Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Savaşan Dinozorlar, 1971 yılında Moğolistan'ın Geç Kretase yaşlı Djadokhta Formasyonu'nda bulunan bir fosil örneğidir. Bu örnek yaklaşık 80 milyon yıl önce savaşır durumda kalan Protoceratops andrewsi ve Velociraptor mongoliensis'i koruyor ve kuş olmayan dinozorlardaki yırtıcı davranışlara ilişkin doğrudan kanıt sağlıyor. Örnek, her iki hayvanın da göreli bir bütünlük içinde nasıl bir arada korunduğuyla ilgili birçok tartışmaya neden oldu. Boğulma senaryosu, kumul çökmesi veya kum fırtınası nedeniyle gömülme veya alternatif olarak aynı anda gömülmeme gibi çeşitli hipotezler öne sürüldü.
Keşif tarihi
1963'ten 1971'e kadar Gobi Çölü'nde fosil bulma amacıyla Polonya - Moğolistan paleontolojik keşif gezileri düzenlendi. 1971'deki keşif gezisi Djadokhta ve Nemegt formasyonlarının çeşitli yerlerini ziyaret ederek ikincisinin alt katmanlarını keşfetti. Aynı yıl 3 Ağustos'ta paleontologlar , , Teresa Maryanska, , Altangerel Perle ve oluşan bir ekibin saha çalışması sırasında Tugriken Shire yöresinde (Djadokhta Formasyonu) onların bir çiftini içeren blok dahil çok sayıda Protoceratops ve Velociraptor fosili bulundu. Bu bloktaki bireyler, V. mongoliensis ile mücadele eden bir P. andrewsi olarak tanımlandı. Her ne kadar gömülme koşulları bilinmese de, durumları bir ölüm kalım mücadelesinde aynı anda öldüklerini gösteriyordu.
Protoceratops'un kafatası parçalarının çökellerin üzerinde üst üste binmesi sayesinde numunenin sahada varlığı fark edildi ve bu da sonunda kazı yapılmasına yol açtı. Fosil örnek kısa süre sonra Savaşan Dinozorlar olarak adlandırıldı. P. andrewsi bireyi MPC-D 100/512 örnek numarası altında ve V. mongoliensis MPC-D 100/25 (Moğol Paleontoloji Merkezi; orijinal olarak GIN veya GI SPS) olarak kataloglandı. 2000 yılında Amerikan Doğa Tarihi Müzesi, artık Moğolistan'ın ulusal bir hazinesi olarak kabul edilen Savaşan Dinozorlara vurgu yaparak, başlıca önemli Moğol fosillerine odaklanan Savaşan Dinozorlar: Moğolistan'dan Yeni Keşifler gezici sergisini düzenledi.
Açıklama
1974 yılında Moğol paleontolog Rinchen Barsbold, bir gölün bataklık kumu benzeri tabanının onları bir arada tutmuş olabileceğini veya her iki hayvanın da bataklık benzeri bir su birikintisine düşerek mücadelelerinin son anlarını su altında geçirdiklerini öne sürdü. 1993 yılında Polonyalı paleontolog Halszka Osmólska, ölüm mücadelesi sırasında büyük bir kumulun çökerek hem Protoceratops'u hem de Velociraptor'u aynı anda gömmüş olabileceğini öne sürdü. Alternatif olarak, Velociraptor zaten ölü bir Protoceratops'u yiyor olabilir ve daha sonra gömülmüş ve sonunda bilinmeyen bir olay nedeniyle öldürülmüş olabilir.
1995 yılında David M. Unwin ve meslektaşları, eş zamanlı ölüme dair çok sayıda belirti bulunduğundan leşçilliğin pek olası olmadığını savundu. Protoceratops'un yarı dik bir duruşu vardır ve kafatası yatay olarak yönlendirilmiştir; hayvan çoktan ölmüş olsaydı bu mümkün olmazdı. Velociraptor'un sağ eli Protoceratops'un çeneleri arasında sıkışmış ve sol eli Protoceratops'un kafatasını çizer durumdadır. Ayakları avın karın ve boğaz bölgelerine doğru uzatılmış şekilde yerde yattığı için Velociraptor'un leşçil olması pek olası değildir. Unwin ve meslektaşları ayrıca numuneyi çevreleyen çökelleri de incelediler ve fosil çiftinin bir kum fırtınası veya kum taşınan bir olay nedeniyle canlı canlı gömüldüğü sonucuna vardılar. Protoceratops'un alçakta bulunan Velociraptor tarafından atılan tekmelerle yakalanıp öldürülmesiyle son etkileşimi yorumladılar. Son olarak, Velociraptor popülasyonlarının, Protoceratops'un şiddetli kum fırtınaları sırasındaki çömelme davranışlarından haberdar olabileceğini ve bunu başarılı avlar için kullanabileceğini öne sürdüler.
1998'de Kenneth Carpenter, Velociraptor'un Protoceratops boğazında açtığı çok sayıda yaranın, Protoceratops'un kan kaybından ölmesine yol açtığı başka bir senaryo öne sürmüştür. Son bir çaba olarak Protoceratops, yırtıcının sağ elini ısırdı ve onu kendi ağırlığı altında alarak Velociraptor'un ölümüne ve sonunda kurumasına neden oldu. Protoceratops'un eksik uzuvları daha sonra leşçiller tarafından parçalandı. Son olarak her iki hayvan da kumlu çökellere gömüldü. Velociraptor fosilinin görece tam olduğu göz önüne alındığında Carpenter, bunun tamamen veya biraz kuma gömülmüş olabileceğini öne sürdü. Savaşan Dinozorların, kuş olmayan teropodların katı leşçiller değil aktif yırtıcılar olduğuna ilişkin doğrudan kanıt sağlayan örnekler arasında olduğu sonucuna vardı.
2016 yılında Barsbold, Protoceratops bireyinde birkaç anomali olduğunu bildirmiştir: Her iki korakoidde de pektoral kemerin kırıldığını gösteren küçük kemik parçaları vardır ve sağ ön ayak ve skapulokorakoid, gövdesine göre sola ve geriye doğru parçalanmıştır. Barsbold, pektoral öğelerin ve sağ ön ayağın belirgin bir şekilde yer değiştirmesinin, onları koparmaya çalışan bir dış kuvvetten kaynaklandığı sonucuna varmıştır. Barsbold, Protoceratops'un diğer beden parçaları eksik olduğundan ve bu olay büyük olasılıkla her iki hayvanın ölümünden sonra ya da hareketin mümkün olmadığı bir noktada gerçekleştiğinden, leşçillerin bu anomalilerin en olası failleri olduğunu öne sürmüştür. Protoceratops'un sürüler halinde yaşadığı düşünüldüğünden, bir başka hipotez de sürü üyelerinin gömülü Protoceratops'u çıkarmaya çalışarak uzuvlarının yerinden çıkmasına neden olduğu yönündedir. Ancak Barsbold, bu ikinci yorumu destekleyecek ilgili hiçbir iz bulunmadığına dikkat çekmiştir. Son olarak, yırtıcı orak pençelerini boğaz ve karın bölgelerine zarar vermek için ve el pençelerini de otoburun kafasını kavramak için kullanan Velociraptor'a Protoceratops'un karşı koyduğunu belirtip dövüşün seyrini yeniden düzenlemiştir. Gömülmelerinden önce, Velociraptor'un Protoceratops'un altında sırt üstü yatmasıyla dövüş yerde sona ermiştir Gömülme olayından sonra, ya bir Protoceratops sürüsü ya da leşçiller gömülü Protoceratops'u sola ve geriye doğru çekerek Protoceratops ve Velociraptor'u hafifçe ayırmıştır.
Kaynakça
- ^ Kielan-Jaworowska, Z.; Barsbold, R. (1972). "Narrative of the Polish-Mongolian Palaeontological Expeditions, 1967-1971" (PDF). Palaeontologia Polonica. 27: 1−12. 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ a b Carpenter, K. (1998). "Evidence of predatory behavior by carnivorous dinosaurs" (PDF). Gaia. 15: 135−144. 26 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ "Fighting Dinos". AMNH. American Museum of National History. 2000. 30 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ Barsbold, R. (1974). "Поединок динозавров" [Dueling dinosaurs]. Priroda (Rusça). 2: 81−83.
- ^ Osmólska, H. (1993). "Were the Mongolian Fighting Dinosaurs really fighting?". Rev. Paleobiol. 7: 161−162.
- ^ Unwin, D. M.; Perle, A.; Trueman, C. (1995). "Protoceratops and Velociraptor preserved in association: Evidence from predatory behavior in predatory dinosaurs?". Journal of Vertebrate Paleontology. 15 (supp. 003): 57A. doi:10.1080/02724634.1995.10011277.
- ^ Barsbold, R. (2016). "The Fighting Dinosaurs: The position of their bodies before and after death". Paleontological Journal. 50 (12): 1412−1417. doi:10.1134/S0031030116120042.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Fighting Dinosaurs ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Reconstructed Fighting Dinosaurs at ArtStation
- 3D model of the Fighting Dinosaurs specimen at Sketchfab
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Savasan Dinozorlar 1971 yilinda Mogolistan in Gec Kretase yasli Djadokhta Formasyonu nda bulunan bir fosil ornegidir Bu ornek yaklasik 80 milyon yil once savasir durumda kalan Protoceratops andrewsi ve Velociraptor mongoliensis i koruyor ve kus olmayan dinozorlardaki yirtici davranislara iliskin dogrudan kanit sagliyor Ornek her iki hayvanin da goreli bir butunluk icinde nasil bir arada korunduguyla ilgili bircok tartismaya neden oldu Bogulma senaryosu kumul cokmesi veya kum firtinasi nedeniyle gomulme veya alternatif olarak ayni anda gomulmeme gibi cesitli hipotezler one suruldu Japonya nin Nagoya Sehri Bilim Muzesi ndeki Savasan Dinozorlarin fosil dokumuKesif tarihi1971 de yerinde bulunan Savasan Dinozorlarin Fosili 1963 ten 1971 e kadar Gobi Colu nde fosil bulma amaciyla Polonya Mogolistan paleontolojik kesif gezileri duzenlendi 1971 deki kesif gezisi Djadokhta ve Nemegt formasyonlarinin cesitli yerlerini ziyaret ederek ikincisinin alt katmanlarini kesfetti Ayni yil 3 Agustos ta paleontologlar Teresa Maryanska Altangerel Perle ve olusan bir ekibin saha calismasi sirasinda Tugriken Shire yoresinde Djadokhta Formasyonu onlarin bir ciftini iceren blok dahil cok sayida Protoceratops ve Velociraptor fosili bulundu Bu bloktaki bireyler V mongoliensis ile mucadele eden bir P andrewsi olarak tanimlandi Her ne kadar gomulme kosullari bilinmese de durumlari bir olum kalim mucadelesinde ayni anda olduklerini gosteriyordu Protoceratops un kafatasi parcalarinin cokellerin uzerinde ust uste binmesi sayesinde numunenin sahada varligi fark edildi ve bu da sonunda kazi yapilmasina yol acti Fosil ornek kisa sure sonra Savasan Dinozorlar olarak adlandirildi P andrewsi bireyi MPC D 100 512 ornek numarasi altinda ve V mongoliensis MPC D 100 25 Mogol Paleontoloji Merkezi orijinal olarak GIN veya GI SPS olarak kataloglandi 2000 yilinda Amerikan Doga Tarihi Muzesi artik Mogolistan in ulusal bir hazinesi olarak kabul edilen Savasan Dinozorlara vurgu yaparak baslica onemli Mogol fosillerine odaklanan Savasan Dinozorlar Mogolistan dan Yeni Kesifler gezici sergisini duzenledi AciklamaMPC D 100 25 in Kafatasi Velociraptor mongoliensis 1974 yilinda Mogol paleontolog Rinchen Barsbold bir golun bataklik kumu benzeri tabaninin onlari bir arada tutmus olabilecegini veya her iki hayvanin da bataklik benzeri bir su birikintisine duserek mucadelelerinin son anlarini su altinda gecirdiklerini one surdu 1993 yilinda Polonyali paleontolog Halszka Osmolska olum mucadelesi sirasinda buyuk bir kumulun cokerek hem Protoceratops u hem de Velociraptor u ayni anda gommus olabilecegini one surdu Alternatif olarak Velociraptor zaten olu bir Protoceratops u yiyor olabilir ve daha sonra gomulmus ve sonunda bilinmeyen bir olay nedeniyle oldurulmus olabilir 1995 yilinda David M Unwin ve meslektaslari es zamanli olume dair cok sayida belirti bulundugundan lescilligin pek olasi olmadigini savundu Protoceratops un yari dik bir durusu vardir ve kafatasi yatay olarak yonlendirilmistir hayvan coktan olmus olsaydi bu mumkun olmazdi Velociraptor un sag eli Protoceratops un ceneleri arasinda sikismis ve sol eli Protoceratops un kafatasini cizer durumdadir Ayaklari avin karin ve bogaz bolgelerine dogru uzatilmis sekilde yerde yattigi icin Velociraptor un lescil olmasi pek olasi degildir Unwin ve meslektaslari ayrica numuneyi cevreleyen cokelleri de incelediler ve fosil ciftinin bir kum firtinasi veya kum tasinan bir olay nedeniyle canli canli gomuldugu sonucuna vardilar Protoceratops un alcakta bulunan Velociraptor tarafindan atilan tekmelerle yakalanip oldurulmesiyle son etkilesimi yorumladilar Son olarak Velociraptor populasyonlarinin Protoceratops un siddetli kum firtinalari sirasindaki comelme davranislarindan haberdar olabilecegini ve bunu basarili avlar icin kullanabilecegini one surduler Mucadeleyi betimleyen yasam restorasyonu 1998 de Kenneth Carpenter Velociraptor un Protoceratops bogazinda actigi cok sayida yaranin Protoceratops un kan kaybindan olmesine yol actigi baska bir senaryo one surmustur Son bir caba olarak Protoceratops yirticinin sag elini isirdi ve onu kendi agirligi altinda alarak Velociraptor un olumune ve sonunda kurumasina neden oldu Protoceratops un eksik uzuvlari daha sonra lesciller tarafindan parcalandi Son olarak her iki hayvan da kumlu cokellere gomuldu Velociraptor fosilinin gorece tam oldugu goz onune alindiginda Carpenter bunun tamamen veya biraz kuma gomulmus olabilecegini one surdu Savasan Dinozorlarin kus olmayan teropodlarin kati lesciller degil aktif yirticilar olduguna iliskin dogrudan kanit saglayan ornekler arasinda oldugu sonucuna vardi Savasan Dinozorlarin Boyutu 2016 yilinda Barsbold Protoceratops bireyinde birkac anomali oldugunu bildirmistir Her iki korakoidde de pektoral kemerin kirildigini gosteren kucuk kemik parcalari vardir ve sag on ayak ve skapulokorakoid govdesine gore sola ve geriye dogru parcalanmistir Barsbold pektoral ogelerin ve sag on ayagin belirgin bir sekilde yer degistirmesinin onlari koparmaya calisan bir dis kuvvetten kaynaklandigi sonucuna varmistir Barsbold Protoceratops un diger beden parcalari eksik oldugundan ve bu olay buyuk olasilikla her iki hayvanin olumunden sonra ya da hareketin mumkun olmadigi bir noktada gerceklestiginden lescillerin bu anomalilerin en olasi failleri oldugunu one surmustur Protoceratops un suruler halinde yasadigi dusunuldugunden bir baska hipotez de suru uyelerinin gomulu Protoceratops u cikarmaya calisarak uzuvlarinin yerinden cikmasina neden oldugu yonundedir Ancak Barsbold bu ikinci yorumu destekleyecek ilgili hicbir iz bulunmadigina dikkat cekmistir Son olarak yirtici orak pencelerini bogaz ve karin bolgelerine zarar vermek icin ve el pencelerini de otoburun kafasini kavramak icin kullanan Velociraptor a Protoceratops un karsi koydugunu belirtip dovusun seyrini yeniden duzenlemistir Gomulmelerinden once Velociraptor un Protoceratops un altinda sirt ustu yatmasiyla dovus yerde sona ermistir Gomulme olayindan sonra ya bir Protoceratops surusu ya da lesciller gomulu Protoceratops u sola ve geriye dogru cekerek Protoceratops ve Velociraptor u hafifce ayirmistir Kaynakca Kielan Jaworowska Z Barsbold R 1972 Narrative of the Polish Mongolian Palaeontological Expeditions 1967 1971 PDF Palaeontologia Polonica 27 1 12 4 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Nisan 2024 a b Carpenter K 1998 Evidence of predatory behavior by carnivorous dinosaurs PDF Gaia 15 135 144 26 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Nisan 2024 Fighting Dinos AMNH American Museum of National History 2000 30 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Nisan 2024 Barsbold R 1974 Poedinok dinozavrov Dueling dinosaurs Priroda Rusca 2 81 83 Osmolska H 1993 Were the Mongolian Fighting Dinosaurs really fighting Rev Paleobiol 7 161 162 Unwin D M Perle A Trueman C 1995 Protoceratops and Velociraptor preserved in association Evidence from predatory behavior in predatory dinosaurs Journal of Vertebrate Paleontology 15 supp 003 57A doi 10 1080 02724634 1995 10011277 Barsbold R 2016 The Fighting Dinosaurs The position of their bodies before and after death Paleontological Journal 50 12 1412 1417 doi 10 1134 S0031030116120042 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Fighting Dinosaurs ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Reconstructed Fighting Dinosaurs at ArtStation 3D model of the Fighting Dinosaurs specimen at Sketchfab