Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toprak Ana – Türk ve Altay mitolojisinde ve halk inancında Toprak Tanrıça. Topra (Tobra, Tobura, Tovura, Toburah, Tuprak, Tufrak) Ana veya Doğa Ana olarak da bilinir. Moğollar Gazar Eçe derler. Eşanlamlı olarak Yer Ana (Cer Ana) tabiri de kullanılır.
Taşıdığı Anlam ve Önem
Besleyici, barındırıcı ve yaşam vericidir. Göğün üçüncü katında oturur. Anavatan kavramı ile bağlantılıdır. Evi sekiz köşelidir. Kutlu, güçlü bir kadındır. Evrenin ruhudur. Yaratılış inancına göre, yeryüzü bir yürek gibi çarpan, bir açılıp bir kapanan, bir genişleyip bir daralan yapıya sahiptir. Bütün ve parçaların birbiriyle bağlı olduğu canlı bir varlıktır. Yer, yaratılışın çekirdeğidir. Bitip tükenmeyen bir hayat gücüne sahiptir. İnsanlara iyilik yapmak istediğinde bol bol tahıl verir. Kainat ruhunun en geniş ve en yaygın biçimlerinden biridir. Bazı yörelerde Nevruz Bayramı’nda toprak altına kısa ve basit bir tünel kazılarak içinden geçilir. Bu basit oyun, yeniden doğuşu ve topraktan doğumu temsil eder. Kısır kadınlar kutlu bir ağacın altında Yer Ana’ya dua ederler. Yer Ana masallarda sağ göğsünden iki sol göğsünden bir kez emzirir ve yiğit inanılmaz bir güce kavuşur. Bu yiğitlere en bilgece öğütleri o verir. Onlara gelecekten haber verir. Doğum, ölüm, yaşam, cinsellik gibi kavramlar hep ona bağlanır. Cengiz Aytmatov Toprak Ana adlı romanında bu motifi çağdaş bir yaklaşımla yeniden işlemektedir. Toprak ve Tolunay (kitabın başkişisi yaşlı kadın) arasındaki içsel konuşma ise muhteşemdir.
- “Merhaba toprak” diye sesleniyor usulca. “Merhaba tolunay” demek geldin Ne kadar kocamışsın. Saçların ağırmış, değnekle yürüyorsun üstelik.” “Evet yaşlanıyorum, bir yıl daha geçti, sende, toprak sende bir hasat geçirdin. Bugün ölüleri anma günü.” “İnsan doğruyu öğrenmeli, tolunay.”
Toprak Ana her bir arazi parçasına Yer İyelerini gönderir. Masallarda mezarda doğma motifi de yine bu Tanrı ile bağlantılıdır. Toprak Ana’ya beyaz tavuk kurban edilir. Bazen de balık, koyun veya öküz kurban verilir. Özellikle başı toprağa gömülür. Bazı masallarda ise zayıf ve çelimsiz çocuklar ana babaları tarafından toprağa gömülürler, çocuk orada güçlenir ve üç gün sonra bir yiğit olarak çıkar. Aşık Veysel toprağı insan biçimli olarak ele alıp şöyle der.
- Karnın yardım kazmayınan bel ilen,
- Yüzün yırttım tırnağınan el ilen,
- Gine beni karşı karşıladı gül ilen,
- Benim sadık yarim kara topraktır.
Bazı Türk boylarında nadiren de olsa Toprak eril bir varlık olarak görülür. Besleyici, barındırıcı ve yaşam vericidir. Göğün üçüncü katında oturur. Bazı Türk uluslarında Atayurt kavramı kullanılmaktadır. Toprağa tohumu eken erkektir. Ancak burada Türk Evren ve Dünya anlayışına göre eril olan varlığın Gök olduğu ve yağmurun da bir tür ilahi tohum olduğu anlaşılır. Fakat yine de Toprak Ana yanında hep geri planda kalan bir de Toprak Ata vardır. Gök de ise bunun tam tersidir ve Gök Ata öne çıkar. Gök Ana çoğu zaman geride kalır. Yer ise doğurgan olarak hasatı verir.
Tabiat Ana
Doğa, insanın içinde yaşadığı ve insan yapısı olmayan çevre ve onunla ilgili olarak işleyen yasaların tümüdür. Söylence unsurlarının pek çoğu doğa ile iç içedir ve doğal kavramlarla ilgilidir. Doğa Ana kavramının doğurganlıkla ilgili bir sözcük kökünden geliyor olması Yer Ana anlayışı ile de bağlantılıdır. Bir şeyin yaradılışa dair ve yapısal özelliklerinin tamamını da ifade eder. Doğumu, bağışlayıcılığı, yaşamı ifade eder. Tabiata karşı yeryüzündeki tüm şamanist geleneklerde özel bir önem verilmiş ve saygı duyulmuştur. İnsanın bir kardeşi olarak algılanır. Doğadaki her şey insanın koruması altındadır. Doğa sözcüğü "doğmak" fiilinden gelir. Doğurganlığı ve dişiliği içerir.
Etimoloji
Her tür bitkinin yetiştiği ve üzerinde yaşanılan Yeryüzü katmanı. Yaşamın en önemli unsurlarından birisidir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0)27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Popüler kültürde
- Türk Moğollar grubunun 1998 yılında çıkardığı 30. Yıl albümünde Toprak Ana adlı enstrümantal bir parça bulunur.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Moğol Şamanizmi, Julie Stewart17 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toprak Ana Turk ve Altay mitolojisinde ve halk inancinda Toprak Tanrica Topra Tobra Tobura Tovura Toburah Tuprak Tufrak AnaveyaDoga Ana olarak da bilinir Mogollar Gazar Ece derler Esanlamli olarak Yer Ana Cer Ana tabiri de kullanilir tarafindan resmedilmis Diana of Ephesus as allegory of Nature tablosu 1680 li yillardaTasidigi Anlam ve OnemBesleyici barindirici ve yasam vericidir Gogun ucuncu katinda oturur Anavatan kavrami ile baglantilidir Evi sekiz koselidir Kutlu guclu bir kadindir Evrenin ruhudur Yaratilis inancina gore yeryuzu bir yurek gibi carpan bir acilip bir kapanan bir genisleyip bir daralan yapiya sahiptir Butun ve parcalarin birbiriyle bagli oldugu canli bir varliktir Yer yaratilisin cekirdegidir Bitip tukenmeyen bir hayat gucune sahiptir Insanlara iyilik yapmak istediginde bol bol tahil verir Kainat ruhunun en genis ve en yaygin bicimlerinden biridir Bazi yorelerde Nevruz Bayrami nda toprak altina kisa ve basit bir tunel kazilarak icinden gecilir Bu basit oyun yeniden dogusu ve topraktan dogumu temsil eder Kisir kadinlar kutlu bir agacin altinda Yer Ana ya dua ederler Yer Ana masallarda sag gogsunden iki sol gogsunden bir kez emzirir ve yigit inanilmaz bir guce kavusur Bu yigitlere en bilgece ogutleri o verir Onlara gelecekten haber verir Dogum olum yasam cinsellik gibi kavramlar hep ona baglanir Cengiz Aytmatov Toprak Ana adli romaninda bu motifi cagdas bir yaklasimla yeniden islemektedir Toprak ve Tolunay kitabin baskisisi yasli kadin arasindaki icsel konusma ise muhtesemdir Merhaba toprak diye sesleniyor usulca Merhaba tolunay demek geldin Ne kadar kocamissin Saclarin agirmis degnekle yuruyorsun ustelik Evet yaslaniyorum bir yil daha gecti sende toprak sende bir hasat gecirdin Bugun oluleri anma gunu Insan dogruyu ogrenmeli tolunay Toprak Ana her bir arazi parcasina Yer Iyelerini gonderir Masallarda mezarda dogma motifi de yine bu Tanri ile baglantilidir Toprak Ana ya beyaz tavuk kurban edilir Bazen de balik koyun veya okuz kurban verilir Ozellikle basi topraga gomulur Bazi masallarda ise zayif ve celimsiz cocuklar ana babalari tarafindan topraga gomulurler cocuk orada guclenir ve uc gun sonra bir yigit olarak cikar Asik Veysel topragi insan bicimli olarak ele alip soyle der Karnin yardim kazmayinan bel ilen Yuzun yirttim tirnaginan el ilen Gine beni karsi karsiladi gul ilen Benim sadik yarim kara topraktir Bazi Turk boylarinda nadiren de olsa Toprak eril bir varlik olarak gorulur Besleyici barindirici ve yasam vericidir Gogun ucuncu katinda oturur Bazi Turk uluslarinda Atayurt kavrami kullanilmaktadir Topraga tohumu eken erkektir Ancak burada Turk Evren ve Dunya anlayisina gore eril olan varligin Gok oldugu ve yagmurun da bir tur ilahi tohum oldugu anlasilir Fakat yine de Toprak Ana yaninda hep geri planda kalan bir de Toprak Ata vardir Gok de ise bunun tam tersidir ve Gok Ata one cikar Gok Ana cogu zaman geride kalir Yer ise dogurgan olarak hasati verir Tabiat AnaDoga insanin icinde yasadigi ve insan yapisi olmayan cevre ve onunla ilgili olarak isleyen yasalarin tumudur Soylence unsurlarinin pek cogu doga ile ic icedir ve dogal kavramlarla ilgilidir Doga Ana kavraminin dogurganlikla ilgili bir sozcuk kokunden geliyor olmasi Yer Ana anlayisi ile de baglantilidir Bir seyin yaradilisa dair ve yapisal ozelliklerinin tamamini da ifade eder Dogumu bagislayiciligi yasami ifade eder Tabiata karsi yeryuzundeki tum samanist geleneklerde ozel bir onem verilmis ve saygi duyulmustur Insanin bir kardesi olarak algilanir Dogadaki her sey insanin korumasi altindadir Doga sozcugu dogmak fiilinden gelir Dogurganligi ve disiligi icerir EtimolojiHer tur bitkinin yetistigi ve uzerinde yasanilan Yeryuzu katmani Yasamin en onemli unsurlarindan birisidir KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Populer kulturdeTurk Mogollar grubunun 1998 yilinda cikardigi 30 Yil albumunde Toprak Ana adli enstrumantal bir parca bulunur Ayrica bakinizEtugenDis baglantilarMogol Samanizmi Julie Stewart17 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz