Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hamam (Arapça حمّام, hammâm) veya Avrupa'da yaygınlaşmış adıyla Türk Banyosu, özel bir düzenle ısıtılan sıcak ve soğuk suyu bulunan, amacıyla kullanılan yapı.
Hamamın tarihi Antik Romalılar'a kadar uzanır. Vezüv yanardağının patlamasından sonra küller altında kalan Pompeii şehrinde yapılan kazılar, Romalılar'ın kullandıkları hamamları ortaya çıkarmıştır. Bu hamamların yalnız temizlik için değil, zevk ve eğlence için de yapıldığı anlaşılmaktadır. Romalılarda sınıf farkı olduğu için, hamamlarda kölelerle asillerin giriş kapıları ve yıkandıkları yerler ayrılmıştı. Roma hamamlarında ayrıca buhar banyosu yeri, soğuk ve sıcak su havuzları da vardı.
Natır
Hamamda çalışan ve müşterileri yıkayan kadınlara denir.
Tellak
Hamamda çalışan ve müşterileri yıkayan erkek kişilere denilir.
Mimarisi
Türk hamamları başlıca üç kısma ayrılır:
- Soyunma yerleri
- Yıkanma yerleri:
- Soğukluk,
- Hamam (Sıcaklık);
- Isıtma yeri (Külhan)
Soyunma yerleri
Geniş bir sofa ve çevresinde bölmeli sekiler bulunur. Yıkanan kimseler, bu sekilerde uzanıp dinlenirler.
Yıkanma yerleri
Soğukluktan geçilerek girilen hamam kısmına denir. Burası da bazı bölümlere ayrılır: Kurna başı denilen herkesin teker teker yıkandığı yer, halvet adı verilen kapalı ve yalnız başına yıkanma hücreleri. Bir de üzerine uzanıp ter dökülen bulunur. Burası, hamamın mermer kaplı zemininden daha yüksek yapılmış ve çeşitli geometrik şekillerde olabilen yerdir.
Isıtma yeri - külhan
Hamamın altında olup burada ateş yanar. Ateşten yükselen alev ve duman, mermer zeminin altındaki özel yollardan, duvar içlerinden geçer, tüteklik adı verilen bacadan çıkar.
Külhandaki ocağın üzerinde sıcak su kazanı, onun da üzerinde soğuk su deposu bulunur. Ocağın dip kısmındaki birkaç kanal, hamamın yıkanma yerinin ortasındaki göbek taşının altına kadar uzanır. Ocakta yanan odunların tesirli alev ve dumanları, bu kanallardan göbek taşının altına gider. Bu taşın altındaki karanlık yer çok ısındığından buraya cehennem denir.
Çarşı hamamları, haftanın belli günlerinde kadınlara, başka günlerde erkeklere açıktır. Çifte hamam olanlar ise birbirine bitişik iki hamam olup, biri kadınlara, diğeri erkeklere ayrılmıştır. Bu hamamlar her gün açıktır.
Türk hamamlarının bir değişik tarafı da, buhar banyosu esasına dayanan Fin hamamı oluşlarıdır. Bugün dünya spor aleminde, çabuk terleyerek, çok kilo vermek için bu hamamlardan faydalanılmaktadır. Bu bakımdan Türk hamamlarından bütün sporcular istifade ederler.
Fin hamamı (Sauna)
Fin hamamları (saunalar), Türk hamamından oldukça farklı bir geleneğin ürünüdür. Kayıtlara göre ilk saunalar MS 5. ila 8. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Erken dönem saunalar bir tepenin veya höyüğün içine kazılmıştır. Araç-gereç ve teknoloji ilerledikçe ahşap binalar kullanılmaya başlanmıştır. Bir şöminede taş parçaları odun ateşinde ısıtırlır. Odadaki hava ısındıkça ateşten çıkan rayiha da odayı kaplar.
Sıcaklık istenen dereceye gelince duman odadan temizlenir ve yıkanmak isteyenler girer. Yanan tahtaların odaya sinen kokusu, temizlenme töreninin bir parçasıdır. Bu tür kokulu banyoya Fince savusauna (duman saunası) denir. Çoğu kişi dumanın ve tahtanın kokusunu rahatlatıcı bulur.
Geleneksel Fin hamamında mayo, havlu veya peştamal pek giyilmez, çıplaklık bu toplumda tabu değildir. Aileler saunaya hep birlikte giderler. Bu eski bir gelenektir, pek çok ailenin özel saunası vardır. Kamuya açık saunalarda erkek ve kadın bölümleri ayrıdır. Saunalar cinsellikle ilgili görülmez, Fin halkı için sauna, kiliseden sonra en kutsal kabul edilen mekandır. 20. yüzyılın başlarına kadar pek çok Fin kadını çocuklarını sıcak ve temiz bir ortam sayılan saunada doğurmuştur.
Saunada loş bir ışık vardır, konuşulmaz, sessizce ve rahatça oturulur. Sıcaklık genellikle 80 °C ila 110 °C'dir. Bazıları üzerinde yaprak bulunan huş ağacı dallarını birbirine bağlayarak 'vihta' yapar ve onunla ciltlerine hafifçe vurur. Vihtalar dükkânlarda da satılır ve buzdolabında kışın kullanmak üzere saklanabilir. Vihta kan dolaşımını hızlandırır, huş ağacı kokusunun ferahlatıcı olduğu söylenir.
Osmanlı'da hamam
Osmanlı hamam sefaları ile ünlüydü. Roma hamamlarında görülen birlikte yıkanmanın aksine Osmanlı'da kadınlar ve erkekler, hamama ayrı ayrı girerlerdi. Erkekler bazen hamamda içki alemleri düzenlerlerdi.
Diğer hamam türleri
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Hamam ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ Theflatart (22 Şubat 2019). . Medium (İngilizce). 1 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021.
- ^ . napoleon.org (İngilizce). 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021.
- ^ . www.merriam-webster.com (İngilizce). 24 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021.
- ^ Kerem Çalışkan, Herkes İçin Osmanlı, İstanbul, Caretta Yayıncılık, 2016, s. 21.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hamam Arapca حم ام hammam veya Avrupa da yayginlasmis adiyla Turk Banyosu ozel bir duzenle isitilan sicak ve soguk suyu bulunan amaciyla kullanilan yapi Hamam Hamamin tarihi Antik Romalilar a kadar uzanir Vezuv yanardaginin patlamasindan sonra kuller altinda kalan Pompeii sehrinde yapilan kazilar Romalilar in kullandiklari hamamlari ortaya cikarmistir Bu hamamlarin yalniz temizlik icin degil zevk ve eglence icin de yapildigi anlasilmaktadir Romalilarda sinif farki oldugu icin hamamlarda kolelerle asillerin giris kapilari ve yikandiklari yerler ayrilmisti Roma hamamlarinda ayrica buhar banyosu yeri soguk ve sicak su havuzlari da vardi NatirHamamda calisan ve musterileri yikayan kadinlara denir TellakHamamda calisan ve musterileri yikayan erkek kisilere denilir MimarisiBulgaristan da 16 yuzyildan kalma eski bir Turk hamaminin yerine 1913 te insa edilen Sofya Merkez HamamiHurrem Sultan Hamami Istanbul Turk hamamlari baslica uc kisma ayrilir Soyunma yerleri Yikanma yerleri Sogukluk Hamam Sicaklik Isitma yeri Kulhan Soyunma yerleri Genis bir sofa ve cevresinde bolmeli sekiler bulunur Yikanan kimseler bu sekilerde uzanip dinlenirler Yikanma yerleri Sogukluktan gecilerek girilen hamam kismina denir Burasi da bazi bolumlere ayrilir Kurna basi denilen herkesin teker teker yikandigi yer halvet adi verilen kapali ve yalniz basina yikanma hucreleri Bir de uzerine uzanip ter dokulen bulunur Burasi hamamin mermer kapli zemininden daha yuksek yapilmis ve cesitli geometrik sekillerde olabilen yerdir Isitma yeri kulhan Hamamin altinda olup burada ates yanar Atesten yukselen alev ve duman mermer zeminin altindaki ozel yollardan duvar iclerinden gecer tuteklik adi verilen bacadan cikar Hamamda yikanan kadinlar 18 yy Kulhandaki ocagin uzerinde sicak su kazani onun da uzerinde soguk su deposu bulunur Ocagin dip kismindaki birkac kanal hamamin yikanma yerinin ortasindaki gobek tasinin altina kadar uzanir Ocakta yanan odunlarin tesirli alev ve dumanlari bu kanallardan gobek tasinin altina gider Bu tasin altindaki karanlik yer cok isindigindan buraya cehennem denir Carsi hamamlari haftanin belli gunlerinde kadinlara baska gunlerde erkeklere aciktir Cifte hamam olanlar ise birbirine bitisik iki hamam olup biri kadinlara digeri erkeklere ayrilmistir Bu hamamlar her gun aciktir Turk hamamlarinin bir degisik tarafi da buhar banyosu esasina dayanan Fin hamami oluslaridir Bugun dunya spor aleminde cabuk terleyerek cok kilo vermek icin bu hamamlardan faydalanilmaktadir Bu bakimdan Turk hamamlarindan butun sporcular istifade ederler Fin hamami Sauna Duman saunasi Enonkoski Finlandiya Fin hamamlari saunalar Turk hamamindan oldukca farkli bir gelenegin urunudur Kayitlara gore ilk saunalar MS 5 ila 8 yuzyilda ortaya cikmistir Erken donem saunalar bir tepenin veya hoyugun icine kazilmistir Arac gerec ve teknoloji ilerledikce ahsap binalar kullanilmaya baslanmistir Bir sominede tas parcalari odun atesinde isitirlir Odadaki hava isindikca atesten cikan rayiha da odayi kaplar Sicaklik istenen dereceye gelince duman odadan temizlenir ve yikanmak isteyenler girer Yanan tahtalarin odaya sinen kokusu temizlenme toreninin bir parcasidir Bu tur kokulu banyoya Fince savusauna duman saunasi denir Cogu kisi dumanin ve tahtanin kokusunu rahatlatici bulur Geleneksel Fin hamaminda mayo havlu veya pestamal pek giyilmez ciplaklik bu toplumda tabu degildir Aileler saunaya hep birlikte giderler Bu eski bir gelenektir pek cok ailenin ozel saunasi vardir Kamuya acik saunalarda erkek ve kadin bolumleri ayridir Saunalar cinsellikle ilgili gorulmez Fin halki icin sauna kiliseden sonra en kutsal kabul edilen mekandir 20 yuzyilin baslarina kadar pek cok Fin kadini cocuklarini sicak ve temiz bir ortam sayilan saunada dogurmustur Saunada los bir isik vardir konusulmaz sessizce ve rahatca oturulur Sicaklik genellikle 80 C ila 110 C dir Bazilari uzerinde yaprak bulunan hus agaci dallarini birbirine baglayarak vihta yapar ve onunla ciltlerine hafifce vurur Vihtalar dukkanlarda da satilir ve buzdolabinda kisin kullanmak uzere saklanabilir Vihta kan dolasimini hizlandirir hus agaci kokusunun ferahlatici oldugu soylenir Osmanli da hamamOsmanli hamam sefalari ile unluydu Roma hamamlarinda gorulen birlikte yikanmanin aksine Osmanli da kadinlar ve erkekler hamama ayri ayri girerlerdi Erkekler bazen hamamda icki alemleri duzenlerlerdi Diger hamam turleriBalneoterapi Banyo Kaplica Jakuzi Gusulhane Hamam tasi Hidroterapi Camur banyosu Dus Spa Buhar banyosu Buhar odasi Buhar kulubesi Halk banyosu Termal tesisler Onsen Misogi Sentō Roma hamami Agrippa Hamamlari Bizans Hamami Jjimjilbang Tandi nin Hamami Deniz HamamlariAyrica bakinizWikimedia Commons ta Hamam ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Turklerde su kulturu Turk Hamam MuzesiKaynakca Theflatart 22 Subat 2019 Medium Ingilizce 1 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2021 napoleon org Ingilizce 25 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2021 www merriam webster com Ingilizce 24 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2021 Kerem Caliskan Herkes Icin Osmanli Istanbul Caretta Yayincilik 2016 s 21