarak 50 kilometre uzaklıktadır. Oldukça kurak ve soğuk bir iklimi olan bu bölge insanlar için elverişli olmamasına karşın milimetre-altı astronomi için mükemmel bir konum özelliği taşımaktadır. Bunun nedeni ise su buharlarının milimetre-altı radyasyonu emerek gözlemin verimini düşürmesidir. Llano de Chajnantor bölgesi aynı zamanda dünyanın en büyük ve pahalı astronomik teleskop projesine, Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA), ev sahipliği yapmaktadır. Llano de Chajnantor ve çevresi Şili hükûmeti tarafından Chajnantor Bilim Fonu (İspanyolca: Reserva Científica de Chajnantor) kapsamındadır.
 Cerro Toco'dan Llano de Chajnantor. APEX (solda) ve CBI (uzakta merkezde) görülebilir. | |
| Bulunduğu yer | Antofagasta bölgesi, Şili |
|---|---|
| Koordinatlar | 23°01′22″S 67°45′18″W / 23.0228°G 67.755°B |
| Yükseklik | 4.800 m (15.700 ft) |
| Teleskoplar |
|
  Llano de Chajnantor Rasathanesi konumu | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Konum
güneyinde, yaylasının batısında bulunur. And Dağları 200 kilometreyi aşkın bir uzunlukta doğuya yani Arjantin'e doğru uzanır. The Salar de Atacama havzası batıda bölgesince çevrelenen Puna de Atacama havzası ile sınırlandırılmıştır. Puna de Atacama havzasının batısı, Andean volkanik kuşağının merkezi volkanlarının arasında yer alır. Llano de Chajnantor bölgesinin kendisi Holosen devrinden beri aktif olmasına rağmen tarih boyunca hiç patlamamış Purico Complex volkanik tepeleriyle sarılıdır. Kuzeyde Cerro Chajnantor, doğuda Cerro El Chascón, güney ve batı bölgesinde ise küçük küçük volkanik tepeler bulunur. Pampa la Bola kuzeydoğuya, Cerro El Chascón, Cerro Chajnantor'un kuzeyi ve doğusuna uzanır. Pampa la Bola ortalama olarak 4.800 m yüksekliğe sahipken, Llano de Chajnantor bölgesinin ortalama yüksekliği 5.000 m olarak ölçülmüştür. Atmosferin inceliği verimsiz bir iklim oluşturup bilim insanlarının çalışmalarını güçleştirdiğinden dolayı, ALMA için işlerin çoğu yerden yaklaşık olarak 2.900 m yüksekliğe sahip Salar de Atacama havzasındaki merkez binada yürütülecektir.
ALMA'nın bulunduğu bölgede yıllık ortalama yağış miktarı 100 mm olarak kaydedilmiştir. Llano de Chajnantor bölgesinin kuru iklimi 3 ana nedene dayandırılır: And Dağları'ndan ve Chilean Coastal Range Dağları'ndan gelen küçük çapta yağmur akıntıları, Şili kıyısındaki Humboldt Akıntısı'nın oluşturduğu sıcaklık terselmesi veya bir diğer adıyla enverziyon, Kuzey Pasik Yükseği'nin basıncıyla şekillenen Hadley ve Ferrey atmosferik sirkülasyonunun oluşturduğu inversiyon. Bölge genellikle Atacama Çölü'nde yer alıyor gibi kabul edilmiş olsa da ekolojisinden dolayı aslında Central Andean dry puna bölgesinin içerisinde yer alır. Llano de Chajnantor bölgesi aynı zamanda Güney Afrika ve Orta Avustralya'daki çöllerle aynı enlemde bulunmaktadır.
Teleskoplar
Llano de Chajnantor teleskopları
- Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (İngilizce: Atacama Large Millimeter/sub-millimeter Array; ALMA), Şili'nin kuzeyindeki Llano de Chajnantor bölgesinde yapım aşamasında olan astronomik interferometre özellikli büyük radyo teleskoplardır. Tamamlandığında 66 dev antenden oluşacaktır. 2011 yılında ilk bilimsel gözlem tamamlandığında, 12 m metre çapında 20 tane anten kurulmuştu. Proje 1,3 milyar doların üzerinde bir ticari yüke sahip olduğundan Ulusal Radyo Astronomi Rasathane (İngilizce: National Radio Astronomy Observatory, kısaca NRAO) ve Avrupa Güney Rasathane'nin (İngilizce: European Southern Observatory) liderliğinde uluslararası bir ticaret birliği anlaşması yapıldı.
- Atacama Öncü Deney Teleskobu (İngilizce: Atacama Pathfinder Experiment) (APEX), 2005 yılında kurulan 12 m çapında bir milimetre-altı radyo teleskobudur. APEX, Max Planck Radyo Astronomi Enstitüsü liderliğinde bir ticaret birliği anlaşması ile işletilen, ALMA antenleri için bir prototip niteliğindeydi.
- Kozmik mikrodalga arka plan ışınımını gözlemlemek için inşa edilmiş QUIT (İngilizce: QU Imaging Experiment Telescope) üç adet radyo teleskop dizisinden oluşur. Teleskoplar, elektromanyetik ışınımı ölçmek için ilginç bir Mizuguchi-Dragone tasarımıyla beraber son derece hasssas bolometrelere sahiptir. Daha önce 2009 yılında CBI dizisine ev sahipliği yapan proje, Chicago Üniversitesi tarafından yönetiliyor.
Pampa la Bola teleskopları
- Atacama Milimetre-altı Teleskop Deneyi (İngilizce: Atacama Submillimeter Telescope Experiment; ASTE), Mitsubishi Electric tarafından inşa edilmiş 10 m çapında bir milimetre-altı radyo teleskoptur. Teleskop, Japonya Ulusal Astronomi Rasathanesi'nin öncülüğünde bir uluslararası ticaret birliği ile işletilen ALMA antenleri için bir ön prototipti. ASTE, ilk olarak 2000 yılında Japonya'da inşa edildi ve ardından 2002 yılında Şili'de yeniden kuruldu. Düzenli gözlemlerine 2004 yılında başladı.
- NANTEN2 Rasathanesi (NANTEN2), Köln Üniversitesi öncülüğünde uluslararası bir ticaret anlaşmasıyla işletilen 4,0 m çapında bir milimetrik-dalga radyo teleskobudur. 2004 yılında 1995 yılından beri işletilen Las Campanas Rasathanesi'nden taşınmıştır.
Komşu tepelere yeni teleskoplar
- Atacama Kozmoloji Teleskobu (İngilizce: Atacama Cosmology Telescope; ACT), 6,0 m çapında gökyüzünü mikrodalga dalgaboyunda keşfetmek için Gregorian tipinde dizayn edilmiş bir teleskoptur. 2007 yılında Cerro Toco Stratovolkanı'nın batı köşesine inşa edilen teleskop, 2007 yılından beri Princeton Üniversitesi öncülüğünde uluslararası bir ticaret anlaşmasıyla işletilmektedir.
* Tokyo Üniversitesi Atacama Rasathanesi (İngilizce: University of Tokyo Atacama Observatory) (TAO), Llano de Chajnantor bölgesinin hemen kuzeyinde yer alan Cerro Chajnantor bölgesinde 6,5 m çapında planlanan bir optik ve kızılötesi teleskoptur. 2009 yılında 1,0 m çapında teleskoba sahip, miniTAO olarak isimlendirilen test amaçlı bir tesis kurulmuştur. TAO, halen dünyanın en güçlü ve nitelikli teleskopları arasında yer almaktadır.
- Cerro Chajnantor Atacama Teleskobu (CCAT), TAO'nun yakınındaki Cerro Chajnantor bölgesine kurulması planlanan 25 m çapında bir milimetre-altı radyo teleskoptur. Proje henüz gelişim sürecindeyken, CCAT'ın web sayfasında ifade edildiği gibi aslında Cornell Caltech Atacama Teleskobu olarak isimlendirilmesi planlanmıştı. Projenin 2020 yılında tamamlanması bekleniyor.
- Huan Tran Teleskobu (HTT), kozmik mikrodalga arka plan ışıması polarizasyonunu ölçmek için başlatılmış bir projenin parçasıdır. HTT, 3,5 m çapa sahip Gregorian tipi bir teleskoptur. Teleskoba, 1 K (−273 °C)'den daha düşük sıcaklıklara kadar soğutulan bolometre dizisinden oluşan POLARBEAR deneyi bağlanmıştır. HTT ilk olarak 2010 yılında test edilmek için CARMA bölgesine kurulmuştur. Ardından 2011 yılında ACT'nin yakınlarında bir Cerro Toco bölgesine taşınmış ve ilk ışığını Ocak 2012'de gözlemlemiştir. Proje, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi öncülüğünde uluslararası bir ticaret anlaşmasıyla geliştirilmiştir.
Eski teleskoplar
- Kozmik Arka plan Görüntüleyici (İngilizce: Cosmic Background Imager; CBI), kozmik mikrodalga arka plan ışımasının yoğunluğunu ve polarizasyonunu ölçmek için dizayn edilmiş bir teleskop interferometresiydi. 13 tane 0,9 m çapa sahip teleskopla 1999 ve 2006 yılları arasında işletildi ve 2008'e kadar ise 1,4 m çapındaki antenlere entegre edildi. CBI şimdilerde QUIET deneyi için kullanılıyor.
- Milimetrik-dalga interferometresi (İngilizce: Millimeter-wave Interferometer) (MINT), 2001 yılının sonlarında Cerro Toco'nun yamaçlarında işletilen dört parçadan oluşmuş bir diziydi. Prototipi iki tane 0,3 m çapında ve iki tane 0,45 m çapında Cassegrain tipi yansıtıcıdan oluşuyordu. Kozmik mikrodalga arka plan ışımasını ölçmek için dizayn edilmişti.
- Mobil Anizotropi Teleskobu (İngilizce: Mobile Anisotropy Telescope; MAT veya MAT/TOCO), kozmik mikrodalga arka plan ışımasının anizotropisini ölçümlemek amacıyla dizayn edilen 0,8 m çapında bir teleskoptu. Aslında QMAP balon projesinin sepetine yerleştirilip kullanılması amaçlanmış olan proje, 1997 ve 1998 yıllarının sonlarına doğru Cerro Toco'nun yamaçlarında işletilmiştir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ocak 2015 Llano de Chajnantor Rasathanesi yerden 4 800 m yuksekte Kuzey Sili de Atacama Colu nde bulunan rasathane grubuna verilen genel bir isimdir Antofagasta bolgesinde bulunan bu alan San Pedro de Atacama koyune yaklasik olarak 50 kilometre uzakliktadir Oldukca kurak ve soguk bir iklimi olan bu bolge insanlar icin elverisli olmamasina karsin milimetre alti astronomi icin mukemmel bir konum ozelligi tasimaktadir Bunun nedeni ise su buharlarinin milimetre alti radyasyonu emerek gozlemin verimini dusurmesidir Llano de Chajnantor bolgesi ayni zamanda dunyanin en buyuk ve pahali astronomik teleskop projesine Atacama Buyuk Milimetre Milimetre alti Dizisi ALMA ev sahipligi yapmaktadir Llano de Chajnantor ve cevresi Sili hukumeti tarafindan Chajnantor Bilim Fonu Ispanyolca Reserva Cientifica de Chajnantor kapsamindadir Llano de Chajnantor GozlemeviCerro Toco dan Llano de Chajnantor APEX solda ve CBI uzakta merkezde gorulebilir Bulundugu yerAntofagasta bolgesi SiliKoordinatlar23 01 22 S 67 45 18 W 23 0228 G 67 755 B 23 0228 67 755Yukseklik4 800 m 15 700 ft TeleskoplarAtacama Kozmoloji TeleskobuAtacama Pathfinder ExperimentAtacama Submillimeter Telescope ExperimentNANTEN2 GozlemeviPOLARBEARQ U Imaging ExperimenTTokyo Universitesi Atacama GozlemeviAtacama Large Millimeter Array Llano de Chajnantor Rasathanesi konumu Wikimedia Commons ta ilgili ortam Vikiveri de duzenle Konumguneyinde yaylasinin batisinda bulunur And Daglari 200 kilometreyi askin bir uzunlukta doguya yani Arjantin e dogru uzanir The Salar de Atacama havzasi batida bolgesince cevrelenen Puna de Atacama havzasi ile sinirlandirilmistir Puna de Atacama havzasinin batisi Andean volkanik kusaginin merkezi volkanlarinin arasinda yer alir Llano de Chajnantor bolgesinin kendisi Holosen devrinden beri aktif olmasina ragmen tarih boyunca hic patlamamis Purico Complex volkanik tepeleriyle sarilidir Kuzeyde Cerro Chajnantor doguda Cerro El Chascon guney ve bati bolgesinde ise kucuk kucuk volkanik tepeler bulunur Pampa la Bola kuzeydoguya Cerro El Chascon Cerro Chajnantor un kuzeyi ve dogusuna uzanir Pampa la Bola ortalama olarak 4 800 m yukseklige sahipken Llano de Chajnantor bolgesinin ortalama yuksekligi 5 000 m olarak olculmustur Atmosferin inceligi verimsiz bir iklim olusturup bilim insanlarinin calismalarini guclestirdiginden dolayi ALMA icin islerin cogu yerden yaklasik olarak 2 900 m yukseklige sahip Salar de Atacama havzasindaki merkez binada yurutulecektir ALMA nin bulundugu bolgede yillik ortalama yagis miktari 100 mm olarak kaydedilmistir Llano de Chajnantor bolgesinin kuru iklimi 3 ana nedene dayandirilir And Daglari ndan ve Chilean Coastal Range Daglari ndan gelen kucuk capta yagmur akintilari Sili kiyisindaki Humboldt Akintisi nin olusturdugu sicaklik terselmesi veya bir diger adiyla enverziyon Kuzey Pasik Yuksegi nin basinciyla sekillenen Hadley ve Ferrey atmosferik sirkulasyonunun olusturdugu inversiyon Bolge genellikle Atacama Colu nde yer aliyor gibi kabul edilmis olsa da ekolojisinden dolayi aslinda Central Andean dry puna bolgesinin icerisinde yer alir Llano de Chajnantor bolgesi ayni zamanda Guney Afrika ve Orta Avustralya daki collerle ayni enlemde bulunmaktadir TeleskoplarLlano de Chajnantor teleskoplari Atacama Buyuk Milimetre Milimetre alti Dizisi Ingilizce Atacama Large Millimeter sub millimeter Array ALMA Sili nin kuzeyindeki Llano de Chajnantor bolgesinde yapim asamasinda olan astronomik interferometre ozellikli buyuk radyo teleskoplardir Tamamlandiginda 66 dev antenden olusacaktir 2011 yilinda ilk bilimsel gozlem tamamlandiginda 12 m metre capinda 20 tane anten kurulmustu Proje 1 3 milyar dolarin uzerinde bir ticari yuke sahip oldugundan Ulusal Radyo Astronomi Rasathane Ingilizce National Radio Astronomy Observatory kisaca NRAO ve Avrupa Guney Rasathane nin Ingilizce European Southern Observatory liderliginde uluslararasi bir ticaret birligi anlasmasi yapildi Atacama Oncu Deney Teleskobu Ingilizce Atacama Pathfinder Experiment APEX 2005 yilinda kurulan 12 m capinda bir milimetre alti radyo teleskobudur APEX Max Planck Radyo Astronomi Enstitusu liderliginde bir ticaret birligi anlasmasi ile isletilen ALMA antenleri icin bir prototip niteligindeydi Kozmik mikrodalga arka plan isinimini gozlemlemek icin insa edilmis QUIT Ingilizce QU Imaging Experiment Telescope uc adet radyo teleskop dizisinden olusur Teleskoplar elektromanyetik isinimi olcmek icin ilginc bir Mizuguchi Dragone tasarimiyla beraber son derece hasssas bolometrelere sahiptir Daha once 2009 yilinda CBI dizisine ev sahipligi yapan proje Chicago Universitesi tarafindan yonetiliyor Pampa la Bola teleskoplari Atacama Milimetre alti Teleskop Deneyi Ingilizce Atacama Submillimeter Telescope Experiment ASTE Mitsubishi Electric tarafindan insa edilmis 10 m capinda bir milimetre alti radyo teleskoptur Teleskop Japonya Ulusal Astronomi Rasathanesi nin onculugunde bir uluslararasi ticaret birligi ile isletilen ALMA antenleri icin bir on prototipti ASTE ilk olarak 2000 yilinda Japonya da insa edildi ve ardindan 2002 yilinda Sili de yeniden kuruldu Duzenli gozlemlerine 2004 yilinda basladi NANTEN2 Rasathanesi NANTEN2 Koln Universitesi onculugunde uluslararasi bir ticaret anlasmasiyla isletilen 4 0 m capinda bir milimetrik dalga radyo teleskobudur 2004 yilinda 1995 yilindan beri isletilen Las Campanas Rasathanesi nden tasinmistir Komsu tepelere yeni teleskoplar Atacama Kozmoloji Teleskobu Ingilizce Atacama Cosmology Telescope ACT 6 0 m capinda gokyuzunu mikrodalga dalgaboyunda kesfetmek icin Gregorian tipinde dizayn edilmis bir teleskoptur 2007 yilinda Cerro Toco Stratovolkani nin bati kosesine insa edilen teleskop 2007 yilindan beri Princeton Universitesi onculugunde uluslararasi bir ticaret anlasmasiyla isletilmektedir Tokyo Universitesi Atacama Rasathanesi Ingilizce University of Tokyo Atacama Observatory TAO Llano de Chajnantor bolgesinin hemen kuzeyinde yer alan Cerro Chajnantor bolgesinde 6 5 m capinda planlanan bir optik ve kizilotesi teleskoptur 2009 yilinda 1 0 m capinda teleskoba sahip miniTAO olarak isimlendirilen test amacli bir tesis kurulmustur TAO halen dunyanin en guclu ve nitelikli teleskoplari arasinda yer almaktadir Cerro Chajnantor Atacama Teleskobu CCAT TAO nun yakinindaki Cerro Chajnantor bolgesine kurulmasi planlanan 25 m capinda bir milimetre alti radyo teleskoptur Proje henuz gelisim surecindeyken CCAT in web sayfasinda ifade edildigi gibi aslinda Cornell Caltech Atacama Teleskobu olarak isimlendirilmesi planlanmisti Projenin 2020 yilinda tamamlanmasi bekleniyor Huan Tran Teleskobu HTT kozmik mikrodalga arka plan isimasi polarizasyonunu olcmek icin baslatilmis bir projenin parcasidir HTT 3 5 m capa sahip Gregorian tipi bir teleskoptur Teleskoba 1 K 273 C den daha dusuk sicakliklara kadar sogutulan bolometre dizisinden olusan POLARBEAR deneyi baglanmistir HTT ilk olarak 2010 yilinda test edilmek icin CARMA bolgesine kurulmustur Ardindan 2011 yilinda ACT nin yakinlarinda bir Cerro Toco bolgesine tasinmis ve ilk isigini Ocak 2012 de gozlemlemistir Proje Kaliforniya Berkeley Universitesi onculugunde uluslararasi bir ticaret anlasmasiyla gelistirilmistir Eski teleskoplar Kozmik Arka plan Goruntuleyici Ingilizce Cosmic Background Imager CBI kozmik mikrodalga arka plan isimasinin yogunlugunu ve polarizasyonunu olcmek icin dizayn edilmis bir teleskop interferometresiydi 13 tane 0 9 m capa sahip teleskopla 1999 ve 2006 yillari arasinda isletildi ve 2008 e kadar ise 1 4 m capindaki antenlere entegre edildi CBI simdilerde QUIET deneyi icin kullaniliyor Milimetrik dalga interferometresi Ingilizce Millimeter wave Interferometer MINT 2001 yilinin sonlarinda Cerro Toco nun yamaclarinda isletilen dort parcadan olusmus bir diziydi Prototipi iki tane 0 3 m capinda ve iki tane 0 45 m capinda Cassegrain tipi yansiticidan olusuyordu Kozmik mikrodalga arka plan isimasini olcmek icin dizayn edilmisti Mobil Anizotropi Teleskobu Ingilizce Mobile Anisotropy Telescope MAT veya MAT TOCO kozmik mikrodalga arka plan isimasinin anizotropisini olcumlemek amaciyla dizayn edilen 0 8 m capinda bir teleskoptu Aslinda QMAP balon projesinin sepetine yerlestirilip kullanilmasi amaclanmis olan proje 1997 ve 1998 yillarinin sonlarina dogru Cerro Toco nun yamaclarinda isletilmistir