Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Orderic Vitalis (d. 1075 – ö. yaklaşık 1142), İngiliz Benedikten keşişi ve tarihçi. 11 ve 12. yüzyıl Normandiya ve Anglo-Norman İngiltere hakkında önde gelen tarih yazıcılarındandır.
Gençliği
Fransız evli bir rahibin en büyük oğlu olarak Atcham Shropshire'da dünyaya gelir. Orderic 5 yaşındayken Siward isimli bir İngiliz rahibin Shrewsbury'deki okuluna gönderilir. 11 yaşında iken iyi bir eğitim alsın diye 'deki Benediktin manastırına gönderilir. Ailesi onun manastıra kabul edilmesi için önemli bir miktarda ödeme yapar. Orderic, ailesinin kendisini uzaklaştırmak istediklerini düşünse de geleceği için iyi olanın bu olduğuna ikna olur. Normandiya'da kendisini yapayalnız ve tek kelime Fransızca bilmeden bulan Orderic çok çalışarak zorlukları aşar. Bu dönemdeki çalışmaları sayesinde İngiltere ve İngilizceden hiç kopmayacaktır.
Dini hayatı ve tarihçiliği
Birkaç sene sonra keşiş olarak Manastıra katılmaya karar verir. Manastırda Orderic isminin telaffuzundaki zorluklardan dolayı ona Vitalis ismi verilir. Artık yazılarında eski ve yeni isminin yanı sıra Angligena ismini de eklemektedir. 1093 yılında yardımcı papaz, 1107 yılında da papaz olur. Görevleri sırasında , Worcester, Cambrai (1105) ve Cluny (1132) gibi yerleri gezmiştir. Bu dönemde edebiyata merak sardığı bilinmektedir.
İlk yazı denemeleri Normandiya'nın kuruluşunu anlatan Jumièges'li William'ın Normannorum ducum adlı eserini sürdürmek olur. Kilisedeki üstlerinin 1110-1115 döneminde 'un tarihçesini yazmasını istediği bilinir. Historia Ecclesiastica adıyla başlayan eser genişleyerek çağının tüm tarihini kapsayacak bir çalışmaya dönüşür. Oldukça varlıklı bir bölge olan St Evroul, önemli olaylara sahne olmasa da geçiş güzergahında olduğundan önemli konukların ağırlandığı ve kolaylıkla sağlam bilgi alınabilecek bir yer konumundadır. Orderic'in yazımı kendisinin bizzat görmediği ama çok iyi bilgi aldığı bu anlatımlara dayanır. Çok iyi karakter tahlil yapan tarihçinin anlatımı beklenmedik gündemlerle sırası bozulmuş, özensiz bir yapı arz eder. Buna rağmen döneminin tarihçileri tarafından gündeme getirilmeyen çok sayıda olayla ilgili bilgi aktarır. Tarih yazımı 1141 yılında sona erer, 1142 yılında bazı değişikliklerin yapıldığı anlaşılır. Bu dönemde artık sağlığının iyi olmadığından bahseder, muhtemelen eserinin sona ermesinden kısa bir süre sonra hayata veda etmiştir.
Historia Ecclesiastica
Orta Çağ'daki en önemli İngiliz sosyal tarih eserlerinin başında yer alan eser üç bölümden oluşur:
- 1 ve 2. Kitaplar: Tarih yazımı açısından öneme sahip olmayan bölümlerde İsa'nın doğuşundan eserin yazım tarihine kadar olan Hristiyanlığın tarihi anlatılır. 855 yılından itibaren sadece papaların sıralandığı bir liste halini alır. Bu bölümlerin 1136-1141 döneminde sonradan eklendiği düşünülmektedir.
- 3 - 6. Kitaplar: Bu bölümlerdeki anlatımın merkezinde St Evroul tarihi vardır. 1122 yılından önce planlanan bölümler 1123-1131 döneminde kaleme alınmıştır. 4. ve 5. Kitaplar I. William'ın Normandiya ve İngiltere'de yaptıklarını anlatır. Tarih yazımı açısından 1067 yılı öncesi diğer eserlerden yoğun alıntılar yapar. Orderic kendi özgün tarih yazımına 1071 yılından itibaren başlar. Bu dönemdeki siyasi olayları kendi süzgecinden geçirerek okuyucularına aktarır.
- 7 - 13. Kitaplar: Bu bölümlerde dini başlıklar bariz olarak arka plana atılır. 1082 yılından itibaren Karolenj Hanedanı altında Fransa tarihini anlatır. Özellikle Normanların İtalya'daki varlıklarını ve Birinci Haçlı Seferindeki eylemlerini anlatır. Bu dönemde özellikle I. William'ın oğulları Robert Curthose, William Rufus ve I. Henry dönemine eğilir. I. Henry'nin iktidarının ardından yaşanan Anarşi dönemini 1141 yılına kadar aktarır.
Kaynakça
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Chibnall, Marjorie, Charter and Chronicle: The Use of Archive Sources by Norman Historians, Church and Government in the Middle Ages: Essays Presented to C. R. Cheney on his 70th Birthday içinde, Cambridge University Press, 1976 s.1-18
- Hollister, C. Warren ve Frost, Amanda Clark (editör), Henry I, Yale University Press 2001
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- The Cambridge History of English and American Literature in 18 Volumes (1907–21) içinde Orderic Vitalis ile ilgili bölüm21 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 11 Temmuz 2012 tarihinde erişilmiştir
- I. Henry üzerine olan kısmın Latinceden çevirisi31 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 11 Temmuz 2012 tarihinde erişilmiştir
- (İngilizce) 11 Temmuz 2012 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Orderic Vitalis d 1075 o yaklasik 1142 Ingiliz Benedikten kesisi ve tarihci 11 ve 12 yuzyil Normandiya ve Anglo Norman Ingiltere hakkinda onde gelen tarih yazicilarindandir Orderic Vitalis anisina yaptirilan madalyonGencligiFransiz evli bir rahibin en buyuk oglu olarak Atcham Shropshire da dunyaya gelir Orderic 5 yasindayken Siward isimli bir Ingiliz rahibin Shrewsbury deki okuluna gonderilir 11 yasinda iken iyi bir egitim alsin diye deki Benediktin manastirina gonderilir Ailesi onun manastira kabul edilmesi icin onemli bir miktarda odeme yapar Orderic ailesinin kendisini uzaklastirmak istediklerini dusunse de gelecegi icin iyi olanin bu olduguna ikna olur Normandiya da kendisini yapayalniz ve tek kelime Fransizca bilmeden bulan Orderic cok calisarak zorluklari asar Bu donemdeki calismalari sayesinde Ingiltere ve Ingilizceden hic kopmayacaktir Dini hayati ve tarihciligiBirkac sene sonra kesis olarak Manastira katilmaya karar verir Manastirda Orderic isminin telaffuzundaki zorluklardan dolayi ona Vitalis ismi verilir Artik yazilarinda eski ve yeni isminin yani sira Angligena ismini de eklemektedir 1093 yilinda yardimci papaz 1107 yilinda da papaz olur Gorevleri sirasinda Worcester Cambrai 1105 ve Cluny 1132 gibi yerleri gezmistir Bu donemde edebiyata merak sardigi bilinmektedir Ilk yazi denemeleri Normandiya nin kurulusunu anlatan Jumieges li William in Normannorum ducum adli eserini surdurmek olur Kilisedeki ustlerinin 1110 1115 doneminde un tarihcesini yazmasini istedigi bilinir Historia Ecclesiastica adiyla baslayan eser genisleyerek caginin tum tarihini kapsayacak bir calismaya donusur Oldukca varlikli bir bolge olan St Evroul onemli olaylara sahne olmasa da gecis guzergahinda oldugundan onemli konuklarin agirlandigi ve kolaylikla saglam bilgi alinabilecek bir yer konumundadir Orderic in yazimi kendisinin bizzat gormedigi ama cok iyi bilgi aldigi bu anlatimlara dayanir Cok iyi karakter tahlil yapan tarihcinin anlatimi beklenmedik gundemlerle sirasi bozulmus ozensiz bir yapi arz eder Buna ragmen doneminin tarihcileri tarafindan gundeme getirilmeyen cok sayida olayla ilgili bilgi aktarir Tarih yazimi 1141 yilinda sona erer 1142 yilinda bazi degisikliklerin yapildigi anlasilir Bu donemde artik sagliginin iyi olmadigindan bahseder muhtemelen eserinin sona ermesinden kisa bir sure sonra hayata veda etmistir Historia EcclesiasticaOrta Cag daki en onemli Ingiliz sosyal tarih eserlerinin basinda yer alan eser uc bolumden olusur 1 ve 2 Kitaplar Tarih yazimi acisindan oneme sahip olmayan bolumlerde Isa nin dogusundan eserin yazim tarihine kadar olan Hristiyanligin tarihi anlatilir 855 yilindan itibaren sadece papalarin siralandigi bir liste halini alir Bu bolumlerin 1136 1141 doneminde sonradan eklendigi dusunulmektedir 3 6 Kitaplar Bu bolumlerdeki anlatimin merkezinde St Evroul tarihi vardir 1122 yilindan once planlanan bolumler 1123 1131 doneminde kaleme alinmistir 4 ve 5 Kitaplar I William in Normandiya ve Ingiltere de yaptiklarini anlatir Tarih yazimi acisindan 1067 yili oncesi diger eserlerden yogun alintilar yapar Orderic kendi ozgun tarih yazimina 1071 yilindan itibaren baslar Bu donemdeki siyasi olaylari kendi suzgecinden gecirerek okuyucularina aktarir 7 13 Kitaplar Bu bolumlerde dini basliklar bariz olarak arka plana atilir 1082 yilindan itibaren Karolenj Hanedani altinda Fransa tarihini anlatir Ozellikle Normanlarin Italya daki varliklarini ve Birinci Hacli Seferindeki eylemlerini anlatir Bu donemde ozellikle I William in ogullari Robert Curthose William Rufus ve I Henry donemine egilir I Henry nin iktidarinin ardindan yasanan Anarsi donemini 1141 yilina kadar aktarir Kaynakca Efsaneye gore Hristiyan sehit azizlerden olusan Theb Lejyonunun bir uyesi anlamindadir Ingiltere dogumlu anlamindadir Genel olarak Normanlarin ve duklerinin tarihcesi Jumieges li William in Gesta Normannorum Ducum ve Poitiers li William in Gesta Guillemi adli eserleriKonuyla ilgili yazilan eserlerChibnall Marjorie Charter and Chronicle The Use of Archive Sources by Norman Historians Church and Government in the Middle Ages Essays Presented to C R Cheney on his 70th Birthday icinde Cambridge University Press 1976 ISBN 0 521 21172 7 s 1 18 Hollister C Warren ve Frost Amanda Clark editor Henry I Yale University Press 2001 ISBN 0 300 08858 2Ayrica bakinizII HenryDis baglantilarThe Cambridge History of English and American Literature in 18 Volumes 1907 21 icinde Orderic Vitalis ile ilgili bolum21 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 11 Temmuz 2012 tarihinde erisilmistir I Henry uzerine olan kismin Latinceden cevirisi31 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 11 Temmuz 2012 tarihinde erisilmistir Ingilizce 11 Temmuz 2012 tarihinde erisilmistir