Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Temel gelir veya vatandaşlık geliri, bir devletin tüm vatandaşlarına düzenli diğer gelirlerinden ya da servetlerinden bağımsız olarak toplumun bir bireyi olmaları nedeniyle düzenli bir gelir sağlamasını öneren sosyal güvenlik kuramıdır.
Temel gelirin bir politika aracı olarak kullanılması önerisi 1986’da kurulan Avrupa Temel Gelir Ağı (Basic Income European Network) projesi ile başlamıştır. Tartışmalar tüm dünyada ilgi çekince, Avrupa ile sınırlı kalınmamış ve Küresel Temel Gelir Ağı (Basic Income Earth Network) projesine dönüştürülmüştür. 1986-2004 yılları arasında Avrupa kentlerinde iki yılda bir düzenlenen kongreler, 2006’da Güney Afrika’da, 2010'da ise Brezilya'nın Sao Paulo kentinde düzenlenmiştir.
Finlandiya'da aylık 800 euro olarak uygulamaya geçirilmesi tartışılmaktadır.
Tarihçe
Kavramın kökeni Thomas More'un Ütopya'sına (1516) kadar dayanır. Ancak fikrin asıl fikir babası olarak (1492-1540) sayılmalıdır. Vives, 1526'da bilimsel bir andaçya yazdığı 'Yoksullara Yardım' yazısında belediye sınırları içinde yaşayan herkese beli bir asgari yaşam güvencesi sağlama önerisinde bulunmuştur. Vives'ye göre yoksul insanlara, eğer çalışmaya isteklilerse yardım yapılmalıdır. Yoksulların bir uğraşının olması olması onları kötü düşüncelerden ve eylemlerden uzaklaştırır. Yoksullar açlıktan ölmemeli; ancak tembellik etmemeleri için bazı işlerle uğraştırılmalıdırlar. Zenginler ise doğanın onlara bahşettiği hediyeleri, ihtiyaç içinde bulunanlara vermedikleri sürece sadece birer hırsızdır, sadece kendileri için yaratılmamış olan birşeyi gaspetmektedir. Vives'in düşünceleri 1587–98 arasında İngiltere'de uygulanan "Yoksulluk Yasası"na ilham kaynağı olmuştur.
Fransız devrimi ile yoksulluğun azaltılması düşüncesi yeniden öne çıktı. Marqui de Concordet(1743-1794) bunun için "temel bağış" adı verdiği bir fikir attı. Daha sonra Thomas Paine'in (1737-1809) geliştirdiği bu düşünceye göre yeryüzü insanoğlunun ortak malıdır ve verimli toprakları olan her mal sahibinin topluma ödemesi gereken bir kira borcu vardır. Bu doğal mirasın 21 yaşına giren her insana ödenmesi gerekir. Ütopik sosyalistlerden Charles Fourier (1772-1837) avlanma, balık tutma, hayvan otlatma vb. temel hakların uygarlık tarafından tecavüze uğratıldığını ve, insanların doğal kaynaklara doğrudan ulaşımının engellenmesi karşılığında bir "geçim ödeneği" sağlanması gerektiğini savunur. Yine ütopik sosyalistlerden Fourier'in "geçim ödeneği"ne devletin çok fazla müdahale edebileceği gerekçesiyle karşı çıkmış, yerine tüm gayrimenkullerin kira bedeki hesaplanarak bir "bölgesel kar payı" hesaplanmasını ve bunun her vatandaşa ödenmesini önermiştir.John Stuart Mill ise "Principles of Economy" adlı eserinde Fourier'in önerisinin büyük bir ileri görüş olduğunu; ancak bu geçim ödeneğinin sağlanması için özel mülkiyetin ortadan kalmasının gerekmediğini, hatta mirasın bile sürebileceğini söyler. Buna göre önce üretim,n toplamından toplumun her bir üyesine belli bir geçim ödeneği dağıtılır. Kalan fazla ise emek, kapital ve yetenek arasında önceden belirlenmiş oranlara göre dağıtılabilir.
20. yüzyıl bu düşüncelerin en çok tartışıldığı yüzyıl oldu. Bertrand Russell anarşizm ve sosyalizmin birleştirilmesi konusunda kafa yordu, anarşizmin özgürlüğü, sosyalizmin üretimi öne çıkardığını, bunların birleştirilebileceğini ve çalışsın çalışmasın herkese belli bir asgari gelir ödenebileceğini, eğitim süresi bittikten sonra kimsenin çalışmaya zorlanmaması ve tercihinde özgür olması gerektiğini savundu.
Vatandaşlık gelirinin bir başka biçimi Milton Friedman'ın 1962'de "Capitalism and Freedom" adlı kitabında ortaya atmış olduğu Negatif Gelir Vergisi'dir. Bu öneri ABD'de Earned Income Tax Credit, İngiltere'de Working tax credit adı altında tartışılmaktadır. Negatif Gelir Vergisi de düşük gelir sahiplerine vergi muhafiyeti ve yüksek gelir sahiplerine daha yüksek vergilendirme sistemi yardımıyla bir nakdi gelir desteği sağlamak için geliştirilmiştir.Milton Friedman, Robert Lampman, Robert Theobald ve James Tobin gibi iktisatçıların savunduğu tez, 1974 yılında OECD tarafından üye ülkelere önerildi ve ABD ile İngiltere'de pilot proje olarak uygulandı. Ancak projeye destek 80'li yıllarda azaldı.
Kavramın Çerçevesi
Kavram bugüne kadar farklı açılardan ifade edilmiştir. Hem yoksullukla mücadele çerçevesinde bir kavram olarak, hem de işsiziliğe çözüm olarak önerilmektedir. Diğer yandan ise vergilerle ve kesintilerle finanse edilen İşsizlik Sigortası, Sosyal Yardım, Çocuk parası vb. ile ilgili tüm sosyal yardım kuruluşlarını ortadan kaldırmak düşünülmektedir.
Deneyimler
Alaska
Alaska'da 1976'dan bu yana uygulanan Alaska Permanent Fund (Alaska daimi fonu) tam anlamıyla bir temel gelir uygulaması olmamakla birlikte bu tartışma çerçevesinde ele alınmaktadır. Dönemin Alaska hükûmeti petrol gelirlerini hızlı şekilde harcadığı için suçlamalara maruz kaldı ve 1976'da yapılan halkoylaması ile petrol gelirlerinin belli bir kısmının oluşturulan fona aktarılması ve halka dağıtılması kararlaştırıldı. Fon ilk ödemesini 1982 yılında kişi başına 1000 dolar olarak yaptı. Bugüne kadar petrol gelirlerinin yüzde 25'i fona aktarıldı ve her yıl 800 dolar ile 2000 dolar arasında değişen miktarlarda ödeme yapıldı. Fondan halen 650 bin ile 700 bin arasında insan yararlanmaktadır.
Brezilya
Brezilya 2004 yılında anayasasına Temel Gelir'i koyan ilk ülke oldu. Böylelikle en az beş yıldan beri ülkede yaşayan herkes, çalışıp çalışmadığından, bir serveti olup olmadığından bağımsız olarak barınma, yiyecek ve sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için devlet güvencesine alındı. Kanunun aşama aşama herkesi kapsayacağı belirtiliyordu. Bugüne kadar sadece en yoksulları kapsamına alan Bolsa Familia hayata geçirilebildi. Bu uygulama da henüz bazı şartlar taşır. Gerçi orta vadede Bolsa Familia uygulaması halkın yüzde 25'ine ulaşmış olsa da, hâlâ çok sayıda yoksul bilgi ve destekten yoksun durumdadır.
Okuma Listesi
- Bir Temel Hak Olarak Vatandaşlık Gelirine Doğru, Prof. Dr. Ayşe Buğra ve Prof. Dr. Çağlar Keyder'in Derlemesi, İletişim Yayınları, 2012, .
- Temel Gelir, Guy Standing, Çeviren:Ceren Demirdöğdü, Can Yayınları, 2020,
Kaynakça
- ^ Eyüp BEDİR (Ocak 2012). "Yoksullukla Mücadelede Yeni Bir Tartışma Alanı: Vatandaşlık Geliri" (PDF). Sosyal Güvenlik Dergisi • 2012/1. s. 25. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.[]
- ^ Zehra ÖZER (8 Aralık 2015). "Her Finlandiyalı için temel gelir 800 Avro: Bu nasıl uygulanabilir?". bruxelleskorner.com. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ a b c Sosyal Devletin Yeniden Yapılandırılmasında Bir Araç Olarak Asgari Gelir Düşüncesi: Teorik Yaklaşımlar 12 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doç. Dr. Nuray Gökçek Karaca, Anadolu Ün., 09.06.2016 tarihinde erişildi.
- ^ a b History of basic income 16 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Basic Income European Network resmi sitesi, Vatandaşlık geliri uluslararası
- ^ Yoksullukla Mücadele ve Negatif Gelir Vergisi Önerisi 6 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Coşkun Can Aktan ve İstiklal Yaşar Vural, 09.06.2016 tarihinde erişildi.
- ^ a b By the numbers: Alaska Permanent Fund Dividend 6 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Alaska Dispatch News, 10.06.2016'da ulaşıldı.
- ^ In Alaska bekommt im Oktober jeder Einwohner 2072 Dollar geschenkt 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., ze.tt, 10.06.2016 tarihinde erişildi.
- ^ Landmarks in Permanent Fund History 18 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., APEC resmi sitesi, 10.06.2016 tarihinde erişildi.
- ^ Almosen für alle 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., http://lateinamerika-nachrichten.de 4 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 10.06.2016 tarihinde erişildi.
- ^ Sie gingen hin und fingen an 5 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., publik.verdi.de, 10.06.2016 tarihinde erişildi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Temel gelir veya vatandaslik geliri bir devletin tum vatandaslarina duzenli diger gelirlerinden ya da servetlerinden bagimsiz olarak toplumun bir bireyi olmalari nedeniyle duzenli bir gelir saglamasini oneren sosyal guvenlik kuramidir Temel gelirin bir politika araci olarak kullanilmasi onerisi 1986 da kurulan Avrupa Temel Gelir Agi Basic Income European Network projesi ile baslamistir Tartismalar tum dunyada ilgi cekince Avrupa ile sinirli kalinmamis ve Kuresel Temel Gelir Agi Basic Income Earth Network projesine donusturulmustur 1986 2004 yillari arasinda Avrupa kentlerinde iki yilda bir duzenlenen kongreler 2006 da Guney Afrika da 2010 da ise Brezilya nin Sao Paulo kentinde duzenlenmistir Finlandiya da aylik 800 euro olarak uygulamaya gecirilmesi tartisilmaktadir TarihceThomas Paine Kavramin kokeni Thomas More un Utopya sina 1516 kadar dayanir Ancak fikrin asil fikir babasi olarak 1492 1540 sayilmalidir Vives 1526 da bilimsel bir andacya yazdigi Yoksullara Yardim yazisinda belediye sinirlari icinde yasayan herkese beli bir asgari yasam guvencesi saglama onerisinde bulunmustur Vives ye gore yoksul insanlara eger calismaya isteklilerse yardim yapilmalidir Yoksullarin bir ugrasinin olmasi olmasi onlari kotu dusuncelerden ve eylemlerden uzaklastirir Yoksullar acliktan olmemeli ancak tembellik etmemeleri icin bazi islerle ugrastirilmalidirlar Zenginler ise doganin onlara bahsettigi hediyeleri ihtiyac icinde bulunanlara vermedikleri surece sadece birer hirsizdir sadece kendileri icin yaratilmamis olan birseyi gaspetmektedir Vives in dusunceleri 1587 98 arasinda Ingiltere de uygulanan Yoksulluk Yasasi na ilham kaynagi olmustur Fransiz devrimi ile yoksullugun azaltilmasi dusuncesi yeniden one cikti Marqui de Concordet 1743 1794 bunun icin temel bagis adi verdigi bir fikir atti Daha sonra Thomas Paine in 1737 1809 gelistirdigi bu dusunceye gore yeryuzu insanoglunun ortak malidir ve verimli topraklari olan her mal sahibinin topluma odemesi gereken bir kira borcu vardir Bu dogal mirasin 21 yasina giren her insana odenmesi gerekir Utopik sosyalistlerden Charles Fourier 1772 1837 avlanma balik tutma hayvan otlatma vb temel haklarin uygarlik tarafindan tecavuze ugratildigini ve insanlarin dogal kaynaklara dogrudan ulasiminin engellenmesi karsiliginda bir gecim odenegi saglanmasi gerektigini savunur Yine utopik sosyalistlerden Fourier in gecim odenegi ne devletin cok fazla mudahale edebilecegi gerekcesiyle karsi cikmis yerine tum gayrimenkullerin kira bedeki hesaplanarak bir bolgesel kar payi hesaplanmasini ve bunun her vatandasa odenmesini onermistir John Stuart Mill ise Principles of Economy adli eserinde Fourier in onerisinin buyuk bir ileri gorus oldugunu ancak bu gecim odeneginin saglanmasi icin ozel mulkiyetin ortadan kalmasinin gerekmedigini hatta mirasin bile surebilecegini soyler Buna gore once uretim n toplamindan toplumun her bir uyesine belli bir gecim odenegi dagitilir Kalan fazla ise emek kapital ve yetenek arasinda onceden belirlenmis oranlara gore dagitilabilir 20 yuzyil bu dusuncelerin en cok tartisildigi yuzyil oldu Bertrand Russell anarsizm ve sosyalizmin birlestirilmesi konusunda kafa yordu anarsizmin ozgurlugu sosyalizmin uretimi one cikardigini bunlarin birlestirilebilecegini ve calissin calismasin herkese belli bir asgari gelir odenebilecegini egitim suresi bittikten sonra kimsenin calismaya zorlanmamasi ve tercihinde ozgur olmasi gerektigini savundu Vatandaslik gelirinin bir baska bicimi Milton Friedman in 1962 de Capitalism and Freedom adli kitabinda ortaya atmis oldugu Negatif Gelir Vergisi dir Bu oneri ABD de Earned Income Tax Credit Ingiltere de Working tax credit adi altinda tartisilmaktadir Negatif Gelir Vergisi de dusuk gelir sahiplerine vergi muhafiyeti ve yuksek gelir sahiplerine daha yuksek vergilendirme sistemi yardimiyla bir nakdi gelir destegi saglamak icin gelistirilmistir Milton Friedman Robert Lampman Robert Theobald ve James Tobin gibi iktisatcilarin savundugu tez 1974 yilinda OECD tarafindan uye ulkelere onerildi ve ABD ile Ingiltere de pilot proje olarak uygulandi Ancak projeye destek 80 li yillarda azaldi Kavramin CercevesiKavram bugune kadar farkli acilardan ifade edilmistir Hem yoksullukla mucadele cercevesinde bir kavram olarak hem de issizilige cozum olarak onerilmektedir Diger yandan ise vergilerle ve kesintilerle finanse edilen Issizlik Sigortasi Sosyal Yardim Cocuk parasi vb ile ilgili tum sosyal yardim kuruluslarini ortadan kaldirmak dusunulmektedir DeneyimlerAlaska Alaska da 1976 dan bu yana uygulanan Alaska Permanent Fund Alaska daimi fonu tam anlamiyla bir temel gelir uygulamasi olmamakla birlikte bu tartisma cercevesinde ele alinmaktadir Donemin Alaska hukumeti petrol gelirlerini hizli sekilde harcadigi icin suclamalara maruz kaldi ve 1976 da yapilan halkoylamasi ile petrol gelirlerinin belli bir kisminin olusturulan fona aktarilmasi ve halka dagitilmasi kararlastirildi Fon ilk odemesini 1982 yilinda kisi basina 1000 dolar olarak yapti Bugune kadar petrol gelirlerinin yuzde 25 i fona aktarildi ve her yil 800 dolar ile 2000 dolar arasinda degisen miktarlarda odeme yapildi Fondan halen 650 bin ile 700 bin arasinda insan yararlanmaktadir Brezilya Brezilya 2004 yilinda anayasasina Temel Gelir i koyan ilk ulke oldu Boylelikle en az bes yildan beri ulkede yasayan herkes calisip calismadigindan bir serveti olup olmadigindan bagimsiz olarak barinma yiyecek ve saglik gibi temel ihtiyaclarini karsilayabilmek icin devlet guvencesine alindi Kanunun asama asama herkesi kapsayacagi belirtiliyordu Bugune kadar sadece en yoksullari kapsamina alan Bolsa Familia hayata gecirilebildi Bu uygulama da henuz bazi sartlar tasir Gerci orta vadede Bolsa Familia uygulamasi halkin yuzde 25 ine ulasmis olsa da hala cok sayida yoksul bilgi ve destekten yoksun durumdadir Okuma ListesiBir Temel Hak Olarak Vatandaslik Gelirine Dogru Prof Dr Ayse Bugra ve Prof Dr Caglar Keyder in Derlemesi Iletisim Yayinlari 2012 ISBN 9789750505164 Temel Gelir Guy Standing Ceviren Ceren Demirdogdu Can Yayinlari 2020 ISBN 9786058043343Kaynakca Eyup BEDIR Ocak 2012 Yoksullukla Mucadelede Yeni Bir Tartisma Alani Vatandaslik Geliri PDF Sosyal Guvenlik Dergisi 2012 1 s 25 Erisim tarihi 26 Ocak 2016 olu kirik baglanti Zehra OZER 8 Aralik 2015 Her Finlandiyali icin temel gelir 800 Avro Bu nasil uygulanabilir bruxelleskorner com 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2016 a b c Sosyal Devletin Yeniden Yapilandirilmasinda Bir Arac Olarak Asgari Gelir Dusuncesi Teorik Yaklasimlar 12 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Doc Dr Nuray Gokcek Karaca Anadolu Un 09 06 2016 tarihinde erisildi a b History of basic income 16 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Basic Income European Network resmi sitesi Vatandaslik geliri uluslararasi Yoksullukla Mucadele ve Negatif Gelir Vergisi Onerisi 6 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Coskun Can Aktan ve Istiklal Yasar Vural 09 06 2016 tarihinde erisildi a b By the numbers Alaska Permanent Fund Dividend 6 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Alaska Dispatch News 10 06 2016 da ulasildi In Alaska bekommt im Oktober jeder Einwohner 2072 Dollar geschenkt 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ze tt 10 06 2016 tarihinde erisildi Landmarks in Permanent Fund History 18 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde APEC resmi sitesi 10 06 2016 tarihinde erisildi Almosen fur alle 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde http lateinamerika nachrichten de 4 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 10 06 2016 tarihinde erisildi Sie gingen hin und fingen an 5 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde publik verdi de 10 06 2016 tarihinde erisildi