Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çarkıfelek (Passiflora), çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından 550'den fazla türden oluşan asma ya da sarmaşık tipte bitki cinsi.
| Çarkıfelek (bitki) | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Çarkı andıran çiçeği (P. × kewensis) | |||||||||||||||||||
 P. × belotii | |||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Türler | |||||||||||||||||||
| 550'den fazla tür. Metne bakın. | |||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||
Değirmen çarkını andıran çiçeklerinden dolayı Türkçede "çarkıfelek" (feleğin çarkı) adını almıştır. Farsçada ise saate benzerliğinden dolayı "saat" (ساعت) adı kullanılır.[]
Bazı türleri yenebilir meyveleri için tropikal bölgelerde ziraati yapılırken, bazıları da çiçeklerinden dolayı bahçe ve kameriye örtü bitkisi olarak kullanılır.
Besin olarak tüketimi
Yenebilir meyveleri olan türleri içinde çarkıfelek (P. edulis 'in meyvesi) başta olmak üzere P. ligularis, P. incarnata, P. quadrangularis, P. foetida, P.caerulea, P. tripartita var. mollissima P. tarminiana, P.laurifolia ve P. maliformis sayılabilir.
Meyvelerinin herhangi bir zararlı etkisi bulunmamakla birlikte, yenebilen meyvelere sahip bütün Passiflora türleri için günde 2 taneden fazla meyvelerinden yenmesi tavsiye edilmemektedir. Zira çok aşırı tüketimi uyku, halsizlik gibi sorunlara neden olabilmektedir. Bununla birlikte meyvelerinin tamamen olgunlaştıktan sonra yenilip toplanması tavsiye edilir; zira bitkinin yapraklarında bulunan siyanid glukosid maddesi meyvelerinde de bulunmaktadır. Ancak bu oran yapraklarındakinden düşüktür ve olgunlaşmış veya dalından düşmüş meyvelerde en düşük ve zararsız düzeydedir.
Bitkinin yaprakları stres ve endişeyi azaltıcı olduğu düşünülen çay yapımında kullanılsa da, yapraklarında bulunan siyanid glukosit maddesinin toksik ve zararlı etkisi sebebiyle az tüketilmesi gerekmektedir. Ayrıca hamile olanlarda, bebek emzirenlerde, 6 aydan küçük çocuklarda bu konuda çok fazla bir araştırma yapılmadığı için, etkileri bilinmediği için, yapraklarının hiç kullanılmaması meyvelerinin ise bu gruplar için mümkün olduğunca az tüketilmesi tavsiye edilir. Bunun dışında özellikle yapraklarının alkollü içecekler ve reçeteli sedatiflerle (sinirleri yatıştıran ilaçlarla) birlikte doktora danışmadan kullanılması tavsiye edilmez. Zira bitkinin bu ilaçlarla etkileşime geçip etkisini arttırıcı özelliği bulunmaktadır. Ayrıca bitkinin valeria ve kava bitkileri ile birlikte yapraklarının kullanılması halinde bu bitkilerin etkisini arttıracağı ve buna göre kullanılması gereği unutulmamalıdır.
Ayrıca passiflora capsularis gibi bazı türlerin meyvesi yenilmemekle bu konuda gözönünde tutulmalıdır.
Üretimi
Tohumdan veya çelikten çoğaltılması yapılır. Asma sülüğü gibi helezonik tutmaçlarla tutunarak hızlı büyür. Çoğu sıcak iklim bitkisidir. P. incarnata türü soğuğa en dayanıklı türlerden biri olarak kabul edilir.
Ekolojik Özellikleri
Sarmaşık balözü bezleri yardımıyla karıncaları kendine çekerek savunma saglar.
Türler
|
|
Melez Türler
- Lynch (P. caerulea × quadrangularis)
- Pépin (P. alata × caerulea)
- Sweet (P. incarnata × caerulea)
- G.Nicholson (P. alata × quadrangularis)
- Mast. (P. antioquiensis × tripartita var. mollissima)
- Nicholson (P. caerulea × kermesina)
- Mast. (P. alata × racemosa)
- Loudon (P. racemosa × kermesina)
- Mast. (P. manicata × tripartita var. mollissima)
- Loisel. (P. racemosa × caerulea)
Meyve galerisi
-
![image]()
Passiflora edulis -
![image]()
Passiflora ligularis -
![image]()
Passiflora vitifolia -
![image]()
Passiflora quadrangularis -
![image]()
Passiflora caerulea -
![image]()
Passiflora maliformis -
![image]()
Passiflora foetida -
![image]()
Passiflora tripartita var. mollissima
Kaynakça
Özellikle bitkinin tıbbi etkileri için bakınız.
- http://www.minddisorders.com/Ob-Ps/Passionflower.html 8 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.gardenguides.com/130979-passiflora-remedies.html[]
- http://www.wisegeek.com/what-are-the-medicinal-uses-of-passiflora-incarnata.htm 6 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://medicinalplants.us/passionflower-clinical-use-dosage 8 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.ehow.com/info_8369978_passiflora-dangers.html
Kaynakça
- ^ "Karıncaların çarkıfelek sarmaşığı üzerindeki çiçek dışı balözü bezlerini savunmaları (video)". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2012.
Dipnotlar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Carkifelek Passiflora carkifelekgiller Passifloraceae familyasindan 550 den fazla turden olusan asma ya da sarmasik tipte bitki cinsi Carkifelek bitki Carki andiran cicegi P kewensis P belotiiBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum TracheophytaSinif MagnoliopsidaKlad EudicotsKlad RosidsTakim MalpighialesFamilya PassifloraceaeOymak Cins Passiflora L Turler550 den fazla tur Metne bakin SinonimlerAnthactinia ex Asephananthes Astrophea Lam ex Baldwinia Raf Ceratosepalum Cieca Medik Decaloba Disemma Granadilla Mill Hollrungia Monactineirma Murucuja Medik Pentaria Poggendorffia Tacsonia Juss Tetrapathaea DC Rchb TetrastylisPassiflora caerulea turunun carki andiran cicegiPassiflora incarnata turunun carki andiran cicegi Degirmen carkini andiran ciceklerinden dolayi Turkcede carkifelek felegin carki adini almistir Farscada ise saate benzerliginden dolayi saat ساعت adi kullanilir kaynak belirtilmeli Bazi turleri yenebilir meyveleri icin tropikal bolgelerde ziraati yapilirken bazilari da ciceklerinden dolayi bahce ve kameriye ortu bitkisi olarak kullanilir Carkifelek cicegi ve meyvesi Besin olarak tuketimiYenebilir meyveleri olan turleri icinde carkifelek P edulis in meyvesi basta olmak uzere P ligularis P incarnata P quadrangularis P foetida P caerulea P tripartita var mollissima P tarminiana P laurifolia ve P maliformis sayilabilir Meyvelerinin herhangi bir zararli etkisi bulunmamakla birlikte yenebilen meyvelere sahip butun Passiflora turleri icin gunde 2 taneden fazla meyvelerinden yenmesi tavsiye edilmemektedir Zira cok asiri tuketimi uyku halsizlik gibi sorunlara neden olabilmektedir Bununla birlikte meyvelerinin tamamen olgunlastiktan sonra yenilip toplanmasi tavsiye edilir zira bitkinin yapraklarinda bulunan siyanid glukosid maddesi meyvelerinde de bulunmaktadir Ancak bu oran yapraklarindakinden dusuktur ve olgunlasmis veya dalindan dusmus meyvelerde en dusuk ve zararsiz duzeydedir Bitkinin yapraklari stres ve endiseyi azaltici oldugu dusunulen cay yapiminda kullanilsa da yapraklarinda bulunan siyanid glukosit maddesinin toksik ve zararli etkisi sebebiyle az tuketilmesi gerekmektedir Ayrica hamile olanlarda bebek emzirenlerde 6 aydan kucuk cocuklarda bu konuda cok fazla bir arastirma yapilmadigi icin etkileri bilinmedigi icin yapraklarinin hic kullanilmamasi meyvelerinin ise bu gruplar icin mumkun oldugunca az tuketilmesi tavsiye edilir Bunun disinda ozellikle yapraklarinin alkollu icecekler ve receteli sedatiflerle sinirleri yatistiran ilaclarla birlikte doktora danismadan kullanilmasi tavsiye edilmez Zira bitkinin bu ilaclarla etkilesime gecip etkisini arttirici ozelligi bulunmaktadir Ayrica bitkinin valeria ve kava bitkileri ile birlikte yapraklarinin kullanilmasi halinde bu bitkilerin etkisini arttiracagi ve buna gore kullanilmasi geregi unutulmamalidir Ayrica passiflora capsularis gibi bazi turlerin meyvesi yenilmemekle bu konuda gozonunde tutulmalidir UretimiTohumdan veya celikten cogaltilmasi yapilir Asma sulugu gibi helezonik tutmaclarla tutunarak hizli buyur Cogu sicak iklim bitkisidir P incarnata turu soguga en dayanikli turlerden biri olarak kabul edilir Ekolojik OzellikleriSarmasik balozu bezleri yardimiyla karincalari kendine cekerek savunma saglar Turler Passiflora actinia Hook Passiflora adenopoda Passiflora alata Curtis Hemsl Passiflora ambigua Hemsl ex Hook f Passiflora amoena Passiflora ampullacea Harms Passiflora andina H Karst Killip Passiflora anfracta Mast amp Andre Passiflora antioquiensis H Karst Passiflora arbelaezii L Uribe Passiflora arborea Spreng Mast amp Rose Killip Passiflora aurantia G Forst Passiflora aurantioides K Schum Krosnick Kunth Passiflora biflora Passiflora bogotensis Benth Passiflora brachyantha L K Escobar Passiflora bryonioides Passiflora caerulea L Passiflora capsularis Passiflora cincinnata Passiflora cinnabarina Lindl A Juss Passiflora citrina J M MacDougal Killip Passiflora coccinea Aubl Spreng Mast amp Rose ex Rose J M MacDougal in edit Juss Harms Willd Mast Passiflora cuspidifolia Harms Harms Passiflora deltoifolia Holm Niels amp J E Lawesson Killip P Jorg amp J E Lawesson Gagnep Passiflora edmundoi Sacco Passiflora edulis Sims Passiflora eggersii Harms Mast Zucc Passiflora foetida Killip Masters Masters Passiflora gibertii N E Br Cav Killip Killip Passiflora guatemalensis S Wats Mast Mast Holm Niels Hemsl Passiflora herbertiana Passiflora hirtiflora P Jorg amp Holm Niels K Schum Planch amp Linden Passiflora incarnata L Passiflora indecora Kunth Hook Passiflora jamesonii L H Bailey Passiflora jatunsachensis M Schwerdtfeger S M Hwang and Q Huang Kunth W W Sm Passiflora kermesina Link amp Otto Krosnick Merr Poir Passiflora laurifolia L DC Passiflora ligularis Passiflora linda Panero Planch ex Triana amp Planch Vitta Killip amp Cuatrec Passiflora lutea P Jorg S Knapp amp J Mallet Spruce ex Mast Passiflora maliformis L Passiflora manicata Benth Kunth L E Gilbert amp J M MacDougal Mast Passiflora miniata Vanderpl Kunth Reinw ex Blume P Jorg amp Holm Niels Wall Kunth bell apple Harms ex Glaz Mast Gardner Vell Holm Nielsen amp Lawesson H L Li Vanderpl Griseb Bert ex DC Hallier f Holm Nielsen amp Lawesson Ker Gawl Ruiz amp Pavon ex DC Cav Mast Killip Mast Killip L J M MacDougal Harms Passiflora quadrangularis L J M MacDougal Passiflora racemosa Cav Mast Mast Killip L Holm Nielsen amp Jorgensen Mast Triana amp Planch Passiflora seemannii Griseb Juss DC Craib Schlecht amp Cham J M MacDougal Harms Gardner Mast Passiflora subpeltata Jorgensen amp Holm Nielsen Blume Passiflora tarminiana Knapp amp Mallet Banks amp Sol ex DC Gomez Laurito amp L D Gomez W J de Wilde Feuillet amp J M MacDougal Juss Poir Passiflora tripartita var mollissima Mast Jorgensen Schwerdtfeger Griseb Harms Killip Gardner L K Escobar Passiflora vitifolia Krosnick Passiflora yucatanensis KillipMelez TurlerLynch P caerulea quadrangularis Pepin P alata caerulea Sweet P incarnata caerulea G Nicholson P alata quadrangularis Mast P antioquiensis tripartita var mollissima Nicholson P caerulea kermesina Mast P alata racemosa Loudon P racemosa kermesina Mast P manicata tripartita var mollissima Loisel P racemosa caerulea Meyve galerisiPassiflora edulis Passiflora ligularis Passiflora vitifolia Passiflora quadrangularis Passiflora caerulea Passiflora maliformis Passiflora foetida Passiflora tripartita var mollissimaKaynakcaOzellikle bitkinin tibbi etkileri icin bakiniz http www minddisorders com Ob Ps Passionflower html 8 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www gardenguides com 130979 passiflora remedies html olu kirik baglanti http www wisegeek com what are the medicinal uses of passiflora incarnata htm 6 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde http medicinalplants us passionflower clinical use dosage 8 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www ehow com info 8369978 passiflora dangers htmlKaynakca Karincalarin carkifelek sarmasigi uzerindeki cicek disi balozu bezlerini savunmalari video 9 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2012 Dipnotlar